ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

Transcript

1 ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΣΑΒΒΑΤΟ 26 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2013 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) Θέμα Α Μονάδες 25 Α1. Σε μύκητες οφείλεται η λοίμωξη από γ. κάντιντα Α2. Ξενιστής ονομάζεται.. α. ο οργανισμός που «φιλοξενεί» κάποιο παράσιτο Α3. Ο μηχανισμός μη ειδικής άμυνας που δεν αντιμετωπίζει τους μικροοργανισμούς μετά την είσοδό τους στον οργανισμό μας είναι β. το βλεφαριδοφόρο επιθήλιο Α4. Οι ιοί για να φτιάξουν τις δικές τους πρωτεΐνες δ. χρησιμοποιούν τα ριβοσώματα των κυττάρων του ξενιστή Α5. Οι αντιμικροβιακές ουσίες του πλάσματος: α. ενεργοποιούν τη διαδικασία της φαγοκυττάρωσης. Θέμα Β Β1. Να εξηγήσετε γιατί το αίμα αποτελεί το βασικότερο παράγοντα της άμυνας του ανθρώπινου οργανισμού. Μονάδες 5 Το αίμα, τόσο με τα έμμορφα συστατικά του (κύτταρα) όσο και με τα συστατικά του πλάσματος, αποτελεί το βασικότερο παράγοντα οργάνωσης της άμυνας (ειδικής και μη ειδικής) του ανθρώπινου οργανισμού. Όλα τα κύτταρα που συμμετέχουν στους μηχανισμούς άμυνας του οργανισμού μας προκύπτουν από τη διαφοροποίηση πολυδύναμων αιμοποιητικών κυττάρων, τα οποία βρίσκονται στον ερυθρό μυελό των οστών, που αποτελεί το κέντρο της αιμοποίησης. Β2. Να αναφέρετε δύο παθογόνα μικρόβια που μεταδίδονται στον άνθρωπο από ζώα. Ποια ασθένεια προκαλεί το καθένα; Πλασμώδιο: Μεταδίδεται με τα κουνούπια. Προκαλεί ελονοσία. Τρυπανόσωμα: Μεταδίδεται με τη μύγα τσετσέ. Προκαλεί την ασθένεια του ύπνου. ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

2 ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Τοξόπλασμα: Μεταδίδεται από τα κατοικίδια ζώα. Προσβάλει το ήπαρ, τους πνεύμονες και το σπλήνα. Προκαλεί αποβολές στις εγκύους. Β3. Σε ποιες περιπτώσεις παρατηρείται διαστολή των αγγείων και τι εξυπηρετεί; Μονάδες 8 1η περίπτωση ομοιοστατικός μηχανισμός ρύθμισης θερμοκρασίας του σώματος Όταν βρεθούμε σε ένα χώρο με θερμοκρασία μεγαλύτερη από τους 36,60C, η θερμότητα που φθάνει συνεχώς από το περιβάλλον στο σώμα μας, τείνει να αυξήσει τη θερμοκρασία του σώματός μας. Το ειδικό κέντρο ρύθμισης της θερμοκρασίας του εγκεφάλου προσπαθεί να αποτρέψει την αύξηση αυτή, με μια σειρά διαδοχικές αντιδράσεις: Αποστέλλει μηνύματα: στους ιδρωτοποιούς αδένες και προκαλεί έκκριση ιδρώτα, στα αγγεία της επιφάνειας του δέρματος και προκαλεί διαστολή των αγγείων αντίστοιχα. Ο συνδυασμός αυτών των δύο αντιδράσεων συμβάλλει στη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος μας με τον εξής τρόπο: Τα αγγεία που έχουν διασταλεί φέρουν μεγάλες ποσότητες αίματος προς την επιφάνεια του δέρματος, η οποία όμως έχει ψυχθεί λόγω της εξάτμισης του ιδρώτα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το αίμα, που φθάνει στα αιμοφόρα αγγεία του δέρματος, να ψύχεται και επιστρέφοντας στο εσωτερικό του οργανισμού να αποτρέπει την αύξηση της θερμοκρασίας του. 2η περίπτωση μηχανισμός φλεγμονής: Ας δούμε τι θα συμβεί, αν το δέρμα μας τραυματιστεί και κάποιοι παθογόνοι μικροοργανισμοί καταφέρουν να εισβάλουν στον οργανισμό μας από το τραύμα. Αμέσως η περιοχή του τραύματος κοκκινίζει, πρήζεται και αισθανόμαστε πόνο. Παράλληλα, τα αιμοφόρα αγγεία της περιοχής διαστέλλονται, με αποτέλεσμα να συγκεντρώνεται περισσότερο αίμα και να προκαλείται κοκκίνισμα. Λόγω της διαστολής των αγγείων το πλάσμα του αίματος διαχέεται στους γύρω ιστούς, προκαλώντας τοπικό οίδημα (πρήξιμο). Το πλάσμα περιέχει αντιμικροβιακές ουσίες, οι οποίες: καταστρέφουν τους μικροοργανισμούς ή ενεργοποιούν τη διαδικασία της φαγοκυττάρωσης. ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

3 ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Β4. Να περιγράψετε τα χαρακτηριστικά των βλεννογόνων της αναπνευστικής οδού και του στομάχου. Οι βλεννογόνοι του σώματος, οι οποίοι καλύπτουν κοιλότητες του οργανισμού, αποτελούν έναν άλλο αποτελεσματικό φραγμό. Με τη βλέννα που εκκρίνουν: παγιδεύουν τους μικροοργανισμούς και δεν επιτρέπουν την είσοδο τους στον οργανισμό. Ο βλεννογόνος της αναπνευστικής οδού διαθέτει επιπλέον το βλεφαριδοφόρο επιθήλιο, το οποίο αποτελεί φραγμό στην είσοδο των μικροοργανισμών. Οι μικροοργανισμοί παγιδεύονται στη βλέννα και απομακρύνονται με τη βοήθεια των βλεφαρίδων του επιθηλίου από την αναπνευστική οδό. Ο βλεννογόνος του στομάχου εκκρίνει υδροχλωρικό οξύ, το οποίο καταστρέφει τα περισσότερα μικρόβια που εισέρχονται με την τροφή. Θέμα Γ Γ1. Η λοίμωξη από χλαμύδια είναι το πιο συχνό σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα. Μονάδες 8 α. Από βακτήρια (μονάδες 2) β. Η σύφιλη, η γονοκοκκική ουρηθρίτιδα (γονόρροια) (μονάδες 2) γ. (μονάδες 4) Ενδοτοξίνες: Βρίσκονται στο κυτταρικό τοίχωμα ορισμένων παθογόνων βακτηρίων, πιθανόν και των χλαμυδίων. Είναι υπεύθυνες για συμπτώματα όπως ο πυρετός, η πτώση της πίεσης του αίματος κ.ά. Γ2. Να εξηγήσετε ποια κύτταρα ονομάζονται αντιγονοπαρουσιαστικά. Στάδιο 1ο: Ενεργοποίηση των βοηθητικών Τ-λεμφοκυττάρων Ενεργοποίηση των μακροφάγων με την εμφάνιση του παθογόνου μικροοργανισμού. Εγκλωβισμός και καταστροφή του μικροβίου από τα μακροφάγα. Έκθεση των τμημάτων του μικροβίου στην επιφάνειά των μακροφάγων, λειτουργώντας ως αντιγονοπαρουσιαστικά κύτταρα. Το τμήμα του μικροβίου που εκτίθεται συνδέεται με μια πρωτεΐνη της επιφανείας των μακροφάγων, χαρακτηριστική για κάθε άτομο, η οποία ονομάζεται αντιγόνο ιστοσυμβατότητας. Μετά την παρουσίαση του αντιγόνου ενεργοποιούνται πρώτα τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα. ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

4 Γ3. ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ α. Να περιγράψετε την εξέλιξη της ασθένειας του AIDS μετά την πάροδο αρκετών χρόνων (συνήθως 7 έως 10) μετά τη μόλυνση. Μονάδες 7 Μετά από αρκετά χρόνια (συνήθως 7 έως 10), διάστημα κατά το οποίο το ανοσοβιολογικό σύστημα ενεργοποιείται από πολλά αντιγόνα, εκδηλώνεται η τυπική συμπτωματολογία της ασθένειας: υψηλός πυρετός, έντονες λοιμώξεις, διάρροιες. Κατά το χρονικό αυτό διάστημα: ο ιός μολύνει και καταστρέφει όλο και περισσότερα βοηθητικά Τ- λεμφοκύτταρα, με αποτέλεσμα να εξασθενεί η λειτουργία του ανοσοβιολογικού συστήματος. Με την πάροδο του χρόνου τα συμπτώματα γίνονται εντονότερα και το άτομο οδηγείται τελικά στο θάνατο. β. Με ποιους τρόπους επιμηκύνεται αρκετά ο χρόνος επιβίωσης των ασθενών με AIDS; Μονάδες 4 Υπάρχουν φάρμακα, όπως το ΑΖΤ και το DCC, τα οποία παρεμποδίζουν την αντίστροφη μεταγραφή. Τα φάρμακα αυτά ωστόσο έχουν σοβαρές παρενέργειες και θα πρέπει να χορηγούνται από ειδικούς γιατρούς και σε εξειδικευμένα ιατρικά κέντρα. Παράλληλα, η φαρμακευτική αντιμετώπιση των ευκαιριακών λοιμώξεων από παθογόνους μικροοργανισμούς έχει επιμηκύνει αρκετά το χρόνο ζωής των ασθενών με AIDS. Θέμα Δ Δ1. Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά των διαφορετικών κατηγοριών Τ-λεμφοκυττάρων; Μονάδες 9 Τα Β-λεμφοκύτταρα διαφοροποιούνται και ωριμάζουν στο μυελό των οστών. Συνθέτουν και παρουσιάζουν στην επιφάνειά τους ειδικές πρωτεΐνες, που ονομάζονται ανοσοσφαιρίνες ή αντισώματα. Κάθε Β-λεμφοκύτταρο διαθέτει υποδοχείς-αντισώματα που αναγνωρίζουν ένα συγκεκριμένο αντιγόνο. Οι ειδικές αυτές πρωτεΐνες αναγνωρίζουν το συγκεκριμένο αντιγόνο που έχει εισέλθει στον οργανισμό και συνδέονται μ αυτό. Εξαιτίας της σύνδεσης αυτής το Β-λεμφοκύτταρο υφίσταται διαδοχικές διαιρέσεις, από τις οποίες παράγονται οι εξής κατηγορίες κυττάρων: τα πλασματοκύτταρα, που παράγουν και εκκρίνουν μεγάλες ποσότητες αντισωμάτων, ίδιων μ' αυτά που υπήρχαν στην επιφάνεια του Β-λεμφοκυττάρου από το οποίο προήλθαν ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

5 ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ τα Β-λεμφοκύτταρα μνήμης, που ενεργοποιούνται αμέσως μετά από επόμενη έκθεση του οργανισμού στο ίδιο αντιγόνο. Δ2. Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζεται η μεταβολή της συγκέντρωσης των αντισωμάτων και των αντιγόνων σε τέσσερις διαφορετικές περιπτώσεις (Α, Β, Γ, Δ). Μονάδες 16 Στην περίπτωση Α αντιστοιχεί το 3. Φυσική ενεργητική ανοσία, πρωτογενής Η αργεί να εκδηλωθεί μετά την είσοδο του αντιγόνου Προφανώς δεν διαθέτει κύτταρα μνήμης από προηγούμενη επαφή Το αντιγόνο είναι παθογόνος μικροοργανισμός και πολλαπλασιάζεται, αφού καθυστερεί η Προφανώς εμφανίζεται λοίμωξη - συμπτώματα Στην περίπτωση Β αντιστοιχεί το 4. Τεχνητή ενεργητική ανοσία, πρωτογενής Η αργεί να εκδηλωθεί μετά την είσοδο του αντιγόνου Προφανώς δεν διαθέτει κύτταρα μνήμης από προηγούμενη επαφή Το αντιγόνο χορηγήθηκε με εμβόλιο, το οποίο περιέχει νεκρούς, εξασθενημένους μικροοργανισμούς ή τμήματά τους και φυσικά δεν πολλαπλασιάζονται παρ όλο που καθυστερεί η Προφανώς δεν εμφανίζεται λοίμωξη - συμπτώματα Στην περίπτωση Γ αντιστοιχεί το 1. Φυσική ενεργητική ανοσία, δευτερογενής Η εκδηλώνεται άμεσα μετά την είσοδο του αντιγόνου Προφανώς διαθέτει κύτταρα μνήμης από προηγούμενη επαφή Το αντιγόνο είναι παθογόνος μικροοργανισμός αλλά δεν πολλαπλασιάζεται, αφού η εκδηλώνεται άμεσα Προφανώς δεν εμφανίζεται λοίμωξη συμπτώματα Στην περίπτωση Δ αντιστοιχεί το 2. Τεχνητή παθητική ανοσία Ο οργανισμός αποκτά μεγάλη ποσότητα αντισωμάτων μετά την είσοδο του αντιγόνου Προφανώς του χορηγείται προληπτικά ορός, ο οποίος περιέχει έτοιμα αντισώματα από άλλο άτομο ή ζώο. Η δράση της παθητικής ανοσίας είναι άμεση αλλά η δράση της παροδική Προφανώς δεν εμφανίζεται λοίμωξη συμπτώματα ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ