ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΠΡΑΣΙΝΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Γιάννης Τσουλόφτας tsouloftas@cytanet.com.cy ΤΕΠΑΚ, Λεμεσός, 7 Απριλίου 2011 Δομή Παρουσίασης 1. Κλιματική Αλλαγή 2. Πράσινη Ανάπτυξη 3. Πράσινη Ενέργεια (ΑΠΕ) 4. Εθνικό Σχέδιο Δράσης και Εμπλοκή Κύπρου στις ΑΠΕ 1
Τι Είναι Κλιματική Αλλαγή Κλιματική αλλαγή ή «φαινόμενο του θερμοκηπίου» αύξηση της θερμοκρασίας της γης, λόγω αερίων που έχουν την ιδιότητα να παγιδεύουν θερμότητα (όπως( ς ακριβώς ρβ το γυαλί παγιδεύει τη θερμότητα σε ένα θερμοκήπιο) ) Αίτια: καύση ορυκτών καυσίμων (π.χ. πετρέλαιο, μαζούτ, φυσικό αέριο) αποψίλωση των δασών χρήση λιπασμάτων ανεξέλεγκτη διάθεση απορριμμάτων βιομηχανικές διεργασίες Η κλιματική αλλαγή συμβαίνει! Πως μας Επηρεάζει η Κλιματική Αλλαγή Οικονομική δραστηριότητα Κοινωνική δραστηριότητα Περιβαλλοντικές επιπτώσεις συνιστά τη μεγαλύτερη απειλή για το κοινό μας σπίτι, τη γη! 2
Πως μπορεί να αντιμετωπιστεί η Κλιματική Αλλαγή; Θα πρέπει άμεσα να: Να περιοριστούν οι εκπομπές των θερμοκηπιακών αερίων. Να περιοριστεί κάθε δραστηριότητα που καταστρέφει ανεπανόρθωτα το φυσικό περιβάλλον. Να στραφούμε προς την Εξοικονόμηση Ενέργειας, τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και γενικότερα προς την Πράσινη Ανάπτυξη. Το Πρωτόκολλο του Κιότο Διεθνής «οδικός χάρτης» για τη μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση της αλλαγής του κλίματος Τα κράτη δεσμεύονται να ελαττώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου την περίοδο (2008 2012) κατά ένα συγκεκριμένο στόχο Με τον πιο οικονομικά αποδοτικό τρόπο, ώστε να μην επιβαρυνθεί η παγκόσμια οικονομία. Περιλαμβάνει τρεις ευέλικτους μηχανισμούς: την εμπορία δικαιωμάτων εκπομπών, την κοινή εφαρμογή, και το μηχανισμό καθαρής ανάπτυξης. 3
Τα Αέρια του Θερμοκηπίου Το Πρωτόκολλο του Κιότο αφορά τις εκπομπές έξι αερίων θερμοκηπίου: του διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ) του μεθανίου (CH 4 ) του πρωτοξειδίου του αζώτου (N 2 O) των υδροφθορανθράκων (HFC) των υπερφθοριωμένων υδρογονανθράκων (PFC) του εξαφθοριούχου θείου (SF 6) Το διοξείδιο του άνθρακα αντιστοιχεί στο 80% των εκπομπών όλων των αερίων του θερμοκηπίου. Τι είναι Πράσινη Ανάπτυξη δεν είναι απλά μια πολιτική για το περιβάλλον! Είναι η ριζική αλλαγή του τρόπου με τον οποίο παράγουμε πλούτο. αντιμετωπίζει το περιβάλλον ως αναπτυξιακό απόθεμα. ικανοποιεί τις ανάγκες των τωρινών γενιών χωρίς να διακυβεύει τη δυνατότητα των μελλοντικών γενιών να ικανοποιούν τις δικές τους και χωρίς να επηρεάζει αρνητικά τις συνθήκες διαβίωσης των γειτόνων μας. Ανάπτυξη και περιβάλλον πρέπει να εξετάζονται μαζί Η ανάπτυξη εξετάζεται από την πλευρά των περιβαλλοντικών επιπτώσεων προληπτικά. 4
Συνιστώσες της Πράσινης Ανάπτυξης Γιατί Πράσινη Ανάπτυξη 1 Παγκόσμια στροφή προς την Πράσινη Ανάπτυξη Ένα έκτο του συνολικού δημοσιονομικού πακέτου τόνωσης της οικονομίας παγκόσμια, πέραν των 3 τρις $ ετήσια μεγάλο μέρος των ιδιωτικών επενδύσεων στροφή των καταναλωτών προς τα πράσινα προϊόντα και υπηρεσίες. πράσινη επανάσταση! 5
Γιατί Πράσινη Ανάπτυξη 2 η ταχύτητα η ποιότητα και η ευστοχία της κίνησης της οικονομίας μας προς την Πράσινη Ανάπτυξη θα κρίνει και το βαθμό της ανταγωνιστικότητας μας σε διεθνές επίπεδο στη νέα οικονομική πραγματικότητα. Είναι η Πράσινη Ανάπτυξη Ακριβή; τεχνολογίες και τα συστήματα που σχετίζονται με την πράσινη ανάπτυξη, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η ανακύκλωση, δεν είναι καθόλου φτηνές πως συνυπολογίζεται το κόστος μιας περιβαλλοντικής καταστροφής; πράσινη ανάπτυξη δεν σημαίνει ακριβή ρβή ανάπτυξη! πράσινη ανάπτυξη και επιχειρηματική κερδοφορία δεν είναι έννοιες αντιφατικές. 6
Πράσινη Ανάπτυξη και Επιχειρηματικότητα ευκαιρίες και προοπτικές επιχειρηματικής δραστηριοποίησης στον τομέα της πράσινης ανάπτυξης, πχ: ολοκληρωμένη διαχείριση στερεών αποβλήτων ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση υλικών δημιουργεί μια νέα αγορά και ποιοτικές θέσεις εργασίας στην έρευνα και την ανάπτυξη τεχνολογίας, στην παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών, στην κατασκευή και λειτουργία μονάδων επεξεργασίας κτλ. Πως οι Απλοί Πολίτες Επωφελούνται από την Πράσινη Ανάπτυξη; Από την στροφή στην πράσινη ανάπτυξη έχουμε να επωφεληθούμε όλοι: Οι επιχειρήσεις πράσινες επενδύσεις Οι αγρότες πιστοποίηση προϊόντων Η τοπική αυτοδιοίκηση διαχείριση απορριμμάτων Οι εργαζόμενοι νέες ποιοτικές θέσεις εργασίας Οι νέοι επιστήμονες ανάπτυξη και τεχνολογία Οι καταναλωτές ποιότητα ζωής, καλύτερη υγεία, εξοικονόμηση ενέργειας, οικονομία 7
Ανεπάρκεια Υφιστάμενου Αναπτυξιακού Μοντέλου ανεπάρκεια και αποτυχία του αναπτυξιακού μοντέλου που παραγνωρίζει την προστασία του περιβάλλοντος Τα σοβαρά προβλήματα είναι αποτέλεσμα λανθασμένων αναπτυξιακών επιλογών πλασματική ευδαιμονία σε βάρος των παιδιών μας και των επόμενων γενιών ατμομηχανές για την ανάπτυξη η οικοδομική βιομηχανία και ο μαζικός τουρισμός, και η παραγωγή ηλεκτρισμού από υγρά καύσιμα σε βάρος του περιβάλλοντος Ποιο Αναπτυξιακό Μοντέλο Πρέπει να Υιοθετηθεί; Πράσινο Αναπτυξιακό Μοντέλο που θα βασίζεται : στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στην εξοικονόμηση ενέργειας και στη διαχείριση της ενεργειακής ζήτησης, στη μείωση των απόβλητων, στην ανακύκλωση, στη βέλτιστη αξιοποίηση των υδάτινων πόρων και στην προστασία του περιβάλλοντος. 8
Τι είναι Πράσινη Ενέργεια; Ενέργεια που προέρχεται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) Ηλιακή Ενέργεια [Θέρμανση] Φωτοβολταϊκή Ηλιοθερμική 9
Φωτοβολταϊκή Ενέργεια 1 Φωτοβολταϊκή Ενέργεια 2 10
Φωτοβολταϊκή Ενέργεια Οικιακά Συστήματα Αυτόνομα Φωτοβολταϊκή Ενέργεια Οικιακά Συστήματα Συνδεδεμένα 11
Ηλιοθερμική Ενέργεια 1 Ηλιοθερμική Ενέργεια 2 12
Ηλιοθερμική Ενέργεια 3 Αιολική Ενέργεια Ανεμογεννήτριες Θαλάσσια Κύματα 13
Ανεμογεννήτριες 1 Ανεμογεννήτριες 2 14
Ενέργεια από Κύματα Ενέργεια από Κύματα 15
Γεωθερμική Ενέργεια 1 Γεωθερμική Ενέργεια 2 ΥΨΗΛΗΣ ΕΝΘΑΛΠΙΑΣ (> 150 C): ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΜΕΣΗΣ ΕΝΘΑΛΠΙΑΣ (80 150 C): ΘΕΡΜΑΝΣΗ, ΞΗΡΑΝΣΗ ΞΥΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΧΑΜΗΛΗΣ ΕΝΘΑΛΠΙΑΣ (25 80 C): ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΧΩΡΩΝ & ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΙΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΛΥΚΟΥ ΝΕΡΟΥ 16
Παλιρροϊκή Ενέργεια Βιομάζα 1 ό,τι προέρχεται άμεσα ή έμμεσα από τη φωτοσύνθεση των φυτών (συμπεριλαμβανομένων των κτηνοτροφικών προϊόντων και των τροφίμων) βιοδιασπώμενο μέρος των προϊόντων, αποβλήτων και υπολειμμάτων που προέρχονται από τη γεωργία, τη δασοκομία, τα βιομηχανικά και αστικά απόβλητα. Τα βιοκαύσιμα είναι στερεά, υγρά ή αέρια καύσιμα τα οποία παράγονται από τη βιομάζα. (προέρχονται από οργανικά προϊόντα και θεωρούνται ανανεώσιμα καύσιμα) 17
Βιομάζα 2 Τα βιοκαύσιμα διακρίνονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: Στερεά όπως πριονίδια, κλαδέματα, γρασίδι κτλ. Υγρά όπως βιοντίζελ, βιοαιθανόλη κ.ά. τα οποία προέρχονται από καλλιέργειες ενεργειακών φυτών (ελαιοκράμβη, σιτάρι, ζαχαρότευτλα). Αέρια όπως βιοαιθάνιο, βιομεθάνιο κ.ά. τα οποία προέρχονται από επεξεργασία αστικών και κτηνοτροφικών αποβλήτων. Βιομάζα 3 18
Υδροηλεκτρική Ενέργεια 1 Υδροηλεκτρική Ενέργεια 2 19
Υδροηλεκτρική Ενέργεια Αντλιοταμίευση 1 Πηγή: ΑΗΚ Υδροηλεκτρική Ενέργεια Αντλιοταμίευση 2 20
Υδροηλεκτρική Ενέργεια Αντλιοταμίευση 3 Υδροηλεκτρική Ενέργεια Αντλιοταμίευση 4 21
Κυψέλες Καυσίμου (Υδρογόνο) Η κυψέλη καυσίμου αποτελεί ένα μηχανισμό για την ηλεκτροχημική μετατροπή της ενέργειας μετατρέποντας υδρογόνο και οξυγόνο σε νερό, παράγοντας ταυτόχρονα με τη διαδικασία δ αυτή, ηλεκτρισμό και θερμότητα. Κυψέλες Καυσίμου (Υδρογόνο) 22
Εθνικό Σχέδιο Δράσης για ΑΠΕ Απαίτηση Ευρωπαϊκής Ένωσης Εμπλεκόμενοι Φορείς: Υπηρεσία Ενέργειας (Συντονιστής) Υπ. Γεωργίας Υπηρεσία Περιβάλλοντος Υπ. Οικονομικών Υπ. Συγκοινωνιών και Έργων Γραφείο Προγραμματισμού μ Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕΚ) ΑΗΚ Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς Εθνικό Σχέδιο Δράσης για ΑΠΕ Κύριοι Πυλώνες Ασφάλεια Ενεργειακού Ανεφοδιασμού Ανταγωνιστικότητα Προστασία Περιβάλλοντος 23
Εθνικό Σχέδιο Δράσης για ΑΠΕ Δεσμευτικοί Στόχοι μέχρι 2020 ΣΤΟΧΟΣ: ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΑΠΕ ΣΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ: 13% ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Ποσοστό επί συνολικής Διείσδυση Ενέργειας ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΨΥΞΗ 6% 23% ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ 2% 10% ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ 5% 16% ΜΕΙΩΣΗ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΑΕΡΙΩΝ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ: 5% ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ 2005 (ΓΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΚΤΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΜΠΟΡΙΑΣ) Σημερινή Διείσδυση ΑΠΕ (Δεκ 2010) Είδος ΑΠΕ Εγκατεστημένη Ισχύς Δεκ 2010 Στόχος 2020 Βιομάζα 7,2 MW 17 MW Φωτοβολταϊκά 5,5 MW (συνδεδεμένα) 192 MW Φωτοβολταϊκα 0,63 MW (αυτόνομα) Αιολικά 82 MW 300 MW Ηλιοθερμικά 0MW 75 MW Πηγή: ΡΑΕΚ 24
Περιορισμοί και Προκλήσεις από τη Χρήση ΑΠΕ Κόστος Τεχνικά Προβλήματα Περιορισμός στη διείσδυση ΑΠΕ Χώρος Κανόνες Αγοράς Εφεδρεία Συμμετοχή της Κύπρου στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα για Καινοτόμες ΑΠΕ και Δέσμευση και Αποθήκευση CO 2 (NER 300) Χρηματοδοτικό Πρόγραμμα NER300: Έργα επίδειξης (με καινοτόμες τεχνολογίες ΑΠΕ) σε εμπορική κλίμακα Έργα περιβαλλοντικά ασφαλούς δέσμευσης και αποθήκευσης CO 2 Θα χρηματοδοτηθούν 42 Έργα, τουλάχιστο ένα σε κάθε Κράτος Μέλος Χρηματοδότηση η η μέχρι 40% Προέλευση Πόρων: Πώληση δικαιωμάτων εκπομπής 300 εκ. τόνων CO 2 12 αιτήσεις από Κύπρο (5 με συμμετοχή της ΑΗΚ) Επικρατέστερες τεχνολογίες για Κύπρο: Ηλιοθερμικά 25
Επίλογος Μακροπρόθεσμη Ενεργειακή Στρατηγική Συνδυασμός Κινήτρων και Υποχρεωτικής Νομοθεσίας για Εξοικονόμηση Ενέργειας και Διαχείριση της Ζήτησης Η Κύπρος αξιοποιώντας Ευρωπαϊκά Κονδύλια να αποτελέσει ένα μικρό πρότυπο που να μπορεί να μεταφερθεί στην Ευρώπη Τώρα είναι η ώρα της δράσης! Αύριο θα είναι ίσως πολύ αργά Ευχαριστίες Ευχαριστίες για τις εποικοδομητικές συζητήσεις που είχα μαζί τους κατά την ετοιμασία αυτής της παρουσίασης οφείλω στους συναδέλφους μου, στελέχη της ΑΗΚ: Δρ Ανδρέα Πουλλικκά Δρ Κωνσταντίνο Ρούβα Δρ ρκωνσταντίνο Βαρνάβα 26
Πηγές Το Ενεργειακό Μέλλον της Κύπρου Α Πουλλικκάς, 2009 Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ανανεώσιμη Ενέργεια με Βάση την Οδηγία 2009/28/ΕΚ Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού Οδηγία 2009/28/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23 ης Απριλίου 2009 www.renewableenergyworld.com www.pasok.gr, Ομιλίες Γ. Παπανδρέου για Πράσινη Ανάπτυξη Ομιλία Γιώργου Παπανδρέου στην ΔΕΘ, 12 Σεπ. 2009, www.youtube.com/watch?v=yn884l5nhfi www.ypeka.gr Ομιλίες Τίνας Μπιρμπίλη 8 Μαρ. 2011, Βουλή των Ελλήνων 21 Δεκ. 2010, Βουλή των Ελλήνων 30 Νοε. 2010, 21 ο Συνέδριο Ελληνοαμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου 10 Noε. 2010, εκδήλωση: Περιβάλλον και Πολιτισμός 2 Δεκ. 2009, Συνέδριο Economist Άρθρο ρ Ανδρούλλας Καμιναρά: European energy policy needs to move forward, Cyprus Mail, 4 Feb.2011 Ομιλία Σταύρου Δήμα, 5 Μαρ. 2009, «Πράσινη Ανάπτυξη: η πρόταση του ΠΑΣΟΚ» Παρουσίαση Γ Σιαμμά, εκδήλωση ΟΠΕΚ, Λευκωσία 9 Φεβ 2010 www.ner300.com www.wikipedia.org Φωτογραφίες και γραφικά από διάφορες πηγές στο Ιντερνέτ Σας ευχαριστώ! Γιάννης Τσουλόφτας Βοηθός Διευθυντής Αγορών ΑΗΚ Αμφιπόλεως 11 Λευκωσία Τηλ. 99636323 Email: tsouloftas@cytanet.com.cy 27