Οικονομικά για Νομικούς Εισαγωγικό Μέρος

Transcript

1 Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Τμήμα Τραπεζικής και Χρηματοοικονομικής Διοικητικής Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Χρηματοοικονομική Ανάλυση για Στελέχη» Οικονομικά για Νομικούς Εισαγωγικό Μέρος Μιχάλης Ανθρωπέλος, Δρ. 1

2 Σκοπός του μαθήματος Ο σκοπός του μαθήματος είναι να εισαγάγει τις βασικές αρχές της οικονομικής επιστήμης και το πως αυτές εφαρμόζονται στις αγορές χρήματος και κεφαλαίου. Γιατί ένα τέτοιο μάθημα; Οι βασικές αρχές της οικονομικής επιστήμης διέπουν κάθε οικονομική δραστηριότητα και οι γνώσεις πάνω σε αυτές είναι απαραίτητες σε όσους ασκούν εργασίες που υπάγονται στον οικονομικό κλάδο. Οι γνώσεις που αποκτούνται σε αυτό το μάθημα είναι θεμελιώδεις και σχετίζονται είτε άμεσα είτε έμμεσα με τα υπόλοιπα μαθήματα του προγράμματος. 2

3 Πληροφορίες για το μάθημα Το μάθημα αποτελείται από 12 τρίωρες διαλέξεις. Πέμπτες 18:15 21:00. Οι έξι πρώτες θα γίνουν από τον Μ.Α. και οι έξι επόμενες από τον καθηγητή κ. Γ. Κατσιμπρής. Θα υπάρξει μία κοινή τελική εξέταση που έχει οριστεί για τις 05/02/

4 Το πρώτο μέρος του μαθήματος Τι θα συζητηθεί στο πρώτο μέρος του μαθήματος: Ποιες είναι οι δυνάμεις που διαμορφώνουν τις τιμές σε μία αγορά. Τι σημαίνει ότι μια αγορά λειτουργεί αποτελεσματικά, τόσο για τους συμμετέχοντες στην αγορά όσο και για ολόκληρη την κοινωνία μέσα στην οποία ανήκει. Πως μπορεί η κρατική παρέμβαση να αυξήσει την κοινωνική ωφέλεια που απορρέει από την λειτουργία της αγοράς. Ποιες είναι οι διαφορετικές μορφές αγορών και πως επηρεάζεται η διαμόρφωση της τιμής και η αποτελεσματικότητα. Ποιες είναι οι βασικές αρχές που διέπουν την λειτουργία μιας επιχείρησης στις διάφορες μορφές αγοράς. 4

5 Βιβλιογραφία για το πρώτο μέρος Το βιβλίο που θα χρειαστεί για το πρώτο μέρος του μαθήματος είναι το εξής: «Αρχές της Οικονομικής», Α Τόμος, Ν. Gregory Mankiw, Εκδ. Τυπωθητώ. Μία διαφορετική, αλλά παρόμοια για τους σκοπούς του μαθήματος, παραλλαγή του συγγράμματος είναι το: «Αρχές οικονομικής θεωρίας με αναφορά στις ευρωπαϊκές οικονομίες: Μικροοικονομική», Ν. Gregory Mankiw και P. Mark Taylor Εκδ. Gutenberg. Ένα επίσης σημαντικό βιβλίο (αλλά όχι απαραίτητο) για το μάθημα είναι το εξής: «Economics for Lawyers», Richard Ippolito, Εκδ. Princeton University Press. 5

6 Δομή του πρώτου μέρους Το πρώτο μέρος του μαθήματος αποτελείται από τις 10 εξής ενότητες: 1) Οι δυνάμεις της προσφοράς και της ζήτησης. 2) Η έννοια της ελαστικότητας και οι εφαρμογές της. 3) Προσφορά, ζήτηση και κυβερνητικές αποφάσεις. 4) Η αποτελεσματικότητα των αγορών. 5) Εξωτερικότητες. 6) Επιχειρήσεις και ανταγωνιστικές αγορές. 7) Άλλες μορφές οργάνωσης αγορών. 6

7 Οικονομική επιστήμη Τι είναι η οικονομική επιστήμη; Οικονομική επιστήμη (Economics) είναι η μελέτη του ανθρώπου στις καθημερινές ασχολίες της ζωής. A. Marshall. Η Οικονομική επιστήμη μελετά τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία διαχειρίζεται τους σπανίζοντες πλουτοπαραγωγικούς πόρους της. G. Mankiw. Ένας οικονομολόγος παρατηρεί ένα οικονομικό φαινόμενο, συνθέτει μία θεωρία που σκοπό έχει να υποστηρίξει το φαινόμενο αυτό και ξαναπαρατηρεί, προκειμένου να ελέγξει αν όντως η θεωρία του είναι συνεπής με την εξέλιξη του φαινομένου (πρόβλεψη). Για να μπορέσει μια θεωρία να είναι εύκολα κατανοητή και διαχειρίσιμη, θα πρέπει να επικεντρώνεται στο αντικείμενο που μελετά θέτοντας έναν αριθμό από υποθέσεις (ίσως πολλές από τις οποίες είναι μη ρεαλιστικές). Ωστόσο, η χρήση αυτών των υποθέσεων (συνήθως) δεν αλλοιώνει τον σκοπό των θεωριών, που δεν είναι άλλος από την κατανόηση οικονομικών φαινομένων. 7

8 Οικονομική επιστήμη Η οικονομική επιστήμη χωρίζεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: Μικροοικονομική: Είναι η μελέτη του τρόπου με τον οποίο τα νοικοκυριά, οι επιχειρήσεις και τα κράτη λαμβάνουν οικονομικές αποφάσεις, καθώς και των αλληλεπιδράσεων που έχουν οι αποφάσεις αυτές στις διάφορες μορφές οργάνωσης μιας οικονομίας. (πχ μελέτη για τη τιμή ενός προϊόντος, για το ύψος των ενοικίων, το τρόπο λειτουργίας μιας επιχείρησης σε διεθνές επίπεδο, για τις επιπτώσεις της διαφήμισης στον ανταγωνισμό και την κοινωνική ευημερία κλπ). Μακροοικονομική: Είναι η μελέτη των οικονομικών φαινομένων που το εύρο τους καλύπτει την οικονομία ως σύνολο. (μελέτη για το ΑΕΠ μιας χώρας, για το επίπεδο ανεργίας, για τις επιπτώσεις του δημόσιου δανεισμού, για τις εξελίξεις της κοινωνικής ευημερίας με οικονομικά κριτήρια κλπ). 8

9 Μερικές αρχές της Οικονομικής Τίποτα δεν προσφέρεται δωρεάν. Δεν υπάρχει δωρεάν γεύμα. Οι επιλογές αποτελούν μία ανταλλαγή, κάτι που παίρνεις και κάτι που χάνεις. Το κόστος ενός αγαθού είναι ένα άλλο αγαθό από το οποίο παραιτείται κανείς για να το αποκτήσει. Η έννοια του κόστους ευκαιρίας! Το εμπόριο μπορεί να βελτιώσει την θέση όλων. Οι συναλλαγές αγαθών, υπηρεσιών, χρηματικών μονάδων μπορούν να προσφέρουν όφελος σε όσους συμμετέχουν σε αυτές. 9

10 Μερικές αρχές της Οικονομικής (συνέχεια) Οι αγορές είναι συνήθως ένας καλός τρόπος οργάνωσης της οικονομίας, ενώ το κράτος με τις παρεμβάσεις του μπορεί να βελτιώσει τα αποτελέσματα που προκύπτουν από την λειτουργία μιας αγοράς. Η οικονομία της αγοράς όπου τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις αλληλεπιδρούν αποκεντρωμένοι είναι συνήθως αποτελεσματική. Τυχόν προβλήματα που μπορούν να προκύψουν, ενδεχομένως να λύνονται με τη σωστή κρατική παρέμβαση. Το βιοτικό επίπεδο μιας χώρας εξαρτάται από την ικανότητά του να παράγει αγαθά και υπηρεσίες. Η παραγωγικότητα είναι ο βασικός παράγοντας διαμόρφωσης του βιοτικού επιπέδου (όταν βεβαίως αυτό μετράται με καθαρά οικονομικούς όρους). 10