ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΥΝΑΤΟΤΗΤΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ

ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΥΝΑΤΟΤΗΤΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Βάκκα Ε. 1,2 και Νικολάου Κ. 1,3 1 Σχολή Θετικών Επιστηµών & Τεχνολογίας, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο 26335 Πάτρα 2 ασαρχείο Ιωαννίνων, Μαρ. Κοτοπούλη 62 (Γ Κτίριο), 45445 Ιωάννινα, Email: elvakka@yahoo.gr 3 Οργανισµός Ρυθµιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης, Βασ. Όλγας 105, 54643 Θεσσαλονίκη, Email: kinikola@hol.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η εκµετάλλευση των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) οδηγεί σε µείωση των εκποµπών των αερίων του θερµοκηπίου, που είναι και η κύρια αιτία αλλαγής του κλίµατος. Στόχος της παρούσης εργασίας είναι να εξετάσει τα κριτήρια χωροθέτησης που θέτει το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (ΕΠΣΧΑΑ-ΑΠΕ) και βάσει αυτών, να διερευνήσει και να καταδείξει τη δυνατότητα εγκατάστασης αιολικών και φωτοβολταϊκών συστηµάτων στην ευρύτερη περιοχή της Περιφέρειας Ηπείρου, προσδιορίζοντας τόσο τις περιοχές χωροθέτησης, όσο και τη µέγιστη δυναµικότητά τους ως προς την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Γίνεται µια προσπάθεια σχεδιασµού ενός µοντέλου χωροθέτησης αιολικών και φωτοβολταϊκών συστηµάτων, µε τη µέθοδο των πολλαπλών κριτηρίων και εφαρµογής αυτού στην Περιφέρεια Ηπείρου. Η επιλογή των κριτηρίων έγινε µε βάση το ΕΠΣΧΑΑ-ΑΠΕ, ενώ η εφαρµογή του µοντέλου χωροθέτησης στην Περιφέρεια Ηπείρου, έδειξε ότι αν και δεν υπάρχουν αξιόλογες προοπτικές αξιοποίησης του αιολικού δυναµικού, υπάρχουν αξιόλογες δυνατότητες αξιοποίησης του ηλιακού δυναµικού της περιοχής µε δυνατότητα υπερκάλυψης των ενεργειακών απαιτήσεων της Περιφέρειας Ηπείρου. INVESTIGATION OF THE EXPLOITATION POSSIBILITIES OF RENEWABLE ENERGY SOURCES IN THE REGION OF EPIRUS Vakka E. 1,2 and Nikolaou K. 1,3 1 School of Sciences & Technology, Hellenic Open University, 26335 Patra, Greece 2 Forestry office of Ioannina, 62(3 rd Building) Mar. Kotopouli St., 45445 Ioannina, Greece, Email: elvakka@yahoo.gr 3 Organization for the Master Plan and Environmental Protection of Thessaloniki, 105 Vas. Olgas St., 54643 Thessaloniki, Greece, Email: kinikola@hol.gr ABSTRACT The exploitation of RES (Renewable Energy Sources) leads to the reduction of the greenhouse gases emission, which is the main cause of climate change. This essay aims at the investigation of the siting criteria set by the Special Framework of Spatial Planning and Sustainable Development for RES, and the examination of the possibility of RES establishment (wind and solar systems), specifying the regions where RES could be established as well as the electricity production capacity. There is an effort to plan a model of wind and solar systems installation, with the method of multiple criteria, and apply the model in the Region of Epirus. The application of the model in the Region of Epirus, showed that although there aren t remarkable perspectives for the exploitation of wind, there is remarkable solar potential, capable enough to cover the region s electricity requirements and even more. 1

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι ενεργειακοί πόροι/πηγές χωρίζονται σε δύο κύριες κατηγορίες :1) Ανανεώσιµες πηγές Ενέργειας ή ΑΠΕ (αιολική, ηλιακή, γεωθερµική, ενέργεια από εκµετάλλευση της παλίρροιας, των κυµάτων και της πτώσης νερού από µεγάλο ύψος), 2) Μη ανανεώσιµες πηγές (καύσιµα απολιθωµάτων όπως άνθρακας, πετρέλαιο, φυσικό αέριο).σε αυτές τις δύο κατηγορίες µπορεί να προστεθεί και η πυρηνική ενέργεια σχάσης ή σύντηξης. [1] Οι Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) αποτελούν τις πλέον περιβαλλοντικά καθαρές τεχνολογίες παραγωγής ενέργειας καθώς το κοινό τους στοιχείο είναι ότι έχουν µηδενικές ή έστω µηδαµινές εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου, οπότε η χρήση τους θα περιορίσει δραστικά τα αυξηµένα περιβαλλοντικά προβλήµατα και τις ραγδαίες κλιµατικές αλλαγές. [2] Η οργανωµένη και συστηµατική εκµετάλλευση του δυναµικού των ΑΠΕ, εκτός από τα πρωτεύοντα αποτελέσµατα, µπορεί να αποδώσει µεγάλα οφέλη δηµιουργώντας νέες θέσεις εργασίας, αποκεντρωµένη ανάπτυξη, αλλά και ανάπτυξη της τεχνογνωσίας, της τεχνολογίας και της κατασκευαστικής δραστηριότητας σε διάφορους κλάδους. [3] Το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας ( Ν.2742/1999, ΦΕΚ 2464Β/3.12.08) αποτελεί µια σηµαντική διαρθρωτική παρέµβαση για την ανάπτυξη της λεγόµενης πράσινης ενέργειας και εντάσσεται στη θεσµοθέτηση ολοκληρωµένου Χωροταξικού Σχεδιασµού στη χώρα µας. Η θέσπιση του ΕΠΧΣΑΑ καθορίζει τις βασικές κατευθύνσεις και τους γενικούς κανόνες για τη χωροθέτηση έργων ΑΠΕ στο σύνολο του εθνικού χώρου, ώστε αφενός να καταστούν εκ των προτέρων γνωστές οι κατηγορίες περιοχών στις οποίες αποκλείεται εν όλω ή εν µέρει η χωροθέτηση έργων ΑΠΕ και αντιστοίχως οι εν δυνάµει κατάλληλες για την υποδοχή τους περιοχές και αφετέρου οι ειδικότερες ανά κατηγορία ΑΠΕ, χωροταξικές προϋποθέσεις εγκατάστασης ιδίως σε συνάρτηση µε τη φυσιογνωµία, τη φέρουσα ικανότητα και εν γένει το περιβάλλον των περιοχών εγκατάστασης. [8] Η Ελλάδα βρίσκεται σε µία από τις πλέον ευνοηµένες περιοχές του πλανήτη, τόσο όσον αφορά στην προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία όσο και στην διαθεσιµότητα αυτής, αφού στο µεγαλύτερο µέρος της χώρας η ηλιοφάνεια διαρκεί περισσότερες από 2.700 ώρες το χρόνο Σύµφωνα µε την ΡΑΕ, για την αποδοτικότερη λειτουργία των ηλεκτρικών δικτύων και τον περιορισµό των απωλειών, θα πρέπει η εγκατάσταση των φωτοβολταϊκών σταθµών να γίνει όσο το δυνατόν πλησιέστερα στην κατανάλωση. [6,7] Παρόλο που η χώρα µας διαθέτει εξαιρετικά πλούσιο αιολικό δυναµικό και η αξιοποίησή του µπορεί να συµβάλλει σηµαντικά στην αειφόρο ανάπτυξή της, εντούτοις απογοητευτική παραµένει η εικόνα της Ελλάδας ως προς την αιολική ενέργεια. [4] Όσον αφορά την Περιφέρεια Ηπείρου, σύµφωνα µε την 4η έκθεση του Υπουργείου Ανάπτυξης για το επίπεδο διείσδυσης της ανανεώσιµης ενέργειας, συγκεντρώνει το 31% της ισχύος µικρών υδροηλεκτρικών και το 18% των µεγάλων υδροηλεκτρικών σε επίπεδο χώρας (ΥΠΑΝ, 2007). Ανύπαρκτη είναι η εγκατεστηµένη ισχύς αιολικών και φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων και βιοµάζας. 2. ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ Για τον προσδιορισµό των περιοχών χωροθέτησης ΑΠΕ εφαρµόζεται η µέθοδος των πολλαπλών κριτηρίων, που αποσκοπεί σε ένα σταδιακό χαρτογραφικό φιλτράρισµα, βάσει των περιορισµών και δυνατοτήτων, ώστε να βρεθούν οι περιοχές που ικανοποιούν όλα τα επιθυµητά κριτήρια. Οι δυνατότητες συνδέονται άµεσα µε το φυσικό κεφάλαιο που διαθέτει η υπό εξέταση περιοχή, που στην προκειµένη περίπτωση είναι το αιολικό δυναµικό και η ηλιοφάνεια. Επίσης, ένας σηµαντικός παράγοντας, που ενισχύει την χωροθέτηση ΑΠΕ σε µια περιοχή, είναι η παρουσία δικτύου ηλεκτροδότησης για τη διοχέτευση της παραγόµενης ισχύος. Οι περιορισµοί συνδέονται κατά πρώτο λόγο µε τις περιοχές αποκλεισµού, όπως 2

αυτές προσδιορίζονται στο Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και αφορούν τόσο περιοχές ασυµβατότητας όσο και συγκεκριµένες αποστάσεις που πρέπει να τηρούνται από ασύµβατες χρήσεις. Κατά δεύτερο λόγο, περιορισµοί στη χωροθέτηση προκύπτουν και από τη συγκεκριµένη τεχνολογία ΑΠΕ και τις προδιαγραφές που πρέπει να τηρούνται κατά τη χωροθέτησή τους. Για τις ανάγκες λοιπόν της παρούσας εργασίας, ακολουθήθηκαν τα εξής βήµατα: 1. Συγκροτήθηκε µια βάση δεδοµένων η οποία περιέχει τους χάρτες ΓΥΣ κλίµακας 1:50.000 για την Περιφέρεια Ηπείρου. 2. Χρησιµοποιήθηκαν δεδοµένα οικισµών, οδικού δικτύου, χρήσεων γης ("Corine") και του δικτύου µέσης και υψηλής τάσης (χάρτες του ΚΑΠΕ), που ψηφιοποιήθηκαν για όλη την Περιφέρεια Ηπείρου. 3. Έγινε γεωγραφικός προσδιορισµός των περιοχών προστασίας «ΦΥΣΗ 2000» από στοιχεία του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων-Υγροτόπων. 4. Προσδιορίστηκαν οι περιοχές υψηλού αιολικού δυναµικού από στοιχεία του ΚΑΠΕ και ψηφιοποιήθηκαν για όλη την περιφέρεια. 5. ηµιουργήθηκε χάρτης για την περιγραφή της υπάρχουσας κατάστασης (οικιστικό δίκτυο, οδικό δίκτυο, χρήσεις γης κτλ.) καθώς και των ζωνών αποκλεισµού και των ελαχίστων αποστάσεων από ασύµβατες χρήσεις που προκύπτουν από την εφαρµογή των κριτηρίων του ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ. 6. Έγινε χρήση του προγράµµατος Arc-Gis για την χωρική ανάλυση και την σύνθεση όλων των παραπάνω κριτηρίων µε σκοπό την ανάδειξη των τελικών προτεινόµενων περιοχών. Το σύνολο των γεωγραφικών δεδοµένων καθώς και των κριτηρίων χωροθέτησης µεταφράστηκε σε συγκεκριµένα χωρικά χαρακτηριστικά µε τις δικές του ιδιότητες και τα αντίστοιχα επιθέµατα που το απαρτίζουν. ιάγραµµα 6.1 : ηµιουργία επιθεµάτων βάσει των χωρικών χαρακτηριστικών της Περιφέρειας Ηπείρου Χάρτης 6.1 Αιολικό δυναµικό Χάρτης 6.2 Οικισµοί Χάρτης 6.3 ΤΚΣ-ΖΕΠ Χάρτης 6.4 ίκτυο Μέσης Τάσης της ΕΗ Χάρτης 6.5 Χρήσεις Γης Χάρτης 6.6 Οδικό ίκτυο 3

Για τον τελικό προσδιορισµό των περιοχών χωροθέτησης τα επιµέρους επιθέµατα που περιέχουν τις ασύµβατες περιοχές, για χωροθέτηση αιολικών πάρκων (i)τα κηρυγµένα διατηρητέα µνηµεία της παγκόσµιας πολιτιστικής κληρονοµιάς καθώς και οι οριοθετηµένες αρχαιολογικές ζώνες προστασίας A, ii) oι περιοχές απολύτου προστασίας της φύσης και προστασίας της φύσης, iii) oι πυρήνες των εθνικών δρυµών, των κηρυγµένων µνηµείων της φύσης και των αισθητικών δασών, iv) oι οικοτόποι προτεραιότητας περιοχών της Επικράτειας που έχουν ενταχθεί ως τόποι κοινοτικής σηµασίας στο δίκτυο ΦΥΣΗ 2000, v) oι εντός σχεδίων πόλεων και ορίων οικισµών προ του 1923 ή κάτω των 2.000 κατοίκων περιοχές), καθώς και τις ελάχιστες αποστάσεις γύρω από αυτές, συνδυάστηκαν µεταξύ τους. Έτσι δηµιουργήθηκε ένα µοναδικό επίθεµα αποκλεισµού από το οποίο προέκυψε στη συνέχεια ο χάρτης 6.7. Χάρτης 6.7 Ζώνες αποκλεισµού και ελάχιστες αποστάσεις από ασύµβατες χρήσεις για χωροθέτηση αιολικών Σύµφωνα µε το ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ (Άρθρο 17, Κεφ.4) οι περιοχές στις οποίες απαγορεύεται η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών, είναι: i)τα κηρυγµένα διατηρητέα µνηµεία της παγκόσµιας πολιτιστικής κληρονοµιάς και τα άλλα µνηµεία µείζονος σηµασίας, ii) oι περιοχές απολύτου προστασίας της φύσης και του τοπίου, iii) oι οριοθετηµένες αρχαιολογικές ζώνες προστασίας Α, iv) oι πυρήνες των Εθνικών ρυµών, τα κηρυγµένα µνηµεία της φύσης και τα αισθητικά δάση, v) oι ΤΚΣ του ικτύου ΦΥΣΗ 2000, vi) τα δάση και οι γεωργικές γαίες υψηλής παραγωγικότητας, vii) άλλες περιοχές ή ζώνες που υπάγονται σε ειδικό καθεστώς χρήσεων γης, βάσει του οποίου δεν επιτρέπεται η χωροθέτηση εγκαταστάσεων εκµετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας για όσο χρόνο ισχύουν. Οι αποστάσεις από τις ζώνες αποκλεισµού που αναφέρθηκαν παραπάνω, και οι ειδικότεροι όροι χωροθέτησης των συνοδευτικών τους έργων καθορίζονται κατά περίπτωση στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης (ΕΠΣΧΑΑ- ΑΠΕ Κεφ.4 Άρθ. 17 3) [9] Για να δηµιουργηθούν οι ζώνες αποκλεισµού πρέπει τα επιµέρους επιθέµατα, που περιέχουν τις απαγορευµένες περιοχές για χωροθέτηση φωτοβολταϊκών, να συνενωθούν έτσι ώστε να δηµιουργηθεί ένα επίθεµα αποκλεισµού, από το οποίο προέκυψε ο χάρτης 6.9 4

Χάρτης 6.9 : Ζώνες αποκλεισµού και ελάχιστες αποστάσεις για χωροθέτηση φωτοβολταϊκών Χάρτης 6.10 Υψόµετρα Περιφέρειας Ηπείρου Σύµφωνα µε το ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ, ως περιοχές προτεραιότητας για τη χωροθέτηση εγκαταστάσεων εκµετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας µπορεί ενδεικτικά να θεωρηθούν οι περιοχές που είναι άγονες ή δεν είναι υψηλής παραγωγικότητας, κατά προτίµηση αθέατες από πολυσύχναστους χώρους και µε δυνατότητες διασύνδεσης µε το δίκτυο ηλεκτροδότησης. Από τις υφιστάµενες χρήσεις γης, αυτές που θεωρήθηκαν κατάλληλες για την χωροθέτηση του φωτοβολταϊκού πάρκου χωρίς να προκαλείται οποιαδήποτε αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος, είναι οι βοσκότοποι οι οποίοι δεν βρίσκονται σε περιοχές µε µεγάλο υψόµετρο και οι εκτάσεις τους καλύπτονται µε αραιή ή καθόλου βλάστηση. Έχοντας οριοθετήσει τις ζώνες αποκλεισµού καθώς και τις ζώνες καταλληλότητας, µπορούµε να προχωρήσουµε στον τελικό προσδιορισµό των περιοχών χωροθέτησης φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων. Θεωρητικά θα µπορούσαµε να θεωρήσουµε ως εν δυνάµει περιοχές χωροθέτησης φωτοβολταϊκών το σύνολο των βοσκοτόπων οι οποίοι δεν εµπίπτουν στις περιοχές αποκλεισµού (όπως αυτές καθορίζονται από το ΕΠΣΧΑΑ-ΑΠΕ), απέχουν τις προβλεπόµενες αποστάσεις από τις ζώνες αποκλεισµού, βρίσκονται σε υψόµετρο < 300µ. και καλύπτονται από αραιή ή καθόλου βλάστηση. Η συνολική έκταση των βοσκοτόπων που καθορίζονται ως περιοχές καταλληλότητας σύµφωνα µε τα παραπάνω ανέρχεται σε 328.000 στρ., όπως απεικονίζονται στον χάρτη 6.11 5

Χάρτης 6.11: Ζώνες καταλληλότητας για χωροθέτηση φωτοβολταϊκών συστηµάτων 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 3.1 Αιολικό δυναµικό Λαµβάνοντας υπόψη τις ζώνες αποκλεισµού και τις ελάχιστες αποστάσεις, προσδιορίστηκαν οι τελικές περιοχές χωροθέτησης αιολικών, συνολικής έκτασης 18.300 στρεµάτων εκ των οποίων τα 3.340 στρ. βρίσκονται σε περιοχές µε ταχύτητα ανέµου µεγαλύτερη των 6 m/sec. Βάσει των ειδικών κριτηρίων χωροθέτησης, όσον αφορά στις µέγιστες επιτρεπόµενες πυκνότητες αιολικών εγκαταστάσεων, όπως αυτές ορίζονται στην παρ.γ του άρθρου 7 του ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ, υπάρχει δυνατότητα χωροθέτησης 0,66 τυπικών ανεµογεννητριών/1000 στρέµµατα, το οποίο συνεπάγεται τη δυνατότητα εγκατάστασης 12 τυπικών ανεµογεννητριών εκ των οποίων οι 10 σε περιοχές µε ταχύτητα ανέµου από 5-6 m/sec και οι 2 σε περιοχές της Περιφέρειας Ηπείρου µε ταχύτητα ανέµου µεγαλύτερη των 6 m/sec. Στον Χάρτη 6.8 που ακολουθεί προσδιορίζονται οι περιοχές χωροθέτησης αιολικών εγκαταστάσεων, τόσο µε ταχύτητες ανέµου από 5-6 m/sec όσο και µε ταχύτητες ανέµου που ξεπερνούν τα 6 m/sec. Για την περιοχή µελέτης ο προσδιορισµός της εγκατεστηµένης ισχύος γίνεται µε βάση την ονοµαστική ισχύ της τυπικής ανεµογεννήτριας (ρότορας 85µ.) που είναι 2MWe, µε βάση την οποία έγινε και ο προσδιορισµός της Φέρουσας Ικανότητας των ΠΑΠ στο ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ. Με βάση το ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ και των στοιχείων του ΚΑΠΕ υπάρχει δυνατότητα παραγωγής 42,20 GWh/έτος στην περιφέρεια Ηπείρου από την χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων στις περιοχές µε ταχύτητες ανέµου µεγαλύτερες των 6m/sec. 6

Χάρτης 6.8: Περιοχές χωροθέτησης αιολικών εγκαταστάσεων Είναι προφανές ότι το παραπάνω ποσοστό είναι πολύ µεγαλύτερο αν συµπεριλάβουµε και τις περιοχές µε ταχύτητες ανέµου 5-6 m/sec, όπου όπως προαναφέρθηκε µπορούν να τοποθετηθούν άλλες 10 τυπικές ανεµογεννήτριες µε δυνατότητα παραγωγής, κάτω από ευνοϊκές συνθήκες, µέχρι και 52.560 MWh/έτος (10*2MW*30%*8760h) επιπλέον. Οπότε το σύνολο της ετήσιας παραγόµενης ηλ.ενέργειας από Α/Γ θα µπορούσε να φτάσει τις 94.760 MWh/έτος, καλύπτοντας σχεδόν το 6,9% της ετήσιας κατανάλωσης ενέργειας της Περιφέρειας Ηπείρου, δεδοµένου ότι το 2007 η ετήσια κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας για την Περιφέρειας Ηπείρου έφτασε τις 1.374.158 MWh. (5) 3.2 Εγκαταστάσεις εκµετάλλευσης ηλιακής ενέργειας Για την τελική επιλογή χωροθέτησης θα πρέπει να λαµβάνεται υπόψη και µία σειρά κριτηρίων όπως το υψόµετρο, οι κλίσεις και ο προσανατολισµός, προκειµένου να υπάρχει όσο το δυνατόν µεγαλύτερη απόδοση των συστηµάτων. Έτσι κατά την επιλογή των περιοχών εγκατάστασης φωτοβολταϊκών πρέπει να αποφεύγονται περιοχές µε µεγάλα υψόµετρα και έντονες κλίσεις, ενώ προτιµάται ο νότιος, νοτιοανατολικός και νοτιοδυτικός προσανατολισµός. εδοµένου ότι ένα Φ/Β σύστηµα ισχύος 100 KWp καταλαµβάνει επιφάνεια 2 στρεµ., η δυνατότητα εγκατάστασης Φ/Β συστηµάτων ισχύος ανάλογης µε την επιφάνεια εγκατάστασης. [10] Αν δεχθούµε το αυστηρότερο υποθετικό σενάριο ότι η µισή (κατ ελάχιστο) από την προαναφερόµενη έκταση των 328.000 στρ., έχει τον κατάλληλο προσανατολισµό και την κατάλληλη κλίση, η τελική προτεινόµενη έκταση για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστηµάτων ανέρχεται σε 164.000 στρ., στην οποία υπάρχει δυνατότητα χωροθέτησης φωτοβολταϊκών ονοµαστικής ισχύος 8.200 MWp και µε ετήσια παραγωγή 9.430.000 MWh/έτος, η οποία είναι σχεδόν επταπλάσια (6,86 φορές) από την µέση ετήσια κατανάλωση ενέργειας ολόκληρης της Περιφέρειας Ηπείρου. 7

Χάρτης 6.11: Ζώνες καταλληλότητας για χωροθέτηση φωτοβολταϊκών συστηµάτων Χάρτη 6.12: Περιοχές χωροθέτησης αιολικών εγκαταστάσεων και φωτ/κών συστηµάτων 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Προκειµένου να διερευνηθούν οι δυνατότητες αξιοποίησης της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας στην Περιφέρεια Ηπείρου ελήφθησαν υπόψη τόσο το διαθέσιµο φυσικό κεφάλαιο όσο και τα κριτήρια και οι κανόνες χωροθέτησης εγκαταστάσεων εκµετάλλευσης της αιολικής και ηλιακής ενέργειας, όπως αυτά παρουσιάζονται στο Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ). Βάσει των παραπάνω, διερευνήθηκαν οι δυνατότητες χωροθέτησής αιολικών και φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων στην ευρύτερη περιοχή της Περιφέρειας Ηπείρου καθώς και η εν δυνάµει συµµετοχή τους στο ενεργειακό µίγµα της Περιφέρειας. Συνδυάζοντας τους περιορισµούς που θέτει το ΕΠΣΧΑΑ-ΑΠΕ µε τα στοιχεία του ΚΑΠΕ όσον αφορά στο τεχνικά και οικονοµικά εκµεταλλεύσιµο αιολικό δυναµικό, υπολογίστηκε ότι στις περιοχές µε ταχύτητες ανέµου > 6m/sec, υπάρχει δυνατότητα παραγωγής 42,20 GWh/έτος στην Περιφέρεια Ηπείρου. Συµπεριλαµβάνοντας και τις περιοχές µε ταχύτητες ανέµου 5-6 m/sec, στις οποίες µπορούν να τοποθετηθούν άλλες 10 τυπικές ανεµογεννήτριες, όπως προαναφέρθηκε, µε δυνατότητα παραγωγής κάτω από ευνοϊκές συνθήκες 52.560 MWH/έτος, εποµένως, το σύνολο της ετήσιας παραγόµενης ενέργειας από εκµετάλλευση της 8

αιολικής ενέργειας, µπορεί να φτάσει τις 94.760 MWH/ έτος, καλύπτοντας το 6,9% της ετήσιας κατανάλωσης ενέργειας της Περιφέρειας Ηπείρου. Στη συνέχεια στα πλαίσια της διερεύνησης των δυνατοτήτων αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας στην Περιφέρεια Ηπείρου, έγινε προσπάθεια προσδιορισµού των περιοχών που είναι κατάλληλες για τη χωροθέτηση φωτοβολταϊκών συστηµάτων. Αρχικά θεωρήσαµε ως εν δυνάµει περιοχές χωροθέτησης φωτοβολταϊκών το σύνολο των βοσκοτόπων οι οποίοι δεν εµπίπτουν στις περιοχές αποκλεισµού (όπως αυτές καθορίζονται από το ΕΠΣΧΑΑ-ΑΠΕ), απέχουν τις προβλεπόµενες αποστάσεις από τις ζώνες αποκλεισµού, βρίσκονται σε υψόµετρο < 300µ. και καλύπτονται από αραιή ή καθόλου βλάστηση. Η συνολική έκταση των βοσκοτόπων που καθορίζονται ως περιοχές καταλληλότητας ανέρχεται σε 328.000 στρ. Για τον τελικό προσδιορισµό των περιοχών εγκατάστασης φωτοβολταϊκών υιοθετήθηκε το αυστηρότερο σενάριο, ότι δηλ. οι µισές από τις εκτάσεις των βοσκοτόπων που καθορίστηκαν ως περιοχές καταλληλότητας, έχουν τον επιθυµητό προσανατολισµό και βρίσκονται σε ήπιες κλίσεις, οπότε η έκταση των τελικά προτεινόµενων περιοχών για τη χωροθέτηση φωτοβολταϊκών συστηµάτων στην Περιφέρεια Ηπείρου ανέρχεται σε 164.000 στρέµµατα, εποµένως υπάρχει η δυνατότητα χωροθέτησης φωτοβολταϊκών ονοµαστικής ισχύος 8.200 MWp και µε παραγωγή 9.430.000 MWh/έτος, η οποία είναι σχεδόν επταπλάσια (6,86 φορές) από την µέση ετήσια κατανάλωση ενέργειας ολόκληρης της Περιφέρειας Ηπείρου. [11] εδοµένου ότι η µέση ετήσια κατανάλωση ενέργειας ανέρχεται σε 1.374.158 MWh και λαµβάνοντας υπόψη ότι ένα φωτοβολταϊκό σύστηµα ονοµαστικής ισχύος 1 KWp (δηλ. 0,001 MWp) αποδίδει στην βόρεια Ελλάδα περίπου 1.150 KWh το έτος καθώς και ότι ένα Φ/Β σύστηµα ισχύος 100 KWp (0,1 MWp) καταλαµβάνει επιφάνεια 2 στρεµ., προκύπτει ότι για να καλυφθούν οι ενεργειακές απαιτήσεις της Περιφέρειας Ηπείρου, απαιτείται η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστηµάτων συνολικής οναµαστικής ισχύος 1.194,92 MWp, οπότε η συνολική έκταση που απαιτείται για την εγκατάστασή τους ανέρχεται σε 23.898,4 στρέµµατα. [10, 11] ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1) ΕΑΠ, Εισαγωγή στο ανθρωπογενές και φυσικό περιβάλλον, Τόµος Β1, Το ανθρωπογενές περιβάλλον, Α. Αραβαντινός, Θ. Βλαστός,. Εµµανουήλ,. Μαρίνος-Κουρής, Κ. Μέµος, Γ. Σκίκος, Κ. Σµπόνιας, Θ.Τσούτσος. Πάτρα 1999. 2) Αγαπητίδης Ι. Ποιες δυνάµεις διαµορφώνουν το νέο ενεργειακό τοπίο, 20/9/2006. 3) Ιωάννης Αγαπητίδης, Πρόεδρος του Κέντρου Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας Συνέντευξη στον Θάνο ηµάδη-city Press28/11/2008) 4) ΤΕΕ, Οι προοπτικές των ΑΠΕ στην Ελλάδα µε βάση το νέο θεσµικό πλαίσιο, Μόνιµη Επιτροπή Ενέργειας, Θεσσαλονίκη 2006 5) ΥΠΑΝ, 4 η Έκθεση για το επίπεδο διείσδυσης της ανανεώσιµης ενέργειας το έτος 2010 (άρθρο 3 οδηγίας 2001/77/ΕΚ), ιεύθυνση Ανανεώσιµων Πηγών και Εξοικονόµησης Ενέργειας, Αθήνα 2007 6) ΡΑΕ, Έκθεση πεπραγµένων Απρίλιος 2004- εκέµβριος 2006, Αθήνα 2007 ΑΠΕ/ΡΑΕ, Ανοικτό Forum Ενέργειας ΑΠΕ/ΣΗΘ, Θεσσαλονίκη 3/7/08 7) Γκουλιάρας Π., Γκουλιάρας., Γκουλιάρας Φ., Μελέτη και κατασκευή φωτοβολταϊκού πάρκου για κάλυψη ενεργειακών εφαρµογών σε παραγωγικές µονάδες, Συµπεράσµατα και προοπτικές, από τα πρακτικά του 7 ου Εθνικού Συνεδρίου για τις ΑΠΕ, Πάτρα, 2006 8) www.domiki.gr/info/ananewsimes-phges/ape.htm 9) Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού & Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας, ΦΕΚ 2464Β/3.12.08 Αειφόρου Ανάπτυξης για τις ΑΠΕ,(climate.wwf.gr/index.php?option = 10) www.ecowatt.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=20&itemid=67 11) www.photovoltaics.com.gr/photovoltaics-modules.html 9