Αξιολόγηση δυνητικών συνεπειών capital controls στην τοπική οικονομία Η ενίσχυση του κλίματος αβεβαιότητας σε σχέση με τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας και η επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων επιδρούν με ιδιαίτερα αρνητικό τρόπο στην εγχώρια οικονομική δραστηριότητα. 1 ΔΣ Επιμελητηρίου Χίου 10-08-2015 Γ.Περρής
Αξιολόγηση δυνητικών επιπτώσεων των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων Περιορισμός καταναλωτικών δαπανών νοικοκυριών Μεταβολή καταναλωτικών προτεραιοτήτων Σημαντική δυσχέρεια στην υλοποίηση διεθνών εμπορικών συναλλαγών Περιορισμός παραγωγικής δραστηριότητας λόγω χαμηλής εγχώριας /διεθνούς ζήτησης και εμποδίων στις εισαγωγές πρώτων υλών/εξαγωγές προϊόντων Αναστολή πληρωμών προς και από το κράτος Ηπιότερη άνοδος της διεθνούς τουριστικής κίνησης Αναστολή υλοποίησης επενδυτικών σχεδίων 2
Αξιολόγηση δυνητικών επιπτώσεων των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων Αναιμικές εξαγωγές Υψηλή ανεργία. Απώλεια εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού Αδυναμία εύρεσης χρηματοδότησης Απώλεια εμπιστοσύνης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα Ενώ.διανύουμε το 7 ο υφεσιακό έτος 3
Ισχυρή μείωση κατανάλωσης (Έρευνα ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ) Σύμφωνα με την έρευνα, εννιά στις δέκα επιχειρήσεις υπέστησαν μείωση του τζίρου, τρεις στις δέκα επιχειρήσεις σημείωσαν μείωση πάνω από 70%, ενώ συνολικά η μείωση του κύκλου εργασιών ήταν μεσοσταθμικά 48%. Στο ίδιο διάστημα η κατανάλωση μειώθηκε κατά 50% ή κατά 3,8 δισ. ευρώ, μείωση που οδήγησε σε απώλειες ύψους 570 εκατ. για το δημόσιο από έμμεσους φόρους. 4
5 Έρευνα ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ
6 Έρευνα ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ
Έρευνα ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ Από την έρευνα προκύπτει επίσης το συμπέρασμα ότι οι μικρές επιχειρήσεις ήταν απροετοίμαστες να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις από την επιβολή των capital controls και το κλείσιμο των τραπεζών. Πιο συγκεκριμένα μόνο 1 στις 2 χρησιμοποιεί e-banking για τις συναλλαγές της με πελάτες και προμηθευτές, ενώ 7 στις 10 δεν διαθέτουν συσκευές EFT/POS προκειμένου να πραγματοποιούν συναλλαγές με πιστωτικές, χρεωστικές και προπληρωμένες κάρτες. Ειδικότερα στις υπηρεσίες 6 στις 10 επιχειρήσεις δεν διαθέτουν e-banking και στο εμπόριο το αντίστοιχο ποσοστό είναι 53,3%, ενώ το ποσοστό αυτό εκτινάσσεται στους αυτοαπασχολούμενους καθώς 7 στους 10 δεν διαθέτουν e- banking. 7
Έρευνα ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ Υπήρξε μετάθεση της κατανάλωσης στα μεγάλα καταστήματα από τα μικρά εξαιτίας του ότι ήταν πιο εύκολη η διαχείριση του «πλαστικού χρήματος». Η αγορά έδωσε κίνητρα ακόμη και σε αυτούς που δεν είχαν πρόβλημα ρευστότητας να ζητούν cash, ακολουθώντας το «ρεύμα». Ο τζίρος μετατοπίστηκε σε είδη πολυτελείας, όπως αργυροχρυσοχοΐα, υπολογιστές, αυτοκίνητα. Εάν οι τράπεζες είχαν επιδείξει καλύτερη συμπεριφορά (πολλές μμε δεν είχαν προμηθευτεί POS εξαιτίας του μεγάλου ποσοστού παρακράτησης) θα ήταν ομαλότερες οι εξελίξεις στην αγορά. Επίσης, διαπιστώνεται πως καθυστέρησε η εκπαίδευση του καταναλωτή στο «πλαστικό χρήμα», αφού σε αντίθεση με τις άλλες χώρες της Ε.Ε., προωθήθηκαν στην Ελλάδα πρώτα οι πιστωτικές κάρτες (οι οποίες κυρίως από την τρίτη ηλικία δεν θεωρούνται αξιόπιστες) και στη συνέχεια οι χρεωστικές. 8
Αλλαγή συναλλακτικών ηθών Στροφή προς το πλαστικό χρήμα. Η περίοδος προσαρμογής εμπεριέχει χρονικό κόστος. Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 26η θέση μεταξύ των 28 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ότι αφορά τη ροπή προς πραγματοποίηση ηλεκτρονικών συναλλαγών (European Commission, DESI (2015). Τα προαναφερθέντα στοιχεία αναμένεται να δημιουργήσουν αρνητικές διαταραχές τόσο στον τομέα της ζήτησης (μείωση της κατανάλωσης) όσο και σε αυτόν της προσφοράς (μείωση της παραγωγής). Όσο πιο σύντομη είναι η περίοδος προσαρμογής, τόσο πιο μικρό θα είναι το συνολικό κόστος (αύξηση της ανεργίας και μείωση των εισοδημάτων) για την οικονομία. 9
Εξωτερικός Τομέας και Επενδύσεις Οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων αναμένεται να οδηγήσουν σε συρρίκνωση των εισαγωγών, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Η εξέλιξη αυτή θα έχει επιπτώσεις τόσο στην εγχώρια όσο και στην εξωτερική αγορά, κυρίως εάν ληφθεί υπ όψιν ότι μεγάλο μέρος του εξαγωγικού εμπορίου στηρίζεται σε εισαγόμενες πρώτες ύλες. 10
Υλοποίηση επενδύσεων Δυσχεραίνονται οι αποφάσεις για την υλοποίηση επενδύσεων στην ελληνική οικονομία. Στην αναμενόμενη απόδοση του δυνητικού επενδυτή θα πρέπει τώρα να συμπεριληφθεί και ένα επιπλέον ασφάλιστρο κινδύνου, εξαιτίας της επιβολής των περιορισμών κεφαλαίων. Όλα τα παραπάνω είναι πιθανόν να οδηγήσουν σε χειροτέρευση της κατάταξης της χώρας στους διεθνείς δείκτες ανταγωνιστικότητας. 11
Τουρισμός Οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων επιβλήθηκαν σε μία περίοδο αιχμής για την τουριστική δραστηριότητα. Υπενθυμίζεται ότι στην περίπτωση της Ελλάδας, η κορύφωση των τουριστικών εσόδων λαμβάνει χώρα μεταξύ Μαΐου και Σεπτεμβρίου κάθε έτους. Παρόλο που, όπως φαίνεται, υπήρξε κάποια βραχυπρόθεσμη επίπτωση σε όρους αφίξεων, αναμένεται σχετική ανάκαμψη, μέχρι το τέλος της τουριστικής περιόδου. 12
Απασχόληση Οι έρευνες δείχνουν ότι μια μονάδα ύφεσης οδηγεί στην απώλεια περισσότερων των 10-15.000 θέσεων εργασίας. Για το 2015 υπάρχει πρόβλεψη ότι το ΑΕΠ θα συρρικνωθεί πάνω από 2,5%. 13
Συμπεράσματα από μελέτη Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής Η μείωση του εβδομαδιαίου ΑΕΠ εκτιμάται από 1,75 δισ. ευρώ έως και 2,8 δισ. ευρώ με capital controls για την περίοδο Ιούλιο-Σεπτέμβριο. «οι επόμενοι μήνες και ίσως τα επόμενα 2-3 χρόνια θα είναι δύσκολα για την πολιτική, την κοινωνία και την οικονομία». 14
Συμπεράσματα από μελέτη Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής «Να μην ξεχνάμε, ότι δεν υπάρχει κακή κατάσταση που να μην μπορεί να γίνει χειρότερη». 15