Γένος Mycobacterium Τα είδη του γένους Mycobacterium είναι µικρά αερόβια, ακίνητα, ασπορογόνα και οξεάντοχα βακτήρια. Το κυτταρικό τοίχωµα τους είναι πλούσιο σε λιπίδια, κηρώδεις ουσίες και µυκολικά οξέα Παρουσιάζουν ανθεκτικότητα στα χηµικά απολυµαντικά και στο περιβάλλον (ξηρασία) για µήνες. Αντιθέτως είναι ευαίσθητα στη θερµότητα (60 ο Cx15 ), στην παστερίωση και στην ηλιακή ακτινοβολία. Πολλά από τα είδη του γένους Mycobacterium είναι σαπροφυτικά, άλλα είναι ευκαιριακά παθογόνα και κάποια είναι υποχρεωτικά παθογόνα. Τα τελευταία αναπαράγονται ενδοκυτταρικά και προκαλούν χρόνιες καχεξιογόνους νόσους. Νοσήµατα µεγάλης σηµασίας που προκαλούνται από µυκοβακτηρίδια είναι η φυµατίωση των ζώων και του ανθρώπου και η παραφυµατίωση των µηρυκαστικών. Φυµατίωση Χρόνια καχεξιογόνος ή σπανιότερα, οξεία, λοιµώδης νόσος, που προσβάλλει όλα τα σπονδυλωτά και προκαλείται από βακτήρια του γένους Mycobacterium ( βάκιλλος φυατίωσης). Τα κυριότερα είδη του βακίλλου της φυµατίωσης είναι οι παρακάτω: Μετάδοση. Mycobacterium tuberculosis Προσβάλλονται άνθρωπος, ίππος, σκύλος και χοίρος, σπανιότερα γάτα. Μ. bovis Προσβάλλονται βοοειδή, χοίρος, ίππος, άγρια ζώα και σπανιότερα άνθρωπος, γάτα και αιγοπρόβατα. M. caprae Προσβάλλονται αίγα και πρόβατο. M. avium subsp. Avium Προσβάλλονται πτηνά, ίππος και χοίρος, σπανιότερα γάτα. M. microti Προσβάλλονται γάτα και άνθρωπος. Κύρια πηγή µόλυνσης είναι τα µολυσµένα ζώα, που αποτελούν φυσική αποθήκη του βακτηρίου. Η απέκκριση παθογόνου παράγοντα γίνεται µε τον εκπνεόµενο αέρα, τα πτύελα, τη βλέννα τραχείας και της ρινός, τα κόπρανα, το γάλα, τα ούρα, τα κολπικά και µητριαία εκκρίµατα, καθώς και τα εκρίµµατα ανοικτών πληγών από µολυσµένους λεµφαδένες. Η διασπορά του µικροοργανισµού είναι δυνατή τόσο από ζώα µε εµφανή, όσο και από ζώα µε µη εµφανή συµπτώµατα.ο χρόνος από την αρχική µόλυνση έως την πρώτη απέκκριση του µυκοβακτηρίου υπολογίζεται σε 90 ηµέρες. Ειδικότερα η µετάδοση του µυκοβακτηριδίου επιτυγχάνεται ως ακολούθως: Στον Άνθρωπο: µε µολυσµένα σταγονίδια (βήχας, φτέρνισµα) µε γάλα µολυσµένο µε M. bovis µε άµεσος ενοφθαλµισµό του δέρµατος ή των βλεννογόνων. Στα Βοοειδή, αίγες, πρόβατα: Κυρίως εισπνοή αλλά και µέσω γεννητικού συστήµατος. Στο Χοίρο: Κυρίως από κατάποση µολυσµένου γάλακτος και προϊόντων του, αλλά και οργάνων-ιστών µολυσµένων βοοειδών. Στον ίππο: Κυρίως µέσω κατάποσης, χωρίς να αποκλείεται η αναπνευστική οδός σε περιπτώσεις υψηλής µολυσµατικότητας, π.χ. ενσταυλισµός µε µολυσµένα ζώα. Στο Σκύλο: Κατάποση µη παστεριωµένου γάλακτος, αναπνευστική οδός σπανιότατα µετά από επαφή µε βαριά άρρωστα βοοειδή, δάγκωµα µολυσµένων άγριων ζώων. Στη Γάτα: Επαφή µε µολυσµένα τρωκτικά ή βοοειδή, κατάποση µη παστεριωµένου γάλακτος και µολυσµένου βόειου κρέατος. 1
Παθογένεια Η λοίµωξη ξεκινάει όταν τα µυκοβακτήρια φτάνουν στην πρώτη εστία ( πνεύµονας-έντερο) όπου εκεί εισέρχονται και αναπαράγονται µέσα στα µακροφάγα. Λεµφοκύτταρα και ουδετερόφιλα περικυκλώνουν τα µολυσµένα µακροφάγα και έτσι σχηµατίζεται µία εστία που ονοµάζεται κοκκίωµα. Το κοκκίωµα εµποδίζει τη διάδοση των µυκοβακτηρίων τα οποία µπορεί να παραµείνουν αδρανή, κάτι που οδηγεί σε λανθάνουσα λοίµωξη. Σε αρκετές όµως περιπτώσεις και κυρίως σε ανοσοκατασταλµένα ζώα τα µυκοβακτηρίδια µπορεί να εισχωρήσουν στο αίµα από µία περιοχή κατεστραµµένου ιστού. Στη συνέχεια εξαπλώνονται σ' όλο το σώµα και να δηµιουργούν πολλές εστίες λοιµώξεως, που φαίνονται σαν µικροσκοπικά βλαστήµατα στους ιστούς. Αυτή η σοβαρή µορφή της νόσου της φυµατίωσης λέγεται κεχροειδής φυµατίωση. Ενδεικτικά συµπτώµατα στα ζώα: Διάγνωση Έντονη διόγκωση των λεµφαδένων του θώρακα, της κεφαλής ή και του εντέρου. Προσβάλλεται συχνά ο πνεύµονας ( ανορεξία, βήχας, κατάπτωση, αδυναµία, απώλεια βάρους) και ο µαστός (διόγκωση και ερυθρότητα στο µαστό, άλγος, µείωση της γαλακτοπαραγωγής και προοδευτικά πλήρης αναστολή της). Συνήθως χρόνια εξέλιξη, που οδηγεί σε απίσχνανση και θάνατο. Εάν προσβλήθεί το έντερο, οπως συµβαίνει στον ίππο βασικό κλινικό σύµπτωµα της νόσου είναι η χρόνια διάρροια. Τέλος στη γάτα κύριο σύµπτωµα της φυµατίωσης είναι η παρουσία υγρών δερµατικών αλλοιώσεων. Συχνά η διάγνωση στα παραγωγικά ζώα γίνεται κατά την κρεοσκοπία όπου παρατηρούµε τις χαρακτηριστικές ωχροκίτρινες, λευκές, πορώδεις αλλοιώσεις σε ποικίλα µεγέθη, κυρίως εντοπισµένες στους πνεύµονες και στα διαφραγµατικά ή /και στα µεσεντέρια λεµφογάγγλια. Στα βοοειδή πρέπει να γίνεται διαφορική διάγνωση από αποστήµατα εισροφητικής πνευµονίας, από πλευρίτιδα και περικαρδίτιδα λόγω τραυµατισµών από ξένα σώµατα, και από τη λοιµώδη βρογχοπνευµονία βοοειδών. Η νεκροτοµική διάγνωση επιβεβαιώνεται και µε µικροσκόπηση προσβεβληµένων ιστών ( κυρίως λεµφαδένων) όπου αναζητούνται οι χαρακτηριστικοί οξεοάντοχοι βακίλλοι. Τέλος επιβεβαιώνεται η παρουσία µυκοβακτηριδίων στους ιστούς µε τη µέθοδο PCR. Διάγνωση σε ζωντανά ζώα γίνεται µε τη δοκιµή του φυµατινισµού. Αυτή συνίσταται στην ενδοδερµική έγχυση µίγµατος αντιγόνων που παρασκευάζονται από καλλιέργειες µυκοβακτηρίων (PPD purified protein derivative) και στον έλεγχο της προκαλούµενης αντίδρασης 48-72 ώρες µετά. Εάν ο φυµατινισµός είναι θετικός δηλαδή υπάρχει οίδηµα στην περιοχή της εγχυσης τότε τα ζώα επανελέγχονται µε κάπoiα άλλη µέθοδο ( διπλός φυµατινισµός-elisa-cft-γ ιντερφερόνη). Στο σκύλο και στη γάτα άλλα και στα παραγωγικά ζώα µεγάλη ακρίβεια στη διάγνωση της φυµατίωσης εξασφαλίζει η αναζήτηση µυκοβακτηριδίου µε µοριακές στο γάλα, στο αίµα, σε προϊόν βιοψίας αλλά και σε κάθε είδους παθολογικό υλικό (πύο, αποχρέµψεις, πλευρικό, ασκιτικό υγρό). Αντιµετώπιση της νόσου Η φυµατίωση είναι βαρείας µορφής νόσηµα που προκαλεί σηµαντικές οικονοµικές απώλειες λόγω της µείωσης της παραγωγής (απώλεια γάλακτος και κρέατος) και της απώλειας ζωικού κεφαλαίου. Στη χώρα µας εφαρµόζεται το µέτρο του ελέγχου και θανάτωσης των θετικών παραγωγικών ζώων. 2
Απαγορεύεται η θεραπεία και εµβολιασµός τους. Αντίθετα στη θεραπεία της φυµατίωσης των ζώων συντροφιάς φάρµακα που µπορούν να χρησιµοποιηθούν είναι Ισονιαζίδη (ΙΝΗ), Ριφαµπικίνη (RIF), Εθαµβουτόλη (EMB), Στρεπτοµυκίνη (STR), Πυραζιναµίδη (PZM). Παραφυµατίωση Χρόνια καχεξιογόνος εκτεταµένη εντερίτιδα (προσβάλλει λεπτό και παχύ έντερο) των βοοειδών, προβάτων και άλλων µηρυκαστικών. Αιτιολογικός παράγοντας είναι το Mycobacterium avium subspecies paratuberculosis (ΜΑΡ) ένα Gram-θετικό οξεάντοχο και ενδοκυτταρικό παθογόνο βακτήριο. Μετάδοση Κύρια πηγή µόλυνσης είναι τα µολυσµένα ζώα που αποτελούν φυσική αποθήκη του βακτηρίου. Η απέκκριση παθογόνου παράγοντα στο περιβάλλον γίνεται µε τα κόπρανα µολυσµένου ζώου. Μόλυνση του υγιούς ζώου επιτυγχάνεται έσω της κατάποσης µολυσµένης τροφής µε κόπρανα. Στο σπέρµα (ακόµη και το κατεψυγµένο) το βακτήριο επιβιώνει και είναι δυνατό να µεταδοθεί στο θηλυκό ζώοκατά την οχεία. Είναι ακόµη πιθανή και η ενδοµήτρια µετάδοση του MAP στο έµβρυο. Παθογένεια Μετά την κατάποση µε το νερό ή την τροφή, το MAP εισβάλει, εγκαθίσταται και πολλαπλασιάζεται στα επιθηλιακά κύτταρα του εντερικού βλεννογόνου. Ο χρόνος επώασης είναι 1-2 έτη και προκαλείται χρόνια υπερτροφική εντερίτιδα (ο υποβλεννογόνιος ιστός και ο βλεννογόνος παρουσιάζουν πτύχωση). Η χρόνια διάρροια οφείλεται στη διαταραχή της εντερικής λειτουργίας. Η εξέλιξη της νόσου εξαρτάται από το µικροβιακό φορτίο που έλαβε το ζώο αλλά και από την ανοσολογική αντίδραση του οργανισµού στον εισβολέα. Τα ζώα που µολύνονται από µικρά εµφανίζουν πιο εύκολα κλινικά συµπτώµατα σε σχέση µε αυτά που µολύνονται σε µεγάλη ηλικία. Κλινική εικόνα Τα συµπτώµατα εµφανίζονται σε ενήλικα ζώα µεγαλύτερα του έτους, λόγω του µεγάλου χρόνου επώασης, συνήθως µετά τον τοκετό. Το κύριο σύµπτωµα είναι η διαλείπουσα ή σταθερή διάρροια. Η όρεξη και η θερµοκρασία είναι φυσιολογικές. Το άρρωστο ζώο χάνει βάρος, αδυνατίζει και το τρίχωµα του είναι ανορθωµένο. Δειγματοληψία για διαγνωση παραφυματίωσης Απο ζωντανό ζώο Κόπρανα- Ορός αίματος Απο νεκρό ζώο Τμήμα εντέρου με την ειλεοτυφλική βαλβίδα Διάγνωση Η διάγνωση της παραφυµατίωσης εκτός από την παρατήρηση της κλινικής εικόνας θα πρέπει να γίνεται και εργαστηριακά. Σήµερα δύο κατηγορίες διαγνωστικών δοκιµών εφαρµόζονται για την παραφυµατίωση. Η πρώτη αποσκοπεί στην ανίχνευση του παθογόνου αιτίου και η δεύτερη στην ανίχνευση της ανοσολογικής απάντησης του ζώου (εύρεση αντισωµάτων). Στην πρώτη κατηγορία 3
εφαρµόζουµε την εξέταση επιχρισµάτων. Αυτά γίνονται από κόπρανα ζωντανών ζώων ή από εντερικό βλεννογόνο πτωµάτων. Τα επιχρίσµατα βάφονται µε χρώση Ziehl - Neelsen. Το αρνητικό αποτέλεσµα δεν σηµαίνει και απουσία του νοσήµατος, απαιτείται επανάληψη. Μια στις τρείς περιπτώσεις ανιχνεύεται µε την πρώτη προσπάθεια (στο 33% των περιπτώσεων ανιχνεύεται στο πρώτο δείγµα εξέτασης. Για την ανίχνευση αντισωµάτων στο αίµα εφαρµόζουµε την ELISA. Τέλος η εφαρµογή της PCR σε µολυσµένα κόπρανα ή σε προσβεβληµένο ιστό (έντερο) δίνει πολύ καλά αποτελέσµατα για την ανίχνευση του Mycobacterium paratuberculosis. Πρόληψη Δεδοµένου ότι δεν υπάρχει θεραπεία για την παραφυµατίωση, η προσοχή µας θα πρέπει να εντοπίζεται στο να µην εισβάλει το νόσηµα στην εκτροφή ή εάν υπάρχει, πώς θα περιοριστεί. Ζώα που έχουν δοκιµαστεί εργαστηριακά-ορολογικά και είναι θετικά θα πρέπει να αποµακρύνονται αµέσως από το κοπάδι. Το ίδιο και οι απόγονοί τους, γιατί ενδέχεται να έχουν µολυνθεί µε τα κόπρανα των µητέρων τους ή κατά την ενδοµήτρια φάση της ζωής τους. Ειδικά µέτρα για την πρόληψη του νοσήµατος Τα νεογέννητα χωρίζονται από τα ενήλικα αµέσως µετά τον τοκετό. Εάν αυτό γίνει έστω και δύο ηµέρες αργότερα, η µόλυνση θα έχει ήδη εγκατασταθεί στο νεογέννητο. Στα νεογέννητα χορηγείται πρωτόγαλα από υγιή ζώα. Πριν τη συλλογή του πρωτογάλατος, ο µαστός θα πρέπει να έχει απολυµανθεί µε προσοχή. Συγχρωτισµός µε τα ενήλικα επιτρέπεται µετά από την ηλικία των 18-20 µηνών. Πρέπει να αποφεύγεται ακόµη και η έµµεση επαφή µε τα ενήλικα ζώα έστω και µέσω των ζωοκόµων. Ο τοκετός πρέπει να γίνεται σε καθαρό µέρος στην ύπαιθρο. Γονιµοποίηση πρέπει να γίνεται µόνο µε τεχνητή σπερµατέγχυση και πάντα από ελεγµένα αρσενικά. Η αντικατάσταση του ζωικού κεφαλαίου να γίνεται µόνο από αρνητικά κοπάδια. Τέλος ο εµβολιασµός των νεαρών ζώων αποτελεί µια καλή µέθοδο πρόληψης. 4
Γένος Mycoplasma Γενικά χαρακτηριστικά Τα μυκοπλάσματα είναι οι απλούστεροι προκαρυωτικοί μικροοργανισμοί, οι οποίοι είναι ικανοί να ζήσουν ως ανεξάρτητες και ελεύθερες μορφές. Κατατάσσονται στην κλάση Mollicutes (molis:μαλακός, cutis:περίβλημα, μεμβράνη). Ξεχωρίζουν από ταάλλα βακτήρια από το μικρό τους μέγεθος και την έλλειψη κυτταρικού τοιχώματος.εξαιτίας αυτού του γεγονότος είναι δυνατή η διέλευση τους από μεμβράνες με πόρους 0,45 μm. Στην έλλειψη του κυτταρικού τοιχώματος οφείλεται επίσης και ο έντονος πολυμορφισμός τους. Έτσι το σχήμα τους ποικίλει από κοκκοειδές,διαμέτρου 0,3-0,8 μm, έως και φυλλοειδές πλάτους 0,2-0,3 μm και μέγιστου μήκους 150 μm Λόγω της προσαρμογής τους στον παρασιτικό τρόπο ζωής τα μυκοπλάσματα έχουν υψηλές απαιτήσεις σε αμινοξέα, δομικά λιπίδια και ενεργειακά μακρομόρια.αυτά τα συστατικά θεωρούνται απαραίτητα για τη δόμηση της κυτταροπλασματικής τους μεμβράνης και των νουκλεїκών οξέων, καθώς και για τις βασικές μεταβολικές δραστηριότητες τους.τα περισσότερα μυκοπλάσματα είναι προαιρετικά αναερόβια. Η καλλιέργεια τους σε ατμόσφαιρα 5% CO2 διευκολύνει την ανάπτυξη τους. Οι αποικίες των μυκοπλασμάτων δημιουργούνται μετά από επώαση 3-12 ημερών. Το μέγεθος τους ποικίλλει ανάλογα με το είδος από 10 έως 1000 μm. Χαρακτηριστικό των αποικιών είναι, ότι η ανάπτυξη τους γίνεται αρχικά στο άγαρ προς τα κάτω και στη συνέχεια επεκτείνεται προς την περιφέρεια. Το κέντρο τους είναι ανορθωμένο και η περιφέρεια τους χαμηλότερη και πιο διαφανής. Παρατηρούνται σε στερεοσκόπιο σε μεγέθυνση Χ 20 και έχουν μορφή όμοια με αυγά μάτια Το περιβάλλον, όπου κυρίως επιβιώνουν και πολλαπλασιάζονται τα μυκοπλάσματα είναι οι βλεννογόνοι του αναπνευστικού, του ουρογεννητικού, του πεπτικού συστήματος, ο επιπεφυκότας καθώς και ο μαστός και οι αρθρώσεις. Παθογένεια Τα μυκοπλάσματα προσβάλουν τους βλεννογόνουςτου επιπεφυκότα, της ρινικής κοιλότητας, του στοματοφάρυγγα, του εντέρου και των γεννητικών οργάνων. Επίσης προσβάλουν τις αρθρώσεις και την επιφάνεια των ερυθροκυττάρων (αιμοτροφικά μυκοπλάσματα). Δεν πολλαπλασιάζονται στο περιβάλλον και επιζούν για μικρό χρονικό διάστημα σε αυτό.μεταδίδονται οριζόντια (με όλες τις εκκρίσεις και απεκκρίσεις των άρρωστων ζώων) καικάθετα ( ενδομητρικά). Αρχικά προσκολλούνται στα επιθηλιακά κύτταρα του βλεννογόνου και απελευθερώνουν τοξικές ουσίες ( πρωτεάσες, αιμολυσίνες, εξωτοξίνες,h 2 O 2, λυσοζύμη). Οι παραπάνω ουσίες οξειδώνουν και λύουν την κυτταρική μεμβράνη των επιθηλιακών κυττάρων των βλεννογόνων. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τα μυκοπλάσματα να διέρχονται τον επιθηλιακό φραγμό και να εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος. Η φαγοκυττάρωση στο αίμα είναι μειωμένη διότι τα φαγοκύτταρα λύονται από τις τοξικές ουσίες, που εκκρίνονται από τους παθογόνους παράγοντες. Επίσης τα μυκοπλάσματα έχοντας την ικανότητα τροποποίησης των επιφανειακών αντιγόνων τους διαφεύγουν της ανοσοαπόκρισης του ξενιστή. Σαν αποτέλεσμα τα μυκοπλάσματα αποικίζουν πολλά εσωτερικά όργανα και ιστούς και έτσι προκαλείται γενικευμένη μυκοπλάσμωση. Γενικά ο χρόνος επώασης των νοσημάτων που προκαλούν τα μυκοπλάσματα κυμαίνεται από 3 έως 10 ημέρες. Κατά κανόνα παρατηρείται ειδικότητα του ξενιστή ( κάθε ζωικό είδος προσβάλλεται από το <<δικό του>> είδος μυκοπλάσματος. Λοιμώδης αγαλαξία των προβάτων και των αιγών 5
Κύριος αιτιολογικός παράγοντας: Είδος:Mycoplasmaagalactiae. Προσβάλλονται κυρίως πρόβατα και αίγες, αλλά και πολλά άγρια είδη. Η νόσος ενδημεί σε Νότια Ευρώπη, παραμεσόγειες χώρες, Ασία, Αφρική. Το M. agalactiae είναι ευαίσθητο σε υψηλές θερμοκρασίες (καταστρέφεται στους 60 C για 5 και στους 100 C για 1 ). Επίσης καταστρέφεται με άμεση έκθεση σε ηλιακή ακτινοβολία. Η έκθεση σε UV ακτινοβολία και το ξηρό περιβάλλον το αδρανοποιούν γρήγορα. Επιπρόσθετα είναι ευαίσθητο σε οξέα, βάσεις και στα άλατα τους. Αντιθέτως είναι ανθεκτικό σε πενικιλίνη και άλλα αντιβιοτικά που δρουν στο κυτταρικό τοίχωμα( λόγω της απουσίας κυτταρικού τοιχώματος). Επιβιώνει σε θερμοκρασία 8 C και σε συνθήκες υγρασίας. Τέλος στην κατάψυξη συντηρείται για 8-9 μήνες (συνθήκες -20 C). Μετάδοση στα ζώα Κλινική εκδήλωση Άμεσα: επαφή με μολυσμένα ζώα και με σεξουαλική επαφή Έμμεσα: Μέσω εκκρίσεων(γάλα, ούρα, ρινικές/ δακρυϊκές εκκρίσεις, κόπρανα, αναπνευστικά σταγονίδια) Λήψης μολυσμένου γάλακτος/ πρωτογάλατος από νεογνά Μόλυνσης του μαστού κατά το άρμεγμα Μέσω μολυσμένων αντικειμένων-μολυσμένης στρωμνής Εξωπαράσιτα Οξεία μορφή. Χαρακτηρίζεται από Νευρικά συμπτώματα Πυρετό(υπερθερμία >41 C) Γενική αδιαθεσία σε συνδυασμό με σηψαιμία Ανορεξία και Εξάντληση Λοίμωξη του αναπνευστικού Αποβολές Μαστίτιδα (διογκωμένος και επώδυνος μαστός). Η υφή και η σύσταση του γάλακτος ποικίλει. Μπορεί να είναι από φυσιολογικό μέχρι κιτρινόχροωνμε ίζημα. πιθανών να συνυπάρχει αρθρίτιδα και κερατίτιδα ( λοίμωξη του κερατοειδούς) Ποσοστό θνησιμότητας στα ενήλικα 10-15%(υψηλότερο στα νεαρά) Σε σπάνιες περιπτώσεις πιθανών να εκδηλωθεί με αιφνίδιους θανάτους ( σε μικρό ποσοστό). Υποκλινική Μείωση της γαλακτοπαραγωγής Χρόνια(σε περιοχές που η ασθένεια είναι ενδημική) 6
Σταδιακή εμφάνιση συμπτωμάτων (κάποιες φορές και ασυμπτωματικά ζώα) Μαστίτιδα σε διαφορετικό στάδιο μεταξύ των ζώων. Πρόγνωση Επιφυλακτική. Ειδικότερα για την αρθριτική εντόπιση πιθανή επιπλοκή είναι η χρόνια αρθρίτιδα ( αγκύλωση αρθρώσεων ) αν καθυστερήσει η θεραπεία. Δειγματοληψία για διάγνωση λοιμώδους αγαλαξίας Από ζωντανό ζώο Γάλα επίχρισμα επιπεφυκότα-αυτιών, αρθρικό υγρό. Πλην του γάλακτος η χρήση ειδικού υλικού μεταφοράς είναι επιβεβλημένη Από νεκρό ζώο μαστός-μαστικά λεμφογάγγλια, αρθρικό υγρό, ιστοτεμάχια πνεύμονα, θωρακικό περικαρδιακό υγρό Διάγνωση Ενοφθαλμισμός σε ειδικό υπόστρωμα(υγρό η στερεό) Αναπνευστικά εκκρίματα, αρθρικό υγρό: καλλιέργεια ως έχουν σε υγρό και στερεό υπόστρωμα Γάλα και δείγματα που περιέχουν αναστολείς μυκοπλασμάτων (πρωτεΐνες, λυσοζύμη) : καλλιέργεια ως έχουν αλλά και κατόπιν διαδοχικών δεκαδικών αραιώσεων (μείωση ανασταλτικής δράσης πρωτεΐνης, λυσοζύμης ) Καλλιέργεια ιστοτεμαχίων πνεύμονα σε: Ζωμό, αφού προηγηθεί ομογενοποίηση Στερεό υλικό, με ενοφθαλμισμό Επώαση στους 37 Cσε 5-10% CO 2 για τουλάχιστον 3 ημέρες. Εξέταση των στερεών υποστρωμάτων με στερεοσκόπιο και αναζήτηση των χαρακτηριστικών αποικιών. Ταυτοποίηση αποικιών με βιοχημικές και μοριακές μεθόδους Πρόληψη Εμβολιασμός εγκύων ζώων κάθε εξάμηνο με αδρανοποιημένα εμβόλια. Εφαρμογή αυστηρών υγειονομικών μέτρων ( απολυμάνσεις- εξέταση ζώων πριν την αγορά τους). Λοιμώξεις βοοειδών από Mycoplasmabovis Είναι το πιο παθογόνο από τα μυκοπλάσματα που προσβάλλουν τα βοοειδή στην Ελλάδα Προσβάλει: Μαστικό Αδένα Αναπνευστικό Σύστημα Γεννητικό Σύστημα Αρθρώσεις Προκαλεί: Κλινική Μαστίτιδα (υψηλός αριθμός ουδετερόφιλων έως 20*10 6 /ml γάλατος) 7
Αναπνευστικές Λοιμώξεις (υποκλινικές εάν δεν εμπλακούν άλλα βακτήρια) Αποβολές Αρθρίτιδα (μόσχων και αγελάδων) Ευαισθησία Μπορεί να επιβιώσει στους 4 C για 2 μήνες στο γάλα, ενώ στο νερό για περισσότερο από 2 εβδομάδες (ωστόσο το περιβάλλον σπάνια μπορεί να αποτελέσει πηγή μόλυνσης) Απενεργοποιείται σε υψηλές θερμοκρασίες, αλλά μπορεί να διατηρηθεί σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες Μετάδοση ( αποθήκη του μικροοργανισμού αποτελεί ο προσβεβλημένος μαστός των αγελάδων : Μετάδοσηστα ενήλικα ζώα μέσω: θηλάστρων χεριών των αρμεκτών εκκριμάτων του αναπνευστικού(άμεσα) εργαλείων εξέτασης του γεννητικού συστήματος ασυμπτωματικών φορέων Μετάδοσηστα μοσχάρια κατά: την κύηση(ενδομήτρια μετάδοση) Τον θηλασμό Προδιαθετικοί παράγοντες λοιμώξεων από M. bovis Καταπόνηση από την μεταφορά Ακατάλληλες εγκαταστάσεις σταβλισμού-κακή υγιεινή Καταπόνηση εξαιτίας των απότομων αλλαγών του καιρού Νεοεισαγόμενα ζώαστην εκτροφή Μειωμένης ποιότητας και ποσότητας τροφή και νερό Κλινική εκδήλωση Οι παθολογικές καταστάσεις στις οποίες ενέχεται το M.bovis είναι: Κλινική μαστίτιδα αγελάδων Αναπνευστικές λοιμώξεις μόσχων και αγελάδων Αρθρίτιδα νεαρών και ενηλίκων βοοειδών. Πολύ συχνά η αρθρίτιδα συνυπάρχει με πνευμονία ( σύνδρομο πνευμονίας-αρθρίτιδας) Αποβολή στις αγελάδες Δειγματοληψία για διάγνωση λοιμώξεων βοοειδών από M. bovis Από ζωντανό ζώο Γάλα αναπνευστικές εκκρίσεις, αρθρικό υγρό, στομαχικό περιεχόμενο αποβληθέντος εμβρύου. Πλην του γάλακτος η χρήση ειδικού υλικού μεταφοράς είναι επιβεβλημένη 8
Από νεκρό ζώο μαστός-μαστικά λεμφογάγγλια, αρθρικό υγρό, ιστοτεμάχια πνεύμονα, θωρακικό περικαρδιακό υγρό Διάγνωση Ενοφθαλμισμός σε ειδικό υπόστρωμα(υγρό η στερεό) Αναπνευστικά εκκρίματα, αρθρικό υγρό: καλλιέργεια ως έχουν σε υγρό και στερεό υπόστρωμα Γάλα και δείγματα που περιέχουν αναστολείς μυκοπλασμάτων (πρωτεΐνες, λυσοζύμη) : καλλιέργεια ως έχουν αλλά και κατόπιν διαδοχικών δεκαδικών αραιώσεων (μείωση ανασταλτικής δράσης πρωτεΐνης, λυσοζύμης ) Καλλιέργεια ιστοτεμαχίων πνεύμονα σε: Ζωμό, αφού προηγηθεί ομογενοποίηση Στερεό υλικό, με ενοφθαλμισμό Επώαση στους 37 C σε 5-10% CO 2 για τουλάχιστον 3 ημέρες. Εξέταση των στερεών υποστρωμάτων με στερεοσκόπιο και αναζήτηση των χαρακτηριστικών αποικιών. Ταυτοποίηση αποικιών με βιοχημικές και μοριακές μεθόδους Πρόληψη Εμβολιασμός εγκύων ζώων κάθε εξάμηνο με αδρανοποιημένα εμβόλια. Εφαρμογή αυστηρών υγειονομικών μέτρων ( απολυμάνσεις- εξέταση ζώων πριν την αγορά τους). Μεταδοτική πλευροπνευμονία των βοοειδών Αιτιολογικός παράγοντας : Mycoplasmamycoidessubsp. mycoidessc Μετάδοση: Με αερολύματα μέσω της επαφής με μολυσμένα ζώα ή με ζώα- φορείς που δεν εκδήλωσαν κλινικά τη νόσο Κλινική εκδήλωση ( προσβάλει βοοειδή όλων των ηλικιών): Αιφνίδια αύξηση θερμοκρασίας προσβεβλημένων ζώων Ανορεξία Βλεννώδεις ρινικές εκκρίσεις Βήχας Ταχύπνοια /δύσπνοια Αποβολές Αδύναμα νεογέννητα Υψηλή θνησιμότητα 9
Χαρακτηριστικό νεκροτομικό εύρημα: Πνεύμονες με όψη μαρμάρου Αντιμετώπιση: Σε μη ενδημικές περιοχές άμεση σφαγή των μολυσμένων ζώων και όσων ήρθαν σε επαφή με αυτά Σε ενδημικές περιοχές σφαγή των ασθενών ζώων και των φορέων και εμβολιασμός όλων των ζώων της εκτροφής. Μεταδοτική πλευροπνευμονία προβάτων και αιγών Αιτιολογικός παράγοντας : Mycoplasmacapricolumsubsp. Capripneumoniae Μετάδοση: Με αερολύματα μέσω της επαφής με μολυσμένα ζώα ή με ζώα- φορείς που δεν εκδήλωσαν κλινικά τη νόσο Κλινική εκδήλωση προσβάλει πρόβατα και αίγες όλων των ηλικιών και εκδηλώνεται ως οξεία αναπνευστική λοίμωξη με θανατηφόρο κατάληξη. Πρόληψη: Σε μη ενδημικές περιοχές άμεση σφαγή των μολυσμένων ζώων και όσων ήρθαν σε επαφή με αυτά Σε ενδημικές περιοχές σφαγή των ασθενών ζώων και των φορέων και εμβολιασμός όλων των ζώων της εκτροφής. Ενζωοτική πνευμονία του χοίρου Αιτιολογικός παράγοντας : Mycoplasmahyopneumoniae Μετάδοση: Με αερολύματα μέσω της επαφής με μολυσμένα ζώα ή με ζώα- φορείς που δεν εκδήλωσαν κλινικά τη νόσο Ενδομητρικά από νεαρές σύες στα χοιρίδια Κλινική εκδήλωση Προσβάλει χοιρίδια ηλικίας 1-2 μηνών αλλά και ενήλικους χοίρους. Τα προσβεβλημένα ζώα παρουσιάζουν βήχα ιδιαίτερα κατά τις πρωινές ώρες. Κατά τις πρώτες ημέρες εμφανίζουν διάρροια. Η όρεξη δεν μειώνεται. Επιπροσθέτως τα προσβεβλημένα χοιρίδια δεν αναπτύσσονται κανονικά. Η εμφάνιση και η εξέλιξη της νόσου ευνοείται, όταν στο χοιροστάσιο επικρατούν ανθυγιεινές συνθήκες, όπως υγρασία, στέρηση του ηλιακού φωτός, κακή διατροφή κ.λπ. Πρόληψη: Εμβολιασμός των ζώων πάχυνσης 10
Βελτίωση των όρων διαχείρισης και αναπαραγωγής Πολυορογονίτιδα-αρθρίτιδα του χοίρου Αιτιολογικός παράγοντας : Mycoplasmahyorhinis. Μετάδοση: Αποτελεί μέλος της φυσιολογικής χλωρίδας των ρινικών κοιλοτήτων του χοίρου. Είναι δυνατή όμως και η μετάδοση με αερολύματα μέσω της επαφής με μολυσμένα ζώα ή με ζώα- φορείς που δεν εκδήλωσαν κλινικά τη νόσο Κλινική εκδήλωση Προσβάλει κυρίως χοιρίδια ηλικίας 3-10 εβδομάδων. Ο παθογόνος μικροοργανισμός διέρχεται τον επιθηλιακό φραγμό του αναπνευστικού και αιματογενώς προσβάλει τους ορογόνους Τα προσβεβλημένα ζώα παρουσιάζουν επώδυνη διόγκωση μιας η περισσότερων αρθρώσεων ( πολυαρθρίτιδα).νεκροτομικά παρατηρούμε φλεγμονή στους ορογόνους, πλευρίτιδα, περιτονίτιδα και αρθρίτιδα Πρόληψη: Εμβολιασμός των νεαρών χοιριδίων Βελτίωση των όρων διαχείρισης και αναπαραγωγής Μυκοπλασμώσεις των πτηνών Αιτιολογικός παράγοντας : Mycoplasmagallisepticum και Mycoplasmameleagridis Μετάδοση: Οριζόντια με αερολύματα Κάθετη με τα μολυσμένα αυγά Κλινική εκδήλωση Επιπεφυκίτιδα Περιοφθαλμικό οίδημα Δακρύρροια Συριγμός Αυξημένες ρινικές εκκρίσεις Βήχας Μείωση αυγοπαραγωγής Πιθανώς οι μυκοπλασματικές λοιμώξεις των πτηνών να παραμείνουν λανθάνουσες χωρίς κλινική εκδήλωση η το μόνο κλινικό σημείο να είναι η μείωση της αυγοπαραγωγής Πρόληψη: Εμβολιασμός Εκτροφή κοπαδιών απαλλαγμένα από συγκεκριμένα παθογόνα Αιμοτροφικά μυκοπλάσματα 11
Αιμοτροφικά ονομάζονται τα μυκοπλάσματα που προσβάλουν τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Προσβάλλλονται πολλά είδη ζώων καθώς και ο άνθρωπος. Τα κλινικά σημεία της νόσου που προκαλείται απο αιμοτροφικά μυκοπλάσματα είναι τα παρακάτω: Αναιμία Αιμορραγική προδιάθεση Αγγειακές θρομβώσεις Λήθαργος Πυρετός Χαρακτηριστικό νόσημα που προκαλείται απο αιμοτροφικά μυκοπλάσματα είναι η Λοιμώδης αναιμία της γάτας Αιτιολογικός παράγοντας : Mycoplasma haemofelis. Προσβάλει κυρίως αρσενικές γάτες ηλικίας 1-3 ετών Διάγνωση Μετάδοση: Με δαγκώματα Με νύγματα εξωπαρασίτων Κλινική εκδήλωση: Πυρετός Αδυναμία Πιθανών ίκτερος 12