ΑΦΝΗ ίκτυο Αειφορικών Νήσων του Αιγαίου

ΑΦΝΗ ίκτυο Αειφορικών Νήσων του Αιγαίου Βιώσιµο Ενεργειακό Σχέδιο ράσης για τον ήµο Λειψών στο πλαίσιο του Συµφώνου των ηµάρχων Ιανουάριος 2010 1

Πίνακας Περιεχοµένων Ακρωνύµια... 4 1. Περίληψη... 5 2. Περιγραφή του ήµου... 7 2.1. Γενικά στοιχεία... 7 2.2. Παρούσα κατάσταση... 8 2.2.1. Υποδοµές...8 2.2.2. Τάσεις ανάπτυξης...9 2.2.3. Αειφορία...10 2.3. υναµικό ΑΠΕ και ΕΞΕ... 10 2.3.1. Αιολικό Ηλιακό δυναµικό...10 2.3.2. Εξοικονόµηση ενέργειας...11 2.4. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ήµου... 12 2.4.1. Άνθρωπος - Υποδοµές...12 2.4.2. Ενέργεια - Περιβάλλον...13 2.4.3. ιοικητική οργάνωση...13 3. Ενεργειακή κατάσταση έτους βάσης... 14 3.1. Βασικές επιλογές Παραδοχές... 14 3.2. Υπολογισµός τελικής ενεργειακής κατανάλωσης... 15 3.2.1. Συλλογή δεδοµένων...15 3.2.2. Περιγραφή υπολογισµών...15 3.2.2.1. Εφαρµογή bottom-up ανάλυσης...16 3.2.2.2. Επιµέρους καταναλώσεις ανά ενεργειακό φορέα...17 3.2.3. Αποτελέσµατα καταγραφής τελικής ενεργειακής κατανάλωσης...21 3.3. Καθορισµός συντελεστών εκποµπής CO 2... 22 3.4. Εκποµπές CO 2... 22 4. Περιγραφή δράσεων και µέτρων... 22 4.1. Μεθοδολογία προσδιορισµού και ανάπτυξης δράσεων και µέτρων... 23 4.1.1. Αξιολόγηση καταγραφής ενεργειακής κατάστασης έτους βάσης...23 4.1.2. Προσδιορισµός τοµέων προτεραιότητας δραστηριοτήτων...25 4.2. Παρουσίαση δράσεων... 26 4.2.1. Βραχυπρόθεσµες δράσεις...26 4.2.1.1. Εγκατάσταση Α/Π για παραγωγή ηλεκτρισµού...26 4.2.1.2. Εξοικονόµηση ενέργειας στις προµήθειες του ήµου...28 4.2.2. Μακροπρόθεσµες δράσεις...29 4.3. Συγκεντρωτικά αποτελέσµατα δράσεων... 34 Αναφορές... 37 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ... 38

Παράρτηµα Α: Πίνακας πηγών δεδοµένων... 38

Ακρωνύµια Α/Γ: Ανεµογεννήτρια Α/Π: Αιολικό Πάρκο Φ/Β: Φωτοβολταϊκά ΑΠΕ: Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας ΑΦΝΗ: ίκτυο Αειφόρων Νήσων του Αιγαίου ΕΗ: ηµόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισµού ΕΣΜΗΕ: ιαχειριστής Ελληνικού Συστήµατος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας Ε.Ε.: Ευρωπαϊκή Ένωση ΕΞΕ: Εξοικονόµηση Ενέργειας EMY: Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία ΕΟΤ: Ελληνικός Οργανισµός Τουρισµού ΕΣΥΕ: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος KAΠΕ: Κέντρο Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας OΣΚ: Οργανισµός Σχολικών Κτιρίων ΟΤΑ: Οργανισµός Τοπικής Αυτοδιοίκησης Π : Πραγµατικά δεδοµένα ΡΑΕ: Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας Σ : Συνδυασµένα δεδοµένα ΧΥΤΥ: Χώρος Υγειονοµικής Ταφής Υπολειµµάτων BU: Bottom-Up (analysis) COM: Covenant of Mayors CoMO: Covenant of Mayors Office IPCC: International Panel on Climate Change SEAP: Sustainable Energy Action Plan

1. Περίληψη Ο ήµος Λειψών στο πλαίσιο της γενικότερης πολιτικής που ακολουθεί στους τοµείς της αειφορικής ανάπτυξης και του ενεργειακού σχεδιασµού και αναγνωρίζοντας την ευθύνη του ως Οργανισµός Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την ανάληψη δράσεων καταπολέµησης της κλιµατικής αλλαγής, συµµετέχει στο Σύµφωνο των ηµάρχων και αναλαµβάνει τις σχετικές δεσµεύσεις. Έτσι λοιπόν, δεσµεύεται να υπερβεί τους στόχους που έθεσε η Ε.Ε. για το 2020, µειώνοντας τις εκποµπές CO2 στην επικράτεια του ήµου τουλάχιστον κατά 20%, µέσω της εφαρµογής ενός ολοκληρωµένου Σχεδίου ράσης για τη Βιώσιµη Ενέργεια. Προϋπόθεση για την υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδίου είναι η βασική απογραφή των εκποµπών στο έτος βάσης, η συνεχής παρακολούθησή τους κατά τον χρονικό ορίζοντα του σχεδίου και η υποβολή έκθεσης αξιολόγησης του σχεδίου ανά 2 έτη. Η συµµετοχή του ήµου Λειψών στο Σύµφωνο των ηµάρχων έρχεται ως συνέχεια στη µέχρι σήµερα φιλοπεριβαλλοντική πολιτική του ήµου. Ο ήµος Λειψών, συµµετέχει από τον Σεπτέµβριο του 2006 ως µέλος στο ίκτυο Αειφόρων Νήσων του Αιγαίου «ΑΦΝΗ». Στόχος του ΑΦΝΗ είναι η προώθηση δράσεων αειφορίας στα νησιά µέλη και µετά την εφαρµογή των δράσεων η πιστοποίηση. Επίσης το ΑΦΝΗ προωθεί τη διεθνή συνεργασία στα ως άνω θέµατα. Στο πλαίσιο αυτό, οι συµµετέχοντες ΟΤΑ δεσµεύονται για την επίτευξη ορισµένων στόχων µεταξύ των οποίων η µείωση των εκποµπών θερµοκηπίου, η ΕΞΕ και η προώθηση των ΑΠΕ. Η ΑΦΝΗ είναι οργανισµός αναγνωρισµένος από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως «οµή Στήριξης» των νησιωτικών δήµων του Αιγαίου που συµµετέχουν στο «Σύµφωνο». Στο Σύµφωνο των ηµάρχων συµµετέχουν αυτή τη στιγµή 10 ΟΤΑ-µέλη του ΑΦΝΗ. Η ίδρυση, το 2008, του «Ενεργειακού Γραφείου Ίου-Αιγαίου», και η συµµετοχή του ήµου Λειψών στο «Σύµφωνο των ηµάρχων» είναι µέρος και καρπός αυτής της συνεργασίας. Το Ενεργειακό Γραφείο υποστηρίζει τους ΟΤΑ µέλη του ΑΦΝΗ (37 σήµερα) σε θέµατα ενεργειακού σχεδιασµού και στην παρακολούθηση της επίτευξης των στόχων (παραγωγή δεικτών και µεθοδολογίας). Με τη συµµετοχή του στο Σύµφωνο των ηµάρχων, ο ήµος Λειψών αποσκοπεί στη συνέχιση της πορείας του νησιού προς την βιώσιµη ανάπτυξη, µε την προώθηση ενεργειακών πολιτικών παράλληλα µε τα προγράµµατα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη µείωση των εκποµπών CO2, την ασφάλεια της διάθεσης της ενέργειας, τη µείωση της εξάρτησης από την εισαγωγή ορυκτών καυσίµων και την αύξηση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές. Βασικοί άξονες του ενεργειακού σχεδιασµού του ήµου είναι η προώθηση των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στις αστικές υποδοµές και στον κτιριακό τοµέα και η βιώσιµη αστική κινητικότητα. εδοµένης δε της υποχρέωσης βάσει του Συµφώνου να συµπεριληφθεί όλη η γεωγραφική περιοχή του ήµου στο Σχέδιο ράσης, αυτό θα περιλαµβάνει δράσεις που θα αφορούν όχι µόνο στον δηµόσιο τοµέα, αλλά και στον ιδιωτικό. Οι βασικοί στόχοι του Σχεδίου ράσης του ήµου Λειψών, συνοψίζονται στους εξής:

ιείσδυση των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό ισοζύγιο. Συγκεκριµένα, όσον αφορά στην ηλεκτροπαραγωγή, στόχος για το 2020 είναι η κάλυψη του 35% της ζήτησης από µονάδες ΑΠΕ. Εξοικονόµηση ενέργειας στις αστικές υποδοµές και στον δηµοτικό φωτισµό, µε βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του εξοπλισµού. Εξοικονόµηση ενέργειας στον κτιριακό τοµέα, µε προώθηση δράσεων εξοικονόµησης σε ξενοδοχεία και δηµοτικά κτίρια και µε δράσεις ενηµέρωσης των κατοίκων, όσον αφορά στον οικιακό τοµέα. Ουσιαστικά, ποσοτικοποιώντας την συνολική συνεισφορά των βραχυπρόθεσµων και µακροπρόθεσµων δράσεων, ο ήµος στοχεύει σε 100% εξοικονόµηση των τοπικών εκποµπών CO 2 έως το 2020. Η κλιµάκωση των µέτρων στον χρονικά ορίζοντα του Σχεδίου ράσης γίνεται µε βάση το µέγεθος, την ωριµότητα, τη δυσκολία υλοποίησης του καθενός και την αποτελεσµατικότητα στη µείωση των εκποµπών.

2. Περιγραφή του ήµου 2.1. Γενικά στοιχεία Γεωγραφία - ιοικητικά Οι «Λειψοί» έχουν λάβει πιθανότατα το όνοµά τους από την οµηρική εποχή, καθώς θεωρείτο το νησί της «Καλυψώς». Συνίστανται σε σύµπλεγµα νήσων στα βόρεια ωδεκάνησα. Το κύριο νησί είναι η Λιψός η οποία βρίσκεται στο κέντρο του συµπλέγµατος καλύπτοντας έκταση 16,4 τ.χλµ. Στο νησιωτικό σύµπλεγµα συµπεριλαµβάνονται οι νησίδες Ασπρονήσια, Καλαπόδια, Φράγκο, Πλάβι και άλλα µικρότερα νησιά και η συνολική έκταση του συµπλέγµατος φτάνει τα 23 τ.χλµ. Το νησί συνδέεται άµεσα µε την Πάτµο και τη Λέρο, ενώ βρισκόµενο ανάµεσά τους απέχει περίπου 12 ναυτικά µίλια από το καθένα. ιοικητικά, η νήσος συνιστά ένα ενιαίο δήµο, τον καλούµενο δήµο Λειψών. Γεωγραφία Συντεταγµένες: 37 18 N 26 45 E Νησιωτικό Σύµπλεγµα: ωδεκάνησα Έκταση: 23 km² ιοικητικά Περιφέρεια: Νοτίου Αιγαίου Νοµός: ωδεκανήσου Πρωτεύουσα: Λειψοί (Χώρα) Στατιστικά Πληθυσµός: 698 (απογραφή 2001) Πυκνότητα: 40 /km² Πίνακας 2.1. Γενικά στοιχεία ήµου Λειψών Χρήσεις Γης

Η συνολική περίµετρος των ακτών του βασικού νησιού είναι 36 χλµ., ενώ το ανώτατο υψόµετρο υπολογίζεται στα 277 µέτρα. Είναι νησί καθαρά αιγαιοπελαγίτικο, ξερό, άνυδρο, µε λίγα δέντρα, και πετρώδες έδαφος στο οποίοι φιλοξενούνται ελάχιστες καλλιέργειες. Τα τελευταία χρόνια έχουν αναβιώσει οι καλλιέργειες τοπικής ποικιλίας σταφυλιού µετά από παρότρυνση του ήµου, ενώ παραδοσιακά το νησί έχει µικρό αριθµό ελαιοδέντρων. Οικιστική ανάπτυξη Υπάρχει µονάχα ένας οικισµός, οι οµώνυµοι «Λειψοί», στους οποίους κατοικούν 698 κάτοικοι. Ο οικισµός αυτός βρίσκεται στη δυτική ακτή του κύριου νησιού, και εντός ενός από τους καλύτερα φυσικά προστατευµένους όρµους της Ελλάδας. Οικονοµία & Ανάπτυξη Το 80% των κατοίκων των Λειψών είναι πολυπράγµονες και ζουν µε µικτά επαγγέλµατα, ανάλογα µε την εποχή που αυτά ευνοούνται. Κατά τους θερινούς µήνες, πολλοί κάτοικοι διατηρούν τουριστικές µονάδες ψυχαγωγίας (εστιατόρια, τουριστικά καΐκια) και διαµονής (ενοικιαζόµενα δωµάτια, ξενοδοχεία), από τα οποία έχουν σηµαντικά έσοδα από την προσέλευση των επισκεπτών. Τον υπόλοιπο χρόνο, οι κάτοικοι καλλιεργούν ελιές και αµπέλια, και τα κρασιά που παράγουν είναι εξαιρετικά. Μάλιστα σε τέτοιο βαθµό, ώστε επί Ιταλοκρατίας το λειψιώτικο κρασί προοριζόταν να χρησιµοποιηθεί ως «άναµµα», για τη Θεία Κοινωνία, στο Βατικανό. Ασχολούνται επίσης µε την κτηνοτροφία, συντηρώντας αιγοπρόβατα και βοοειδή, περισσότερο όµως µε την αλιεία. Ειδικά για την αλιεία αναφέρεται πως περίπου µόνο οι µισοί αλιείς (50% έως 60%) ζουν αποκλειστικά από το συγκεκριµένο επάγγελµα ενώ οι υπόλοιποι συµπληρώνουν τα εισοδήµατά τους κάνοντας και άλλα επαγγέλµατα. Υδατικοί Πόροι Οι Λειψοί αντιµετωπίζουν πρόβληµα ανεπάρκειας υδατικών πόρων. Για την κάλυψη µάλιστα των αναγκών σε νερό, κυρίως το καλοκαίρι, αλλά και όλο το χρόνο, εισάγονται µεγάλες ποσότητες νερού µε υδροφόρες. Το δίκτυο ύδρευσης συνίσταται σε δεξαµενές αποθήκευσης, πηγάδια συνδεδεµένα µε το δίκτυο, γεωτρήσεις και υδροµαστευτικές στοές, µια µικρή λιµνοδεξαµενή που αξιοποιεί τη βροχόπτωση χωρητικότητας 42000 κυβικών µέτρων και µια απλή δεξαµενή χωρητικότητας 1000 κυβικών µέτρων 2.2. Παρούσα κατάσταση 2.2.1. Υποδοµές Ηλεκτρικό σύστηµα Οι Λειψοί είναι µέρος του αυτόνοµου συστήµατος Κως-Κάλυµνος, που περιλαµβάνει τα νησιά Κως, Κάλυµνος, Λειψοί, Νίσυρος, Ψέριµος, Τέλενδος και Τήλος. Αυτόνοµοι σταθµοί παραγωγής ηλεκτρικού ρεύµατος υπάρχουν στην Κω και στην Κάλυµνο. Η παραγωγή ενέργειας για το 2008 έφτασε τις 2.84GWh µε αιχµή ζήτησης τα 0.70MW. Εγκαταστάσεις ΑΠΕ

εν υπάρχουν εγκατεστηµένες ΑΠΕ για ηλεκτροπαραγωγή. Λοιπές τεχνικές υποδοµές Α. Μονάδα βιολογικού καθαρισµού Νοτιοδυτικά του οικισµού, υπάρχει µονάδα βιολογικού καθαρισµού των αστικών λυµάτων. Το κεντρικό αποχετευτικό δίκτυο συγκεντρώνει όλα τα λύµατα του οικισµού, τα οποία καταλήγουν µε τη σειρά τους στη µονάδα. Β. ιαχείριση στερεών αποβλήτων Προς το βορειοανατολικό µέρος του νησιού κοντά στην τοποθεσία «Κυδωνιές» υπάρχει Χώρος Υγειονοµικής Ταφής Απορριµµάτων στην κορυφή του όρους. Γ. Λινοδεξαµενή Υπάρχει µια µικρή λιµνοδεξαµενή που αξιοποιεί τη βροχόπτωση χωρητικότητας 42000 κυβικών µέτρων. Σηµειώνεται, πως η λιµνοδεξαµενή δεν έχει ακόµη σωστές αποδόσεις, εξαιτίας κακής πρόβλεψης στην απορροή των υδάτων της λεκάνης απορροής προς τα φράγµατα. 2.2.2. Τάσεις ανάπτυξης ηµογραφική εξέλιξη Στον επόµενο πίνακα παρουσιάζεται η εξέλιξη του µόνιµου πληθυσµού του νησιού: Έτος απογραφής πληθυσµός 1971 597 1981 574 1991 603 2001 698 Πίνακας 2.2. Πληθυσµιακή εξέλιξη Κατά την δεκαετία µεταξύ 1991 και 2001 παρατηρήθηκε αύξηση του µόνιµου πληθυσµού του νησιού κατά 15,8%. Η αύξηση αυτή φαίνεται ότι συνεχίζεται και τα επόµενα έτη, ωστόσο αναµένεται η απογραφή του 2011 για να επαληθευτεί αυτό. Οικονοµική ανάπτυξη Η γεωργία, η κτηνοτροφία και η αλιεία αποτελούσαν στο παρελθόν τους παραδοσιακούς κλάδους οικονοµικής δραστηριότητας. Το µοντέλο ανάπτυξης που επικράτησε στην περιοχή τις τελευταίες δεκαετίες είχε σαν συνέπεια τη δραστική µείωση της συµµετοχής του πρωτογενούς τοµέα τόσο στη διαµόρφωση του Ακαθάριστου Περιφερειακού Προϊόντος όσο και στην απασχόληση. Όσον αφορά τον δευτερογενή τοµέα παραγωγής, η αδυναµία εκµετάλλευσης οικονοµιών κλίµακας υπήρξε πάντα ανασταλτικός παράγοντας για την ανάπτυξη της µεταποίησης στον συγκεκριµένο γεωγραφικό χώρο. Από την άλλη, η ανάπτυξη του τριτογενή τοµέα είναι συνεχής και αυξανόµενη. Η κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης στον τριτογενή τοµέα, αναδεικνύει την υπεροχή του τουρισµού, στον οποίο

απασχολείται πλέον του ¼ των απασχολούµενων στον τοµέα. Ενέργεια & ανάπτυξη Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης της κατανάλωσης ενέργειας εκτιµάται σε 5% και οφείλεται στην αύξηση του βιοτικού επιπέδου, των τεχνικών υποδοµών, της τουριστικής ανάπτυξης, αλλά και του µόνιµου πληθυσµού του νησιού. 2.2.3. Αειφορία H τοπική αυτοδιοίκηση και οι µαθητές του σχολείου έχουν πλήρη επίγνωση των αρχών της αειφορίας, και φαίνεται να έχουν ήδη επιλέξει πως επιθυµούν να την επιτύχουν, µε αποτέλεσµα στους Λειψούς να έχει δοθεί µεγάλο βάρος στην διατήρηση της ισορροπίας µεταξύ των παραµέτρων που καθορίζουν τη βιοφυσική και κοινωνική εξέλιξη του νησιού. Ο ήµος Λειψών, συµµετέχει από το 2006 στο ίκτυο Αειφόρων Νήσων του Αιγαίου «ΑΦΝΗ», µε στόχο του την προώθηση δράσεων αειφορίας σε συνδυασµό µε τη διαδηµοτική και διεθνή συνεργασία. Για το 2009, οι δράσεις αειφορίας του ήµου συνοψίζονται στις εξής: - Πρόγραµµα ανακύκλωσης - Μελέτη αφαλάτωσης µε χρήση ΑΠΕ - Νέα δίκτυα ύδρευσης και εγκατάσταση δεξαµενών - ίκτυο µεταφοράς του παραγόµενου νερού από τον βιολογικό σε δεξαµενή και διάθεσή του για πότισµα - Φωτιστικά µε Φ/Β - ιορθωτικές παρεµβάσεις στο δίκτυο απορροής της λιµνοδεξαµενής για αύξηση της δυναµικότητάς της - ΣΧΟΟΑΠ σε εξέλιξη Επιπλέον, το 2008, ιδρύθηκε το «Ενεργειακό Γραφείο Ίου-Αιγαίου», για την υποστήριξη των µελών του ΑΦΝΗ σε θέµατα ενεργειακού σχεδιασµού. Με τη συµµετοχή του στο Σύµφωνο των ηµάρχων, ο ήµος Λειψών αποσκοπεί στη συνέχιση και ενίσχυση της αειφορικής του πορείας µέσω της διεθνούς συνεργασίας, µε έµφαση στην εξοικονόµηση ενέργειας και την περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ. 2.3. υναµικό ΑΠΕ και ΕΞΕ Οι Λειψοί έχουν αξιόλογο αιολικό και ηλιακό δυναµικό και κάποιες δυνατότητες εξοικονόµησης ενέργειας. 2.3.1. Αιολικό Ηλιακό δυναµικό εν υπάρχει ουσιαστική εκµετάλλευση του αιολικού δυναµικού µέχρι σήµερα. Το ηλιακό δυναµικό

έχει σε κάποιο βαθµό εκµεταλλευτεί µε εγκαταστάσεις θερµικών ηλιακών συστηµάτων για την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης, κυρίως από τα τουριστικά καταλύµατα. Στον παρακάτω χάρτη αποτυπώνεται το αιολικό δυναµικό (µέση ταχύτητα ανέµου ετησίως): Σχήµα 2.1. Αιολικό δυναµικό Στον παρακάτω χάρτη αποτυπώνεται το ηλιακό δυναµικό (πρόσπτωση ηλιακής ακτινοβολίας σε οριζόντια επιφάνεια ετησίως): Σχήµα 2.2. Ηλιακό δυναµικό 2.3.2. Εξοικονόµηση ενέργειας Όσον αφορά στην εξοικονόµηση ενέργειας δυναµικό υπάρχει στις κτιριακές εγκαταστάσεις του τριτογενή, δηµοτικού αλλά και οικιακού τοµέα, όπως επίσης και στον τοµέα των µεταφορών. Ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις Ο ξενοδοχειακός τοµέας παρουσιάζει ένα µικρό δυναµικό εξοικονόµησης ενέργειας λόγω της µικρής τουριστικής ανάπτυξης και των περιορισµένων υποδοµών. Τα τουριστικά καταλύµατα λειτουργούν αποκλειστικά τους καλοκαιρινούς µήνες. Οι ενεργειακές καταναλώσεις σε αυτά αφορούν κυρίως κλιµατισµό και θέρµανση ζεστού νερού χρήσης και, δευτερευόντως, τον φωτισµό. Προβλέπεται αύξηση της διείσδυσης των θερµικών ηλιακών συστηµάτων (ηλιακοί θερµοσίφωνες), ενώ θα προωθηθούν και παρεµβάσεις εξοικονόµησης ενέργειας. ηµοτικά κτίρια

Τα δηµοτικά κτίρια (κυρίως κτίρια υπηρεσιών και σχολικά κτίρια) αποτελούν άλλη µια κατηγορία κτιρίων τα οποία είναι συνήθως ενεργοβόρα, και στα οποία δίνεται εύκολα η δυνατότητα στον ήµο να επέµβει για τη βελτίωση της ενεργειακής τους απόδοσης. Οικιακός τοµέας Ο οικιακός τοµέας εµφανίζει κάποιο δυναµικό εξοικονόµησης, ωστόσο είναι προφανώς δύσκολο να οργανωθούν µεθοδευµένες δράσεις εξοικονόµησης µιας και δεν θα µπορούσαν απλά να επιβληθούν στους κατοίκους. Στον τοµέα αυτόν ο ήµος θα κατευθυνθεί κυρίως προς δράσεις ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης των καταναλωτών ώστε να ωριµάσει η στιγµή πραγµατοποίησης ουσιαστικών δράσεων εξοικονόµησης ενέργειας. Στους Λειψούς, όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα, το σύνολο σχεδόν των κτιρίων που κατασκευάστηκαν πριν το 1980, οπότε και άρχισε να ισχύει ο «Κανονισµός Θερµοµόνωσης», δεν ήταν θερµοµονωµένα. Αυτό το γεγονός, µαζί µε τα στατιστικά στοιχεία του έτους κατασκευής των κτιρίων οδηγεί σε µια πρώτη εκτίµηση του δυναµικού εξοικονόµησης ενέργειας, από παρεµβάσεις θερµοµόνωσης στο κέλυφος του κτιρίου. Χαρακτηριστικό είναι πως το έτος κατασκευής είναι κριτήριο επιλογής για ένταξη κατοικιών στο, προς το παρόν «παγωµένο», πρόγραµµα «Εξοικονόµηση κατ οίκον» του πρώην ΥΠΑΝ, όπου µόνο κτίρια κατασκευασµένα πριν το 1980 είναι επιλέξιµα. Ειδικά στους Λειψούς, το ποσοστό κτιρίων που κατασκευάστηκαν πριν το 1981, βάσει στοιχείων της ΕΣΥΕ ανέρχεται σε 52,7%, το οποίο είναι χαµηλό, σε σχέση µε άλλα νησιά. Τοµεας Μεταφορών Για διάστηµα 6 έως 8 µηνών, λειτουργεί τακτικά δηµοτική συγκοινωνία. Ειδικά τους µήνες του καλοκαιριού 3 µικρά (10 15 θέσεων) και ευέλικτα δηµοτικά λεωφορεία, κατευθύνονται προς όλους τους πιθανούς προορισµούς ψυχαγωγίας, ανά µισή ώρα. Πλέον, καθόλη τη διάρκεια του έτους υπάρχει ένα ιδιωτικό ταξί. Επιλέον, δεν υφίστανται κυκλοφοριακά προβλήµατα στο νησί, καθώς ο αριθµός των αυτοκινήτων είναι εξαιρετικά περιορισµένος. Υπάρχει πρόβλεψη, ώστε να απαγορευθεί πλήρως η είσοδος αυτοκινήτων εντός του κυρίου µέρους του οικισµού, µε εξαίρεση αυτά που ανήκουν σε µονίµους κατοίκους, δεδοµένης φυσικά και της ανάλογης σχεδιαζόµενης υποκατάστασης από τη δηµοτική συγκοινωνία. Έτσι θα προωθηθεί η χρήση ήπιων µέσων κυκλοφορίας, όπως το ποδήλατο, και η πεζοπορία. 2.4. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ήµου Στην συνέχεια παρατίθεται µια συγκεντρωτική λίστα των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του ήµου Λειψών τα οποία έχουν άµεση επίδραση στην βιώσιµη ενεργειακή ανάπτυξή του. Τα χαρακτηριστικά αυτά προσδιορίζουν µια ειδική κατηγορία δήµων συµµετεχόντων στο Σύµφωνο των ηµάρχων, αυτή των µικρών νησιωτικών δήµων µε τουριστική δραστηριότητα. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά µπορούν να οµαδοποιηθούν σε τρεις οµάδες, σε αυτά σε σχέση µε τον άνθρωπο και τις υποδοµές, το περιβάλλον και την ενέργεια και τα διοικητικά. 2.4.1. Άνθρωπος - Υποδοµές Μη αστικός ήµος. Οι κάτοικοι του νησιού είναι συγκεντρωµένοι σε 1 βασικό οικισµό, ενώ µερικά σπίτια είναι διασπαρµένα στο υπόλοιπο νησι ή συγκεντρωµένα σε πολύ µικρούς οικισµούς..

Μεγάλη εποχιακή διακύµανση του πληθυσµού. Ο πολύ µικρός πληθυσµός του νησιού (~700κάτοικοι) µεταβάλλεται ραγδαία κατά τους καλοκαιρινούς µήνες όπου το νησί επισκέπτονται για διάστηµα τουλάχιστον ενός µήνα πληθώρα τουριστών αλλά Λειψιοί του απόδηµου ελληνισµού. Σε αυτή την περίοδο η κατανάλωση ενέργειας αυξάνεται σηµαντικά. Αυξητικές τάσεις του πληθυσµού. Την τελευταία δεκαετία παρατηρείται τάση αποκέντρωσης από τις µεγάλες πόλεις προς τα νησιά. Η απογραφή του 2011 θα παράξει νέα δηµογραφικά δεδοµένα. Αναπτυσσόµενες υποδοµές. Βασικές υποδοµές όπως µονάδα αφαλάτωσης, χώρος υγειονοµικής ταφής υπολειµµάτων (ΧΥΤΥ) και επέκταση βιολογικού καθαρισµού τοποθετούνται στην λίστα των βραχυπρόθεσµων έργων υποδοµής. Μεταφορές: εν είναι συχνή η µετακίνηση αυτοκινήτων που ανήκουν σε µόνιµους κατοίκους του νησιού εκτός των γεωγραφικών ορίων του ήµου λόγω των προφανών δυσκολιών που επιβάλλει η νησιωτικότητα Επίσης το πολύ µικρό µέγεθος του νησιού εκ των πραγµάτων περιορίζει τις δυνατότητες µετακίνησης και δίνει κίνητρο στους τουρίστες να επιλέγουν την πεζοπορία ως µέσο µετακίνησης. 2.4.2. Ενέργεια - Περιβάλλον Μέρος αυτόνοµου ηλεκτρικού δικτύου. Όπως ήδη αναφέρθηκε, το ηλεκτρικό δίκτυο των Λειψών αποτελεί µέρος του δικτύου Κω Καλύµνου. Γειτνίαση µε την θάλασσα. Όπως αναδείχθηκε και στο κεφάλαιο 2.3 το νησιωτικό προφίλ του ήµου παρέχει υψηλό δυναµικό ΑΠΕ. Η θάλασσα παρέχει πολλές δυνατότητες αειφορικών δράσεων αλλά από την άλλη αποτελεί και ένα ευαίσθητο οικοσύστηµα το οποίο χρήζει ιδιαίτερης ευθύνης και προστασίας ειδικά λαµβάνοντας υπόψη τις βραχονησίδες του συµπλέγµατος που περικυκλώνουν το νησί. ιαθέσιµη γη για εφαρµογές ΑΠΕ. Η πυκνότητα πληθυσµού του ήµου (40/km 2 ), αποτέλεσµα του µη-αστικού προφίλ του είναι υψηλή για τα δεδοµένα Αιγαιοπελαγίτικου νησιού το οποίο οφείλεται φυσικά στο µικρό µέγεθος του νησιού. Επίσης λαµβάνοντας υπόψη τους χωροταξικούς και περιβαλλοντικούς περιορισµούς η διαθέσιµη γή για αξιοποίηση του δυναµικού ΑΠΕ είναι µικρή και πρέπει να αξιοποιηθεί µετά από κατάλληλη χωροταξική µελέτη. 2.4.3. ιοικητική οργάνωση Περιορισµένο προσωπικό για ενασχόληση µε το Σύµφωνο. Το προσωπικό και οι πόροι του ήµου δεν επαρκούν για συνεχή ενασχόληση εργαζοµένου µε το Σύµφωνο. Μεταφορικοί περιορισµοί Αυξηµένο κόστος επένδυσης. Ένα από τα βασικά προβλήµατα του ήµου είναι η αραίαη σύνδεση του νησιού µε την ηπειρωτική Ελλάδα και µε κοντινά µεγαλύτερα νησιά, τα οποία και είναι διοικητικά κέντρα. Ειδικότερα το πρόβληµα εντείνεται τους µήνες µε χαµηλή τουριστική κίνηση για προφανείς λόγους. Άµεση είναι φυσικά η επίδραση του προβλήµατος στο κόστος µεταφοράς υλικών και υπηρεσιών.

3. Ενεργειακή κατάσταση έτους βάσης Η καταγραφή της ενεργειακής κατάστασης του ήµου είναι αναγκαία ώστε να υπολογισθούν οι εκποµπές CO 2 και να οριστούν οι στόχοι µείωσης τους µέχρι το 2020. Στην συνέχεια παρουσιάζονται οι διάφορες επιλογές και παραδοχές που υιοθετήθηκαν, η µεθοδολογία που ακολουθήθηκε για την συλλογή δεδοµένων, τον υπολογισµό της τελικής ενεργειακής κατανάλωσης και των αντίστοιχων εκποµπών CO 2, και τα τελικά αποτελέσµατα ακολουθώντας την προτεινόµενη µορφολογία του γραφείου του Συµφώνου των ηµάρχων (Covenant of Mayors Office, CoMO). 3.1. Βασικές επιλογές Παραδοχές Στην συνέχεια παρουσιάζονται οι βασικές επιλογές και οι αναγκαίες παραδοχές που θα καθορίσουν το πλαίσιο στο οποίο θα πραγµατοποιηθεί η ανάλυση. 1. Έτος βάσης: Η συλλογή δεδοµένων στο προτεινόµενο έτος βάσης 1990 παρουσιάζει διάφορες δυσκολίες αρχής γενοµένης µε την µη ύπαρξη αρχειοθετηµένων δεδοµένων από τον δήµο. Λαµβάνοντας υπόψη την δυσκολία ανάκτησης παλαιών δεδοµένων και των αναπτυσσόµενων υποδοµών των τελευταίων ετών (αυξάνοντας την ενεργειακή κατανάλωση και τις εκποµπές) ως έτος βάσης επιλέχθηκε το τελευταίο έτος µε πλήρη ενεργειακά δεδοµένα, δηλαδή το 2008. 2. Συνολικός στόχος µείωσης εκποµπών CO 2 : Μόνο απόλυτος στόχος ορίζεται µιας και λόγω της έντονης διακύµανσης του πληθυσµού ο καθορισµός ενός κατά κεφαλή στόχου µε βάση τον µόνιµο πληθυσµό του νησιού θα ήταν υπερεκτιµηµένος. 3. Μονάδα αναφοράς εκποµπών: Από την οµάδα των διαφόρων αερίων του θερµοκηπίου µόνο οι εκποµπές CO 2 υπολογίζονται και για αυτό ως µονάδα αναφοράς των εκποµπών ορίζεται ο τόνος [t] CO 2. 4. Προσέγγιση υπολογισµού συντελεστών εκποµπής: Οι συντελεστές εκποµπής που θα χρησιµοποιηθούν για την ποσοτικοποίηση των εκποµπών CO 2 µέσω της καταγραφής της τελικής ενεργειακής κατανάλωσης καθορίζονται σύµφωνα µε τα πρότυπα µεγέθη που παρέχονται από το IPCC. 5. Ρυθµός αύξησης της ενεργειακής κατανάλωσης: Όπως προαναφέρθηκε στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ήµου η ενεργειακή κατανάλωση του ήµου έχει αυξητικές τάσεις. Παρόλα αυτά σε αυτή την φάση υιοθετείται η συντηρητική προσέγγιση της παράβλεψης του ρυθµού αύξησης. 6. ηµογραφικά στοιχεία: Τα πιο πρόσφατα επίσηµα δηµογραφικά στοιχεία παρέχονται για το 2001, όπου και πραγµατοποιήθηκε η τελευταία πληθυσµιακή απογραφή. Τα στοιχεία αυτά θεωρούνται προσεγγιστικά ικανοποιητικά για την παρούσα ανάλυση. Νέα στοιχεία θα είναι διαθέσιµα το 2011 και επανεξέταση των αρχικών υπολογισµών θα είναι δυνατή. 7. Βιοµηχανία: εν έχει συµπεριληφθεί ο βιοµηχανικός τοµές σε σχέδια δράσης µείωσης εκποµπών CO 2, ο οποίος άλλωστε είναι σχεδόν ανύπαρκτος και εποµένως η καταγραφή των ρύπων σε αυτόν τον τοµέα δεν θεωρήθηκε επιβεβληµένη. 8. Μεταφορές: Για τον υπολογισµό των εκποµπών CO 2 στον τοµέα των µεταφορών έχουν χρησιµοποιηθεί δεδοµένα πώλησης καυσίµων από τα τοπικά πρατήρια. Το βασικό προτέρηµα για τον δήµο Λειψών είναι ο γεωγραφικός περιορισµός του ήµου. Παρόλο που αυτή η

µέθοδος δεν είναι ενδεδειγµένη σύµφωνα µε το CoM, σε αυτή την φάση έχει θεωρηθεί αποδεκτή προσέγγιση λαµβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ήµου στον τοµέα των µεταφορών όπως αναλύθηκαν παραπάνω. 9. Θέρµανση: Για τον υπολογισµό των εκποµπών CO 2 από την κατανάλωση ορυκτών καυσίµων για την θέρµανση χώρων και νερού τα δεδοµένα από τα τοπικά πρατήρια θεωρούνται αρκετά ακριβή µιας και σπανίζει η αγορά καυσίµων εκτός του νησιού για τέτοιες χρήσεις. Σε αυτή την περίπτωση δεχόµαστε πως κατά την διάρκεια ενός έτους οι ποσότητες πετρελαίου θέρµανσης που αγοράστηκαν από τα πρατήρια ισούνται µε την ποσότητα πετρελαίου που καταναλώθηκε από το σύνολο του ήµου. 3.2. Υπολογισµός τελικής ενεργειακής κατανάλωσης Η συλλογή διαφόρων δεδοµένων είναι αναγκαία ώστε να επιτευχθεί µια πλήρης καταγραφή των ενεργειακών καταναλώσεων ακολουθώντας την προτεινόµενη φόρµα του CoMO. Οι αντίστοιχες εκποµπές CO 2 υπολογίζονται κάνοντας χρήση των κατάλληλων συντελεστών εκποµπής. Η πληρότητα αυτών των δεδοµένων δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί µόνο µε την συλλογή και αξιοποίηση υπαρχόντων στοιχείων από τις τοπικές αρχές και τους λοιπούς εν δυνάµει καταναλωτές ενέργειας εντός των γεωγραφικών ορίων του ήµου. 3.2.1. Συλλογή δεδοµένων Η µεθοδολογία που ακολουθείται, προκειµένου να συντεθεί ένας πλήρης κατάλογος εκποµπών, συνδυάζει τα υπάρχοντα στοιχεία, επιδιώκοντας την µέγιστη δυνατή αξιοποίησή τους, µε στοιχεία που έχουν παραχθεί εφαρµόζοντας µια υπολογιστική bottom-up (από κάτω προς τα επάνω) ανάλυση. Τα υπάρχοντα στοιχεία σχετίζονται κυρίως µε τις δηµοτικές καταναλώσεις ηλεκτρικής ενέργειας και καυσίµων (θέρµανση, µεταφορές) και τις συνολικές καταναλώσεις καυσίµων. Τα στοιχεία παρέχονται από τις τοπικές αρχές και τα τοπικά πρατήρια καυσίµων. Η bottom-up ανάλυση είναι βασισµένη στις πληροφορίες για τις τεχνολογίες που χρησιµοποιούνται, τους συντελεστές ενεργειακής αποδοτικότητας και τους τύπους καυσίµων που καταναλώνονται και συνδυάζονται µε στατιστικά στοιχεία σχετικά µε δηµογραφικά δεδοµένα, τον τουρισµό, το τοπικό κλίµα και άλλα. Αναλυτικός πίνακας µε τις πηγές των διάφορων αναγκαίων δεδοµένων παρουσιάζεται στο παράρτηµα. Τα στοιχεία που προκύπτουν σχετίζονται κυρίως µε τις καταναλώσεις του οικιακού και του τριτογενή τοµέα όπου και υπάρχει η µεγαλύτερη έλλειψη σε πραγµατικά στοιχεία. Να σηµειωθεί ότι ο τριτογενής τοµέας προσεγγίζεται ως το άθροισµα των καταναλώσεων στον εµπορικό και τουριστικό τοµέα. Η µεθοδολογία για τον υπολογισµό συγκεκριµένων καταναλώσεων σύµφωνα µε την bottom-up ανάλυση θα παρουσιαστεί στην συνέχεια. 3.2.2. Περιγραφή υπολογισµών Αρχικά παρουσιάζεται η εφαρµογή και αξιοποίηση της bottom-up ανάλυσης, ενώ στην συνέχεια αναλύεται ο συνδυασµός της µε τα πραγµατικά δεδοµένα ώστε να επιτευχθεί η πλήρης καταγραφή των ενεργειακών καταναλώσεων.

3.2.2.1. Εφαρµογή bottom-up ανάλυσης Όπως ήδη αναφέρθηκε η bottom-up ανάλυση αξιοποιείται κυρίως για υπολογισµούς ενεργειακών καταναλώσεων στον οικιακό και τριτογενή τοµέα. Η εφαρµογή του υπολογιστικού µοντέλου βασίζεται στην παραδοχή ότι στα συνήθη κτίρια ενέργεια καταναλώνεται για ανάγκες θέρµανσης χώρου, θέρµανσης νερού, κλιµατισµού χώρου και κατευθείαν για την λειτουργία ηλεκτρικών συσκευών. ιάφορες τεχνολογίες αξιοποιώντας αντίστοιχες πηγές ενέργειας χρησιµοποιούνται για την κάλυψη αυτών των αναγκών. Σύµφωνα µε στατιστικά στοιχεία και προσεγγίσεις ορίζεται το µερίδιο και ο βαθµός απόδοσης κάθε τεχνολογίας στην παραγωγή ενέργειας ανά τύπο κατανάλωσης. Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται τα αντίστοιχα µερίδια και οι βαθµοί απόδοσης κάθε τεχνολογίας για κάθε χρήση ενέργειας (οικιακό τριτογενή). Οικιακός Τοµέας χρήση ενέργειας ενεργειακός φορέας µερίδιο τεχνολογίας βαθµός απόδοσης θέρµανση χώρου ηλεκτρισµός 30% 100% πετρέλαιο 45% 75% υγραέριο 5% 90% βιοµάζα 20% 35% θέρµανση νερού ηλεκτρισµός 55% 90% πετρέλαιο 5% 40% βιοµάζα 35% 100% ηλιακοί θερµοσίφωνες 5% 75% ηλεκτρικές συσκευές ηλεκτρισµός 100% 100% κλιµατισµός χώρου ηλεκτρισµός 100% 90% Τουριστικός Τοµέας χρήση ενέργειας ενεργειακός φορέας µερίδιο τεχνολογίας βαθµός απόδοσης θέρµανση χώρου ηλεκτρισµός 20% 100% πετρέλαιο 80% 75% θέρµανση νερού ηλεκτρισµός 45% 90% πετρέλαιο 10% 40% ηλιακοί θερµοσίφωνες 45% 75% ηλεκτρικές συσκευές ηλεκτρισµός 100% 100% κλιµατισµός χώρου ηλεκτρισµός 100% 90% Εµπορικός Τοµέας χρήση ενέργειας ενεργειακός φορέας µερίδιο τεχνολογίας βαθµός απόδοσης θέρµανση χώρου ηλεκτρισµός 20% 100% πετρέλαιο 80% 75% θέρµανση νερού ηλεκτρισµός 100% 90%

ηλεκτρικές συσκευές ηλεκτρισµός 100% 100% κλιµατισµός χώρου ηλεκτρισµός 100% 90% Πίνακας 3.1. Μερίδια και οι βαθµοί απόδοσης κάθε τεχνολογίας για κάθε χρήση ενέργειας Στην συνέχεια παρουσιάζεται συνοπτικά η προσέγγιση της bottom-up ανάλυσης για τον υπολογισµού των συνολικών ενεργειακών καταναλώσεων ανά χρήση ενέργειας. Θέρµανση χώρου: Η µηνιαία συνολική κατανάλωση ενέργειας για την θέρµανση χώρου υπολογίζεται κάνοντας χρήση των βαθµοηµέρων ανά µήνα σε συνδυασµό µε τον συντελεστή θερµικών απωλειών του χώρου. Για τον υπολογισµό των βαθµοηµέρων είναι αναγκαίος ο καθορισµός της επιθυµητής θερµοκρασίας εσωτερικού χώρου και των αναµενόµενων ωρών θέρµανσης. Θέρµανση νερού: Η µηνιαία συνολική κατανάλωση ενέργειας για την θέρµανση νερού υπολογίζεται κάνοντας χρήση της θερµοχωρητικότητας του νερού και κλιµατικών δεδοµένων για την µέση µηνιαία θερµοκρασία του νερού στο υπόγειο δίκτυο και για την µέση θερµοκρασία του αέρα. Επίσης είναι αναγκαίος ο καθορισµός της επιθυµητής θερµοκρασίας θερµού νερού και της µέσης ηµερήσια κατά κεφαλή καταναλισκόµενης ποσότητας θερµού νερού. Κλιµατισµός χώρου: Η συνολική κατανάλωση ενέργειας από συσκευές κλιµατισµού χώρου βασίζεται στον καθορισµό της συνολικής τυπικής µέσης τιµής ισχύος του κλιµατιστικού συστήµατος και στην εκτίµηση του ποσοστού κλιµατιζόµενων χώρων επί του συνόλου και των αναµενόµενων ωρών λειτουργίας. Ηλεκτρικές συσκευές: Η συνολική κατανάλωση από ηλεκτρικές συσκευές υπολογίζεται καθορίζοντας την µέση ονοµαστική ισχύ του συνόλου των συσκευών και του αναµενόµενου χρόνου χρήσεως τους. Υπολογίζοντας τις συνολικές ενεργειακές καταναλώσεις και διαµερίζοντας τα αποτελέσµατα σύµφωνα µε τα µερίδια των τεχνολογιών είναι δυνατός ο καθορισµός των ενεργειακών καταναλώσεων ανά χρήση και φορέα ενέργειας. Παρόλα αυτά, το γεγονός ότι ακριβή δεδοµένα για την κατανάλωση καυσίµων και ηλεκτρισµού έχουν συγκεντρωθεί δηµιουργεί τις προϋποθέσεις για τον συγκερασµό των αποτελεσµάτων µε τα πραγµατικά συγκεντρωµένα δεδοµένα. 3.2.2.2. Επιµέρους καταναλώσεις ανά ενεργειακό φορέα Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται οι προσεγγίσεις υπολογισµού κάθε κατηγορίας ενεργειακών καταναλώσεων σε συνάρτηση µε τον φορέα ενέργειας (ηλεκτρισµός, ορυκτά καύσιµα, ΑΠΕ). Να σηµειωθεί ότι στην στήλη του πετρελαίου περιλαµβάνονται αποτελέσµατα που αναφέρονται σε πετρέλαιο για κίνηση (µεταφορές) και σε πετρέλαιο για θέρµανση (κτίρια, εξοπλισµός/υποδοµές). Μόνο οι φορείς ενέργειας τους οποίους εκµεταλλεύονται ο ήµος και οι κάτοικοί του συµπεριλαµβάνονται στον πίνακα. Το υπόµνηµα που ακολουθεί τον πίνακα εξηγεί την έννοια κάθε

χρωµατισµού, όπου οι συντοµογραφίες Π, BU και Σ συµβολίζουν τα πραγµατικά δεδοµένα, την bottom-up ανάλυση και τα συνδυασµένα δεδοµένα. ΤΕΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ [ΜWh] Κατηγορία Ηλεκτρισµός Ορυκτά Καύσιµα ΑΠΕ Υγραέριο Πετρέλαιο Βενζίνη Βιοµάζα Ηλιακά Θερµικά ΚΤΙΡΙΑ, ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ/ΥΠΟ ΟΜΕΣ ηµοτικά κτίρια, εξοπλισµός/υποδοµές Τριτογενή κτίρια, εξοπλισµός/υποδοµές Π Π BU Σ BU Οικιακά κτίρια BU BU Σ BU BU ηµοτικός φωτισµός Π ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ηµοτικός στόλος Π ηµόσιες µεταφορές Ιδιωτικές και εµπορικές µεταφορές Πίνακας 3.2. Μεθοδολογία υπολογισµού ενεργειακών καταναλώσεων ανά κατηγορία και ενεργειακό φορέα Π Π εν υπάρχουν δεδοµένα BU Π Σ εδοµένα από bottom-up υπολογισµό Πραγµατικά δεδοµένα από τοπικούς φορείς Συνδυασµός bottom-up υπολογισµού και πραγµατικών δεδοµένων Στην συνέχεια παρουσιάζονται οι ιδιαιτερότητες στον τρόπο υπολογισµού των επιµέρους ενεργειακών καταναλώσεων ανά ενεργειακό φορέα, τύπο κατανάλωσης και σε συνάρτηση µε την πηγή προέλευσης των απαιτούµενων δεδοµένων εισόδου. Α. Ηλεκτρισµός Υγραέριο Βιοµάζα Ηλιακά θερµικά Οι συνολικές ενεργειακές καταναλώσεις υπολογίζονται και µοιράζονται στους φορείς ενέργειας κάνοντας χρήση των µερισµάτων κάθε τεχνολογίας. Ο υπολογισµός του µερίσµατος ενέργειας λόγω κατανάλωσης πετρελαίου αναλύεται ξεχωριστά σε επόµενη παράγραφο. Α1. ηµοτικά κτίρια, εξοπλισµοί/υποδοµές ηµοτικός Φωτισµός

Οι δηµοτικές ηλεκτρικές καταναλώσεις σε κτίρια, εξοπλισµούς/υποδοµές και φωτισµό ήταν δυνατό να ανακτηθούν µε ακρίβεια από τους λογαριασµούς ηλεκτρικού ρεύµατος που διατηρούνται στα αρχεία του ήµου. Όσον αφορά τους εξοπλισµούς και υποδοµές οι καταναλώσεις αφορούν στα αντλιοστάσιο των δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης, στις καταναλώσεις του βιολογικού καθαρισµού και στα αντλιοστάσια των γεωτρήσεων. Α2. Οικιακά κτίρια Ο υπολογισµός της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στα οικιακά κτίρια αναλύεται για κάθε χρήση ενέργειας. Θέρµανση χώρου: Για τον υπολογισµό των βαθµοηµέρων η επιθυµητή θερµοκρασία εσωτερικού χώρου ορίζεται στους 20 ο C και ο µέσος αριθµός αναγκαίων ωρών θέρµανσης στις 5 ώρες. Σύµφωνα µε στατιστικά στοιχεία τα κτίρια χωρίζονται σε αυτά µόνο µε ισόγειο και σε αυτά και µε 1 ο όροφο (ψηλότερα κτίρια δεν επιτρέπονται στο νησί) για τα οποία και ορίζεται διαφορετικός συντελεστής θερµικών απωλειών. Θέρµανση νερού: Καθορίζεται απαιτούµενη θερµοκρασία θερµού νερού τους 45 ο C, µέση ηµερήσια κατά κεφαλή καταναλισκόµενη ποσότητα θερµού νερού τα 40λίτρα. Κλιµατισµός χώρου: Το 60% των κατοικιών θεωρείται ότι φέρει ηλεκτρικές συσκευές κλιµατισµού χώρου. Η συνολική τυπική µέση τιµή ισχύος ενός κλιµατιστικού συστήµατος ανά νοικοκυριό θεωρείται τα 12000ΒΤU, ενώ η περίοδος λειτουργίας επιλέγεται στους 4 µήνες τον χρόνο και στις 6 ώρες την µέρα. Ηλεκτρικές συσκευές: Ο υπολογισµός των ηλεκτρικών καταναλώσεων από συσκευές γίνεται αφού ορίσουµε µια λίστα µε τις πλέον συνήθεις συσκευές ενός σπιτιού και αφού λάβουµε υπόψη την µέση ονοµαστική ισχύ κάθε τέτοιας συσκευής και των αναµενόµενων ηµερών τον χρόνο και ωρών την ηµέρα που θα χρησιµοποιηθούν. Α3. Τριτογενή κτίρια, εξοπλισµοί/υποδοµές Για τον υπολογισµό της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στον τριτογενή (εµπορικό τουριστικό) τοµέα ακολουθήθηκε η ίδια προσέγγιση µε τα οικιακά κτίρια µε κάποιες µικρές διαφοροποιήσεις οι οποίες θα παρουσιαστούν στην συνέχεια. Επίσης διαφορές υπάρχουν στον υπολογισµό των καταναλώσεων στα υποσύνολα του εµπορικού και τουριστικού τοµέα για αυτό και θα γίνει διαχωρισµός µεταξύ τους. Θέρµανση χώρου: Τουριστικός τοµέας: Για τον υπολογισµό των βαθµοηµέρων η επιθυµητή θερµοκρασία εσωτερικού χώρου ορίζεται στους 22 ο C και ο µέσος αριθµός αναγκαίων ωρών θέρµανσης στις 6 ώρες. Σκοπός είναι ο υπολογισµός του θερµικού φορτίου ανά κλίνη. Ορίζονται για αυτό τον λόγο µέσες διαστάσεις δωµατίου ξενοδοχείου και συντελεστής θερµικών απωλειών. Με χρήση στατιστικών στοιχείων για τον τουριστικό τοµέα καθορίζεται ο αριθµός κλινών εντός των ορίων του ήµου καθώς και ένας λόγος κάλυψης των κλινών ανά

µήνα που περιγράφει την τουριστική κίνηση. Εµπορικός τοµέας: Οµοίως µε τον τουριστικό τοµέα. Σε αυτή την περίπτωση η επιθυµητή θερµοκρασία εσωτερικού χώρου ορίζεται στους 22 ο C και ο µέσος αριθµός αναγκαίων ωρών θέρµανσης στις 4 ώρες. Οι διαστάσεις ενός τυπικού καταστήµατος αλλά και ο αριθµός των καταστηµάτων από στατιστικά δεδοµένα χρειάζονται για τον υπολογισµό του θερµικού φορτίου ανά µήνα. Θέρµανση νερού: Τουριστικός τοµέας: Καθορίζεται απαιτούµενη θερµοκρασία θερµού νερού τους 45 ο C, µέση ηµερήσια κατά κεφαλή καταναλισκόµενη ποσότητα θερµού νερού τα 60λίτρα. Στατιστικά στοιχεία για τον τουριστικό τοµέα επίσης χρησιµοποιούνται για τον υπολογισµό του θερµικού φορτίου. Εµπορικός τοµέας: Στον εµπορικό τοµέα η παραγωγή θερµού νερού µε χρήση ηλεκτρισµού θεωρείται αµελητέα και δεν συνυπολογίζεται. Κλιµατισµός χώρου: Τουριστικός τοµέας: Ο ίδιος τρόπος υπολογισµού µε αυτόν τον οικιακών κτιρίων χρησιµοποιείται, µε τη διαφορά ότι εδώ η ισχύς ενός τυπικού δωµατίου τουριστικού καταλύµατος θεωρείται τα 9000BTU. Εµπορικός τοµέας: Οµοίως και για τον εµπορικό τοµέα, µε την διαφορά ότι εδώ οι ώρες λειτουργίας εκτιµώνται στις 4 και η µέση ισχύς ανά εµπορικό κατάστηµα στα 12000BTU. Ηλεκτρικές συσκευές: Τουριστικός τοµέας: Για τον υπολογισµό της ηλεκτρικής κατανάλωσης κατευθείαν από συσκευές ορίζεται µια µέση εγκατεστηµένη ισχύ συσκευών ανά κλίνη της τάξεως των 400W όπου σε συνδυασµό µε τον µέσο αναµενόµενο χρόνο πλήρωσης των κλινών µας επιστρέφει το επιθυµητό αποτέλεσµα. Εµπορικός τοµέας: Ανάλογα µε τον τουριστικό τοµέα ορίζεται µέση εγκατεστηµένη ισχύς ανά κατάστηµα της τάξεως των 2kW και οι µέσες ώρες λειτουργίας των καταστηµάτων ανά ηµέρα. Β. Πετρέλαιο (θέρµανσης - κίνησης) Β1. ηµοτικά κτίρια, εξοπλισµοί/υποδοµές Η κατανάλωση πετρελαίου θέρµανσης για κάλυψη των αναγκών των δηµοτικών κτιρίων ήταν δυνατόν να υπολογισθεί από τα τιµολόγια αγοράς καυσίµων από το δηµοτικό πρατήριο καυσίµων τα οποία και ήταν διαθέσιµα στο λογιστικό αρχείο του ήµου. Στην συνέχεια λαµβάνοντας υπόψη την κατώτερη θερµογόνος ικανότητα του καυσίµου καθίστατο δυνατός ο υπολογισµός της κατανάλωσης ενέργειας για θέρµανση των δηµοτικών κτιρίων. Β2. Οικιακά κτίρια Τριτογενή κτίρια, εξοπλισµοί/υποδοµές Τα διαθέσιµα δεδοµένα από τα τοπικά πρατήρια αφορούν τις συνολικές αγορές καυσίµων (ανά τύπο καυσίµου), ενώ από το αρχείο του ήµου αποκλειστικά τις δηµοτικές αγορές από τα πρατήρια. Η διαφορά των δύο ποσών αντιστοιχεί στα καύσιµα που καταναλώνονται από τον οικιακό και τριτογενή