Εισαγωγή στην Οικονομική Επιστήμη Ι Σκέφτομαι ως Οικονομολόγος Αρ. Διάλεξης: 2
Σκέφτομαι ως οικονομολόγος Κάθε αντικείμενο επιστημονικής μελέτης έχει τη δική της επιστημονική ορολογία Μαθηματικά Ολοκληρωτικός λογισμός αξιώματα διανύσματα Ψυχολογία Ατομικότητα ταυτότητα μαθησιακή δυσαρμονία Νομική Υποσχετική επιστολή πρόληψη ένστασης κολάσιμο αδίκημα εκδίκαση αδικήματος Οικονομική προσφορά κόστος ευκαιρίας ελαστικότητα πλεόνασμα παραγωγού ζήτηση συγκριτικό πλεονέκτημα καθαρή απώλεια
Σκέφτομαι ως οικονομολόγος Η οικονομική επιστήμη προσφέρει κατάρτιση αναφορικά με.... το να σκέφτεσαι σε όρους εναλλακτικών επιλογών. την αξιολόγηση του κόστους των ατομικών και κοινωνικών επιλογών. τη διερεύνηση και την κατανόηση της αλληλεπίδρασης συγκεκριμένων γεγονότων και φαινομένων.
Ο Οικονομολόγος ως επιστήμονας Ο οικονομικός τρόπος σκέψης... αναφέρεται στην αναλυτική και αντικειμενική σκέψη. χρησιμοποιεί την επιστημονική μέθοδο.
Επιστημονική μέθοδος: Παρατήρηση, Θεωρία και περισσότερη Παρατήρηση Χρησιμοποιούνται συνοπτικά υποδείγματα (models) με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ένα πολύπλοκο αλλά πραγματικό φαινόμενο λειτουργεί. Αναπτύσσονται θεωρίες και συλλέγονται πραγματικά δεδομένα τα οποία αναλύονται ώστε να αξιολογηθούν οι θεωρητικές προσεγγίσεις.
Ο ρόλος των υποθέσεων Οι οικονομολόγοι κατασκευάζουν υποθέσεις έτσι ώστε να κάνουν πιο εύκολα κατανοητή την πραγματική λειτουργία του κόσμου. Το κλειδί στην επιστημονική προσέγγιση είναι η απόφαση για την κατασκευή της κατάλληλης υπόθεσης εργασίας. Οι οικονομολόγοι συνήθως χρησιμοποιούν διαφορετικές υποθέσεις για να απαντηθούν διαφορετικές ερωτήσεις.
Οικονομικά Υποδείγματα Οι Οικονομολόγοι χρησιμοποιούν υποδείγματα για να απλουστεύσουν την πραγματικότητα με σκοπό την καλύτερη κατανόηση του πραγματικού κόσμου. Δύο από τα πιο βασικά οικονομικά υποδείγματα περιλαμβάνουν: Το διάγραμμα του Οικονομικού Κυκλώματος Την καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων
Το 1 ο Υπόδειγμα: Οικονομικό Κύκλωμα Το διάγραμμα του Οικονομικού Κυκλώματος (circular-flow diagram) είναι μια γραφική απεικόνιση/υπόδειγμα της λειτουργίας μιας οικονομίας που δείχνει τον τρόπο με τον οποίο οι χρηματικές μονάδες μέσω της λειτουργίας των αγορών ρέουν μεταξύ νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Διάγραμμα 1. Η Κυκλική Ροή του Χρήματος (Οικονομικό Κύκλωμα) Έσοδα Αγορές για Αγαθά και Υπηρεσίες Δαπάνες Επιχειρήσεις πωλούν Αγαθά Νοικοκυριά αγοράζουν και υπηρεσίες που πωλήθηκαν Αγαθά και υπηρεσίες που αγοράστηκαν Επιχειρήσεις Αγορά-Πώληση Αγαθών και Υπηρεσιών Ενοικίαση και χρήση εισροών Νοικοκυριά Αγορά-κατανάλωση Αγαθών και Υπηρεσιών Κατοχή και Διάθεση εισροών Συντελεστές Παραγωγής Μισθοί, ενοίκιο, κέρδη Αγορές για Συντελεστές Παραγωγής Νοικοκυριά πωλούν Επιχειρήσεις αγοράζουν Εργασία-Γη Κεφάλαιο Εισόδημα = Ροές εισροών και εκροών = Χρηματικές Ροές
Το 1 ο Υπόδειγμα: Οικονομικό Κύκλωμα Επιχειρήσεις Παράγουν και προσφέρουν αγαθά και υπηρεσίες Προσλαμβάνουν και χρησιμοποιούν συντελεστές παραγωγής Νοικοκυριά Αγοράζουν και καταναλώνουν αγαθά και υπηρεσίες Κατέχουν και πωλούν συντελεστές παραγωγής
Το 1 ο Υπόδειγμα: Οικονομικό Κύκλωμα Αγορές αγαθών και υπηρεσιών Οι επιχειρήσεις προσφέρουν/πωλούν Τα νοικοκυριά ζητούν/αγοράζουν Αγορές συντελεστών παραγωγής Τα νοικοκυριά προσφέρουν Οι επιχειρήσεις ζητούν
Το 1 ο Υπόδειγμα: Οικονομικό Κύκλωμα Συντελεστές Παραγωγής Χρησιμοποιούμενες εισροές για την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών Γη, Εργασία και Κεφάλαιο
Το 2 ο Υπόδειγμα: Καμπύλες Παραγωγικών Δυνατοτήτων Η Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων (production possibilities frontier) είναι ένα διάγραμμα που δείχνει τουσ συνδυασμούς των παραγόμενων ποσοτήτων που μια οικονομία έχει τη δυνατότητα να παράγει με δεδομένους τους συντελεστές παραγωγής και τη διαθέσιμη τεχνολογία παραγωγής.
Διάγραμμα 2. Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων Ποσότητα Προϊόντος (Υ) 3,000 D 2,200 2,000 1,000 B C A Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων 0 300 600 700 1,000 Ποσότητα Προϊόντος (Χ)
Το 2 ο Υπόδειγμα: Καμπύλες Παραγωγικών Δυνατοτήτων Ζητήματα που μας αφορούν στην ανάλυση του Υποδείγματος των ΚΠΔ Αποτελεσματικότητα (Efficiency) Ανταλλαγή (Tradeoffs) Κόστος Ευκαιρίας (Opportunity Cost) Οικονομική Μεγέθυνση (Economic Growth)
Διάγραμμα 3. Μετατοπίσεις στην Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων Ποσότητα (Υ) 4,000 3,000 2,100 2,000 A E 0 700 750 1,000 Ποσότητα (Χ)
Μικροοικονομική και Μακροοικονομική Η Μικροοικονομική (Microeconomics) επικεντρώνεται στις ατομικές μονάδες που δραστηριοποιούνται στην οικονομία. Πώς τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις λαμβάνουν αποφάσεις και πώς αλληλεπιδρούν σε συγκεκριμένες αγορές Η Μακροοικονομική (Macroeconomics) επικεντρώνεται στη συνολική λειτουργία της οικονομίας. Φαινόμενα συν-αθροιστικής οικονομίας, όπως πληθωρισμός, ανεργία και οικονομική μεγέθυνση.
Ο Οικονομολόγος ως σύμβουλος πολιτικής Όταν οι οικονομολόγοι προσπαθούν να εξηγήσουν πραγματικά φαινόμενα, τότε αποκαλούνται επιστήμονες. Όταν οι οικονομολόγοι προσπαθούν να αλλάξουν τον κόσμο, τότε αποκαλούνται σύμβουλοι πολιτικής.
Θετικιστική έναντι Κανονιστικής ανάλυσης Η θετικιστική προσέγγιση αφορά την προσπάθεια περιγραφής της πραγματικότητας όπως αυτή είναι. Η κανονιστική προσέγγιση αφορά τη δήλωση κάποιου για το πώς θα έπρεπε να ήταν ο κόσμος
Θετικιστική έναντι Κανονιστικής ανάλυσης Παραδείγματα Μια αύξηση στον κατώτατο μισθό θα προκαλέσει μείωση στην απασχόληση της ανειδίκευτης εργασίας. Θετικιστική Τα υψηλά δημόσια ελλείμματα προκαλούν αύξηση στο επιτόκιο της αγοράς. Θετικιστική
Θετικιστική έναντι Κανονιστικής ανάλυσης Παραδείγματα Τα οφέλη στα εισοδήματα από τον υψηλότερο κατώτατο μισθό είναι προτιμότερα από οποιαδήποτε οριακή μείωση στο επίπεδο της απασχόλησης. Κανονιστική Η Κυβέρνηση θα πρέπει να έχει το δικαίωμα να συλλέγει από τις καπνοβιομηχανίες τα κόστη της περίθαλψης για ασθένειες που σχετίζονται με τον καπνό και αφορούν τους φτωχότερους πολίτες. Κανονιστική
Γιατί διαφωνούν οι οικονομολόγοι; Μπορούν να διαφωνούν για την ορθότητα των εναλλακτικών θεωρητικών αλλά θετικιστικών προσεγγίσεων για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο πραγματικός κόσμος. Μπορεί να έχουν διαφορετικές αξίες και αντιλήψεις και συνεπώς διαφορετικές κανονιστικές απόψεις αναφορικά με την πολιτική που θα πρέπει να εφαρμοστεί.
Σύνοψη Οι οικονομολόγοι προσπαθούν να προσεγγίσουν το αντικείμενο μελέτης βασιζόμενοι στην επιστημονική αντικειμενικότητα. Κατασκευάζουν κατάλληλες υποθέσεις και απλοϊκά υποδείγματα με σκοπό να κατανοήσουν τον πραγματικό κόσμο. Δυο απλά οικονομικά υποδείγματα είναι το διάγραμμα του οικονομικού κυκλώματος και της καμπύλης παραγωγικών δυνατοτήτων.
Σύνοψη Η οικονομική χωρίζεται σε δύο πεδία ανάλυσης: Η Μικροοικονομική αναλύει την λήψη αποφάσεων από τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις στην αγορά. Η Μακροοικονομική μελετά τους παράγοντες και τις τάσεις που επηρεάζουν την οικονομία στο σύνολο της.
Σύνοψη Η θετικιστική προσέγγιση αφορά την άποψη σχετικά με το πώς είναι στην πράξη ο κόσμος. Η κανονιστική προσέγγιση αφορά την άποψη για το πώς ο κόσμος θα έπρεπε να είναι. Όταν οι οικονομολόγοι προβαίνουν σε κανονιστικές προσεγγίσεις τότε δρουν ώς σύμβουλοι πολιτικής και όχι ως επιστήμονες.
Σύνοψη Οι οικονομολόγοι που συμβουλεύουν τους πολιτικούς ενδέχεται να παρέχουν αντικρουόμενες συμβουλές είτε λόγω της ύπαρξης διαφορών στην επιστημονική κρίση είτε λόγω διαφορετικών αξιών και αντιλήψεων. Όταν οι οικονομολόγοι δρουν ως επιστήμονες τότε η πραγματικότητα που περιγράφεται είναι μοναδική αλλά οι πολιτικοί μπορεί να επιλέγουν να την αγνοούν.