ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 7 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... 11 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... 19 ΜΕΡΟΣ 1 - Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΩΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ... 21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - Η ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΥΠΗ- ΡΕΣΙΩΝ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. 23 1. Το Υπουργείο Ανάπτυξης... 23 Α. Η Διεύθυνση Πετρελαϊκής Πολιτικής... 23 α) Τμήμα Προγραμματισμού... 24 β) Τμήμα Μελετών... 24 γ) Τμήμα Εποπτείας Φορέων... 25 Β. Η Διεύθυνση Εποπτείας και Διαχείρισης Πετρελαιοειδών 25 α) Τμήμα Προγραμμάτων... 25 β) Τμήμα Ελέγχου Προμηθειών και Πωλήσεων Πετρελαιοειδών Προϊόντων... 26 γ) Τμήμα Οικονομικών Θεμάτων... 26 Γ. Η Διεύθυνση Εγκαταστάσεων Πετρελαιοειδών... 27 α) Τμήμα Αδειών και Τεχνικών θεμάτων... 27 β) Τμήμα Εγκαταστάσεων και Τεχνικών Θεμάτων... 28 γ) Τμήμα Μελετών... 28 Δ. Η Διεύθυνση Ενεργειακής Πολιτικής... 29 α) Τμήμα Μελετών... 29 β) Τμήμα Προγραμματισμού και Ανάπτυξης... 29 γ) Τμήμα Τεκμηρίωσης... 30 Ε. Η Διεύθυνση Ηλεκτροπαραγωγής... 30 α) Τμήμα Τεχνικής Εποπτείας ΔΕΗ... 30 β) Τμήμα Διοικητικής Εποπτείας ΔΕΗ... 31 γ) Τμήμα Αυτοπαραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας... 31 Στ. Η Διεύθυνση Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας... 32 α) Τμήμα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας... 32

12 Πίνακας Περιεχομένων β) Τμήμα Εξοικονόμησης Ενέργειας... 33 2. Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ)... 33 Α. Η δημιουργία της ΡΑΕ... 34 Β. Η στελέχωση της ΡΑΕ... 35 Γ. Το έργο της ΡΑΕ... 39 3. Το Συμβούλιο Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής... 48 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - Η ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΥΠΗ- ΡΕΣΙΩΝ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 51 1. Οι ρυθμιστικές αρχές στο κοινοτικό δίκαιο (Οδηγίες 2003/54 και 2003/55/ΕΚ)... 51 2. Η Γενική Διεύθυνση Ενέργειας και Μεταφορών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής... 53 3. Το Φόρουμ της Μαδρίτης και της Φλωρεντίας... 55 4. Η Ευρωπαϊκή Ομάδα Ρυθμιστών Ηλεκτρικής Ενέργειας και Φυσικού Αερίου-ERGEG... 56 5. Το Συμβούλιο Ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών (CEER)... 56 6. Οι Περιφερειακές Αγορές Ηλεκτρισμού και Φυσικού Αερίου. 57 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 - Η ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΩΣ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΑ... 59 ΜΕΡΟΣ 2 - ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ... 71 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 71 1. Η έννοια του φυσικού αερίου... 71 2. Δημιουργία και παραγωγή του φυσικού αερίου... 72 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - Η ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕ- ΡΙΟΥ... 75 1. Διακρατικές συμφωνίες προμήθειας και συνεργασίας... 75 2. Το ευρωπαϊκό και ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο... 78 3. Οι επιχειρήσεις φυσικού αερίου και οι υποχρεώσεις τους... 81 4. Η άδεια προμήθειας φυσικού αερίου... 82 5. Οι Επιλέγοντες Πελάτες... 83 6. Κώδικας Προμήθειας σε Επιλέγοντες Πελάτες... 85 7. Η μεταπώληση φυσικού αερίου από Επιλέγοντες Πελάτες... 86 8. Ειδικές υποχρεώσεις και περιορισμοί... 87 9. Η Ενιαία Αγορά Φυσικού Αερίου... 88

Πίνακας Περιεχομένων 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ 91 1. Ο Πελάτης... 91 2. Η διείσδυση του φυσικού αερίου στην αγορά... 91 Α. Η υπάρχουσα διείσδυση... 91 Β. Κίνητρα για περαιτέρω διείσδυση... 93 α) Οι βιομηχανίες, βιοτεχνίες και επαγγελματικά εργαστήρια... 93 β) Τα κτίρια του Δημοσίου, της Αυτοδιοίκησης και των εποπτευόμενων φορέων... 94 γ) Η υποχρέωση εγκατάστασης δικτύου αερίων καυσίμων των νεόδμητων οικοδομών... 95 δ) Οι οριζόντιες ιδιοκτησίες... 95 3. Η τιμολογιακή πολιτική του φυσικού αερίου... 97 Α. Η τιμολόγηση των βασικών δραστηριοτήτων του φυσικού αερίου... 97 Β. Η Τιμολόγηση μη Επιλεγόντων Πελατών... 98 Γ. Η τιμολογιακή πολιτική ΕΠΑ Αττικής... 99 α) Γενικά... 99 β) Χρέωση ενέργειας... 99 i) Τιμολόγιο θέρμανσης «Θ»... 99 ii) Επαγγελματικό τιμολόγιο... 99 γ) Χρέωση ισχύος... 100 Δ. Η τιμολογιακή πολιτική των ΕΠΑ Θεσσαλονίκης και Θεσσαλίας... 100 α) Κατηγορίες παροχής φυσικού αερίου... 100 β) Περιοδική αναπροσαρμογή τιμολογίων... 101 Ε. Η Τιμολογιακή πολιτική της ΔΕΠΑ... 101 α) Βιομηχανίες με ετήσια κατανάλωση μικρότερη των 100 GWh... 102 β) Συμπαραγωγή με ετήσια κατανάλωση μικρότερη των 100 GWh... 102 γ) Εμπορική χρήση με ετήσια κατανάλωση μικρότερη των 100 GWh... 102 δ) Αεριοκίνηση... 103 4. Η Προστασία του καταναλωτή... 103 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 - Η ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ... 107 1. Το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Φυσικού Αερίου... 107 2. Ο ΔΕΣΦΑ... 108

14 Πίνακας Περιεχομένων Α. Ο Κώδικας Διαχείρισης ΕΣΦΑ... 112 Β. Οι χρήστες του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου... 114 Γ. Η πρόσβαση στο Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Φυσικού Αερίου... 115 Δ. Τα τιμολόγια μεταφοράς φυσικού αερίου και αεριοποίησης υγρού φυσικού αερίου... 118 Ε. Οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου... 119 3. Ανεξάρτητα Συστήματα Φυσικού Αερίου... 120 Α. Η χορήγηση άδειας ΑΣΦΑ με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης... 120 Β. Η χορήγηση άδειας ΑΣΦΑ με διαγωνισμό... 121 4. Διαχειριστής ΑΣΦΑ... 123 Α. Οι αρμοδιότητες διαχειριστή ΑΣΦΑ... 124 Β. Ο Κώδικας Διαχείρισης ΑΣΦΑ... 126 5. Δηλούμενη Διαμετακόμιση... 127 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 - Η ΔΙΑΝΟΜΗ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ... 129 1. Οι εταιρείες διανομής αερίου... 129 2. Άδεια διανομής φυσικού αερίου... 135 Α. Προϋποθέσεις χορήγησης άδειας διανομής... 136 Β. Όροι αδειών διανομής... 136 Γ. Τροποποίηση, ανάκληση αδειών διανομής... 137 Δ. Ειδικοί περιορισμοί των κατόχων αδειών διανομής... 138 Ε. Κανονισμός Αδειών... 139 ΜΕΡΟΣ 3 - ΟΙ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ... 141 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΑΠΕ... 145 1. Το διεθνές και το ευρωπαϊκό πλαίσιο για τις ΑΠΕ... 145 Α. Το διεθνές πλαίσιο... 145 B. Ευρωπαϊκό πλαίσιο... 147 2. Το εθνικό πλαίσιο για τις ΑΠΕ... 151 Α. Το συνταγματικό πλαίσιο... 151 α) Το άρθρο 24 του Συντάγματος... 152 β) Το άρθρο 106 του Συντάγματος... 153 γ) Το άρθρο 17 του Συντάγματος... 154 Β. Το γενικό νομοθετικό πλαίσιο των ΑΠΕ... 154 α) Αναδρομή στο νομοθετικό πλαίσιο των ΑΠΕ... 154 β) Η περιβαλλοντική αδειοδότηση των έργων ΑΠΕ... 157

Πίνακας Περιεχομένων 15 γ) Ο Ν. 3468/2006 για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ... 162 i) Η άδεια παραγωγής... 165 ii) Η άδεια εγκατάστασης ή επέκτασης... 171 iii) Η άδεια λειτουργίας... 174 iv) Ένταξη και σύνδεση των σταθμών ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ στο Σύστημα ή στο Δίκτυο... 175 v) Η σύμβαση πώλησης της παραγόμενης ενέργειας... 177 vi) Η τιμολόγηση της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ... 178 vii) Οι Εγγυήσεις Προέλευσης... 180 viii) Όργανα για την προώθηση των ΑΠΕ... 182 ix) Το ειδικό τέλος υπέρ των ΟΤΑ... 182 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΜΟΡΦΕΣ ΑΠΕ... 185 1. Η αιολική ενέργεια... 185 2. Η υδροηλεκτρική ενέργεια... 188 3. Η αξιοποίηση της ενέργειας του γεωθερμικού δυναμικού (Ν. 3175/2003)... 193 4. Η αξιοποίηση της βιομάζας και η χρήση βιοκαυσίμων... 198 Α. Η βιομάζα... 198 Β. Τα βιοκαύσιμα... 199 5. Ηλιακή Ενέργεια... 203 Α. Οι Φωτοβολταϊκοί Σταθμοί... 203 α) Το γενικό πλαίσιο... 203 β) Προβλήματα στην ανάπτυξη των Φωτοβολταϊκών Εγκαταστάσεων... 207 Β. Τα θερμικά ηλιακά συστήματα... 209 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 - ΑΠΕ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ... 211 1. Ζητήματα περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων ΑΠΕ... 211 2. Το ζήτημα του χωροταξικού σχεδιασμού των έργων ΑΠΕ... 216 3. Επέμβαση σε δάση και δασικές εκτάσεις... 219 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 - Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΑΠΕ... 225 1. Περιορισμοί στην ανάπτυξη των ΑΠΕ... 225 2. Η προώθηση της ανάπτυξης των ΑΠΕ... 227

16 Πίνακας Περιεχομένων ΜΕΡΟΣ 4 - Ο ΛΙΓΝΙΤΗΣ... 229 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΛΙΓΝΙΤΗ... 229 1. Τα λιγνιτικά κοιτάσματα στην Ελλάδα... 229 2. Το νομικό και κανονιστικό πλαίσιο... 231 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - ΤΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΕΞΟ- ΡΥΞΗΣ ΚΑΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΛΙΓΝΙΤΗ... 233 1. Η παραχώρηση αποκλειστικών δικαιωμάτων στη ΔΕΗ... 233 2. Η παραβίαση των άρθρων 86 και 82 ΣυνθΕΚ από την Ελλάδα 234 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 - ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ... 241 ΜΕΡΟΣ 5 - ΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ... 245 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙ- ΣΙΟΥ... 245 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ... 253 1. Οι επιμέρους δραστηριότητες και οι απαιτούμενες άδειες... 253 2. Ποινικές και διοικητικές κυρώσεις... 257 3. Διασφάλιση εφοδιασμού... 258 4. Θέματα τιμών... 261 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 - ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ... 265 1. Διύλιση... 265 2. Εμπορία... 266 3. Λιανική εμπορία... 268 4. Μεταφορά και διακίνηση... 272 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 - ΕΡΕΥΝΑ, ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ, ΕΞΟΡΥΞΗ ΥΔΡΟ- ΓΟΝΑΝΘΡΑΚΩΝ... 275 ΜΕΡΟΣ 6 - ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ... 279 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΙ- ΣΜΟΥ... 279 1. Μετάβαση από τον ιστορικό πάροχο στην αγορά... 280 Α. Η δημιουργία της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού... 281 Β. Το ισχύον καθεστώς... 282 2. Τα βασικά νομοθετήματα... 285

Πίνακας Περιεχομένων 17 3. Οι βασικοί ορισμοί... 288 4. Ο ηλεκτρισμός ως δημόσια υπηρεσία και ως υπηρεσία κοινής ωφέλειας... 290 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ... 291 1. Το νομοθετικό πλαίσιο... 291 Α. Η άδεια παραγωγής... 292 Β. Οι άδειες εγκατάστασης και λειτουργίας... 296 Γ. Οι λοιπές άδειες και εγκρίσεις... 298 2. Η αδειοδοτική διαδικασία... 300 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 - Η ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ... 305 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 - Η ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ... 313 1. Η διαχείριση του συστήματος μεταφοράς... 313 2. Η πρόσβαση στο σύστημα μεταφοράς... 317 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 - Η ΔΙΑΝΟΜΗ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ... 325 1. Η διαχείριση του δικτύου διανομής... 325 2. Η πρόσβαση στο δίκτυο διανομής... 327 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 -Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ... 331 1. Η τιμολόγηση της προμήθειας... 331 2. Οι χρεώσεις σύνδεσης και χρήσης δικτύων... 334 3. Οι συναλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας... 337 Α. Η χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρισμού... 338 Β. Ο μηχανισμός διασφάλισης επαρκούς ισχύος... 340 Γ. Επικουρικές υπηρεσίες και εφεδρεία... 342 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΕΛΛΗΝΟΓΛΩΣΣΗ... 345 Β. ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ... 353 ΕΥΡΕΤΗΡΙΑ Α. ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΚΥΡΙΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ... 357 Β. ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ, ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΩΝ, ΚΑ- ΝΟΝΙΣΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑΣ... 359 Γ. ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ... 370