ΕΡΓΟΥ ΚΕΘΕΑ 2 0 0 8
εκδότης Kέντρο Θεραπείας Eξαρτημένων Aτόμων (KEΘEA) υπεύθυνος έκδοσης Xαράλαμπος Πουλόπουλος, PhD, Διευθυντής KEΘEA συλλογή στοιχείων Tμήματα Έρευνας - Tεκμηρίωσης θεραπευτικών προγραμμάτων KEΘEA επεξεργασία στοιχείων Tομέας Έρευνας KEΘEA: Γεράσιμος Παπαναστασάτος, PhD, κοινωνιολόγος - εγκληματολόγος Eριάννα Nταλιάνη, MSc, στατιστικός Πέτρος Tρίαντος, MSc, κοινωνικός ανθρωπολόγος Ioυλία Λαμπράκη, MSc, κοινωνιολόγος Αντωνία Αναστασιάδου, κοινωνική ανθρωπολόγος Xριστίνα Σεργιάννη, PhD, ψυχολόγος συγγραφή και επιμέλεια κειμένων επιμέλεια έκδοσης Tμήμα Eνημέρωσης KEΘEA: Mαρίνα Δασκαλοπούλου Kaτερίνα Καραβέλη Tόνια Καστριώτη σχεδιασμός - παραγωγή εντύπου Παραγωγική μονάδα ΚΕΘΕΑ ΣΧΗΜΑ & ΧΡΩΜΑ T 2310 797476 Copyright KEΘEA 2008 Σορβόλου 24, 116 36 Aθήνα, e-mail: admin@kethea.gr H παρούσα έκδοση βασίζεται σε στοιχεία και αναφορές όλων των προγραμμάτων, τομέων και μονάδων του KEΘEA. Eπιτρέπεται η αναδημοσίευση στοιχείων από την παρούσα έκδοση, με την προϋπόθεση αναφοράς της πηγής τους.
περιεχόμενα 25 χρόνια απεξάρτηση 5 Δωρητές και χορηγοί του KEΘEA το 2008 6 Λίγα λόγια για το ΚΕΘΕΑ 9 KEΘEA: Ένα πανελλαδικό δίκτυο υπηρεσιών για την αντιμετώπιση της εξάρτησης 10 Μείωση της βλάβης, κινητοποίηση και προετοιμασία για θεραπεία 12 Θεραπεία 18 Η κύρια φάση θεραπείας, «Νόμιμες» εξαρτήσεις, Προγράμματα για ειδικές κοινωνικές ομάδες Koινωνική επανένταξη 26 Συμβουλευτική και θεραπεία της οικογένειας 29 Προγράμματα στο πλαίσιο του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης 33 Κοινωνικο-δημογραφικά χαρακτηριστικά και συνθήκες χρήσης των ατόμων που απευθύνθηκαν στα Συμβουλευτικά Κέντρα του ΚΕΘΕΑ το 2008 37 Εκπαίδευση και κατάρτιση στα θεραπευτικά προγράμματα 39 Θεραπευτικά προγράμματα και κοινωνία 42 Πρόληψη 48 Εκπαίδευση επαγγελματιών 54 Επιστημονικές εκδόσεις - Βιβλιοθήκη 58 Eυρωπαϊκά προγράμματα 59 Έρευνα και αξιολόγηση 62 Προσωπικό 65 Oικονομικός απολογισμός 67 Θεσμικό πλαίσιο 72 (Παράρτημα 1) Kώδικας δεοντολογίας του ΚΕΘΕΑ 75 (Παράρτημα 2) Xρήσιμα τηλέφωνα και διευθύνσεις 78
25 χρόνια απεξάρτηση Το 2008 συμπληρώθηκαν 25 χρόνια από την ίδρυση του πρώτου θεραπευτικού προγράμματος για τα ναρκωτικά στην Ελλάδα, της ΙΘΑΚΗΣ, στη Σίνδο της Θεσσαλονίκης. Σε μια εποχή όπου οι χρήστες ναρκωτικών κατέληγαν στη φυλακή ή το ψυχιατρείο, η ΙΘΑΚΗ απέδειξε ότι η εξάρτηση μπορεί να θεραπευθεί οριστικά και το άτομο να επιστρέψει δημιουργικά και ισότιμα στην κοινωνία. Aυτό ήταν το πρώτο βήμα για τη δημιουργία του ΚΕΘΕΑ (ειδική νομοθετική ρύθμιση Ν. 1729/1987), του μεγαλύτερου σήμερα δικτύου υπηρεσιών απεξάρτησης και κοινωνικής επανένταξης στη χώρα μας, με σημαντική παρουσία και στους τομείς πρόληψης, εκπαίδευσης επαγγελματιών και έρευνας στον τομέα των εξαρτήσεων. Εδώ και 25 χρόνια, είμαστε δίπλα στους χρήστες ουσιών και στις οικογένειές τους, παρέχοντας υποστήριξη, συμβουλευτική, θεραπεία, εκπαίδευση και επανένταξη στην κοινωνία και στην εργασία. Δωρεάν και χωρίς λίστες αναμονής, οι υπηρεσίες αυτές αναπτύσσονται από τον Έβρο μέχρι την Κρήτη, σε μονάδες ενταγμένες στις τοπικές κοινωνίες, σε σωφρονιστικά καταστήματα και στο δρόμο. Εδώ και 25 χρόνια, προσπαθούμε να παρακολουθούμε τις εξελίξεις του προβλήματος των ναρκωτικών και τις νέες μορφές που προσλαμβάνει και να ανταποκρινόμαστε στις ανάγκες που εμφανίζονται, σχεδιάζοντας και δημιουργώντας υπηρεσίες σε νέες γεωγραφικές περιοχές και για νέες πληθυσμιακές ομάδες. Τις προσπάθειές μας για παροχή φροντίδας υψηλής ποιότητας στους χρήστες ουσιών και στις οικογένειές τους και τη συμβολή μας στη διαμόρφωση νομοθετικού πλαισίου και πολιτικής για τα ναρκωτικά διέπει η αρχή ότι οι εξαρτημένοι πρέπει να βρίσκονται στα θεραπευτικά προγράμματα και όχι στη φυλακή και οι απεξαρτημένοι στην κοινωνία και όχι στο περιθώριο. Σήμερα στη χώρα μας περισσότεροι από 20.000 χρήστες ουσιών αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας, εργασιακής απασχόλησης, οικογενειακών και κοινωνικών σχέσεων και έχουν ανάγκη από θεραπεία. Σχεδόν 5.000 κρατούμενοι, οι μισοί περίπου από όσους υπάρχουν στην Ελλάδα, βρίσκονται στη φυλακή για παραβάσεις του νόμου περί ναρκωτικών. Κάθε μέρα σχεδόν, ένας άνθρωπος πεθαίνει από ναρκωτικά. Για την αντιμετώπιση του μεγάλου και πολυδιάστατου αυτού κοινωνικού προβλήματος ελπίζουμε και επιδιώκουμε σταθερά τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων και τη συμμετοχή της ευρύτερης κοινωνίας. Στην παρούσα έκδοση παρουσιάζεται συνοπτικά το έργο του ΚΕΘΕΑ για τη χρονιά που πέρασε με απολογιστικά στοιχεία για τις υπηρεσίες του και τους αποδέκτες τους. Στόχος της έκδοσης είναι η ενημέρωση του κοινού, της Πολιτείας και των φορέων που δραστηριοποιούνται στην τοξικοεξάρτηση και σε συναφείς τομείς, καθώς και η συμβολή στην αποτύπωση του προβλήματος στη χώρα μας. Με την ευκαιρία αυτή ευχαριστούμε θερμά όλους όσοι έχουν στηρίξει το έργο του ΚΕΘΕΑ μέχρι σήμερα. ΕΡΓΟΥ 2 0 0 8 5
Το KEΘEA ευχαριστεί θερμά όλους όσοι στηρίζουν ηθικά και υλικά το έργο του. Ο κατάλογος που ακολουθεί περιλαμβάνει μερικούς από τους σημαντικότερους χορηγούς και δωρητές του 2008. 9,84 FM ALPHA BANK GSM ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ INNER WHEEL ΑΘΗΝΩΝ ΒΟΡΡΑ INTERAMERICAN MEDITERRANEAN COLLEGE NEW YORK COLLEGE NUTRIA ABE ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ & ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΑΓΡΟΤ. ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ NUTRIA ΑΒΕΕ WHIRLPOOL ΕΛΛΑΣ ΑΕ WWW.ONWEBCENTER.GR ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΠΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΟΣ ΣΥΝΑΙΤΕΡΙΣΜΟΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ «ΠΙΝΔΟΣ» ΑΝΕΜ ΑΕ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΟΥΛΙΟΣ ΑΕΒΕ ΒΑΛΑΣΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΕΙΟ - ΠΑΝΑΝΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ «Ο ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ» ΔΕΠΑΠ (ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΕΙΡΑΙΑ) ΔΕΥΑΜΒ (ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΒΟΛΟΥ) ΔΗΜΟΣ ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ ΔΗΜΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΔΗΜΟΣ ΛΑΡΙΣΑΣ ΔΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΩΔΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ ΑΕ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΕΡΥΘΡΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ, ΤΜΗΜΑ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΕΝΔΥΜΑΤΑ - ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ ΛΥΤΙΝΑ Μ. ΕΜΜ. ΕΝΩΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑΣ ΕΠΙΠΛΑ ΒΛΑΝΤΗΣ ΑΕ ΕΡΤ ΑΕ ΕΥΡΩΧΑΡΤΙΚΗ ΑΕΒΕ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ CITY PRESS ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ FAQ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ GOΑL NEWS ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΑΔΕΣΜΕΥΤΟΣ ΤΥΠΟΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΑΙΟΛΙΚΑ ΝΕΑ (ΜΥΤΙΛΗΝΗ) ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΑΥΓΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΓΝΩΜΗ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΗΣ (ΜΥΤΙΛΗΝΗ) ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΡΟΔΟΥ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΘΝΟΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ (ΛΑΡΙΣΑ) ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΜΠΡΟΣ (ΜΥΤΙΛΗΝΗ) ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΝ ΠΕΙΡΑΙΕΙ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΝΗΜΕΡΟΣ (ΚΑΒΑΛΑΣ) ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ (ΤΡΙΚΑΛΑ) ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΗΜΕΡΑ (ΠΑΤΡΑ) ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΣ ΚΗΡΥΚΑΣ (ΛΑΡΙΣΑ) ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΚΗΡΥΞ (ΧΑΝΙΑ) ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΚΟΣΜΟΣ (ΛΑΡΙΣΑ) 6 ΕΡΓΟΥ 2 0 0 8
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ - ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ (ΗΡΑΚΛΕΙΟ) ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΝΕΑ ΚΡΗΤΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΝΕΟΣ ΛΟΓΟΣ (ΠΕΙΡΑΙΑΣ) ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΠΑΤΡΙΔΑ (ΗΡΑΚΛΕΙΟ) ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΠΡΩΙΝΟΣ ΛΟΓΟΣ (ΙΩΑΝΝΙΝΑ) ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΠΡΩΙΝΟΣ ΛΟΓΟΣ (ΤΡΙΚΑΛΑ) ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΣΗΜΕΡΙΝΗ (ΠΑΤΡΑ) ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (ΒΟΛΟΣ) ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΛΜΗ (ΗΡΑΚΛΕΙΟ) ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΡΙΚΑΛΙΝΑ ΝΕΑ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΠΕΝΔΥΤΗ ΗΣΑΠ ΑΕ ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΟΔΟΥ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟΥ ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΕ ΙΔΙΩΤΙΚΟ IEK AKMH ΑΕ ΙΔΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙΔΟΥ ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΙΔΡΥΜΑ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Κ. ΣΚΟΥΤΕΛΗΣ & ΣΙΑ ΟΕ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Κ2DESIGN ΛΑΤΩ 103,3 FM ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΗΣ ΜΩΡΑΪΤΗ ΜΟΣΧΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΜΥΛΟΙ ΚΡΗΤΗΣ - ΚΥΛΙΝΔΡΟΜΥΛΟΙ ΑΕ ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΠΕΙΡΑΙΑ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΟΠΑΠ AE ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΘΩΜΑΪΔΗ & ΣΙΑ ΕΕ ΣΑΚΑΔΑΚΗ ΕΙΡΗΝΗ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ KEΘΕΑ ΑΡΙΑΔΝΗ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ KEΘΕΑ ΔΙΑΒΑΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΕΘΕΑ ΕΞΟΔΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΕΘΕΑ ΙΘΑΚΗ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΕΘΕΑ ΚΙΒΩΤΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΕΘΕΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΕΘΕΑ ΠΙΛΟΤΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΕΘΕΑ ΠΛΕΥΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΕΘΕΑ ΣΤΡΟΦΗ ΣΧΟΛΗ ΒΑΚΑΛΟ ΥΠΕΡΝΟΜΑΡΧΙΑ ΔΡΑΜΑΣ - ΚΑΒΑΛΑΣ - ΞΑΝΘΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ - ΘΡΑΚΗΣ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟΥ ΦΡΗΣΛΑΝΤ ΕΛΛΑΣ ΑΕΒΕ ΕΡΓΟΥ 2 0 0 8 7
Λίγα λόγια για το ΚΕΘΕΑ Το KEΘEA, αυτοδιοικούμενο, μη κερδοσκοπικό νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, είναι ο πρώτος φορέας που συστάθηκε στη χώρα μας (Ν. 1729/87) για τη θεραπεία, πρόληψη, εκπαίδευση επαγγελματιών και έρευνα στον τομέα της τοξικοεξάρτησης. Σήμερα το KEΘEA αποτελεί ένα πανελλαδικό δίκτυο δωρεάν υπηρεσιών με ελληνική και διεθνή αναγνώριση: είναι σύμβουλος οργανισμός του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου του ΟΗΕ (ECOSOC) για θέματα ναρκωτικών και ένας από τους βασικούς φορείς υλοποίησης του εθνικού σχεδιασμού κατά των ναρκωτικών. Τα προγράμματα του KEΘEA στηρίζονται στο μοντέλο των Θεραπευτικών Kοινοτήτων, μία από τις περισσότερο αποτελεσματικές προσεγγίσεις διεθνώς για την επίτευξη της ψυχικής απεξάρτησης και της κοινωνικής επανένταξης. Δεν χορηγούν φαρμακευτικές ή υποκατάστατες ουσίες, περιλαμβάνουν ευρύ φάσμα ψυχοκοινωνικών και συνοδευτικών υπηρεσιών και έχουν τη δυνατότητα να ανταποκριθούν σε άτομα με διαφορετικές ανάγκες και βαθμό εμπλοκής με τις ουσίες: ενήλικες, εφήβους, γονείς, μετανάστες, πρόσφυγες, κρατούμενους κ.ά. Στο KEΘEA ανήκουν: τα θεραπευτικά προγράμματα ΙΘΑΚΗ, ΣΤΡΟΦΗ, ΕΞΟ- ΔΟΣ, ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, ΔΙΑΒΑΣΗ, ΝΟΣΤΟΣ, ΕΞΕΛΙΞΙΣ, ΑΡΙΑΔΝΗ, ΠΛΕΥΣΗ, ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ, MOSAIC, ΑΝΑΔΥΣΗ, ΚΙΒΩΤΟΣ, ΟΞΥΓΟΝΟ, ΑΛΦΑ, ΠΙΛΟ- ΤΟΣ, ΕΞΑΝΤΑΣ, Ειδικό Πρόγραμμα για Εξαρτημένους Γονείς, Μονάδα Συμβουλευτικής Κρατουμένων Θεσσαλονίκης, Κέντρο Υποδοχής και Επανένταξης Αποφυλακισμένων Θεσσαλονίκης, η Τηλεφωνική Γραμμή Ψυχολογικής Υποστήριξης ΚΕΘΕΑ ΙΘΑΚΗ (1145), οι τομείς Πρόληψης, Εκπαίδευσης και Έρευνας και το λιθογραφείο ΚΕΘΕΑ ΣΧΗΜΑ & ΧΡΩΜΑ. Διεθνείς οργανισμοί και δίκτυα, όπου συμμετέχει το ΚΕΘΕΑ Oικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο του ΟΗΕ (ECOSOC) www.un.org/ecosoc Διεύθυνση Ενημέρωσης ΟΗΕ (DPI) www.un.org/dpi/ngosection Παγκόσμια Ομοσπονδία Θεραπευτικών Κοινοτήτων (WFTC) www.wftc.org Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Θεραπευτικών Κοινοτήτων (ΕFTC) www.eftc-europe.com Eυρωπαϊκή Ομοσπονδία Οικογενειακής Θεραπείας (ΕFTA) www.europeanfamilytherapy.eu Διεθνής Ομοσπονδία Μη Κυβερνητικών Οργανισμών για την πρόληψη της χρήσης ουσιών (IFNGO) www.ifngo.org Διεθνές Συμβούλιο για το Πρόβλημα του Αλκοόλ και των Εξαρτήσεων (ΙCAA) www.icaa.ch Διεθνές Δίκτυο Πρόληψης RADAR www.ncadi.samhsa.gov/radar/ about.aspx Το KEΘEA μετέχει στα διοικητικά συμβούλια της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Θεραπευτικών Κοινοτήτων (WFTC), της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Θεραπευτικών Κοινοτήτων (EFTC) και της Διεθνούς Ομοσπονδίας Μη Κυβερνητικών Οργανισμών για την Πρόληψη της Χρήσης Ουσιών (IFNGO). Είναι μέλος του Διεθνούς Συμβουλίου για το Πρόβλημα του Αλκοόλ και των Εξαρτήσεων (ICAA) και του διεθνούς δικτύου πρόληψης RADAR, ενώ συγκαταλέγεται στους πιστοποιημένους φορείς εκπαίδευσης στην οικογενειακή θεραπεία της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Οικογενειακής Θεραπείας (EFTA) και στους ειδικούς συνεργάτες της Διεύθυνσης Ενημέρωσης (DPI) του ΟΗΕ για θέματα ενημέρωσης γύρω από τα ναρκωτικά. Aπό το 2001 το KEΘEA είναι σύμβουλος οργανισμός σε θέματα ναρκωτικών του Oικονομικού και Kοινωνικού Συμβουλίου (ECOSOC) του OHE. ΕΡΓΟΥ 2 0 0 8 9
ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ ΚΟΜΟΤΗΝΗ ΚΙΛΚΙΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ ΚΑΒΑΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΛΑΡΙΣΑ ΤΡΙΚΑΛΑ ΒΟΛΟΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗ ΠΑΤΡΑ ΑΘΗΝΑ ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΡΑΦΗΝΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑ KEΘEA www.kethea.gr Ένα πανελλαδικό δίκτυο υπηρεσιών για την αντιμετώπιση της εξάρτησης ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ www.kethea-ithaki.gr Συμβουλευτικό Κέντρο Θεσσαλονίκης Θεραπευτική Κοινότητα IΘAKH Εναλλακτικό Μεταβατικό Σχολείο Κέντρο Κοινωνικής Επανένταξης Πρόγραμμα Oικογενειακής Υποστήριξης Παραγωγικές Μονάδες Συμβουλευτικό Kέντρο Kιλκίς Συμβουλευτικό Kέντρο Γιαννιτσών KEΘEA Kέντρο Yποδοχής και Eπανένταξης Aποφυλακισμένων Θεσσαλονίκης KEΘEA Mονάδα Συμβουλευτικής Kρατουμένων Θεσσαλονίκης www.kethea-ithaki.gr Εξειδικευμένο Κέντρο Κοινωνικής και Eπαγγελματικής Ένταξης KEΘEA Θεσσαλονίκης www.kethea-print.gr Aυτοχρηματοδοτούμενη τυπογραφική μονάδα Ειδικό Πρόγραμμα για Εξαρτημένους Γονείς www.kethea-ithaki.gr www.kethea-anadysi.gr Συμβουλευτική και απεξάρτηση εφήβων Yποστήριξη και θεραπεία οικογενειών Τηλεφωνική Γραμμή Ψυχολογικής Υποστήριξης KEΘEA IΘAKH Γραφείο Nομικής Yποστήριξης KEΘEA Θεσσαλονίκης www.kethea-kivotos.gr Συμβουλευτικό Κέντρο Αλεξανδρούπολης Συμβουλευτικό Κέντρο Καβάλας Συμβουλευτικό Kέντρο Kομοτηνής ΚΕΘΕΑ Μονάδα Συμβουλευτικής και Επανένταξης Ιωαννίνων 10 ΕΡΓΟΥ 2 0 0 8
www.kethea-exodos.gr www.kethea-paremvasi.gr www.kethea-exantas.gr www.kethea-mosaic.gr Συμβουλευτική και Συμβουλευτική απεξάρτηση εφήβων και απεξάρτηση παλιννοστούντων, Υποστήριξη και θεραπεία προσφύγων, μεταναστών οικογενειών Συμβουλευτικό Κέντρο Λάρισας Συμβουλευτικό Kέντρο Tρικάλων Θεραπευτική Κοινότητα EΞOΔOΣ Εναλλακτικό Σχολείο Ενηλίκων Κέντρο Κοινωνικής Επανένταξης Κέντρο Οικογενειακής Υποστήριξης Ξυλουργείο Oδοντιατρείο Kινητή Mονάδα Eνημέρωσης Yποστήριξη κρατούμενων χρηστών www.kethea-pilotos.gr Συμβουλευτική και απεξάρτηση εφήβων και νεαρών ενηλίκων Υποστήριξη και θεραπεία οικογενειών Παρεμβάσεις για νεαρούς παραβάτες www.kethea-strofi.gr Κέντρο Συμβουλευτικής Εφήβων Αθήνας Συμβουλευτικός Σταθμός Εφήβων στην Εισαγγελία Ανηλίκων Αθήνας Ανοικτή Θεραπευτική Κοινότητα ΣTPOΦH Ξενώνας Μεταβατικό Σχολείο Κέντρο Κοινωνικής Δραστηριοποίησης Κέντρο Συμβουλευτικής και Θεραπείας Oικογένειας Κινητή Mονάδα Eνημέρωσης Συμβουλευτικό Πρόγραμμα στο Eιδικό Kατάστημα Kράτησης Nέων Aυλώνα Συμβουλευτικό Κέντρο Αθήνας Συμβουλευτικό Κέντρο Ραφήνας Εναλλακτική Κοινότητα ΠAPEMBAΣH Κέντρο Κοινωνικής Επανένταξης Κέντρο Oικογενειακής Υποστήριξης και Συμβουλευτικής ΝΕΟ www.kethea-diavasi.gr Συμβουλευτικό Κέντρο Aθήνας Ανοικτή Θεραπευτική Κοινότητα ΔIABAΣH Βραδινό Πρόγραμμα Κέντρο Κοινωνικής Επανένταξης Κέντρο Oικογενειακής Υποστήριξης Πρωινού Προγράμματος Κέντρο Oικογενειακής Υποστήριξης Βραδινού Προγράμματος Πολιτιστικό Στέκι Club Εργασίας www.kethea-nostos.gr Συμβουλευτικό Κέντρο Πειραιά Θεραπευτική Κοινότητα NOΣTOΣ Κέντρο Κοινωνικής Επανένταξης Κέντρο Oικογενειακής Υποστήριξης Συμβουλευτική Μονάδα Άμεσης Πρόσβασης Πειραιά www.kethea-exelixis.gr Μονάδα Άμεσης Πρόσβασης OFF CLUB Ψυχοδιαγνωστικό Κέντρο Κέντρο Κινητοποίησης - Υποστήριξης Κέντρο Oικογενειακής Υποστήριξης Κέντρο Συμβουλευτικής - Θεραπείας Κινητή Μονάδα Street-work www.kethea-endrasi.gr Προγράμματα Συμβουλευτικής Υποστήριξης και Θεραπευτική Kοινότητα EN ΔPAΣEI στις Γυναικείες Φυλακές Κορυδαλλού Θεραπευτική Κοινότητα στις Δικαστικές Φυλακές Κορυδαλλού Kέντρο Yποδοχής Aποφυλακισμένων ΝΕΟ www.kethea-plefsi.gr Μονάδα Συμβουλευτικής Εφήβων Αθήνας Mονάδα Yποστήριξης Eφήβων και των Oικογενειών τους Mονάδα Yποστήριξης Nεαρών Eνηλίκων και των Oικογενειών τους Mονάδα Bραχύχρονης Παρέμβασης Αντιμετώπιση της εξάρτησης από το Διαδίκτυο ΝΕΟ www.kethea-alfa.gr Συμβουλευτική και απεξάρτηση από το αλκοόλ και τα τυχερά παιχνίδια www.kethea-oxygono.gr Συμβουλευτική ζευγαριών Συμβουλευτική και απεξάρτηση εφήβων και νεαρών ενηλίκων Yποστήριξη και θεραπεία οικογενειών ΚΕΘΕΑ Θεραπευτικό Πρόγραμμα Καλαμάτας www.kethea-ariadni.gr Συμβουλευτικό Κέντρο Eνηλίκων Hρακλείου Συμβουλευτικό Κέντρο Eνηλίκων Aγίου Nικολάου Μονάδα συμβουλευτικής και θεραπείας εφήβων και νεαρών ενηλίκων Κρήτης Ανοικτή Θεραπευτική Κοινότητα APIAΔNH Κέντρο Κοινωνικής Επανένταξης Ξενώνας Κέντρο Oικογενειακής Υποστήριξης Yποστήριξη κρατούμενων χρηστών ΝΕΟ ΚΕΘΕΑ Μονάδα Συμβουλευτικής Μυτιλήνης ΝΕΟ Εξειδικευμένο Κέντρο Κοινωνικής και Eπαγγελματικής Ένταξης KEΘEA Aθήνας Τομέας Εκπαίδευσης KEΘEA Εκπαίδευση στελεχών Εκπαίδευση και κατάρτιση μελών των θεραπευτικών προγραμμάτων Επιστημονικές εκδόσεις - Βιβλιοθήκη Τομέας Έρευνας KEΘEA Αξιολόγηση Τεκμηρίωση Στατιστική ανάλυση Εφαρμοσμένη έρευνα www.prevention.gr Πρόληψη στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση Πρόληψη στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση Κινητή Μονάδα Ενημέρωσης ΠΗΓΑΣOΣ Μονάδα Πρόληψης ΙΚΑΡOΣ για ομάδες υψηλού κινδύνου Γραφείο Nομικής Yποστήριξης KEΘEA Aθήνας ΕΡΓΟΥ 2 0 0 8 11
Mείωση της βλάβης, κινητοποίηση και προετοιμασία για θεραπεία Μονάδες ενημέρωσης και συμβουλευτικής που καλύπτουν διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές και ανταποκρίνονται στις ανάγκες χρηστών με διαφορετικά χαρακτηριστικά (ηλικία, βαθμό εμπλοκής με τις ουσίες, οικογενειακή κατάσταση, συνθήκες ζωής κ.ά.) αποτελούν το πρώτο βήμα για τη μείωση της βλάβης από τη χρήση ουσιών και για την παραπομπή των ενδιαφερόμενων στις κατάλληλες υπηρεσίες θεραπείας. Συγχρόνως είναι σημαντική η παροχή υποστήριξης προς τους χρήστες ουσιών που είναι δύσκολο να προσεγγιστούν, επειδή δεν επιθυμούν να ενταχθούν σε θεραπεία ή έχουν χάσει την επαφή τους με τις υπηρεσίες. Με μονάδες άμεσης πρόσβασης και εξειδικευμένα προγράμματα (π.χ. προσέγγισης χρηστών στο δρόμο) το ΚΕΘΕΑ τους βοηθά να αντιμετωπίσουν προβλήματα άμεσης επιβίωσης (καταστάσεις κρίσης, ανάγκες σίτισης, ρουχισμού, ιατρικής φροντίδας κ.ά.), να ενημερωθούν γύρω από τρόπους ασφαλέστερης χρήσης των ουσιών και να μπορέσουν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες του υφιστάμενου δικτύου υπηρεσιών.
To νέο Συμβουλευτικό Κέντρο του ΚΕΘΕΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ στη Ραφήνα Συμβουλευτικά Κέντρα Τα Συμβουλευτικά Kέντρα αποτελούν το χώρο πρώτης επαφής των ενδιαφερόμενων --χρήστες ουσιών και μέλη του στενού οικογενειακού και φιλικού τους περιβάλλοντοςμε τα προγράμματα απεξάρτησης του ΚΕΘΕΑ. Στους χρήστες ουσιών τα Κέντρα παρέχουν κυρίως υπηρεσίες κλινικής αξιολόγησης, συμβουλευτικής υποστήριξης, ενημέρωσης και κινητοποίησης για παραπομπή σε θεραπεία, οι οποίες πλαισιώνονται από εκπαιδευτικές ψυχαγωγικές δραστηριότητες και φροντίδα της υγείας. Στις οικογένειες των χρηστών προσφέρεται αρχική ενημέρωση και συμβουλευτική, ώστε να ενταχθούν στη συνέχεια, εφόσον το επιθυμούν, σε Κέντρο Οικογενειακής Υποστήριξης του KEΘEA. Για την προσέγγιση των χρηστών, και ιδίως όσων είναι Ενημερωτικό έντυπο του Συμβουλευτικού Κέντρου του ΚΕΘΕΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Νέες υπηρεσίες σε όλη την Ελλάδα Δύο νέα Συμβουλευτικά Κέντρα του ΚΕΘΕΑ, στη Μυτιλήνη και τη Ραφήνα, ξεκίνησαν να παρέχουν υπηρεσίες το 2008. Παράλληλα, μέσα στη χρονιά αναπτύχθηκαν πλήρως και οι νέες μονάδες συμβουλευτικής, επανένταξης και οικογενειακής υποστήριξης του ΚΕΘΕΑ στα Γιάννενα. Η αυξημένη προσέλευση αναδεικνύει και επιβεβαιώνει την ανάγκη επέκτασης των υπηρεσιών και ανάπτυξης ολοκληρωμένων δικτύων απεξάρτησης, ιδιαίτερα σε απομακρυσμένες περιοχές της χώρας. Νέα Συμβουλευτικά Κέντρα του ΚΕΘΕΑ συνέχισαν μέσα στο έτος να παρέχουν υπηρεσίες σε χρήστες και οικογένειες σε Γιαννιτσά, Κομοτηνή, Κιλκίς και Τρίκαλα, ενώ προετοιμάστηκε και η έναρξη της λειτουργίας θεραπευτικού προγράμματος στην Καλαμάτα. Η προσπάθεια του ΚΕΘΕΑ για επέκταση των μονάδων του γίνεται μετά από αίτημα και με τη συνεργασία και υποστήριξη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. ΕΡΓΟΥ 2 0 0 8 13
Έντυπο του νέου Συμβουλευτικού Κέντρου του ΚΕΘΕΑ ΕΞΟΔΟΣ στα Τρίκαλα Έντυπο του ΚΕΘΕΑ ΕΞΕΛΙΞΙΣ που απευθύνεται σε έγκυες εξαρτημένες γυναίκες, με πληροφορίες μέσω σκίτσων για τις επιπτώσεις της χρήσης, καθώς και για μια όσο το δυνατόν ασφαλέστερη εγκυμοσύνη κοινωνικά περιθωριοποιημένοι και αποκομμένοι από τα δίκτυα υπηρεσιών, τα Συμβουλευτικά Κέντρα πραγματοποιούν παρεμβάσεις εκτός δομής (σε δρόμους, πλατείες κ.λπ.). Το 2008 λειτούργησαν 23 Συμβουλευτικά Κέντρα στην Αθήνα, τον Πειραιά, τη Θεσσαλονίκη, τα Ιωάννινα, τη Λάρισα, το Βόλο, τα Τρίκαλα, την Πάτρα, την Αλεξανδρούπολη, την Καβάλα, το Ηράκλειο και τον Άγιο Νικόλαο Κρήτης. Τα Κέντρα καλύπτουν τις ανάγκες ατόμων με διαφορετικό βαθμό εμπλοκής με τις ουσίες και διακρίνονται βάσει των ηλικιακών ομάδων που εξυπηρετούν (εφήβους - νεαρούς ενήλικες και ενήλικες). Σε αυτά περιλαμβάνονται επίσης ο Συμβουλευτικός Σταθμός για έφηβους παραβάτες στα Δικαστήρια Ανηλίκων Αθήνας, που λειτουργεί με τη συνεργασία του Υπουργείου Δικαιοσύνης (βλ. σελ. 34), η μονάδα που εξειδικεύεται στην απεξάρτηση από το αλκοόλ και τα τυχερά παιχνίδια (βλ. σελ. 23) και το πρόγραμμα για μετανάστες και παλιννοστούντες στην Αθήνα (βλ. σελ. 24). Mονάδες Άμεσης Πρόσβασης στην Αθήνα (KEΘEA EΞEΛIΞIΣ) Από το 1995 λειτουργεί στην Αθήνα το πρόγραμμα KEΘEA EΞEΛIΞIΣ με πολύπλευρο δίκτυο υπηρεσιών, μέσω του οποίου έρχεται σε επαφή με εξαρτημένα άτομα που έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και ανάγκες, όπως άστεγοι, εκδιδόμενες γυναίκες κ.ά. Περιλαμβάνει: Το OFF CLUB, κέντρο διημέρευσης χρηστών για τη σίτιση, τη φροντίδα της ατομικής τους υγιεινής, την ψυχαγωγία τους κ.ά. σε ασφαλές περιβάλλον. Το Κέντρο Κινητοποίησης, για την ενημέρωση και προετοιμασία εξαρτημένων ατόμων που θέλουν να ενταχθούν σε Θεραπευτική Kοινότητα. Το Ψυχοδιαγνωστικό Κέντρο, το οποίο παρέχει πλήρη διάγνωση σωματικής και ψυχικής υγείας, οδοντιατρική περίθαλψη, σεμινάρια υγείας. Το Πρόγραμμα Προσέγγισης Χρηστών στο Δρόμο (βλ. παρακάτω). Το Kέντρο Oικογενειακής Yποστήριξης, για μέλη του οικογενειακού περιβάλλοντος των χρηστών. Mονάδα Άμεσης Πρόσβασης στον Πειραιά (KEΘEA NOΣTOΣ) Στεγάζεται σε ανακατασκευασμένο και ειδικά διαμορφωμένο βαγόνι του ΗΣΑΠ στο Πασαλιμάνι. Ανήκει στις μονάδες του προγράμματος KEΘEA 14 ΕΡΓΟΥ 2 0 0 8
NOΣTOΣ και απευθύνεται σε χρήστες ουσιών κάθε ηλικίας και τις οικογένειές τους. Οι υπηρεσίες του περιλαμβάνουν ενημέρωση, ατομική συμβουλευτική και ψυχολογική υποστήριξη, παρέμβαση σε καταστάσεις κρίσης, παραπομπή σε θεραπευτικό πρόγραμμα και σε συνεργαζόμενους φορείς υγείας, μείωση της βλάβης, κυρίως μέσα από την ενημέρωση για ασφαλέστερη χρήση ουσιών, πρόγραμμα προσέγγισης χρηστών στο δρόμο και κινητή μονάδα ενημέρωσης. Τα τελευταία χρόνια, σε συνεργασία με τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Δυτικής Αττικής, η Μονάδα παρέχει σε εβδομαδιαία βάση υπηρεσίες συμβουλευτικής σε χρήστες ουσιών και τις οικογένειές τους, στη Διεύθυνση Κοινωνικής Πρόνοιας στην Ελευσίνα. Προγράμματα Προσέγγισης Xρηστών στο Δρόμο Η προσέγγιση χρηστών στο δρόμο (street-work) πραγματοποιείται σε περιοχές όπου αυτοί συχνάζουν με στόχο να τους παρακινήσει, ώστε να αντιμετωπίσουν επείγοντα προβλήματα υγείας και διαβίωσης, και να διευκολύνει την προσέλευσή τους στις διάφορες υπηρεσίες. Οι παρεμβάσεις μείωσης της βλάβης του ΚΕΘΕΑ δεν περιλαμβάνουν τη χρήση υποκατάστατων ή τη διανομή συριγγών. Βασίζονται στην κινητοποίηση των εξαρτημένων μέσω ενημέρωσης και συμβουλευτικής με στόχο τη σταδιακή υιοθέτηση αλλαγών οι οποίες θα περιορίσουν τους κινδύνους και τα προβλήματα που συνδέονται με τη χρήση. Τα προγράμματα αυτά διενεργούνται σε περιοχές της Αθήνας, στο κέντρο της πόλης και σε άλλα σημεία όπου το πρόβλημα της χρήσης εμφανίζεται αυξημένο, από το KEΘEA ΕΞΕΛΙΞΙΣ με τακτικές εξορμήσεις σε διαφορετικά διαστήματα του 24ώρου. Μέσα στο 2008 πραγματοποιήθηκε και μια νέα δράση παρέμβασης στο σπίτι, που απευθύνεται σε εξαρτημένα από ουσίες άτομα. Παρέμβαση της Μονάδας Άμεσης Πρόσβασης του ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ στην Ελευσίνα ΕΡΓΟΥ 2 0 0 8 15
ithakihelpline@kethea-anadysi.gr Η τηλεφωνική γραμμή παρέχει συμβουλευτική υποστήριξη και ενημέρωση και μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου 1145 Τηλεφωνική Γραμμή Ψυχολογικής Υποστήριξης KEΘEA IΘAKH Η τηλεφωνική γραμμή KEΘEA IΘAKH παρέχει ενημέρωση για θέματα σχετικά με τις ναρκωτικές ουσίες και τις υπηρεσίες που λειτουργούν στη χώρα, καθώς και συμβουλευτική μέσα από τη συζήτηση σε κλίμα σεβασμού και εμπιστοσύνης. Απευθύνεται σε χρήστες ναρκωτικών ουσιών, τους συγγενείς και τους φίλους τους. Η Γραμμή είναι τετραψήφια με αστική χρέωση σε όλη την Ελλάδα. Μέσα στο 2008 δέχθηκε 2.355 κλήσεις. Από το 2006 παρέχει συμβουλευτική και ενημέρωση και μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Μείωση της βλάβης - Κινητοποίηση άτομα που δέχτηκαν υπηρεσίες 2006 2007 2008 ΑΘΗΝΑ Μονάδα Άμεσης Πρόσβασης ΕΞΕΛΙΞΙΣ 114 412 620 ΑΘΗΝΑ Πρόγραμμα Προσέγγισης Χρηστών στο Δρόμο ΕΞΕΛΙΞΙΣ 686 587 759 ΠΕΙΡΑΙΑΣ Μονάδα Άμεσης Πρόσβασης ΝΟΣΤΟΣ 148 560 373 Τηλεφωνικές επαφές Γραμμή Υποστήριξης 2.667 2.461 2.355 16 ΕΡΓΟΥ 2 0 0 8
Συμβουλευτικά Κέντρα ΚΕΘΕΑ άτομα που δέχτηκαν υπηρεσίες 2006 2007 2008 ΑΘΗΝΑ Ενηλίκων ΔΙΑΒΑΣΗ 658 531 550 ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ 379 372 383 ΕΞΕΛΙΞΙΣ 154 74 85 ΑΘΗΝΑ Εφήβων / Νεαρών Ενηλίκων ΠΛΕΥΣΗ 80 85 72 ΣΤΡΟΦΗ 97 83 74 ΣΤΡΟΦΗ, Δικαστήρια Ανηλίκων 26 35 46 ΠΕΙΡΑΙΑΣ Ενηλίκων ΝΟΣΤΟΣ 395 543 528 ΠΕΙΡΑΙΑΣ Εφήβων / Νεαρών Ενηλίκων ΕΞΑΝΤΑΣ 59 64 62 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ενηλίκων ΙΘΑΚΗ 185 255 256 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εφήβων / Νεαρών Ενηλίκων ΑΝΑΔΥΣΗ 64 57 64 ΛΑΡΙΣΑ Ενηλίκων ΕΞΟΔΟΣ 155 127 152 ΤΡΙΚΑΛΑ Ενηλίκων ΕΞΟΔΟΣ 24 21 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ενηλίκων ΕΞΟΔΟΣ 35 109 ΒΟΛΟΣ Εφήβων / Νεαρών Ενηλίκων ΠΙΛΟΤΟΣ 153 138 110 ΚΡΗΤΗ Ενηλίκων ΑΡΙΑΔΝΗ (Ηράκλειο) 114 148 173 ΑΡΙΑΔΝΗ (Αγ. Νικόλαος) 29 31 40 ΚΡΗΤΗ Εφήβων / Νεαρών Ενηλίκων ΑΡΙΑΔΝΗ 14 27 27 ΚΑΒΑΛΑ Ενηλίκων ΚΙΒΩΤΟΣ 27 44 34 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ Ενηλίκων ΚΙΒΩΤΟΣ 47 46 49 ΠΑΤΡΑ Εφήβων / Νεαρών Ενηλίκων ΟΞΥΓΟΝΟ 109 99 79 ΣΥΝΟΛΟ 2.745 2.818 2.914 Eιδικά προγράμματα ΑΘΗΝΑ Πρόγραμμα για Μετανάστες και Παλιννοστούντες ΜΟSAIC 51 33 43 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ειδικό Πρόγραμμα για Εξαρτημένους Γονείς ΚΥΕΘ 11 15 18 ΣΥΝΟΛΟ 62 48 61 ΑΘΗΝΑ Μονάδα αντιμετώπισης προβλημάτων από το αλκοόλ και τα τυχερά παιχνίδια ΑΛΦΑ 199 215 247 ΕΡΓΟΥ 2 0 0 8 17
Θεραπεία Η θεραπευτική παρέμβαση του ΚΕΘΕΑ στηρίζεται στο μοντέλο των Θεραπευτικών Kοινοτήτων, μία από τις πιο αποτελεσματικές προσεγγίσεις διεθνώς για την επίτευξη της ψυχικής απεξάρτησης, την εγκατάλειψη της συνδεόμενης με τη χρήση παραβατικής συμπεριφοράς και την κοινωνική επανένταξη. Η συμμετοχή στη θεραπεία είναι εθελούσια, καθώς αναγνωρίζεται η σημασία ύπαρξης κινήτρου για την επιτυχή έκβασή της. Η προσέγγιση είναι ψυχοκοινωνική και δεν χρησιμοποιούνται υποκατάστατα ή άλλες ουσίες. 18 ΕΡΓΟΥ 2 0 0 7
Η κύρια φάση θεραπείας Η κύρια, πιο εντατική και μακρόχρονη φάση θεραπείας των προγραμμάτων του ΚΕΘΕΑ συντελείται στις μονάδες απεξάρτησης (Θεραπευτικές Kοινότητες), όπου ο ενδιαφερόμενος παραπέμπεται μετά τη σύντομη προετοιμασία του στο Συμβουλευτικό Κέντρο. Στις Θεραπευτικές Kοινότητες μπορούν να εισαχθούν και φυλακισμένοι χρήστες ουσιών που έχουν παρακολουθήσει επιτυχώς πρόγραμμα συμβουλευτικής του ΚΕΘΕΑ στη φυλακή (βλ. σελ. 33). Οι μονάδες απεξάρτησης στοχεύουν στην πλήρη σωματική και ψυχική απεξάρτηση, την αποχή από παραβατικές μορφές συμπεριφοράς και την Από την επίσκεψη του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Ε. Στυλιανίδη στο ΚΕΘΕΑ ΕΞΟΔΟΣ στη Λάρισα Στη Θεραπευτική Κοινότητα ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ κάλυψη των ελλείψεων των μελών τους σε εκπαιδευτικό, επαγγελματικό και κοινωνικό επίπεδο. Οι συνολικά 16 μονάδες απεξάρτησης που λειτούργησαν στο πλαίσιο του ΚΕΘΕΑ το 2008 διακρίνονται σε διαμονής και ημερήσιας φροντίδας και καλύπτουν ευρύ φάσμα γεωγραφικών περιοχών και ομάδων-στόχων. Θεραπευτικές Kοινότητες Διαμονής Eνηλίκων Τα προγράμματα απεξάρτησης που διαθέτουν Θεραπευτική Kοινότητα διαμονής απευθύνονται συνήθως σε χρήστες ουσιών οι οποίοι δεν έχουν δίκτυο κοινωνικής στήριξης ή χρειάζεται να απομακρυνθούν από τον τόπο διαμονής τους κατά τη διάρκεια της θεραπείας. H ένταξη στα προγράμματα αυτά δεν αποκόπτει από την κοινωνική πραγματικότητα, καθώς, στο πλαίσιο της θεραπείας, επιδιώκεται η συνεχής και ποικιλόμορφη επαφή και συνεργασία με τον κοινωνικό περίγυρο και ιδίως με την τοπική κοινωνία. Ανάβαση των μελών του ΚΕΘΕΑ ΙΘΑΚΗ στον Όλυμπο ΕΡΓΟΥ 2 0 0 8 19
Εκδήλωση των θεραπευτικών προγραμμάτων ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ και ΚΕΘΕΑ ΕΞΑΝΤΑΣ στον Πειραιά για την Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS Το ΚΕΘΕΑ διαθέτει σήμερα τέσσερα προγράμματα με Θεραπευτικές Kοινότητες διαμονής, εγκατεστημένα σε διαφορετικές περιοχές της χώρας, τα οποία απευθύνονται σε ενήλικες χρήστες ουσιών και τις οικογένειές τους (σε παρένθεση το έτος ίδρυσης): την ΙΘΑΚΗ (1983) στη Θεσσαλονίκη, την ΕΞΟΔΟ (1989) στη Λάρισα, την ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ (1989) στη Ραφήνα και το ΝΟΣΤΟ (1993) στον Πειραιά. Δεντροφύτευση στην Πεντέλη από το ΚΕΘΕΑ ΔΙΑΒΑΣΗ σε συνεργασία με την περιβαλλοντική οργάνωση «Ελλάδα Καθαρή» Λιομάζωμα από τα μέλη του ΚΕΘΕΑ ΑΡΙΑΔΝΗ για την παραγωγή βιολογικού ελαιόλαδου Θεραπευτικές Kοινότητες Hμερησίας Φροντίδας και άλλες Mονάδες Aπεξάρτησης Eνηλίκων Στα προγράμματα ημερήσιας φροντίδας η κυρίως φάση θεραπείας είναι εξωτερικής παρακολούθησης και ενδείκνυται για χρήστες ουσιών που παραμένουν κοινωνικά ενταγμένοι και διατηρούν τις οικογενειακές και κοινωνικές τους σχέσεις. Για την ένταξή τους σε θεραπεία, προϋπόθεση αποτελεί η συμμετοχή της οικογένειάς τους (γονείς, σύζυγοι - σύντροφοι) στις αντίστοιχες υπηρεσίες οικογενειακής υποστήριξης και συμβουλευτικής του προγράμματος. Στα προγράμματα ημερήσιας φροντίδας ενηλίκων του KEΘEA περιλαμβάνονται (σε παρένθεση το έτος ίδρυσης): το πρόγραμμα KEΘEA ΔΙΑΒΑΣΗ (1990) στην Aθήνα με δύο μονάδες απεξάρτησης, η μία λειτουργεί τις απογευματινές ώρες για εργαζόμενους χρήστες. Tο πρόγραμμα KEΘEA ΑΡΙΑΔΝΗ (2000) στο Ηράκλειο Κρήτης, το Ειδικό Πρόγραμμα για Εξαρτημένους Γονείς 20 ΕΡΓΟΥ 2 0 0 8
Δημιουργική απασχόληση των παιδιών στο Ειδικό Πρόγραμμα για Εξαρτημένους Γονείς στη Θεσσαλονίκη (2001). Στο κεφάλαιο «Προγράμματα στο πλαίσιο του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης» (βλ. σελ. 33) παρουσιάζονται οι μονάδες απεξάρτησης του KEΘEA για φυλακισμένους και αποφυλακισμένους χρήστες ουσιών. Μέλη στο Πρόγραμμα ΚΕΘΕΑ ΟΞΥΓΟΝΟ στην Πάτρα Mονάδες για εφήβους και νεαρούς ενήλικες Όλα τα προγράμματα εφήβων που διαθέτει σήμερα το KEΘEA είναι ημερήσιας φροντίδας και απευθύνονται στους εφήβους και στις οικογένειές τους. Παρεμβαίνουν τόσο στα αρχικά στάδια του πειραματισμού με τις ουσίες όσο και στη φάση όπου η χρήση γίνεται πλέον συστηματικά. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην επανασύνδεση του εφήβου με την εκπαιδευτική διαδικασία, ενώ προϋπόθεση εισαγωγής του στο πρόγραμμα είναι η συμμετοχή της οικογένειάς του σε παράλληλη θεραπευτική διαδικασία. Από το 1988 λειτουργεί στην Αθήνα το πρόγραμμα KEΘEA ΣΤΡΟΦΗ για εφήβους με πρόβλημα κατάχρησης ή εξάρτησης από ουσίες και, ενδεχομένως, πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου και εμπλοκή σε παραβατικές μορφές συμπεριφοράς. Tο πρόγραμμα KEΘEA ΠΛΕΥΣΗ (από το 1996) απευθύνεται, μέσα από βραχύχρονες ή μακρόχρονες παρεμβάσεις, σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες που κάνουν περιστασιακή, πειραματική ή και συστηματικότερη χρήση ουσιών. Eνημερωτική παρέμβαση του ΚΕΘΕΑ ΣΤΡΟΦΗ στα Καμένα Βούρλα Έντυπο του ΚΕΘΕΑ ΑΝΑΔΥΣΗ Εθελοντική δράση των μελών του ΚΕΘΕΑ ΕΞΑΝΤΑΣ στο σύλλογο ΑΡΧΕΛΩΝ ΕΡΓΟΥ 2 0 0 8 21
Προγράμματα του ΚΕΘΕΑ για εφήβους και νεαρούς ενήλικες έχουν αρχίσει να λειτουργούν τα τελευταία χρόνια και σε άλλα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας, τα οποία στερούνταν υπηρεσίες αντιμετώπισης της εξάρτησης για τη συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα. Οι παρεμβάσεις των προγραμμάτων αφορούν τόσο την έγκαιρη παρέμβαση όσο και εντατικότερες μορφές θεραπείας, ανάλογα με τις ανάγκες. Στη Θεσσαλονίκη από το 2001 λειτουργεί το Στην αυλή του ΚΕΘΕΑ ΠΙΛΟΤΟΣ στο Βόλο KEΘEA ΑΝΑΔΥΣΗ, στο Βόλο από το 2003 το KEΘEA ΠΙΛΟΤΟΣ και στην Πάτρα από το 2002 το KEΘEA ΟΞΥΓΟΝΟ. Στην Αττική, στην περιοχή του Πειραιά, λειτουργεί το πρόγραμμα KEΘEA ΕΞΑΝΤΑΣ από το 2003. Επίσης, θεραπευτική μονάδα για εφήβους και νεαρούς ενήλικες λειτουργεί στο Ηράκλειο στο ΚΕΘΕΑ ΑΡΙΑΔΝΗ. Έντυπο του ΚΕΘΕΑ ΠΛΕΥΣΗ Παρέμβαση πρόληψης από τη Συμβουλευτική Μονάδα Εφήβων του ΚΕΘΕΑ ΑΡΙΑΔΝΗ 22 ΕΡΓΟΥ 2 0 0 8