ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΡΥΘΜΙΣΕΩΣ ΚΑΙ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ Ι ΡΥΜΑΤΩΝ Ο ΗΓΙΑ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΙΑΘΕΣΙΜΩΝ ΑΠΟ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΣΕ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑ Απρίλιος 2002 (Ενσωµατώνονται οι τροποποιήσεις ηµεροµηνίας 28.5.2003)
Ο ΗΓΙΑ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΙΑΘΕΣΙΜΩΝ ΑΠΟ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΣΕ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑ Η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, δυνάµει των εξουσιών που της παρέχονται από τον Περί Τραπεζικών Εργασιών Νόµο αριθµός 66(Ι) του 1997, εκδίδει την παρούσα Οδηγία στα πλαίσια των εποπτικών της αρµοδιοτήτων και για σκοπούς προληπτικού ελέγχου. Η Οδηγία καθορίζει το πλαίσιο µέσα στο οποίο κάθε τράπεζα θα µπορεί να χρησιµοποιεί το προϊόν από τις καταθέσεις πελατών της σε ξένο συνάλλαγµα. Ο όρος καταθέσεις περιλαµβάνει καταθέσεις σύµφωνα µε τον ορισµό που χρησιµοποιείται για σκοπούς του µηνιαίου ισολογισµού στοιχείο L1. 1. ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΣΕ ΞΕΝΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ Όλες οι τράπεζες που είναι εξουσιοδοτηµένοι συναλλασσόµενοι, µπορούν να δέχονται καταθέσεις σε συνάλλαγµα. Οι τράπεζες οφείλουν να τηρούν τη διαδικασία προσδιορισµού της ταυτότητας πελατών (know your customer) όπως καθορίζεται βάσει του Νόµου περί Συγκάλυψης, Έρευνας και ήµευσης Εσόδων από Ορισµένες Εγκληµατικές Πράξεις του 1996 και τις Κατευθυντήριες Οδηγίες της Κεντρικής Τράπεζας, ούτως ώστε να αποφεύγονται οποιεσδήποτε ανεπιθύµητες επιπτώσεις, τόσο για τις ίδιες τις τράπεζες όσο και για το τραπεζικό σύστηµα της Κύπρου. 2. ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΡΗΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ Οι τράπεζες έχουν υποχρέωση έναντι των καταθέσεών τους σε συνάλλαγµα να διατηρούν στοιχεία ενεργητικού άµεσης ρευστότητας ή µη άµεσης ρευστότητας σε συνάλλαγµα όπως καθορίζονται στις παραγράφους 2.1 και 2.2 και εντός των ορίων που καθορίζονται στην παράγραφο 3. Οι τράπεζες δεν δύνανται να τηρούν οποιοδήποτε άλλο στοιχείο ενεργητικού σε σχέση µε τις καταθέσεις τους χωρίς την προηγούµενη γραπτή έγκριση της Κεντρικής Τράπεζας. 2.1 Στοιχεία ενεργητικού άµεσης ρευστότητας καθορίζονται τα ακόλουθα: (α) Ξένα χαρτονοµίσµατα που κατέχουν οι τράπεζες ή απέστειλαν προς είσπραξη για δικό τους λογαριασµό. Οδηγία Τοποθετήσεις ιαθεσίµων από Καταθέσεις σε Συνάλλαγµα Σελίδα 1 από 5
(β) (γ) (δ) Καταθέσεις και υπόλοιπα µε την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου. Καταθέσεις και υπόλοιπα µε τράπεζες του εξωτερικού και διεθνείς τραπεζικές µονάδες, περιλαµβανοµένων και των καταθέσεων µε τη µητρική ή το κεντρικό τους κατάστηµα (head office) µε εναποµένουσα διάρκεια µέχρι 6 µήνες. Καταθέσεις και υπόλοιπα τραπεζών µε δικά τους καταστήµατα ή θυγατρικές τράπεζες του εξωτερικού δεν περιλαµβάνονται. Εµπορεύσιµες υποχρεώσεις ξένων κυβερνήσεων (ή εγγυηµένες από αυτές), ή τραπεζών του εξωτερικού, µε εναποµένουσα διάρκεια µέχρι 10 χρόνια. Οι εµπορεύσιµες υποχρεώσεις µε εναποµένουσα διάρκεια που υπερβαίνει τα 3 χρόνια πρέπει να φέρουν κυµαινόµενο επιτόκιο. Οι εµπορεύσιµες υποχρεώσεις που αρχικά φέρουν σταθερό επιτόκιο, το οποίο όµως µετατρέπεται σε κυµαινόµενο µέσω συµφωνίας ανταλλαγής επιτοκίων (interest rate swap), µπορούν επίσης να συµπεριλαµβάνονται. «Εµπορεύσιµες» υποχρεώσεις θεωρούνται όλες οι υποχρεώσεις που είναι διαπραγµατεύσιµες σε αναγνωρισµένα χρηµατιστήρια του εξωτερικού. 2.1.1 Η υπερβολική συγκέντρωση στοιχείων ενεργητικού άµεσης ρευστότητας πρέπει να αποφεύγεται. Για το σκοπό αυτό οι καταθέσεις µε µία τράπεζα ή οι εµπορεύσιµες υποχρεώσεις της ίδιας τράπεζας ή το σύνολο καταθέσεων και εµπορεύσιµων υποχρεώσεων, όπου υπάρχουν και τα δύο στοιχεία, δεν πρέπει να ξεπερνούν το 5% του συνόλου των στοιχείων ενεργητικού άµεσης ρευστότητας ή τα 2εκ., όποιο από τα δύο είναι µεγαλύτερο. Τροποποίηση 28/5/03 Το πιο πάνω όριο πρέπει να τηρείται και για τις εµπορεύσιµες υποχρεώσεις που έχουν εκδοθεί από ξένες κυβερνήσεις ή φέρουν την εγγύηση ξένων κυβερνήσεων, µε εξαίρεση τις περιπτώσεις ξένων κυβερνήσεων που έχουν αξιολογηθεί µε βαθµό φερεγγυότητας ΑΑΑ από τουλάχιστον δύο διεθνώς αναγνωρισµένους οίκους αξιολόγησης. Το ανώτατο όριο που θα ισχύει για εµπορεύσιµες υποχρεώσεις που έχουν εκδοθεί η είναι εγγυηµένες από τις κυβερνήσεις αυτές, είναι 15% του συνόλου των στοιχείων ενεργητικού άµεσης ρευστότητας. Tο όριο για τοποθετήσεις µε τράπεζες του εξωτερικού που καθορίζεται στην παράγραφο 2.1.1 δεν ισχύει για τις τοποθετήσεις που διενεργούν τράπεζες που είναι θυγατρικές ή υποκαταστήµατα ξένων τραπεζών µε τη µητρική ή το κεντρικό τους κατάστηµα (Head Office), ανάλογα µε την περίπτωση. 2.1.2 Νοείται ότι οι τράπεζες του εξωτερικού και διεθνείς τραπεζικές µονάδες µε τις οποίες οι τράπεζες διατηρούν καταθέσεις και άλλα υπόλοιπα πρέπει να έχουν αξιολογηθεί από τουλάχιστο ένα διεθνώς αναγνωρισµένο οίκο αξιολόγησης µε Οδηγία Τοποθετήσεις ιαθεσίµων από Καταθέσεις σε Συνάλλαγµα Σελίδα 2 από 5
ελάχιστο βραχυχρόνιο βαθµό φερεγγυότητας Α-1 στην περίπτωση των Standard and Poor s ή ισοδύναµο. Ο πιο πάνω όρος δεν θα έχει εφαρµογή για τοποθετήσεις που διενεργούνται από τράπεζες που είναι θυγατρικές ή υποκαταστήµατα ξένων τραπεζών µε τη µητρική και το κεντρικό τους κατάστηµα. Οι εµπορεύσιµες υποχρεώσεις ξένων κυβερνήσεων και τραπεζών του εξωτερικού που αναφέρονται πιο πάνω πρέπει να έχουν αξιολογηθεί από τουλάχιστο ένα διεθνώς αναγνωρισµένο οίκο αξιολόγησης µε ελάχιστο µακροχρόνιο βαθµό φερεγγυότητας Α+ στην περίπτωση των Standard and Poor s ή ισοδύναµο και µε βραχυχρόνιο βαθµό φερεγγυότητας Α-1 στην περίπτωση των Standard and Poor s ή ισοδύναµο. Τροποποίηση 28/5/03 2.2 Στοιχεία ενεργητικού µη άµεσης ρευστότητας καθορίζονται τα ακόλουθα: (α) (β) (γ) (δ) (ε) Καταθέσεις και υπόλοιπα µε άλλες επιτόπιες τράπεζες ή εµπορεύσιµες υποχρεώσεις επιτόπιων τραπεζών. Επενδύσεις τραπεζών σε στοιχεία που συνιστούν µέρος της κεφαλαιουχικής βάσης εξηρτηµένων εταιρειών τους που διεξάγουν τραπεζικές εργασίες στο εξωτερικό, καθώς και προικώο κεφάλαιο προς τα παραρτήµατά τους στο εξωτερικό, νοουµένου ότι έχει εξασφαλιστεί εκ των προτέρων η έγκριση της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου. Καταθέσεις µε τράπεζες του εξωτερικού περιλαµβανοµένων και της µητρικής τους τράπεζας η του κεντρικού τους καταστήµατος (head office), καθώς και µε διεθνείς τραπεζικές µονάδες που δεν περιλαµβάνονται στα στοιχεία ενεργητικού άµεσης ρευστότητας. Καταθέσεις ή υπόλοιπα µε τα καταστήµατά τους ή θυγατρικές τράπεζες στο εξωτερικό. Υποχρεώσεις ξένων κυβερνήσεων (ή εγγυηµένες από αυτές τις κυβερνήσεις), µε εναποµένουσα διάρκεια µέχρι 10 χρόνια, οι οποίες δεν τυγχάνουν διαπραγµάτευσης σε αναγνωρισµένα χρηµατιστήρια του εξωτερικού, ή υποχρεώσεις της Κυπριακής Κυβέρνησης σε συνάλλαγµα. Οι εµπορεύσιµες υποχρεώσεις µε εναποµένουσα διάρκεια που υπερβαίνει τα 3 χρόνια πρέπει να φέρουν κυµαινόµενο επιτόκιο. Οι εµπορεύσιµες υποχρεώσεις που αρχικά φέρουν σταθερό επιτόκιο, το οποίο όµως Οδηγία Τοποθετήσεις ιαθεσίµων από Καταθέσεις σε Συνάλλαγµα Σελίδα 3 από 5
µετατρέπεται σε κυµαινόµενο µέσω συµφωνίας ανταλλαγής επιτοκίων (interest rate swap), µπορούν επίσης να συµπεριλαµβάνονται. (στ) άνεια και άλλες πιστωτικές διευκολύνσεις σε κάτοικους Κύπρου ή µη, µε διάρκεια µέχρι 10 χρόνια, περιλαµβανοµένων και εταιρικών χρεογράφων (corporate bonds). Τα δάνεια και άλλες πιστωτικές διευκολύνσεις µε εναποµένουσα διάρκεια που υπερβαίνει τα 3 χρόνια πρέπει να φέρουν κυµαινόµενο επιτόκιο. άνεια και άλλες πιστωτικές διευκολύνσεις που αρχικά φέρουν σταθερό επιτόκιο, το οποίο µετατρέπεται σε κυµαινόµενο µέσω συµφωνίας ανταλλαγής επιτοκίων (interest rate swap), µπορούν επίσης να συµπεριλαµβάνονται. 3. ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΠΟΣΑ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΑΜΕΣΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ Το ελάχιστο ποσό στοιχείων ενεργητικού άµεσης ρευστότητας που η κάθε τράπεζα έχει υποχρέωση να διατηρεί καθορίζεται στο 75% των συνολικών καταθέσεών της σε συνάλλαγµα. 3.1 Το ποσό που αναφέρεται στην πιο πάνω παράγραφο ισχύει µε την προϋπόθεση ότι το σύνολο των καταθέσεων των οποίων η διάρκεια µέχρι την αποπληρωµή δεν υπερβαίνει τις 7 µέρες ή των οποίων η αποπληρωµή υπόκειται σε προειδοποίηση µέχρι και 7 µέρες δεν θα υπερβαίνει το ποσό των στοιχείων ενεργητικού άµεσης ρευστότητας (πλήρης κάλυψη των καταθέσεων µε διάρκεια µέχρι 7 ηµερών µε ρευστά διαθέσιµα). Σχετικά πρέπει να αναφερθεί ότι πρόθεση της Κεντρικής Τράπεζας είναι να επεκτείνει σταδιακά την κατηγορία των καταθέσεων που πρέπει να είναι πλήρως καλυµµένες µε στοιχεία ενεργητικού άµεσης ρευστότητας. Ως εκ τούτου αναµένεται ότι οι τράπεζες θα προβούν στις απαραίτητες ενέργειες ώστε να επεκτείνουν τη διάρκεια των καταθέσεων. 3.2 Οι τράπεζες οφείλουν να διατηρούν στοιχεία ενεργητικού όχι µόνο έναντι των καταθέσεων πελατών αλλά και για καταθέσεις από άλλες τράπεζες καθώς και για δανειακό κεφάλαιο σε συνάλλαγµα, µέρος των οποίων πρέπει να είναι άµεσης ρευστότητας. Επειδή δεν πρέπει να γίνεται διπλός υπολογισµός των στοιχείων αυτών η Κεντρική Τράπεζα, για σκοπούς παρακολούθησης και συµµόρφωσης µε τα πιο πάνω όρια, θα αφαιρεί από το σύνολο των στοιχείων ενεργητικού άµεσης ρευστότητας τα ακόλουθα: (α) Σε σχέση µε καταθέσεις και άλλα πιστωτικά υπόλοιπα ξένων τραπεζών σε συνάλλαγµα (στοιχείο L4 του µηνιαίου ισολογισµού) καθώς και σε σχέση µε πιστωτικά υπόλοιπα επιτόπιων τραπεζών (στοιχείο L3 του ισολογισµού), Οδηγία Τοποθετήσεις ιαθεσίµων από Καταθέσεις σε Συνάλλαγµα Σελίδα 4 από 5
ποσό ίσο µε το 90% του µέρους του οποίου η διάρκεια µέχρι τη λήξη είναι µέχρι 12 µήνες και 10% του υπόλοιπου µέρους. και (β) Σε σχέση µε δανειακό κεφάλαιο σε συνάλλαγµα (στοιχείο L7 του µηνιαίου ισολογισµού) και άλλα στοιχεία παθητικού σε συνάλλαγµα (στοιχείο L6 του ισολογισµού) ποσό ίσο µε 90% του µέρους που είναι αποπληρωτέο εντός 12 µηνών και 10% του υπολοίπου µέρους. 4. ΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΙΕΥΚΟΛΥΝΣΕΙΣ ΜΕ ΕΣΜΕΥΣΗ ΚΑΤΑΘΕΣΕΩΝ Όσον αφορά πιστωτικές διευκολύνσεις που έχουν παραχωρηθεί έναντι δέσµευσης καταθέσεων σε συνάλλαγµα, οι τράπεζες µπορούν να αφαιρούν τόσο από το σύνολο των καταθέσεων όσο και από το συνολικό ποσό των πιστωτικών διευκολύνσεων, το υπόλοιπο της πιστωτικής διευκόλυνσης ή της κατάθεσης, όποιο από τα δύο είναι µικρότερο. Τα σχετικά ποσά θα πρέπει να καταγράφονται στη µηνιαία κατάσταση ξεχωριστά. 5. ΥΠΟΒΟΛΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ 5.1 υνάµει του άρθρου 25(2) του Περί Τραπεζικών Εργασιών Νόµου του 1997, οι τράπεζες έχουν υποχρέωση να υποβάλλουν πάνω σε µηνιαία βάση, αναλυτικά στοιχεία για τις καταθέσεις σε ξένο νόµισµα και τα αντίστοιχα στοιχεία ενεργητικού, σύµφωνα µε τα συνηµµένα έντυπα. 5.2 Οι καταστάσεις, µε ηµεροµηνία αναφοράς την τελευταία µέρα κάθε µήνα, πρέπει να αποστέλλονται στην Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, ιεύθυνση Ρυθµίσεως και Εποπτείας Τραπεζικών Ιδρυµάτων, Υπηρεσία Παρακολούθησης Τραπεζικών Ιδρυµάτων, το αργότερο µέχρι την 21 η του µήνα που έπεται της ηµεροµηνίας αναφοράς. 5.3 Οδηγίες για τη συµπλήρωση των καταστάσεων περιλαµβάνονται στο συνηµµένο παράρτηµα. 6. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΙΣΧΥΟΣ ΤΗΣ ΕΓΚΥΚΛΙΟΥ Η εγκύκλιος αυτή τίθεται σε ισχύ από την 1 η Σεπτεµβρίου, 2002 και η εγκύκλιος ΥΕΣ31 ηµεροµηνίας 27 Αυγούστου, 1982 και όλες οι µετέπειτα τροποποιήσεις ακυρώνονται από την ηµεροµηνία αυτή. Επίσης ακυρώνεται η εγκύκλιος επιστολή ηµεροµηνίας 12 Ιουλίου, 2001. Οδηγία Τοποθετήσεις ιαθεσίµων από Καταθέσεις σε Συνάλλαγµα Σελίδα 5 από 5