ίκτυο Παράκτιας Πρακτικής Coastal Practice Network Newsletter

ίκτυο Παράκτιας Πρακτικής Newsletter Τεύχος 1 - Άνοιξη 2004 www.coastalpractice.net Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρηµατοδοτεί την υλοποίηση προγράµµατος για τη προστασία και βιώσιµη διαχείριση των παράκτιων περιοχών της. Την ελληνική έκδοση του newsletter επιµελείται το ίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα πλαίσια του 6ου Σχεδίου ράσης για το Περιβάλλον, ενέκρινε την υλοποίηση του τριετούς προγράµµατος (CoPraNet), για την προώθηση και εφαρµογή της Ολοκληρωµένης ιαχείρισης της Παράκτιας Ζώνης (Ο ΠΖ) στην Ευρώπη. Το είναι ένα δίκτυο Περιφερειών, ήµων, Πανεπιστηµίων, Ερευνητικών Κέντρων και Μη-Κυβερνητικών Οργανισµών, που αποσκοπεί στην ανταλλαγή πληροφοριών, εµπειριών και καλών πρακτικών για τη βιώσιµη διαχείριση και αειφόρο ανάπτυξη των παράκτιων περιοχών της Ευρώπης. Το συγχρηµατοδοτείται από το Ευρωπαϊκό πρόγραµµα INTERREG IIIC µέχρι το εκέµβριο του 2006, ενώ ως ίκτυο συνεργασίας και ανταλλαγής εµπειριών µεταξύ φορέων θα συνεχίσει τη λειτουργία του και µετά την υλοποίηση του προγράµµατος. Η αξιολόγηση του πιλοτικού προγράµµατος για την Ο ΠΖ της ΕΕ (1996-1999) είχε καταστήσει επιτακτική την περαιτέρω δικτύωση και συνεργασία των φορέων που ασχολούνται µε την προστασία και διαχείριση των ακτών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο για να αντιµετωπιστούν τα σοβαρά αναπτυξιακά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήµατα που απορρέουν από την υπέρµετρη και ασχεδίαστη ανάπτυξη της παράκτιας ζώνης. Καθώς η Ο ΠΖ είναι µια διεθνώς αναγνωρισµένη µεθοδολογία σχεδιασµού και ένα ολοκληρωµένο εργαλείο πολιτικής για τη βιώσιµη ανάπτυξη στη παράκτια ζώνη, η Ε.Ε προχώρησε το 2002 στην υιοθέτηση πρότασης για µια Ευρωπαϊκή Στρατηγική πάνω στην Ο ΠΖ (COM/00/547), ενώ την ίδια χρονιά το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο και το Κοινοβούλιο κοινοποίησαν µια Σύσταση για την Εφαρµογή της Ο ΠΖ στην Ευρώπη (Recommendation 2002/413/EC, on the implementation of Integrated Coastal Zone Management (ICZM) in Europe). Αυτή η Σύσταση καλεί τα κράτη-µέλη να συνεργαστούν πιο µεθοδικά αναπτύσσοντας ένα κοινό όραµα για τη διαχείριση των παράκτιων περιοχών, να αναπτύξουν εθνικές στρατηγικές για την Ο ΠΖ και πιλοτικές συνεργατικές δράσεις σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, αλλά και να ενισχύσουν τη συµµετοχή του κοινού σε τοπικά/ περιφερειακά/ εθνικά σχέδια Ο ΠΖ. Υπό το πρίσµα αυτών των εξελίξεων, η ΕΕ υποστήριξε τη δηµιουργία του ικτύου Παράκτιας Πρακτικής στο οποίο συµµετέχουν συνολικά 21 εταίροι από 11 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και συντονίζεται από τον Ολλανδικό οργανισµό European Union for Coastal Conservation (EUCC The Coastal Union). Το ίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS και ο ήµος Σαµοθράκης είναι οι δύο φορείς από την Ελλάδα που συµµετέχουν ενεργά στην υλοποίηση και προβολή του προγράµµατος και των αποτελεσµάτων του. Συντάκτης: Μ. Θεοδωρόπουλος

Επιδιώξεις του ικτύου Παράκτιας Πρακτικής Βασικός στόχος του ικτύου Παράκτιας Πρακτικής () είναι η δηµιουργία ενός πλαισίου στενής συνεργασίας ανάµεσα σε ερευνητές, ακαδηµαϊκούς, πολιτικούς ιθύνοντες, εκπροσώπους περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης, συµβούλους περιβαλλοντικής διαχείρισης και εκπροσώπους από περιβαλλοντικές Μη- Κυβερνητικές Οργανώσεις που θα προωθήσει µια πιο ολοκληρωµένη προσέγγιση στη προστασία και διαχείριση των παράκτιων και θαλάσσιων πόρων. Αυτό θα επιτευχθεί µέσα από τη ανταλλαγή πληροφοριών, καλών πρακτικών και τεχνογνωσίας γύρω από θέµατα που άπτονται της πρακτικής εφαρµογής της Ο ΠΖ σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Ιδιαίτερη µέριµνα θα δοθεί σε θέµατα που αφορούν το βιώσιµο τουρισµό, τη διάβρωση των ακτών, την πρόληψη και αντιµετώπιση φυσικών καταστροφών, αλλά και τον αποτελεσµατικό σχεδιασµό, χάραξη και υλοποίηση πολιτικών και πιλοτικών δράσεων µε την ενεργή συµµετοχή των τοπικών κοινωνιών. Μέσα από την υλοποίηση τριών διεθνών συνεδρίων, δέκα θεµατικών εργαστηρίων και ένα µεγάλο αριθµό επιτόπιων επισκέψεων, οι εταίροι του προγράµµατος έχουν αναλάβει τη πρόκληση να αναπτύξουν πρακτικά και διαχειριστικά εργαλεία για τις τοπικές αυτοδιοικήσεις που θα τις βοηθήσουν να διασφαλίσουν τη ποιότητα των παράκτιων περιοχών τους και να προστατεύσουν τις παράκτιες και νησιωτικές κοινωνίες. Τα αποτελέσµατα του προγράµµατος Coastal Practice Network θα αφορούν την ανάπτυξη ενός πολυγλωσσικού διαδυκτιακού τόπου και ενός ηλεκτρονικού δελτίου µε καλές πρακτικές, ενώ ιδιαίτερη έµφαση θα δοθεί στη δηµιουργία ενός διεθνώς αναγνωρισµένου πιστοποιητικού ποιότητας (quality label) για τουριστικούς προορισµούς και ενός πολυγλωσσικού οδηγού διαχείρισης για θέµατα που άπτονται της διάβρωσης των ακτών και της βιώσιµης διαχείρισης της παράκτιας ζώνης. Η µέγιστη διάχυση της πληροφορίας και των αποτελεσµάτων είναι, επίσης, βασική επιδίωξη του προγράµµατος. Ο ρόλος των Ελλήνων εταίρων Το ίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS θα συµµετέχει στις συναντήσεις και τα προγραµµατισµένα συνέδρια του προγράµµατος, αλλά και θα αναπτύξει τον ελληνικό διαδυκτιακό κόµβο, µε πληροφορίες για το πρόγραµµα, καλές πρακτικές σχετικά µε την Ο ΠΖ σε Ευρω-Μεσογειακό επίπεδο, καθώς και για τα παραδοτέα του προγράµµατος. θα εκδίδει ένα ηλεκτρονικό ενηµερωτικό δελτίο (σαν αυτό που κρατάτε στα χέρια σας), µε πληροφορίες για το πρόγραµµα, µε καλές πρακτικές και πληροφορίες σχετικά µε την εφαρµογή της Ο ΠΖ σε Ευρω-Μεσογειακό επίπεδο σε συνεργασία µε το UNEP/ MAP (Μεσογειακό Συντονιστικό Κέντρο του προγράµµατος των Ηνωµένων Εθνών για το περιβάλλον) και το PAP/ RAC (Ερευνητικό κέντρο του UNEP για τη παράκτια ζώνη), µε εµπειρίες περιβαλλοντικών και άλλων ΜΚΟ σχετικές µε τη παράκτια διαχείριση, αλλά και ένα οδηγό γνώσης για την Ο ΠΖ ως µεθοδολογία σχεδιασµού και εργαλείο πολιτικής. θα αναπτύξει και θα συντονίσει ένα φόρουµ διαλόγου ανάµεσα σε φορείς που ασχολούνται µε την παράκτια διαχείριση στην Ελλάδα και την Κύπρο, οι οποίοι αφενός θα είναι οι αποδέκτες αυτού του newsletter και αφετέρου θα καλούνται να προσφέρουν τις εµπειρίες τους και να συµµετέχουν στα εργαστήρια/ συνέδρια του ικτύου Παράκτιας Πρακτικής, θα υλοποιήσει πιλοτικά προγράµµατα καλών πρακτικών, όπως τα διεθνή εθελοντικά προγράµµατα στη Σίφνο και τη Σαµοθράκη (καλοκαίρι 2004), εθελοντικούς καθαρισµούς ακτών, πληροφόρηση τουριστών σε συνεργασία µε τουριστικές επιχειρήσεις, κλπ, καθώς και θα ερευνήσει και θα αναπτύξει µεθοδολογίες και εργαλεία συµµετοχικού σχεδιασµού για τη βιώσιµη ανάπτυξη των παράκτιων και νησιωτικών περιοχών µε την ενεργή συµµετοχή της κοινωνίας των πολιτών Για το σκοπό αυτό θα πραγµατοποιήσουµε, στα πλαίσια του προγράµµατος, δύο εργαστήρια συµµετοχικού σχεδιασµού στη Σίφνο και τη Σαµοθράκη, αντίστοιχα. 2

Ο ήµος Σαµοθράκης, θα συµµετέχει στις συναντήσεις και τα προγραµµατισµένα συνέδρια του προγράµµατος, από τα οποία θα αποκοµίσει σηµαντική εµπειρία και τεχνογνωσία, που θα επιδιώξει να µεταφέρει και σε άλλους φορείς από αντίστοιχες νησιωτικές περιοχές. Το τελευταίο θα καταστεί εφικτό και µε την υλοποίηση ενός εργαστηρίου συµµετοχικού σχεδιασµού σε συνεργασία µε το ίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ. Με τις εµπειρίες και τη τεχνογνωσία που θα αποκτηθούν και παράλληλα µε την υλοποίηση του προγράµµατος, ο ήµος σε συνεργασία µε το ίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS θα προσπαθήσουν να αναπτύξουν πιλοτικές δράσεις (π.χ. διεθνή προγράµµατα εθελοντικής εργασίας, υποβολή προτάσεων και υλοποίηση δράσεων για τη διαχείριση της προστατευόµενης περιοχής NATURA, κ.α.) καθώς και ένα σχέδιο για µια βιώσιµη τουριστική ανάπτυξη που θα διασφαλίσει τη προστασία του φυσικού και πολιτισµικού περιβάλλοντος της Σαµοθράκης και θα δώσει µια άλλη βιώσιµη- πνοή στη τοπική οικονοµία. Βιώσιµος τουρισµός και ιάβρωση ακτών, τα κύρια θέµατα του Coastal Practice Network. Το πρόγραµµα έχει δύο βασικές κατηγορίες δράσεων: την Ολοκληρωµένη ιαχείριση της Παράκτιας Ζώνης στη πράξη και τη ιάχυση των Αποτελεσµάτων. Η Ο ΠΖ ΣΤΗ ΠΡΑΞΗ Η βασική επιδίωξη σε αυτό το σκέλος του προγράµµατος είναι η προώθηση µιας πιο ολοκληρωµένης και βιώσιµης προσέγγισης για το σχεδιασµό και τη διαχείριση στη παράκτια ζώνη (Ο ΠΖ), µε ιδιαίτερη έµφαση σε µοντέλα ήπιας και βιώσιµης τουριστικής ανάπτυξης, καθώς και τη προστασία των ακτών από τη διάβρωση και άλλους κινδύνους. Μέσα από τη υλοποίηση των διεθνών συνεδρίων και σεµιναρίων, που παρουσιάζονται παρακάτω, και την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και καλών παραδειγµάτων, οι εταίροι του προγράµµατος θα αναπτύξουν διαχειριστικά εργαλεία, µεθοδολογίες, κατευθύνσεις και Οδηγούς- Εγχειρίδια (Manual guides), για να βοηθήσουν τις τοπικές αυτοδιοικήσεις από όλη την Ευρώπη να διασφαλίσουν και να ελέγχουν τη ποιότητα των παράκτιων περιοχών τους µέσα από µια αποτελεσµατική διαχείριση. Θα επιδιωχθεί και θα ενθαρρυνθεί µια διαφορετική κουλτούρα διαχείρισης και προστασίας των παράκτιων περιοχών, αλλά και η προβολή αναπτυξιακών επιλογών που σέβονται το τοπικό περιβάλλον και χαρακτήρα, αναπτύσσουν µια βιώσιµη και ποικιλόµορφη τοπική οικονοµία και δίνουν λόγο και τη δυνατότητα συµµετοχής στις τοπικές κοινωνίες και τους πολίτες. Άλλα κριτήρια που θα ληφθούν υπόψη σε αυτή τη προσπάθεια είναι οι συνεχώς µεταβαλλόµενες και απαιτητικές τουριστικές αγορές, τα αυξανόµενα προβλήµατα µεταφορών και µετακινήσεων, τα περιβαλλοντικά προβλήµατα, η διάβρωση των ακτών και η εξαφάνιση των αµµοθινών, καθώς και οι κίνδυνοι πληµµύρων και καταστροφών που απορρέουν από τις κλιµατικές αλλαγές. Βιώσιµος παράκτιος τουρισµός Θα επιδιωχθεί: Η παρουσίαση παραδειγµάτων από προσπάθειες τοπικών αυτοδιοικήσεων να καταγράψουν και να αναδείξουν το τοπικό περιβάλλον και χαρακτήρα (πολιτισµό, παραδόσεις) των περιοχών τους. Η διερεύνηση και παρουσίαση διαφόρων µεθοδολογιών και εργαλείων πιστοποίησης ποιότητας (benchmarking) τουριστικών προορισµών και υπηρεσιών. Η ανάπτυξη υπηρεσιακών δεικτών (operational indicators) για τον ποιοτικό τουρισµό και τη βιωσιµότητα σε παράκτιες περιοχές, λαµβάνοντας υπόψη µια σειρά από σηµαντικά κριτήρια ποιότητας, συµπεριλαµβανοµένων της ασφάλειας, διαφόρων περιβαλλοντικών παραµέτρων, 3

της κατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος και του τοπίου, τις πολιτισµικές αξίες και της παροχή υπηρεσιών. Η ανάπτυξη ενός διεθνούς πιστοποιητικού ποιότητας για τουριστικούς προορισµούς, που θα αντανακλάει τις ισχύουσες προσπάθειες οικολογικής σήµανσης (eco-labeling) αλλά και τα επιτεύγµατα των εταίρων του προγράµµατος. ιάβρωση ακτών Παρότι οι φυσικές διαδικασίες έχουν διαµορφώσει την ακτογραµµή και τη µορφολογία της τους προηγούµενους αιώνες, η σφοδρότητα των ανθρώπινων και οικονοµικών δραστηριοτήτων και πιέσεων στις Ευρωπαϊκές παράκτιες περιοχές και οι συνεπακόλουθες κλιµατικές αλλαγές των τελευταίων χρόνων, εντείνουν τη διάβρωση, δηµιουργώντας ένα πολύ σοβαρό πρόβληµα για το περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες. Σε αυτά τα πλαίσια θα επιδιωχθεί: Η ανταλλαγή εµπειριών και επιστηµονικών συµπερασµάτων (π.χ. από τα αποτελέσµατα του προγράµµατος EUrosion) για τη διάβρωση των ακτών. Μεταξύ άλλων θα διερευνηθούν οι ανθρώπινες δραστηριότητες που συµβάλλουν στην ένταση της διάβρωσης. Η ανάλυση πιλοτικών δράσεων και τοπικών περιπτώσεων για τις αιτίες και την αποτελεσµατική αντιµετώπιση της διάβρωσης Η δηµιουργία ενός πολυ-γλωσσικού Οδηγού για τοπικές αυτοδιοικήσεις, που θα αφορά στη διαχείριση των ακτών, σε θέµατα διάβρωσης, µε ιδιαίτερη µέριµνα στις επιπτώσεις και την αντιµετώπιση των κλιµατικών αλλαγών σε περιφερειακό επίπεδο. Ακολουθούν τα προγραµµατισµένα διεθνή συνέδρια και εργαστήρια που υλοποιούν οι εταίροι του ικτύου Παράκτιας Πρακτικής, και έχουν σχέση µε το βιώσιµο τουρισµό και τη διάβρωση ακτών στα πλαίσια της Ο ΠΖ. Προγραµµατισµένα ιεθνή Συνέδρια και Εργαστήρια- Σεµινάρια ιεθνή Συνέδρια Aberdeen, Σκοτία Σεπτέµβριος, 2004 http://www.littoral2004.org Algarve, Απρίλιος, 2005 Πορτογαλία Gironde, Γαλλία Φθινόπωρο, 2006 http://icccm2005.no.sapo.pt/paginas/english/english Εργαστήρια- Σεµινάρια Down, Αγγλία Αύγουστος, 2004 Πιλοτικές εφαρµογές για την αντιµετώπιση της διάβρωσης ακτών και την προώθηση του βιώσιµου τουρισµού Sefton, Αγγλία Οκτώβριος, 2004 Ο ρόλος των περιφερειακών Πάρκων στη προώθηση του βιώσιµου τουρισµού ICCM, Κανάρια νησιά Ιανουάριος, 2005 Βιώσιµος τουρισµός και Θαλάσσιες Προστατευόµενες περιοχές Zandvoort, Άνοιξη, 2005 ιαχείριση ακτών Ολλανδία ίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, Ιούνιος, 2005 Εργαλεία και τεχνικές για το συµµετοχικό σχεδιασµό και τη βιώσιµη διαχείριση στην παράκτια ζώνη Σίφνος, Ελλάδα Sefton, Αγγλία Φθινόπωρο, 2005 Σχεδιασµός, υλοποίηση και παρακολούθηση προστατευτικών έργων παράκτιας µηχανικής Cadiz, Ισπανία Φθινόπωρο, 2005 Στρατηγικές διαχείρισης των ακτών για προστασία από τη διάβρωση και τη τουριστική ανάπτυξη 4

Stepnica, Πολωνία Φθινόπωρο, 2005 Καλές πρακτικές βιώσιµης διαχείρισης της παράκτιας ζώνης Cork, Ιρλανδία Άνοιξη, 2006 Σχεδιάζοντας για τη διάβρωση ήµος Σαµοθράκης, ίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, Σαµοθράκη, Ελλάδα Ιούνιος, 2006 Ο ρόλος των ΜΚΟ και των ΟΤΑ στο σχεδιασµό της βιώσιµης τουριστικής ανάπτυξης ΙΑΧΥΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ (Clearing House) Η διάχυση των αποτελεσµάτων του προγράµµατος και άλλων πληροφοριών σχετικά µε την ολοκληρωµένη και βιώσιµη διαχείριση της παράκτιας ζώνης, είναι βασική δραστηριότητα του ικτύου Παράκτιας Πρακτικής. Στόχος είναι η προσέλκυση νέων µελών στο ίκτυο και η εξωτερίκευση της πληροφορίας σε ένα µεγάλο αριθµό φορέων σε κάθε περιφέρεια και χώρα για τη µεταφορά της τεχνογνωσίας που θα αποκτηθεί. Θα αναπτυχθεί ένα πολύ-γλωσσικό ηλεκτρονικό εργαλείο µε τη µορφή ιστοσελίδας, που θα είναι διαθέσιµο σε όλες τις Ευρωπαϊκές τοπικές και περιφερειακές αρχές και άλλους φορείς. Θα περιλαµβάνει πληροφορίες σχετικές µε τη υλοποίηση των δράσεων του προγράµµατος και αποτελέσµατα, αλλά και ένα πληροφοριακό σύστηµα µε παραδείγµατα και καλές πρακτικές σχετικά µε το βιώσιµο τουρισµό, καθώς και έναν πολύ-γλωσσικό Οδηγό-Εγχειρίδιο για διαχείριση και προστασία των ακτών από τη διάβρωση. Η ιστοσελίδα θα είναι διαθέσιµη στα Αγγλικά, Ελληνικά, Σουηδικά, Ισπανικά, Ολλανδικά, Πορτογαλικά και Γερµανικά. Ένα άλλο ηλεκτρονικό εργαλείο που θα βοηθήσει στη µέγιστη διάδοση των αποτελεσµάτων είναι το ενηµερωτικό δελτίο (newsletter), σαν αυτό που κρατάτε στα χέρια σας. Το ηλεκτρονικό ενηµερωτικό δελτίο θα εκδίδεται δύο φορές το χρόνο, ενώ µία φορά το χρόνο θα διατίθεται και σε έντυπη περιεκτική µορφή. Το ελτίο στην ηλεκτρονική του µορφή θα µεταφράζεται σε 9 διαφορετικές γλώσσες (δείτε τον πίνακα που ακολουθεί).οι πολύ-γλωσσικές εκδόσεις εκτός από πληροφορίες για το πρόγραµµα θα εστιάζουν και σε περιφερειακά και τοπικά ζητήµατα που έχουν σχέση µε την Ο ΠΖ, ανάλογα µε τη περιοχή ενδιαφέροντος. Εταίρος Μετάφραση Περιοχή ενδιαφέροντος ίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS Ελληνικά Ελλάδα, Κύπρος, Μεσόγειος Schleswig-Holstein Γερµανικά Βόρειος Θάλασσα και Κασπία IHRH Πορτογαλικά Πορτογαλία Down & CMRC Αγγλικά Αγγλία, Ιρλανδία ICCM Ισπανικά Ισπανία EUCC Ολλανδικά Ολλανδία Storstrøm ανέζικα Σκανδιναβία Stepnica Πολωνικά Ευρύτερη περιφέρεια της Βαλτικής COMREC Σουηδικά Οι ακτές της Σουηδίας και Φινλανδίας στη Βαλτική Gironde Γαλλικά Γαλλία, γαλλόφωνες χώρες Επεκτείνοντας το ίκτυο Παράκτιας Πρακτικής Το πρόγραµµα, είναι η αφορµή για να αναπτυχθεί ένα ευρύτερο Πανευρωπαϊκό ίκτυο διαχειριστών της παράκτιας ζώνης, που θα ενισχύσει την 5

ανταλλαγή τεχνογνωσίας, βιώσιµων λύσεων και τεχνικών επίλυσης προβληµάτων και συγκρούσεων στη παράκτια ζώνη, χρησιµοποιώντας καλά παραδείγµατα σχετικά µε τη βιώσιµη τουριστική ανάπτυξη, τη συµµετοχική διαχείριση ακτών και άλλα σηµαντικά παράκτια ζητήµατα. Από τους περίπου εκατό παράκτιους φορείς και τοπικές Αρχές που είχαν δηλώσει ενδιαφέρον να συµµετέχουν στο πρόγραµµα, µόνο οι 21 ήταν εφικτό να ενταχθούν στη τελική πρόταση για το INTERREG IIIC. Στόχος των εταίρων του προγράµµατος, όµως, είναι η µέγιστη επέκταση του ικτύου και η συµµετοχή ενός µεγάλου αριθµού παράκτιων φορέων, ούτως ώστε µε τη λήξη του προγράµµατος να έχουµε καταφέρει να δηµιουργήσουµε ένα αυτόνοµο και αυτοσυντηρούµενο ίκτυο διαχειριστών της παράκτιας ζώνης, ικανοποιώντας µε αυτό τον τρόπο το στόχο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δηµιουργία ενός πανευρωπαϊκού δικτύου διαλόγου και συνεργασίας για την προώθηση της Ο ΠΖ. Ο διαχειριστής (EUCC- the Coastal Union) και οι άλλοι εταίροι του προγράµµατος, έχουν ήδη αρχίσει της διαδικασίες δηµοσιοποίησης και απευθύνουν ανοιχτό κάλεσµα σε όλες τις παράκτιες τοπικές Αρχές ( ήµοι, Νοµαρχίες, Περιφέρειες) και άλλους ενδιαφερόµενους κοινωνικούς εταίρους και ειδικούς που σχετίζονται µε τη διαχείριση της παράκτιας ζώνης, να συµµετέχουν στο διευρυµένο ίκτυο Παράκτιας Πρακτικής. Με τη συµµετοχή σας στο διευρυµένο ίκτυο Παράκτιας Πρακτικής, θα µπορείτε να: Έχετε άµεση ενηµέρωση και πρόσβαση σε πληροφορίες για τρέχοντα ζητήµατα, προγράµµατα και συνεργασίες σχετικά µε την Ο ΠΖ στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο, µέσα από τα ενηµερωτικά δελτία και το φόρουµ ηλεκτρονικών µηνυµάτων Έχετε άµεση διασύνδεση µε εκατοντάδες φορείς από όλη της Ευρώπη µε παρόµοια οράµατα και στόχους για τη διαχείριση των παράκτιων περιοχών Επωφεληθείτε από µια Ευρωπαϊκή «δεξαµενή» τεχνογνωσίας σχετικά µε την Ο ΠΖ και να ανταλλάξετε εµπειρίες και καλές πρακτικές για τη διαχείριση των ακτών Συµµετέχετε σε θεµατικά και τοπικά εργαστήρια, αλλά και τα ετήσια Συνέδρια Αναπτύξετε θεµατικές συνεργασίες και πιθανά εταιρικά σχήµατα µέσα από τη δικτύωση µε τα µέλη του ικτύου ηµοσιοποιήσετε τα αποτελέσµατα των ερευνών και των πιλοτικών εφαρµογών σας µέσα από το ηλεκτρονικό ενηµερωτικό δελτίο Αναζητείτε εύκολα άλλους εταίρους για υλοποίηση αντίστοιχων προγραµµάτων, καθώς και πηγές χρηµατοδότησης Όλες οι εργασίες του διευρυµένου ικτύου θα είναι διαθέσιµες σε όλες τις παράκτιες τοπικές Αρχές και τους ενδιαφερόµενους φορείς µέσα από το διαδύκτιο. Για τη συµµετοχή σας στο ίκτυο Παράκτιας Πρακτικής θα υπάρχει µία µικρή συνδροµή, η οποία ουσιαστικά θα ισοσκελίζεται µε τα οφέλη από τις υπηρεσίες του ικτύου, αλλά είναι απαραίτητη για τη βιώσιµη λειτουργία του και την κάλυψη ανελαστικών (υλικοτεχνικών) δαπανών, πέραν της υλοποίησης του προγράµµατος. Η συµµετοχή σας στο διευρυµένο ίκτυο Παράκτιας Πρακτικής, θα είναι µια µοναδική ευκαιρία να γίνεται µέρος µιας συλλογικής προσπάθειας για: τη προώθηση µοντέλων και πρακτικών βιώσιµου τουρισµού στην Ευρώπη, τη βελτίωση της διαχείρισης του περιβάλλοντος και των ακτών, καθώς και τη βελτίωση της πληροφόρησης των παράκτιων κοινωνικών εταίρων και φορέων Με λίγα λόγια, θα είσαστε από τους πρωτοπόρους και στο προσκήνιο της εφαρµογής της Ολοκληρωµένης ιαχείρισης της Παράκτιας Ζώνης (Ο ΠΖ ή Integrated Coastal Zone Management ICZM) στην Ευρώπη. Οι ενδιαφερόµενοι µπορούν να επικοινωνούν µε τον Μιχάλη Θεοδωρόπουλο (συντονιστή εκ µέρους του ικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS) στο email: medsos@medsos.gr, τηλ.2108228705. Ακολουθεί παρουσίαση των 21 εταίρων του προγράµµατος INTERREG IIIC, Coastal Practice Network. 6

AICSM, The University of Aberdeen Atlantic Andalusian District Office of the National Coastal Authority Οι 21 εταίροι του Αγγλία Ισπανία http://www.abdn.ac.uk/aicsm/ CCDR-C Πορτογαλία http://www.dra-centro.pt CMRC, Coastal and Marine Resources Centre, University College Cork COMREC, Coastal Management Research Centre Ιρλανδία Σουηδία http://www.cmrc.ucc.ie http://www.sh.se/comrec Down District Council Ιρλανδία http://www.downdc.gov.uk EUCC - The Coastal Union Ολλανδία http://www.eucc.nl Gironde County Council Esturiales ICCM, Institute of Marine Sciences Canary Islands IHE Delft, Education and research Institute IHRH, Hydraulics and Water Resources Institute Γαλλία Ισπανία, Κανάρια Ολλανδία Πορτογαλία http://www.cg33.fr http://www.iccm.rcanaria.es http://www.ihe.nl http://www.fe.up.pt/ihrh ίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS Ελλάδα http://www.medsos.gr Ministry of the Interior of the State of Schleswig-Holstein Γερµανία http://www.landesplanung.schles wigholstein.de Municipality of Calvia Ισπανία http://www.calvia.net ήµος Σαµοθράκης Ελλάδα http://www.samothraki.gr Municipality of Zandvoort Ολλανδία http://www.zandvoort.nl RIKZ, National Institute for Coastal and Marine Management Sefton Metropolitan Borough Council Ολλανδία http://www.rikz.nl Αγγλία http://www.sefton.gov.uk, http://www.nwcoastalforum.co.uk Storstrøm County ανία http://www.stam.dk Stepnica Local Community Πολωνία http://www.stepnica.pl WL Delft Ολλανδία http://www.wldelft.nl 7

Παρουσίαση των Ελλήνων εταίρων του Το ίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS είναι µια περιβαλλοντική και κοινωνική µηκερδοσκοπική, Μη-Κυβερνητική Οργάνωση, που δραστηριοποιείται από το 1990 για - την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού πλούτου της Μεσογείου, και ιδιαίτερα για την προστασία των ακτών και της θάλασσας από τη ρύπανση, τη βιώσιµη διαχείριση των ακτών, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, τη βιώσιµη διαχείριση του νερού, της ενέργειας, των αποβλήτων, τη στροφή προς το βιώσιµο τουρισµό, την προστασία του παγκόσµιου κλίµατος, την εξάλειψη της πυρηνικής απειλής, - τη συνύπαρξη και το διάλογο των πολιτισµών, - την προώθηση της βιωσιµότητας σε τοπικό, εθνικό, µεσογειακό και ευρωπαϊκό επίπεδο - την Ευρω-Μεσογειακή συνεργασία σε βάση ισότητας και πολυπολιτισµικότητας. Το ίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS: b συντάσσει εκθέσεις µε προτάσεις και αναλαµβάνει πρωτοβουλίες σε συνεργασία µε διάφορους φορείς για τη βιώσιµη ανάπτυξη σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο, τη διατήρηση και δηµιουργία «πράσινων» θέσεων εργασίας για νέους b διατυπώνει εναλλακτικά µοντέλα πολιτικής για περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήµατα, b ενθαρρύνει την αλλαγή συµπεριφορών των παραγωγών, αρχών και πολιτών σε τοπικό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο στην κατεύθυνση της βιωσιµότητας, b δραστηριοποιείται σε τοµείς αναπτυξιακής συνεργασίας και βοήθειας µε στόχο τη βιωσιµότητα b προωθεί την ενεργή συµµετοχή των πολιτών και ιδιαίτερα των νέων σε θέµατα προστασίας του περιβάλλοντος, της υγείας, της βιώσιµης παραγωγής και κατανάλωσης, ιδιαίτερα µέσα από σχήµατα εθελοντισµού σε µεσογειακό επίπεδο b συνεργάζεται µε τοπικούς και εθνικούς φορείς µε στόχο τη βιώσιµη διαχείριση φυσικών περιοχών καθώς και τη βιώσιµη ανάπτυξη και µακροχρόνια ευηµερία ιδιαίτερα νησιωτικών, ορεινών και φυσικών περιοχών ή φτωχών περιοχών b προωθεί τη διεθνή συνεργασία και αλληλεγγύη Οι µέχρι σήµερα δραστηριότητες του ικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ S.O.S. για την προστασία του περιβάλλοντος και του πολιτισµού καθώς και τη βιώσιµη ανάπτυξη περιλαµβάνουν: - εθελοντικές πρωτοβουλίες ή ευρωπαϊκά και εθνικά προγράµµατα βιώσιµης ανάπτυξης και συνεργασίας σε τοπικό, εθνικό και µεσογειακό επίπεδο, - πολύµορφες εκστρατείες ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης σε όλη την Ελλάδα, µε ξύλινα σκάφη, κινητές εκθέσεις, θεατρικά και µουσικά δρώµενα, περιβαλλοντικά παιχνίδια κα - συντονισµένες κοινές δραστηριότητες σε µεσογειακό επίπεδο και δηµιουργία δικτύων συνεργασίας µεταξύ µη-κυβερνητικών οργανώσεων, Ο.Τ.Α, κοινωνικών φορέων, ερευνητικών κέντρων, πρωτοβουλιών βιώσιµης ανάπτυξης - δραστηριότητες προστασίας και διαχείρισης περιοχών, όπως εθελοντικοί καθαρισµοί ακτών και ρεµάτων, υιοθεσία και φροντίδα οικολογικά ευαίσθητων περιοχών, συµµετοχή σε διαχειριστικούς φορείς - επίδειξη βιώσιµων µοντέλων κατανάλωσης και καθηµερινής συµπεριφοράς -περιβαλλοντική ενηµέρωση & εκπαίδευση σε σχολεία, καθώς και µέσω εκθέσεων φωτογραφίας και άλλων µη τυπικών µορφών εκπαίδευσης, - παραγωγή εκπαιδευτικού και ενηµερωτικού υλικού (εντύπων, CD-Rom, βιντεοταινιών) - διοργάνωση συνεδρίων και ηµερίδων καθώς και πολυάριθµων διεθνών συναντήσεων, δηµόσιων συζητήσεων, εκδηλώσεων, συναυλιών. Η Σαµοθράκη είναι ένα µοναδικό νησί του Β. Αιγαίου, που αποτελεί ένα πραγµατικό Φυσικό και πολιτιστικό Μνηµείο. Τόπος κατάλληλος για φυσιολάτρες αφού συνδυάζει, βουνό, πράσινο και λίµνες µε καταρράκτες και όλα αυτά λίγα µέτρα από τις πεντακάθαρες παραλίες του νησιού. Η Σαµοθράκη εκτός από αυτά που σκοπεύει να αναδείξει µπορεί ήδη να προσφέρει στους επισκέπτες της τόσο τη µοναδική οµορφιά του τοπίου της, όσο και την 8

πλούσια παράδοση της, τον εντυπωσιακό Αρχαιολογικό χώρο, τις ξακουστές από την Αρχαιότητα Ιαµατικές πηγές της, τους παραδοσιακούς οικισµούς της µε την πατροπαράδοτη φιλοξενία αλλά και τα τοπικά φαγητά και γεύσεις που αποκτούν µια µοναδικότητα στο τόπο δηµιουργίας τους. Ο ήµος Σαµοθράκης έχει αρχίσει τα τελευταία χρόνια µια αξιόλογή προσπάθεια να προστατέψει και να αναδείξει τη φυσική και πολιτιστική κληρονοµιά του νησιού, µέσα από την υλοποίηση Ευρωπαϊκών και εθνικών προγραµµάτων, είτε για τη διαχείριση της προστατευόµενης περιοχής NATURA και την οικοτουριστική ανάπτυξη, είτε για την ανάδειξη των παραδόσεων και τις Ιστορίας του νησιού. Έχει αναπτύξει συνεργασίες µε κοινωνικούς φορείς όπως το ίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, µε το οποίο έχει υλοποιήσει ένα πρόγραµµα «Θράκη Αιγαίο- Κύπρος» µε τίτλο «Η οµορφιά συναντάει το µύθο στις ακτές», καθώς και προγράµµατα εθελοντικής εργασίας για τη προστασία φυσικών περιοχών. Οδηγός γνώσης για την Ο ΠΖ Σε αυτή την ενότητα κάθε τεύχους θα παρουσιάζεται ένα θεωρητικό πλαίσιο για την Ο ΠΖ, µε βάση τη διεθνή βιβλιογραφία και εµπειρία. Μια πρώτη γνωριµία µε την Ολοκληρωµένη ιαχείριση της Παράκτιας Ζώνης Τα προβλήµατα και οι δυνατότητες ανάπτυξης του παράκτιου χώρου στην Ελλάδα επιβάλλουν την ανάγκη ολοκληρωµένης διαχείρισής του µε την προοπτική µιας στρατηγικής αειφόρου ανάπτυξης. Η επείγουσα ανάγκη προστασίας των ακτών ως ευπαθών οικοσυστηµάτων υπήρξε βασικό ζήτηµα στη ιεθνή ιάσκεψη του Ρίο για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη το 1992 και περιλαµβάνεται µεταξύ των προβληµάτων που απασχολούν την Agenda 21. Ως βιώσιµη διαχείριση των ακτών θεωρείται έκτοτε, µόνον η Ολοκληρωµένη ιαχείριση της Παράκτιας Ζώνης (Ο..Π.Ζ ή Integrated Coastal Zone Management I.C.Z.M.) στην οποία προεξέχουσα σηµασία έχει η προστασία των παράκτιων οικοσυστηµάτων, η ευµέρεια και ενεργή συµµετοχή των τοπικών κοινωνιών, και η συνέργια ανάµεσα σε πολιτικές και φορείς. Η βιώσιµη διαχείριση της παράκτιας ζώνης σηµαίνει όχι µόνο ανάπτυξη µε σεβασµό στις φυσικές και πολιτισµικές ιδιαιτερότητες, αλλά εξασφάλιση των προϋποθέσεων για την κοινωνική ευηµερία του παράκτιου πληθυσµού, ο οποίος αντιµετωπίζει ιδιαίτερα προβλήµατα. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ολοκληρωµένη ιαχείριση της Παράκτιας Ζώνης (Ο ΠΖ) αποβλέπει στη διαπλοκή των διάφορων πολιτικών (οικονοµικών, κοινωνικών, περιβαλλοντικών και αναπτυξιακών) που έχουν επιπτώσεις στις παράκτιες περιοχές και τη λήψη αποφάσεων που προκύπτουν από µια µεθοδολογία συµµετοχικού σχεδιασµού. Η προσέγγιση αυτή αφορά ταυτοχρόνως τον προγραµµατισµό και τη διαχείριση των παράκτιων πόρων και του παράκτιου χώρου. εν πρόκειται για µια ιδεώδη λύση δηλαδή µε άµεσα και απτά αποτελέσµατα, αλλά για µια δυναµική διαδικασία που εξελίσεται συν το χρόνο. Οι στόχοι της ολοκληρωµένης διαχείρισης της παράκτιας ζώνης περιλαµβάνουν: την ολοκληρωµένη και βιώσιµη οικονοµική ανάπτυξη, µε διεύρυνση των δυνατοτήτων απασχόλησης και διαφοροποίηση- ποικιλότητα της οικονοµικής βάσης των παράκτιων περιοχών, καθώς και την στήριξη εναλλακτικών ήπιων µορφών ανάπτυξης την προστασία φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς µε βιώσιµη διαχείριση των φυσικών πόρων, σεβασµό της ποικιλότητας του τοπίου και ανάδειξη των ιστορικών- πολιτιστικών µνηµείων Η ολοκληρωµένη διαχείριση της παράκτιας ζώνης θα πρέπει να ενσωµατώνει τις ακόλουθες αρχές: 9

Η προστασία και ανάδειξη της φυσικής και πολιτιστικής ιδιαιτερότητας κάθε περιοχής πρέπει να αποτελεί τον πυρήνα ενός Ολοκληρωµένου Παράκτιου Σχεδιασµού Ο σχεδιασµός των δραστηριοτήτων και των αντίστοιχων έργων ή των έργων υποδοµής θα πρέπει να σέβεται τη φέρουσα ικανότητα των φυσικών οικοσυστηµάτων και πόρων, αλλά και να σέβεται συναινετικές και άλλες δηµοκρατικές διαδικασίες. Η αειφόρος ανάπτυξη απαιτεί την κινητοποίηση του παράκτιου πληθυσµού και την καλλιέργεια του αισθήµατος κοινής ευθύνης. Ο σχεδιασµός για την επίτευξη της βιώσιµης διαχείρισης και ανάπτυξης πρέπει να γίνεται σε τοπικό επίπεδο ( ήµος/ Νοµαρχία/ Περιφέρεια) και η χάραξη πολιτικής σε εθνικό Προκειµένου να εφαρµοστεί η βιώσιµη παράκτια διαχείριση πρέπει να ακολουθηθούν τα παρακάτω βήµατα: Αναγνώριση των τοπικών προβληµάτων (περιβαλλοντικών, κοινωνικών και αναπτυξιακών), Καθορισµός των στόχων που πρέπει να επιτευχθούν προκειµένου να επιλυθούν τα προβλήµατα, Καθορισµός συγκεκριµένων σταδίων µε µετρήσιµα αποτελέσµατα, Καθορισµός συγκεκριµένων δράσεων σε τοπικό επίπεδο, Εξασφάλιση των µέσων που απαιτούνται προκειµένου να πραγµατοποιηθούν οι δράσεις (οικονοµικοί πόροι, ανθρώπινο δυναµικό, υλικοτεχνική υποδοµή, κ.α.), Ανάπτυξη ενός συστήµατος ελέγχου αξιολόγησης Οργάνωση δικτύων για την ανταλλαγή εµπειριών πάνω σε πρακτικές παράκτιας διαχείρισης και συµµετοχικού σχεδιασµού Ανάπτυξη πλαισίου συµµετοχικού σχεδιασµού µε την ενεργή συµµετοχή τοπικών φορέων και του κοινού Οργάνωση προγραµµάτων ευαισθητοποίησης και ενηµέρωσης του κοινού για να επιτευχθεί η απαιτούµενη κοινωνική συναίνεση και συµµετοχή Η Ατζέντα MED21, η Agenda 21 προσαρµοσµένη σε Μεσογειακό επίπεδο από τη Μεσογειακή Επιτροπή για τη Βιώσιµη Ανάπτυξη του ΟΗΕ (UNEP-MAP MCSD), ορίζει ότι η συγκεκριµενοποίηση των στόχων της αειφόρου (βιώσιµης) ανάπτυξης στην περιοχή της Μεσογείου απαιτεί µεγάλη κινητοποίηση της κοινής γνώµης και ενεργό συµµετοχή όλων των κοινωνικών εταίρων, της κοινωνίας των πολιτών, οµάδων, οργανισµών, κλπ (Κεφάλαιο 23). Πρέπει λοιπόν να ενισχυθούν η πληροφόρηση, η ευαισθητοποίηση και η συµµετοχή του κοινού, ακριβώς διότι συνεισφέρουν στην ενεργό κινητοποίηση των πολιτών σχετικά µε την υλοποίηση της αειφόρου ανάπτυξης και τη προστασία του µεσογειακού περιβάλλοντος. Τίθεται λοιπόν το ζήτηµα των εργαλείων που χρησιµοποιεί η ιοίκηση για να ενσωµατώσει τη κοινωνική συναίνεση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και να επιδιώξει την ενεργή συµµετοχή του πολίτη σε τοπικές πρωτοβουλίες που επηρεάζουν το (παράκτιο) περιβάλλον. Πηγές και Ενδιαφέρουσες συνδέσεις Ιστοσελίδα του Μεσογειακού Προγράµµατος για το Περιβάλλον των Ηνωµένων Εθνών (UNEP/ MAP) @ www.unepmap.org Ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ολοκληρωµένη ιαχείριση Παράκτιας Ζώνης @ http://www.europa.eu.int/comm/environment/iczm/home.htm. Theodoropoulos M., Dr. Salman A., Dr. Koutrakis E., (2001), Coastal Guide, Country File: Greece, EUCC, Leiden @ www.coastalguide.org PAP/ RAC- the Coastal Centre @ www.pap-thecoastcentre.org Coast Base@ www.coastbase.org ICZM.ORG @ www.iczm.org IOC-ICAM @ http://ioc.unesco.org/icam NOAA Coastal Services @ http://www.csc.noaa.gon NOAA-ICZM @ http://www.nos.noaa.gov/icm Coastal Towns @ http://www.coastaltowns.org Coastal Management @ http://www.coastalmanagement.com ίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS @ www.medsos.gr 10

Η Φωνή των Μ.Κ.Ο. Καλούµε όλες τις περιβαλλοντικές ΜΚΟ να συµβάλλουν µε πληροφορίες σε αυτή την ενότητα κάθε τεύχους και να κοινοποιήσουν τις δράσεις και τις ανησυχίες τους. Χιλιάδες πολίτες συµµετείχαν σε εθελοντικούς καθαρισµούς ακτών σε δεκάδες περιοχές µε το ίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS Στο διάστηµα 28 Μαϊου έως και την Κυριακή 6 Ιουνίου χιλιάδες ενεργοί πολίτες κάθε ηλικίας συµµετείχαν σε µια πανελλαδική εκστρατεία που συντόνισε το ίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS εθελοντικών καθαρισµών παράκτιων και φυσικών περιοχών. Η εκστρατεία αυτή είναι τµήµα της Παν-µεσογειακής εκστρατείας ΚΑΘΑΡΙΣΤΕ ΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ σε 21 χώρες, µε συντονιστή την Ιταλική περιβαλλοντική οργάνωση Legambiente. Με τη δραστηριότητα αυτή οι πολίτες εκφράζουν την προσωπική δέσµευσή τους να αποτελέσουν µέρος της λύσης του περιβαλλοντικού προβλήµατος, να συµβάλλουν στην προστασία του φυσικού και πολιτισµικού πλούτου της Μεσογείου καθώς και στη δηµιουργία ενός κοινού, ειρηνικού και βιώσιµου µέλλοντος. Στη χώρα µας, η συµµετοχή πολιτών και φέτος στις εθελοντικές δραστηριότητες µας γέµισε αισιοδοξία και ελπίδα. Χιλιάδες µαθητές αλλά και εκατοντάδες τοπικοί σύλλογοι και περιβαλλοντικοί φορείς, Ο.Τ.Α., τουριστικές µονάδες, εργαζόµενοι σε επιχειρήσεις και µεµονωµένοι πολίτες πήραν τη πρωτοβουλία και διοργάνωσαν ή συµµετείχαν σε καθαρισµούς σε όλη τη χώρα: Χανιά, Ηράκλειο, Καβάλα, Κυπαρισσία, Καλαµάτα, Ίο, Πάρο, Αντίπαρο, Μεσολόγγι, Αιτωλικό, Λέρο, Σαµοθράκη, Νίσυρο, Κέρκυρα, Αίγινα, Θεσσαλονίκη, Κεφαλονιά, Ελευσίνα, Κορωπί, Άλιµο, Λάρισα, Καρπενήσι, Κάλυµνο, Εύβοια, Γλυφάδα, Σούνιο, Σχοινιά και πολλές άλλες περιοχές. Οι εθελοντικοί καθαρισµοί γίνονται για να ευαισθητοποιηθούν όλοι οι πολίτες σχετικά µε τα προβλήµατα που δηµιουργούνται στο περιβάλλον από την παρουσία των σκουπιδιών. Μεγάλο ποσοστό των σκουπιδιών που συλλέχθηκαν ήταν διάφορα είδη πλαστικών και κυρίως πλαστικά συσκευασίας σε ποσοστό πάνω από 60%, κι ακολουθούν τα µέταλλα και το αλουµίνιο (10%), το χαρτί (15%), το γυαλί (10%) και διάφορα άλλα (5%). Τα σκουπίδια (κυρίως κοµµάτια πλαστικών, καπάκια από αναψυκτικά, γόπες τσιγάρων κα) γίνονται συχνά «τροφή» των χελωνών, των δελφινιών, των πουλιών και των ψαριών. Σύµφωνα και µε στοιχεία από επιστηµονικές έρευνες που είδαν πρόσφατα το φως της δηµοσιότητας, πάνω από ένα εκατοµµύρια πουλιά, κυρίως θαλασσοπούλια, πεθαίνουν από πλαστικά που καταπίνουν ή παγιδεύονται σε αυτά. Όχι µόνο σε άλλες µακρινές θάλασσες αλλά τώρα πια και στις δικές µας καταγράφονται περιστατικά θανάτων ζώων (π.χ. θαλάσσια χελώνα στο Σαρωνικό) που οφείλονται στην κατά λάθος διατροφή τους µε πλαστικά, και κυρίως πλαστικές σακούλες. Στην εκστρατεία καθαρισµού των ακτών στο Αιτωλικό καταγράψαµε και βιντεοσκοπήσαµε την περίπτωση οικογένειας γερανών που είχαν φτιάξει τη φωλιά τους πάνω σε κολώνα, χρησιµοποιώντας σε µεγάλο ποσοστό ως «οικοδοµικά υλικά» πλαστικές σακούλες που χρησιµοποιούµε στα ψώνια µας καθώς και σάκους από λιπάσµατα. ιαπιστώσαµε, επίσης, ότι οι γονείς τάιζαν τα µικρά τους µε κοµµάτια που αποσπούσαν από τις σακούλες. Έρευνες δείχνουν ότι ορισµένα σκουπίδια, κυρίως διάφορα είδη πλαστικών, «προσελκύουν» και συγκρατούν ορισµένους άλλους ρύπους που µπορεί να βρεθούν στη θάλασσα αυξάνοντας την επικινδυνότητά τους για τις διάφορες µορφές ζωής. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι τα σκουπίδια µας συσσωρεύονται πλέον όχι µόνο στις ακτές αλλά και στο βυθό των θαλασσών. Επιβεβαιώθηκε στη διάρκεια των καθαρισµών ότι µεγάλες ποσότητες σκουπιδιών συσσωρεύονται στο βυθό της θάλασσας, εκεί που αγκυροβολούν σκάφη και ιδιαίτερα σκάφη αναψυχής. Μεγάλες ποσότητες σκουπιδιών συσσωρεύονται και σε σηµεία όπου σταθµεύουν αυτοκίνητα ή κατασκηνώνουν για λίγο ή 11

περισσότερο χρόνο παραθεριστές. Τα σκουπίδια µέσα σε ένα δάσος αυξάνουν, όµως, τον κίνδυνο πυρκαγιάς. Παρά τα προβλήµατα που καταγράψανε οι εθελοντές σε διάφορες περιοχές (παρουσία αποβλήτων, απόρριψη λυµάτων, αυθαίρετες κατασκευές, διάβρωση ακτών) δεν µπορούµε να µην αναφερθούµε στο σηµαντικό φυσικό και πολιτισµικό πλούτο που έχουν ακόµα οι ακτές µας: µικρότεροι ή µεγαλύτεροι αµµόλοφοι, αλυκές, εκβολές χειµάρρων και ποταµών, έλη, λιµνοθάλασσες, αµµώδεις και βραχώδεις παραλίες, λιβάδια Ποσειδωνίας, ύφαλοι κα συνθέτουν ένα εξαιρετικά πλούσιο αλλά και ευαίσθητο οικοσύστηµα. Μια πανδαισία φυτών υποδέχτηκε τους εθελοντές σε διάφορες περιοχές: αγριοβιολέτες της άµµου, γιαλόπικρο µε το εντυπωσιακό του κίτρινο, αρµυρίθρα, καµπανέλλες, καλάµια, αρµυρίκια, λυγαριές, πικροδάφνες, σχίνα, κουκουναριές και σε κάποιες περιοχές κέδροι. εν µπορούµε, όµως, να µην αναφερθούµε σε εικόνες που είδαµε σε κάποιες περιοχές µε οδηγούς αυτοκινήτων και µηχανών να µπερδεύουν την αµµουδιά µε αυτοκινητοδρόµους και ανθρώπους που έχουν ακόµα τη συνήθεια να παρκάρουν το αµάξι τους ακριβώς πάνω στο κύµα, τσαλαπατώντας συχνά αυτόν τον µοναδικό πλούτο. Παίρνουµε κουράγιο και δυναµώνει η διάθεσή µας να συνεχίσουµε όταν περισσότεροι άνθρωποι αποφασίζουν να πάρουν µέρος στο ταξίδι για την προστασία της Μεσογείου. εν σταµατάµε στους καθαρισµούς ακτών. εν ξεχνάµε ότι κάθε χρόνο καταλήγουν στη Μεσόγειο εκατοντάδες χιλιάδες τόνοι σκουπιδιών, αποβλήτων και λυµάτων που απειλούν την άγρια ζωή και τον άνθρωπο. Μόνο στην Ελλάδα λειτουργούν δυστυχώς ακόµα παράνοµα πάνω από 3000 ανεξέλεγκτες χωµατερές και δεκάδες χιλιάδες σκουπιδότοποι. Είναι διαπίστωσή µας, για άλλη µια φορά, ότι υπάρχει ανάγκη για ολοκληρωµένη και βιώσιµη πολιτική διαχείρισης και προστασίας των παράκτιων και θαλάσσιων πόρων, και αυτό δεν µπορεί να επιτευχθεί αν δεν έχει την αµέριστη υποστήριξη και συµµετοχή της κοινωνίας των πολιτών. Συνεχίζουµε, λοιπόν, τη προσπάθειά µας για ένα καθαρό παράκτιο και θαλάσσιο περιβάλλον όλο το καλοκαίρι διοργανώνοντας δύο διεθνή προγράµµατα εθελοντικής εργασίας στη Σίφνο και τη Σαµοθράκη, σε συνεργασία µε τους φορείς και την αυτοδιοίκηση των δυο νησιών., που εντάσσονται στα πλαίσια του. Υποστηρίζουµε, επίσης, τη διοργάνωση εθελοντικών καθαρισµών ακτών κατά τη διάρκεια ολόκληρου του καλοκαιριού. Ας διατηρήσουµε το σηµαντικό φυσικό και πολιτισµικό πλούτο των ακτών της Μεσογείου. Ότι χρειάστηκε εκατοντάδες ή χιλιάδες χρόνια για να διαµορφωθεί µπορούµε να το καταστρέψουµε σε ελάχιστο χρόνο. Μετά, όµως, είναι δύσκολο έως αδύνατο να αποκατασταθεί η ζηµιά που έγινε. Στείλτε µας τα άρθρα σας στην ηλεκτρονική διεύθυνση medsos@medsos.gr µε ένδειξη «για το ίκτυο Παράκτιας Πρακτικής» 12

Νέα από την Ευρώπη και τη Μεσόγειο Σε αυτή την ενότητα θα παρουσιάζονται διάφορα θέµατα σχετικά µε την Ο ΠΖ στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο, καλές και κακές πρακτικές, συγκρούσεις και επιτεύγµατα. ΧΑΟΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΠΑΡΚΟ ΖΑΚΥΝΘΟΥ! Όλο και περισσότερα ανησυχητικά νέα µας έρχονται από το ΕΘΠΖ. Μοιάζει σαν να µην έχει τέλος η τεράστια οικολογική καταστροφή που συντελείται στον Κόλπο του Λαγανά, την κυριότερη περιοχή για την ωοτοκία της θαλάσσιας χελώνας Καρέττα καρέττα στη Μεσόγειο. Το προσωπικό του Φορέα ιαχείρισης του Πάρκου βρίσκεται στην ένατη εβδοµάδα επίσχεσης εργασίας και εξακολουθεί να παραµένει απλήρωτο από τον Ιούνιο του 2003. Καθηµερινά οι πολλές παραβιάσεις του κανονισµού λειτουργίας του Πάρκου, προκαλούν τεράστια προβλήµατα στις χελώνες που προσπαθούν να ωοτοκήσουν στις παραλίες του Λαγανά. Σε ανοιχτή επιστολή προς την Επίτροπο Περιβάλλοντος της ΕΕ, Κα Margot Wallstrom, το MEDASSET αναφέρει ότι: Οι ειδικοί φράκτες που εµποδίζουν την πρόσβαση στις παραλίες ωοτοκίας την νύχτα, παραµένουν κλειδωµένοι στην αποθήκη του ΕΘΠΖ, που δεν λειτουργεί. Πολλά άτοµα επισκέπτονται τις παραλίες ωοτοκίας κατά την διάρκεια της νύχτας, συχνά µε µηχανοκίνητα µέσα και µε φακούς, προκαλώντας µεγάλη ενόχληση στις χελώνες που προσπαθούν να γεννήσουν. Έτσι πολλές χελώνες αναγκάζονται να επιστρέψουν στην θάλασσα χωρίς να ωοτοκήσουν. Στην παραλία της άφνης, έχουν δηµιουργήσει τεχνητό φράκτη από βράχια και άµµο, παράλληλα µε την θάλασσα, µειώνοντας κατά 5 µέτρα τον διαθέσιµο χώρο για ωοτοκία, εµποδίζοντας έτσι τις χελώνες να γεννήσουν. Στο Μαραθωνήσι δύο ψαράδες ρίχνουν σχεδόν κάθε βράδυ ένα δίχτυ 30 µέτρων, µόλις 20 µέτρα από την ακτή, εµποδίζοντας την πρόσβαση των χελωνών στην παραλία ωοτοκίας. Το δίχτυ αποµακρύνθηκε µόνο µια φορά µετά από παρέµβαση του Λιµεναρχείου, ύστερα από σχετική καταγγελία των εθελοντών του ΑΡΧΕΛΩΝ (ΣΠΘΧ). Για την ώρα τρεις νεκρές χελώνες έχουν εκβρασθεί στις παραλίες. Η µία (αρσενική), πνίγηκε όταν µπλέχτηκε στο σχοινί άγκυρας θαλάσσιου ποδηλάτου. Υπάρχουν µαρτυρίες βασανισµού θαλασσίων χελωνών στις παραλίες του Ανατολικού Λαγανά και στο Καλαµάκι. Συχνά ντόπιοι τις αρπάζουν από την θάλασσα και τις υψώνουν στο αέρα για να τις επιδείξουν στους τουρίστες. Σε µια περίπτωση ένα από τα τουριστικά σκάφη παρατήρησης χελωνών άνοιξε ταχύτητα προς µια χελώνα και αφού κόλλησε δίπλα της, ο καπετάνιος την άρπαξε από το νερό και τη σήκωσε ψηλά για να την επιδείξει στους επιβάτες. Ανακοινώθηκε στον τοπικό Τύπο (12/06/04) ότι η υπερπλήρης από το 2001 χωµατερή (Χ.Υ.Τ.Α.) στο βουνό Σκοπός, πάνω από τις παραλίες ωοτοκίας, θα παραµείνει σε λειτουργία ως έχει κατά την διάρκεια της περιόδου ωοτοκίας και εκκόλαψης των χελωνών, συνεχίζοντας την µόλυνση του Κόλπου όχι µόνο για τις χελώνες αλλά και για τους τουρίστες. Επίσης, όπως αναφέρθηκε στον τοπικό Τύπο, η ιευθύντρια της Κτηµατικής Υπηρεσίας προέβη σε µηνύσεις, επειδή διαπιστώθηκαν πολλές σειρές από παράνοµες οµπρέλες και ξαπλώστρες στις παραλίες του Ανατολικού Λαγανά και στο Καλαµάκι. ύο ξένοι εθελοντές του ΑΡΧΕΛΩΝ, που πραγµατοποιούσαν ενηµέρωση στους τουρίστες στις παραλίες του Λαγανά (24/06/04), δέχτηκαν ύβρεις και γρονθοκοπήµατα από επιχειρηµατία που νοικιάζει ξαπλώστρες και οµπρέλες, ο οποίος µεταξύ άλλων τους φώναζε: «Γυρίστε πίσω στις χώρες σας. Το ΕΘΠΖ τελείωσε. Οι παραλίες είναι και πάλι δικές µας». Πολύ συχνά παρατηρούνται τελευταία αγώνες µε ταχύπλοα, που η χρήση τους απαγορεύεται έτσι και αλλιώς στον Κόλπο. εν είναι λοιπόν περίεργο το γεγονός να παρατηρούνται πολλές χελώνες µε βαριές κακώσεις στο καβούκι τους, από προπέλες. 13

Ηµερολόγιο Στείλτε µας τα προγραµµατισµένα σας Συνέδρια και Σεµινάρια και θα τα κοινοποιήσουµε στο επόµενο τεύχος ίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS Μαµάη 3, Αθήνα 10440 Τηλ/φαξ: 210 8224481, 210 8228795 www.medsos.gr / medsos@medsos.gr ΣΥΝΕ ΡΙΑ 2005 Ηµεροµηνία Που; Φορέας 2nd International Congress of Seas and Oceans 20-24 Σεπτεµβρίου Szczecin - Swinoujscie, Πολωνία CARICOSTAS 2005 2 nd 11-13 Μαΐου Santiago, International Conference on Integrated Κούβα Coastal Zone Management *Abstract submission by 20 March 2005 pbeaton@rect.uo.edu.cu - for information International Conference on Coastal Conservation and Management in the Atlantic and Mediterranean* Abstract submission by 31 April 2004 (ICCCM 2005) Biannual Conference Series on the Management of Coastal Recreational Resources 17-20 Απριλίου Tavira, Algarve, Πορτογαλία The International Navigation Association (PIANC) ΣΥΝΕ ΡΙΑ 2004 Ηµεροµηνία Που; Φορέας 20-23 Μάλτα Οκτωβρίου International Agroenviron-2004 Symposium entitled"role of Multipurpose Agriculture in Sustainable Global Environment MWWD 2004-3rd International Conference on Marine Waste Water Discharges and on Marine Environment. IEMES 2004-1st International Exhibition on Materials, Equipment and Services for Coastal WWTPs, Outfalls and Sealines 29th International Conference on Coastal Engineering 20-24 Οκτωβρίου 27 Σεπτεµβρίου - 2 Οκτωβρίου 27 Σεπτεµβρίου - 2 Οκτωβρίου 19-24 Σεπτεµβρίου LITTORAL 2004 19-22 Σεπτεµβρίου Udine University, Ιταλία Euro-Mediterranean Centre on Insular Coastal Dynamics (ICoD) in collaboration with the Ministry for Tourism (Malta) UNEP Catania, Ιταλία MWWD organization / M.E.C.C. Provincia Regionale di Catania, the University of Catania and Cutgana Catania, Ιταλία MWWD organization / M.E.C.C. Provincia Regionale di Catania, the University of Catania and Cutgana Lisbon, Πορτογαλία Aberdeen, Scotland, Σκοτία Joint Meeting of MAP National Focal Points 15-19 Σεπτεµβρίου Αθήνα Ballast Water and Wastewater 8-10 Bremen, Treatment Aboard Ships and in Ports Σεπτεµβρίου Γερµανία 7 th INTECOL International Wetlands 20-25 Utrecht, Conference Ιουλίου Ολλανδία Climate Change and Aquatic Systems: 21 23 Plymouth, Past, Present and Future Ιουλίου Αγγλία Portuguese National Civil Engineering Laboratory (LNEC) EUROCOAST and EUCC - The Coastal Union MEDU Eule&Partners - Maritime Conferences 14