Πραγματοποίηση αυτοψίας και μετάβαση στο πεδίο. Επιτόπια έρευνα, ένα από τα σημαντικότερα κομμάτια της διαδικασίας που ακολουθήσαμε.

Η πλαστική τέχνη στον χώρο του Πανεπιστηµίου Πατρών Ερευνητική εργασία µαθητών της Α Λυκείου του ΠΠΛΠ Υπεύθυνη καθηγήτρια : Χριστίνα Καραντώνη

2

Εισαγωγή Το θέμα της εργασίας μας ήταν «Η πλαστική τέχνη στο χώρο του Πανεπιστημίου Πατρών». Πρόκειται για μια ερευνητική εργασία που στόχο είχε την εξοικείωσή μας με την πρωτογενή έρευνα, καθώς και με τη βαθύτερη μελέτη του χώρου στον οποίο κινούμαστε και ζούμε. Ένας άλλος στόχος ήταν η επαφή μας με τη σύγχρονη πλαστική τέχνη και τα καλλιτεχνικά ρεύματα, η οποία προωθεί και αναπτύσσει την καλλιτεχνική μας ευαισθησία και μόρφωση. Έτσι από όλα αυτά αναπτύξαμε δεξιότητες όπως η φωτογραφία και η χαρτογράφηση, ενώ ταυτόχρονα αποκτήσαμε καλλιτεχνική συνείδηση και παιδεία. Παράλληλα επιδιώξαμε την ανάπτυξη των δεσμών ανάμεσα στο Πρότυπο Πειραματικό Λύκειο Πανεπιστημίου Πατρών (Π.Π.Λ.Π.Π). και το Πανεπιστήμιο Πατρών. Η έρευνά μας ακολούθησε τα εξής στάδια. Πραγματοποίηση αυτοψίας και μετάβαση στο πεδίο. Επιτόπια έρευνα, ένα από τα σημαντικότερα κομμάτια της διαδικασίας που ακολουθήσαμε. Φωτογράφιση και χαρτογράφηση γλυπτών. Συνεργασία για αναζήτηση πηγών από τις οποίες θα μπορούσαμε να αντλήσουμε πληροφορίες. Στις περιπτώσεις που δεν αντλήσαμε τις απαραίτητες πληροφορίες, καταφύγαμε στην προσωπική επαφή με τους δημιουργούς. Ερμηνεία των γλυπτών 3

Τα αποτελέσματα της ερευνητικής εργασίας ήταν αρκετά ικανοποιητικά. Ένα από αυτά είναι η ενεργοποίησή μας πάνω σε ερευνητικά θέματα. Ακόμα, το συγκεκριμένο πρότζεκτ μας βοήθησε να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης με το οποίο προσεγγίζουμε τον χώρο στον οποίο ζούμε. Επίσης από όλη αυτή τη διαδικασία δημιουργήθηκε πρωτότυπο υλικό το οποίο δεν υπήρχε πριν. Ακόμη ένα άλλο πλεονέκτημα ήταν η αισθητική καλλιέργειά μας, καθώς και η ανάπτυξη φιλοτεχνικών αισθημάτων. Καταγράψαμε όλα τα έργα πλαστικής τέχνης που ανιχνεύσαμε στο χώρο του Πανεπιστημίου Πατρών, τα οποία είναι τα εξής: 1 ο χωρίς τίτλο (Λαζαράκης), 2 ο Χωρίς τίτλο (Σπυρόπουλος), 3 ο [Λάβαρα] (Χουλιαράς), 4 ο Χωρίς τίτλο [αταυτοποίητο γλυπτό του 89 ], 5 ο Πανεπιστήμιο Πατρών(Παπαγιάννης), 6 ο Πομπός δέκτης (Παπαγιάννης), 7 ο Η νεότης (Καστριώτης), 8 ο Σπασμένα δεσμά (Σώχος), 9 ο Χωρίς τίτλο (Γερολυμάτος), 10 Ο Χωρίς τίτλο (Σπυρόπουλος), 11 ο Αποφοίτηση (Χρήστου), 12 ο Στον αιώνα του φεύγει (Γερολυμάτος), 13 ο ΓνώσηΠ (Ρηγανάς), 14 ο Θεατρικό (Χρήστου),15 Ο Χωρίς τίτλο (Κοζόκος),16 ο Χωρίς τίτλο(λεοντής), 17 ο (Εκκρεμές του Φουκώ). Η συγκεκριμένη εργασία εκπονήθηκε το α τετράμηνο του σχολικού ετους 2013-2014 από τους παρακάτω μαθητές του Π.Π.Λ.Π.Π. 1. Βούλγαρη-Ρεβώφ Φωτεινή 2. Γιαννάκη Βασιλική 3. Γράψα Αθηνά 4. Κάλλιστρος Ανδρέας 5. Καμινάρη Ευαγγελία 6. Κούγια Ειρήνη 7. Κούτουλα Κωνσταντίνα 8. Λιάνα Λήδα 9. Λουκόπουλος Περικλής 10. Μάλτη Γεωργία 11. Μίντζα Ευγενία 12. Παλαιολογοπούλου Ίρις- Μαρία 13. Ροδοπούλου Ναταλία 14. Φερτάκη Ιλιάνα 15. Φιορεντίνο Μαρία 4

5 Χάρτης

Υπόµνηµα Γλυπτών 1. Χωρίς τίτλο (1996)- Χ. Λαζαράκης 2. Χωρίς τίτλο (2009)-Κ.Β. Σπυρόπουλος 9. Χωρίς τίτλο. Γερολυµάτος 10. Χωρίς τίτλο Κ.Β. Σπυρόπουλος 3. Λάβαρα (1999) Γ. Χουλιαράς 11. Αποφοίτηση (1999) Χ. Λάµπρου 4. Χωρίς τίτλο (1989) Αταυτοποίητο 5. Πανεπιστήµιο Πατρών (1996) Θ. Παπαγιάννης 6. Ποµπός- έκτης (1999)- Θ. Παπαγιάννης 12. Στον αιώνα που φεύγει (1996) -. Γερολυµάτος 13. Η Γνώση (1996) Χ. Ρηγανάς 14. Θεατρικό (1996) Χ. Λάµπρου 7. Νεότης (1967) Γ. Α. Καστριώτης 15. Χωρίς τίτλο (1996)- Τ. Κοζόκος 8. Σπασµένα δεσµά (1996) Α. Σώχος 16. Χωρίς τίτλο Ε. Λεοντής 17. Εκκρεµές του Φουκώ 6

Περιγραφές Γλυπτών 1. Χωρίς Τίτλο 7

8

Το γλυπτό αυτό του Χρήστου Λαζαράκη, που βρίσκεται στην Πανεπιστηµιούπολη Πατρών,κατασκευάστηκε το 1996 στο Α συµπόσιο γλυπτικής της Πάτρας. Οι δυο µαρµάρινες στήλες ερµηνεύονται ως νοητές πύλες του Πανεπιστήµιου. Οι εξωτερικές πλευρές συµβολίζουν την ακατέργαστη γνώση που έρχεται σε αντίθεση µε το εσωτερικό µέρος που συµβολίζει το πέρασµα της πύλης για την µόρφωση. Οι µεταλλικοί καθρέπτες, στο εσωτερικό των στηλών, συµβάλλουν στην αναγωγή της γνώσης στο άπειρο, ενώ η διαφορετική γωνία πρόσπτωσης του φωτός επάνω τους µεταβάλλει την συνολική εικόνα του έργου, κάτι το οποίο αναδεικνύει το υποκειµενικό στοιχείο και τον προσωπικό αγώνα του καθενός στην αναζήτηση της γνώσης. 9

10 2. Χωρίς Τίτλο

11

Το συγκεκριµένο έργο του Κώστα Σπυρόπουλου βρίσκεται στην Πρυτανεία του Πανεπιστηµίου Πατρών. Αποτελεί µια σύνθετη κατασκευή από ατσάλι. ιακρίνουµε ένα πολύεδρο που βρίσκεται στο έδαφος και στο οποίο στηρίζονται δύο άνισα τετράγωνα διαδοχικά το ένα µε το άλλο και στο εσωτερικό του δεύτερου, βρίσκονται διάφορες µεταλλικές κατασκευές µία από τις οποίες είναι το φτερωτό ποδήλατο. Η σύνθεση αντικατοπτρίζει την πολυεπίπεδη διάσταση του θέµατος µε διαφορετικές οπτικές γωνίες. εδοµένου ότι το γλυπτό βρίσκεται στο χώρο του πανεπιστηµίου και αφιερώνεται από το γλύπτη στους νέους, θεωρούµε ότι το φτερωτό ποδήλατο συµβολίζει την προσπάθεια των νέων να απελευθερωθούν από κοινωνικό κατεστηµένο και να δώσουν πνοή στα όνειρά τους. Το πολύεδρο, φαίνεται να αποτελεί το βαρύ φορτίο, αλλά και εφόδιο µαζί, µιας πολυεπίπεδης επιστηµονικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς, και η µεγάλη πρόκληση για το νέο είναι να καταφέρει να το αξιοποιήσει, χωρίς να συνθλιβεί από το βάρος του. 12

13 3. Λάβαρα

14

Στο χώρο του Πανεπιστηµίου είναι τοποθετηµένο το έργο του Χουλιαρά, «Λάβαρα» (όπως επιγράφεται από τον Π. Λαµπρόπουλο στο βιβλίο του «Η Πανεπιστηµιούπολη της Πάτρας»), που δηµιουργήθηκε στην διάρκεια του Β Συµποσίου Γλυπτικής, από ανοξείδωτο µέταλλο και οπλισµένο σκυρόδερµα και µάρµαρο στην βάση. ιακρίνουµε τις κυµατοειδείς επιφάνειες από τις οποίες αποτελείται, γεµάτες κινητικότητα, που µας δίνουν την ιδέα σηµαίας - φλόγας που κυµατίζει στον αέρα. Επίσης µπορούµε να δούµε τους κάθετους άξονες, τα κοντάρια στηρίγµατα των λαβάρων, που διασταυρώνονται µε τις κυµατοειδείς οριζόντιες επιφάνειες σε κάποια σηµεία και µοιάζουν να αποτελούν το σηµείο σύνδεσής τους µε το γήινο στοιχείο, µοιάζουν δηλαδή να εγγυώνται ότι το ανέµισµα είναι εφικτό. Με δεδοµένο ότι το έργο είναι το αφαιρετικό, θα µπορούσαµε να συλλογιστούµε ότι αναφέρεται σε µία εξέγερση, µία επανάσταση που ενδέχεται να προκαλέσει πολλές µεταβολές σε οποιασδήποτε µορφής κατεστηµένο. Όµως, επειδή είναι τοποθετηµένο στον χώρο του Πανεπιστηµίου, θα πρέπει µάλλον να υποθέσουµε ότι υπαινίσσεται µία επανάσταση του πνεύµατος και του νου, εναντίον των προκαταλήψεων και της άγνοιας. ηλαδή υποδηλώνει την ορµή της ψυχής να απελευθερωθεί και να κατακτήσει. Όλα αυτά απορρέουν, όπως και ο τίτλος του έργου, από το σχήµα του γλυπτού που µοιάζει µε λάβαρα, τα οποία αποτελούν σύµβολα εξέγερσης και επανάστασης. 15

16 4. Χωρίς Τίτλο- Αταυτοποίητο

17

Το αταυτοποίητο αυτό γλυπτό που κοσµεί τον εξωτερικό χώρο του Πανεπιστηµίου Πατρών αποτελεί µια ξεχωριστή µορφή τέχνης, η οποία µπορεί να ερµηνευτεί µε ποικίλους τρόπους. Αρχικά, µε αφορµή την πρώτη εντύπωση που γεννά και επειδή βρίσκεται στο χώρο πανεπιστηµίου, θα µπορούσαµε να συσχετίσουµε τις οριζόντιες πλάκες που αποτελούν µέρος της σύνθεσης, µε βιβλία..μια άλλη ανάγνωση των πλακών, θα µπορούσε να παραπέµπει σε µηχανή τυπογραφείου. Το εξωτερικό πλαίσιο µοιάζει µε ένα παράθυρο προς τη γνώση, και είναι πολύ πιθανό να υπονοεί το παράθυρο που ανοίγει η φοίτηση στο πανεπιστήµιο. Το υλικό του πιθανότατα είναι σίδηρος, αν κρίνουµε από τα σηµάδια που έχει αφήσει πάνω του ο χρόνος µε τη µορφή σκουριάς. Η υπογραφή του καλλιτέχνη υπό µορφή σφραγίδας και η χρονολογία κατασκευής του γλυπτού, που βρίσκονται στη βάση του, δεν µπόρεσαν-σε συνδυασµό µε την αδυναµία πρόσβασης στα αρχεία του Πανεπιστηµίου, λόγω απεργίας- να µας οδηγήσουν στην ταυτότητα του δηµιουργού. 18

19 5.Χωρίς Τίτλο [Πανεπιστήµιο Πατρών]

20

Το γλυπτό κατασκευάστηκε το 1996, στο πλαίσιο του Α Συµποσίου Γλυπτικής από τον διάσηµο γλύπτη Θεόδωρο Παπαγιάννη. Το υλικό από το οποίο είναι κατασκευασµένο, είναι το οπλισµένο σκυρόδεµα. Οι διαστάσεις του έργου είναι: 10 x 5 x 4 m. Τα δυο τεµνόµενα «Π» της κατασκευής συµβολίζουν τις λέξεις «Πανεπιστήµιο Πατρών», εξ ου και το όνοµά του. Στη βάση της κατασκευής είναι τοποθετηµένο ένα γλυπτό που έχει τη µορφή ενός ανοιχτού βιβλίου. Στο βιβλίο είναι χαραγµένα αποσπάσµατα έργων σηµαντικών ανδρών της αρχαιότητας, φιλοσόφων κυρίως όπως των: Θαλή, Πλάτωνα, ηµόκριτου, Αριστοτέλη, Ηράκλειτου, Θουκυδίδη, Πιττακού. Το γλυπτό σηµατοδοτεί τη γνώση και την επιστήµη. 21

22 6. Ποµπός - έκτης

23

Το συγκεκριµένο γλυπτό, έργο του Θεόδωρου Παπαγιάννη από το Β συµπόσιο γλυπτικής (1998), είναι τοποθετηµένο µπροστά από το κτίριο της Πρυτανείας του Πανεπιστηµίου Πατρών. Αποτελείται από δύο σφαιρικά κοµµάτια ανοξείδωτου ατσαλιού, λαξευµένα στο κέντρο, ώστε να έχουν τη µορφή δορυφορικών πιάτων. Αυτές οι δύο κεραίες είναι τοποθετηµένες δίπλα-δίπλα. Στο κέντρο του δεξιού πιάτου υπάρχει µία εσοχή, υποδηλώνοντας τον δέκτη, ενώ στο κέντρο του αριστερού παρατηρούµε µία εξοχή, που αναπαριστά τον ποµπό. Από το κέντρο του κάθε ηµισφαιρίου, φέρονται προς την περιφέρεια του δακτυλίου συρµάτινες ακτίνες που προσδίδουν στο έργο µια δυναµική, ανάλογη του περιεχοµένου του. Ο θεατής, ως δέκτης, δέχεται τους παλµούς των ηχητικών κυµάτων και προβληµατίζεται για τις δυνατότητες µιας ουσιαστικής ανθρώπινης επικοινωνίας στα πλαίσια της σύγχρονης, τεχνολογικά αναπτυγµένης εποχής. 24

25 7.Νεότης

26

Το έργο αυτό του Γεωργίου Καστριώτη είναι κατασκευασµένο από ορείχαλκο και τοποθετηµένο πάνω σε µαρµάρινη βάση. Αρχικά το 1967 τοποθετήθηκε στο «παράρτηµα» του Πανεπιστηµίου στην Πάτρα. Ύστερα από χρόνια µεταφέρθηκε και τοποθετήθηκε µπροστά στο κτήριο της ιοίκησης του Πανεπιστηµίου. Το γλυπτό αυτό παρουσιάζει µια νέα κοπέλα σε κίνηση. Το καταλαβαίνουµε αυτό από τη στάση του σώµατός της καθώς φαίνεται να έχει µια ώθηση προς τα µπροστά, τα χέρια της µένουν πίσω, τα µαλλιά της ανεµίζουν,το ρούχο της είναι ανασηκωµένο και το ένα µανίκι της έχει πέσει προς τα κάτω. Η προσωποποιηµένη νεότητα δείχνει οτι οι νέοι έχουν την τάση να κοιτάζουν µπροστά και µε τις φρέσκιες και ρηξικέλευθες ιδέες τους ξεχωρίζουν κάνοντας την διαφορά. Ο γλύπτης χρησιµοποιεί µια νεαρή κοπέλα για να δηλώσει τη φρεσκάδα και την οµορφιά της νεότητας µαζί µε όλα τα θετικά που την συνοδεύουν. 27

28 8.Σπασµένα εσµά

29

Πρόκειται για έργο του Αντωνίου Σώχου που απεικονίζει έναν γυµνό, ρωµαλέο άνδρα, στην προσπάθειά του να απελευθερώσει τα χέρια του από τα δεσµά αλυσίδων. Τόσο η κίνηση του σώµατος προς τα εµπρός, όσο και η αποτύπωση της προσπάθειας στις εκφράσεις του προσώπου, υποδηλώνουν το µέγεθος της προσπάθειας που έχει καταβληθεί. Στο άγαλµα είναι εµφανείς οι επιρροές του κλασικισµού, αλλά και το στίγµα του καλλιτέχνη, που υπερβαίνει τα τυπικά χαρακτηριστικά του ρεύµατος και εκφράζεται µε ελευθερία. Συµβολικός ο χαρακτήρας του γλυπτού, εντείνεται από το περιβάλλον στο οποίο έχει τοποθετηθεί. ιαρκής και επίπονος ο αγώνας του ανθρώπου να σπάσει τα δεσµά που του περιορίζουν την φυσική, πολιτική, πνευµατική και ηθική ελευθερία. Με όπλο τη γνώση ωστόσο, ο άνθρωπος µπορεί και να κατακτήσει και να περιφρουρήσει την ελευθερία του. 30

31 9.Χωρίς Τίτλο

32

Το έργο του. Γερολυµάτου το οποίο βρίσκεται στην είσοδο του Πανεπιστηµιακού Νοσοκοµείου Πατρών, αναπαριστά ένα χέρι υψωµένο µε σταυρό σχήµατος Χ. Ο γλύπτης αποτυπώνει τον σταυρό του µαρτυρίου του Αποστόλου Ανδρέα που αποτελεί το έµβληµα του Πανεπιστηµίου Πατρών,σε συνδυασµό µε την γνώση που παρέχεται στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύµατα αλλά και την ευλάβεια και την ανάταση, την προσδοκία για ένα καλύτερο αύριο, ιδίως για όσους πάσχουν. 33

34 10.Χωρίς Τίτλο

35

Ο πανεπιστηµιακός χώρος κοσµείται από ένα ακόµα έργο του Κώστα Σπυρόπουλου. Είναι κατασκευασµένο από ατσάλι και αποτελείται από µία κάθετη στήλη η οποία συνδέει τέσσερις παράλληλους οριζόντιους άξονες στους οποίους είναι τοποθετηµένα φτερωτά ποδήλατα. Πρόκειται για µια παραλλαγή του θέµατος που πραγµατεύεται και η άλλη σύνθεση του γλύπτη, στο χώρο της Πρυτανείας. Εδώ, ένα από τα ποδήλατα φαίνεται να είναι πιο µπροστά από τα άλλα, δίνοντας την εντύπωση ότι τα καθοδηγεί. Ο τρόπος σύνδεσης των ποδηλάτων αποπνέει το οµαδικό πνεύµα που κυριαρχεί ανάµεσα στους νέους, και αυτό κατά τη γνώµη µας θέλει να αναδείξει ο καλλιτέχνης. Τέλος, στη βάση της κατασκευής υπάρχει πινακίδα όπου είναι χαραγµένο το γνωµικό: «για να έχουν φτερά τα όνειρα των νέων». 36

37 11.Αποφοίτηση

38

Το έργο του Χρήστου Λάµπρου «Αποφοίτηση» είναι φτιαγµένο από ατσάλι. Θεωρούµε πως µε αφαιρετικό τρόπο απεικονίζει ένα γυναικείο σώµα, το οποίο δείχνει να είναι εν κινήσει. Το επίσηµο ένδυµα που φέρει, φαίνεται να τονίζει την σπουδαιότητα κάθε τελετής αποφοίτησης. Η στάση του αποπνέει την ανάγκη του ανθρώπου να ελευθερωθεί. εδοµένου ότι το γλυπτό βρίσκεται στον χώρο του πανεπιστηµίου, η µορφή αυτή αντικατοπτρίζει τον νέο που µόλις έχει ολοκληρώσει έναν από τους σηµαντικότερους κύκλους της ζωής του και είναι έτοιµος να «πετάξει». 39

40 12.Στον αιώνα που φεύγει

41

Η συγκεκριµένη σύνθεση βρίσκεται έξω από το Συνεδριακό Κέντρο του Πανεπιστηµίου Πατρών. Μεταλλικοί σωλήνες διαφόρων διαστάσεων περιβάλλουν ένα έλασµα ίδιου υλικού µε αυτό των σωλήνων. Γενικά, η σύνθεση δίνει την εικόνα ηµιτελούς επιβλητικού κτιρίου και θα µπορούσε να εκφράζει αφενός την τάση και τη θέληση του ανθρώπου για ανέλιξη, αφετέρου τα επιτεύγµατα του ανθρώπου ως δηµιουργού πολιτισµού. Η θέση του στο συγκεκριµένο χώρο, εντείνει την αίσθηση πώς γνώση, επιστήµη και τεχνολογία, ήταν, είναι και θα είναι από τα σηµαντικότερα µέσα στην διαρκή, επίπονη, εξελικτική πορεία του σκεπτόµενου και δρώντος µέσα στο χρόνο ανθρώπου. 42

43 13. Γνώση

44

Το έργο του Χρήστου Ρηγανά «Γνώση» είναι φτιαγµένο από µάρµαρο και ανοξείδωτο ατσάλι. Αποτελείται από µία σφαίρα ένα έλασµα και τρία τρίµετρα σύρµατα ενώ πίσω υπάρχουν δύο µαρµάρινες στήλες. Η αφετηρία της έµπνευσης του καλλιτέχνη είναι η δύναµη της αλήθειας και της γνώσης, όπως ο ίδιος µας είπε. Το σχήµα της σφαίρας απεικονίζει την οικουµενικότητα ενώ το ελατήριο µε τα σύρµατα την ανέλκυση της γνώσης. Τέλος οι µαρµάρινες στήλες αντιπροσωπεύουν δύο θεµελιώδεις αξίες, το ήθος και την αλήθεια, οι οποίες είναι απαραίτητες για την απόκτηση αλλά και για την µετέπειτα χρήση της γνώσης. 45

46 14.Θεατρικό

47

Ο χώρος του πανεπιστηµίου κοσµείται από ένα ακόµα έργο του Χρήστου Λάµπρου το «Θεατρικό», το οποίο είναι φτιαγµένο από µάρµαρο και ατσάλι. Ο τρόπος µε τον οποίο έχει αποδοθεί το γλυπτό παραπέµπει σε ορχήστρα αρχαίου θεάτρου, δηλαδή το κεντρικό σηµείο στο οποίο ορχείτο ο χορός. Στην µαρµάρινη στήλη η οποία βρίσκεται στο κέντρο της σύνθεσης, διακρίνουµε από την µία πλευρά ένα ανθρώπινο σώµα σε ανάγλυφη µορφή το οποίο παραπέµπει στον πρωταγωνιστή ή στα µέλη του χορού, ενώ από την άλλη πλευρά αναγράφονται στίχοι από το έργο του Αισχύλου Πέρσαι. Πιο συγκεκριµένα είναι γραµµένοι στο αρχαίο κείµενο οι εξής στίχοι: «Ποιος τους εξουσιάζει και κυβερνά τον στρατό. Κανενός άνδρα δεν ονοµάζονται δούλοι ούτε υπήκοοι». Εδώ τονίζεται η διαφορά του ελεύθερου πνεύµατος των Ελλήνων σε αντίθεση µε των Περσών. Ο καλλιτέχνης χρησιµοποιεί αυτό το απόφθεγµα για να «υπογραµµίσει» την πρωτοπορία και διαφορετικότητα των Ελλήνων. Τέλος,εκτός από τους µεταλλικούς σωλήνες που λειτουργούν ως άξονες στην σύνθεση, στην κορυφή του έργου έχουν τοποθετηθεί µικρότεροι, µε τρόπο ώστε να παραπέµπουν σε µουσικό όργανο και 48

έτσι µε εικαστικό τρόπο να παράγουν το µέλος, βασικό στοιχείο του αρχαίου δράµατος. 49

50 15.Χωρίς Τίτλο

Το γλυπτό βρίσκεται στην είσοδο του Κτιρίου Β. 51

Φιλοτεχνήθηκε από τον Τάκη Κοζόκο κατά τη διάρκεια του Α Συµποσίου Γλυπτικής. Συµπαγές µάρµαρο χρησιµοποιήθηκε για τη βάση και µέταλλο για την πυραµίδα και τα υποστηρίγµατά της. Στην βάση παρουσιάζονται διάφορα, φαινοµενικά ασύνδετα µεταξύ τους σύµβολα, σχήµατα και µορφές τα οποία όµως σχετίζονται µε τις σχολές και τα τµήµατα του Πανεπιστηµίου Πατρών. Με αυτό, ο καλλιτέχνης ίσως ήθελε να δείξει πώς ετερόκλητα κοµµάτια όλων των επιστηµών διαµορφώνουν το συµπαγές σύνολο της ανθρώπινης γνώσης και πώς αυτή στεγάζεται στα Πανεπιστήµια. 52

53 16. Χωρίς τίτλο

Το γλυπτό αποτελεί εκθείαση της ζωής στην κάθε µορφή που αυτή µπορεί να πάρει. Αποτελεί αναπαράσταση της διπλής έλικας DNA η οποία είναι θεµελιώδης για τη ζωή και επάξια θα µπορούσε να χαρακτηριστεί το νήµα της ζωής. Εξετάζοντάς το πιο προσεκτικά παρατηρούµε ότι σε κάθε σηµείο της αλυσίδας αυτής αναπαριστώνται ιεραρχηµένες µορφές ζωής-σύµβολα της δηµιουργίας του κόσµου µας, ενώ στην κορυφή σε περίοπτη θέση καταλήγει να φαίνεται ένα ζευγάρι γυµνών ανθρώπων που αποτελεί σύµβολο της συνέχισης της ζωής. Η τοποθέτηση του γλύπτου στον ακάλυπτο χώρο του τµήµατος βιολογίας σχετίζεται άµεσα µε την σύλληψη της ιδέας αφού ο πρώην πρόεδρος του τµήµατος αυτού,καθηγητής Σταµάτης Αλαχιώτης το οραµατίστηκε αρχικά. Ο Γλύπτης που το δηµιούργησε είναι ο Στάθης Λεοντής. 54

17.Εκκρεµές του φουκώ Ο Γάλλος Φυσικός Λέων Φουκώ µε το γνωστό «πείραµα του Φουκώ» απέδειξε τη περιστροφή της Γης γύρω από τον άξονά της, παρά όµως το γεγονός ότι ήταν γνωστό φαινόµενο για εκείνη την εποχή, κατάφερε να το αποδείξει µε έναν απλό και κατανοητό τρόπο. Υπάρχουν αρκετά εκκρεµή του Φουκώ σε διάφορες θέσεις παγκοσµίως. Λόγω του εντυπωσιακού µεγέθους συναντιούνται κυρίως σε κέντρα 55

σηµαντικά για τις επιστήµες και το πολιτισµό. Ένα από αυτά φιλοξενεί και το Πανεπιστήµιο Πατρών. Πρόκειται για µια ιδιότυπη µεταλλική σφαιρική κτηριακή κατασκευή, την οποία αποφασίσαµε να συµπεριλάβουµε στην εργασία µας -παρότι δεν αποτελεί γλυπτόεπειδή δεσπόζει στο χώρο. 56

Βιογραφίες Καλλιτεχνών 1. Χρήστος Λαζαράκης Ο Χρήστος Λαζαράκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1957. Κατά τα έτη 1983-1986 σπούδασε στην Σχολή Καλών Τεχνών Πανόρµου Τήνου, µε δάσκαλο τον Ι. Μανιατάκο. Στην συνέχεια µε υποτροφία της παραπάνω σχολής εισάγεται το 1986 στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας, στο εργαστήρι Γλυπτικής µε δασκάλους τον Γιώργο Νικολαίδη και Θεόδωρο Παπαγιάννη. Παρακολουθεί επίσης το εργαστήρι σκηνογραφίας µε δάσκαλο τον Γιώργο Βασιλειάδη. Αποφοιτεί µε Άριστα το 1991.Εργα του υπάρχουν στην Κόνιτσα(Ερωτικό), στα Γιάννενα και στην Αθήνα. 57

2-10. Κώστας Σπυρόπουλος Ο Κώστας Σπυρόπουλος γεννήθηκε στην Πάτρα το 1952. Έκανε µαθήµατα ζωγραφικής στο Heron Art Institute του Πανεπιστηµίου της Ινδιανάπολης των ΗΠΑ. Έκανε ελεύθερες σπουδές στα περισσότερα από τα µουσεία της Ευρώπης. Από το 2000 έως το 2008 ήταν αναπληρωτής καθηγητής στη Σχολή Πλαστικών Τεχνών και Επιστηµών της Τέχνης του Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων. Είναι καθηγητής Ιατρικής του Πανεπιστηµίου Πατρών. Μέλος του Επιµελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος. Έργα του βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη, στο Μουσείο Βορρέ, στην Πινακοθήκη Σύρου, στη ηµοτική Πινακοθήκη Πειραιώς, στο Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών «Βούρου Ευταξία», στο Σπίτι του Ηθοποιού και σε πολλές ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. 58

59 5-6. Θεόδωρος Παπαγιάννης Ο Θεόδωρος Παπαγιάννης γεννήθηκε στο Ελληνικό Ιωαννίνων το 1942. Σπούδασε µε υποτροφία στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, µε δάσκαλο τον Γιάννη Παππά, ενώ µαθήτευσε και στα εργαστήρια χαλκοχυτικής µε δάσκαλο τον Νίκο Κερή. Συνέχισε τις σπουδές του µε µια σειρά ενηµερωτικά ταξίδια αλλά στην Ecole des Arts Appliqués et des métiers d art στο Παρίσι(1981-1982 ) Η πανεπιστηµιακή του σταδιοδροµία ξεκινά το 1970 ως βοηθός στην Α.Σ.Κ.Τ., ενώ το 1991 εκλέγεται ως τακτικός καθηγητής. ιευθυντής του Α Εργαστηρίου Γλυπτικής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας, ο Θεόδωρος Παπαγιάννης πρωταγωνιστεί στη διοργάνωση Συµποσίων Γλυπτικής σε πολλές πόλεις της Ελλάδος και της Κύπρου δηµιουργώντας µεγάλα γλυπτά στον δηµόσιο χώρο. Επίσης στα πλαίσια των ανταλλαγών προγραµµάτων Erasmus συνεργάζεται µε πολλές Σχολές Καλών Τεχνών της Ευρώπης, και ειδικά τη Σχολή του Βερολίνου και της Brera, µε τους καθηγητές David Evison και Paolo Galerani, δηµιουργωντας workshops σε οµάδες σπουδαστών. Γλυπτά του κοσµούν πολλούς δηµόσιους χώρους στην Ελλάδα και το εξωτερικό, καθώς επίσης περιλαµβάνονται σε δηµόσιες και ιδιωτικές συλλογές

µουσείων και πινακοθηκών, όπως η Εθνική Πινακοθήκη, το Μουσείο Βορρέ, η Πινακοθήκη Πιερίδη, το Μουσείο Θεσσαλονίκης, η Πινακοθήκη Μορφωτικού Ιδρύµατος Εθνικής Τράπεζας, η ηµοτική Πινακοθήκη Ρόδου, η ηµοτική Πινακοθήκη Πάτρας, η Πινακοθήκη Φλώρινας, η Πινακοθήκη Αβέρωφ στο Μέτσοβο, η Πινακοθήκη Κουβουτσάκη στην Κηφισιά, η Εθνική Γλυπτοθήκη, το Προεδρικό Μέγαρο. Στην γενέτειρά του, το Ελληνικό Ιωαννίνων, έχει δηµιουργηθεί το µουσείο Θεόδωρου Παπαγγιάννη,όπου και εκτίθενται πολλά έγα του. Επηρεασµένος από τις σύγχρονες τάσεις στη γλυπτική συνδυάζει στο έργο του στοιχεία από τα προϊστορικά ειδώλια µε τις εξπρεσιονιστικές φόρµες και την αφαίρεση του Henry Moore. Επίσης πέρα από τα γλυπτά,φιλοτέχνησε και µετάλλια, ανδριάντες, µνηµεία και προτοµές. Η καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης, Μαρίνα Λαµπράκη -Πλάκα, γράφει για τον Θεόδωρο Παπαγιάνη "Ο Θεόδωρος Παπαγιάννης ανήκει σε µία οικογένεια δηµιουργών που σπανίζουν ολοένα και περισσότερο: σε αυτούς που ξαναγράφουν την ιστορία της τέχνης, ξεκινώντας από την παράδοση, για να κατακτήσουν, µε επώδυνους ερευνητικούς αναβαθµούς, την προσωπική τους απελευθέρωση. Ο διάλογος µε τον καιρό τους και τις εκφραστικές του 60

υπαγορεύσεις δεν αποτελεί γι' αυτούς τους καλλιτέχνες ετερονοµική συµµόρφωση µε τους συρµούς, αλλά εσωτερική αναγκαιότητα." 7. Γεώργιος Καστριώτης(1899-1969) Ο Γεώργιος Καστριώτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1899. Σπούδασε στην σχολή Μηχανικών της Λωζάνης αλλά το 1926 πήγε στο Παρίσι όπου στράφηκε οριστικά στη γλυπτική. Μέχρι το 1928 µαθήτευσε στην Academie de la Grande Chaumier δίπλα στον γλύπτη Emile- Antoine Bourdelle, µαθητή του Rodin. Το 1946 επέστρεψε στην Ελλάδα για να παρουσιάσει το 1958 ατοµική έκθεση στον «Παρνασσό». Η δεύτερή του παρουσίαση έγινε το 1965 στην Ελληνοαµερικανική Ένωση µε 72 έργα. Οι κριτικές που γράφηκαν για το έργο του,µε αφορµή την έκθεση αυτή, τονίζουν τη δύναµη της κίνησης των σωµάτων, την εκφραστικότητα των προσώπων,την εξιδανίκευση των µορφών και την κλασική λιτότητα από την οποία διαπνέονται τα έργα του. Συµµετείχε σε όλες τις πανελλήνιες εκθέσεις που διοργάνωσε η οµάδα «Τέχνη Β», της οποίας υπήρξε ιδρυτικό µέλος το 1940. Επίσης έλαβε µέρος σε διεθνείς εκδηλώσεις σε Παρίσι, Στοκχόλµη και Κοπεγχάγη. Φιλοτέχνησε την προτοµή της Σοφίας Σλήµαν (1933) ενώ πολλά από ανθρωπόµορφα γλυπτά του 61

παίρνουν συµβολικές προεκτάσεις όπως Η Απόγνωση, Το Κύµα, Η Νεότης, γλυπτό το οποίο µετά από δωρεά της οικογενείας του αρχαίου βουλευτή Αναστασιου ρούλια κοσµεί το χώρο του Πανεπιστηµίου Πατρών. Αρχικά το 1967 τοποθετήθηκε στο «Παράρτηµα» του Πανεπιστηµίου, ύστερα από χρόνια µεταφέρθηκε και τοποθετήθηκε µπροστά στο κτίριο ιοίκησης του Πανεπιστηµίου. Είναι φτιαγµένο από ορείχαλκο και τοποθετηµένο πάνω σε µαρµάρινη βάση. Έκανε επίσης την προτοµή του δασκάλου του,αντουάν Μπουρντέλ,έργο που ανήκει στην οικογένεια Μπουρντέλ στο Παρίσι. Η Εθνική Πινακοθήκη έχει 5 γλυπτά του, ενώ µετά το θάνατό του 80 γλυπτά του δωρίθηκαν από τη χήρα του γλύπτη στο ήµο Πειραιώς. Για την κατασκευή των γλυπτών του χρησιµοποιεί µίγµα τσιµέντου και άµµου, εσωτερικά ενισχυµένου µε µεταλλικό πλέγµα. 62

8. Αντώνιος Σώχος Καταγόµενος από οικογένεια µε παράδοση στη γλυπτική, πήρε τα πρώτα µαθήµατα από τον πατέρα του και το θείο του, Λάζαρο Σώχο και στη συνέχεια φοίτησε στο Σχολείο των Τεχνών κοντά στον Γεώργιο Βρούτο. Το 1919, µε υποτροφία του ελληνικού κράτους, πήγε στο Παρίσι, όπου σπούδασε στην Ακαδηµία Καλών Τεχνών, παρακολουθώντας παράλληλα µαθήµατα διακοσµητικής. Το 1922 επέστρεψε στην Αθήνα και το 1926 εξελέγη καθηγητής της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Ε.Μ.Π. Η εκθεσιακή του δραστηριότητα περιλαµβάνει συµµετοχές σε σηµαντικές οµαδικές διοργανώσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ανάµεσα στις οποίες συγκαταλέγονται εκθέσεις µε τις οµάδες Τέχνη και Στάθµη, των οποίων υπήρξε µέλος, Πανελλήνιες, παρισινά Σαλόν, καθώς και οι Μπιενάλε της Βενετίας το 1934 και το 1958 και του Σάο Πάουλο το 1955. Ο Αντώνιος Σώχος αποδεσµεύτηκε νωρίς από τις επιταγές του κλασικισµού και διαµόρφωσε µια προσωπική πλαστική γλώσσα έχοντας ως αφετηρία την ελληνική γλυπτική της αρχαϊκής περιόδου και του αυστηρού ρυθµού, τη λαϊκή ξυλογλυπτική, αλλά και 63

τα πρωτοποριακά ρεύµατα µε τα οποία ήρθε σε επαφή κατά τη διάρκεια της παραµονής του στο Παρίσι. Με επίκεντρο πάντα την ανθρώπινη µορφή, φιλοτέχνησε συνθέσεις εµπνευσµένες από τη µυθολογία, αλλά και τους θρύλους και τις παραδόσεις του ελληνικού λαού, χρησιµοποιώντας αρχικά την πέτρα και αργότερα το ξύλο και εκµεταλλευόµενος τις δυνατότητες που του προσέφερε η ίδια η υφή του υλικού. Οι συνθέσεις του χαρακτηρίζονται από αφαιρετική διάθεση και τάση για σχηµατοποίηση, ισορροπία, συµµετρία, µετωπικότητα και ακινησία και αποτυπώνουν την προσωπική αντίληψη του καλλιτέχνη σε σχέση µε τις ποικίλες επιρροές που δέχτηκε. Μεγάλωσε στην Πάτρα όπου ήταν εγκαταστηµένη η οικογένειά του και όπου ο πατέρας του διατηρούσε µαρµαρογλυφείο. Απεβίωσε το 1975. Τα τελευταία χρόνια στράφηκε προς την ξυλογλυπτική ενώ το 1964 δώρισε στον δήµο Πατρέων µερικά γλυπτά του. Ανιψιός του ήταν ο µουσικός Ονούφριος Σώχος. 64

9-12. ιονύσης Γερολυµάτος Ο ιονύσης Γερολυµάτος γεννήθηκε στην Πάτρα το 1938. Ο κεφαλληνιακής καταγωγής καλλιτέχνης, πήρε τα πρώτα µαθήµατα σχεδίου το 1954 από τον Γεώργιο Παπαδηµητρίου-Φαίων. Σπούδασε στη συνέχεια γλυπτική στη Σχολή Καλών Τεχνών (1959-1963) κοντά στον Γιάννη Παππά, ενώ παράλληλα παρακολούθησε µαθήµατα χαλκοχυτικής-γυψοτεχνίας κοντά στον Νίκο Κερλή. Την περίοδο 1966-1970 συνεργάστηκε µε την Αρχαιολογική Υπηρεσία. ιετέλεσε, µεταξύ άλλων, πρόεδρος του "Συλλόγου Γλυπτών" και µέλος του Γενικού Συµβουλίου Νεωτέρων Μνηµείων. Έργα του έχουν παρουσιαστεί στην Ελλάδα και το εξωτερικό, σε ατοµικές αλλά και οµαδικές εκθέσεις, µεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται Πανελλήνιες, η Μπιενάλε Νέων Καλλιτεχνών στο Παρίσι το 1971, η Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας το 1974, όπου και έλαβε το Γ βραβείο, και η έκθεση Σύγχρονη Ελληνική Γλυπτική. Έχει λάβει επίσης το Β' Βραβείο Γλυπτικής (Βραβείο Bourdelle), στην Πανελλαδική Έκθεση Νέων ένω συµµετείχε σε διεθνή Συµπόσια Γλυπτικής αλλά και σε δύο Συµπόσια που πραγµατοποιήθηκαν στο Πανεπιστήµιο της Πάτρας 65

(το 1996 στο Α' Συµπόσιο Γλυπτικής Πανεπιστηµίου Πατρών υλικό: µάρµαρο και το 1998 στο Β' Συµπόσιο Γλυπτικής Πανεπιστηµίου Πατρών υλικό: µέταλλο). Ο ιονύσης Γερολυµάτος εργάζεται µε σκληρά υλικά, πέτρα, µάρµαρο, τσιµέντο. Η σχηµατοποίηση, η αποσπασµατικότητα, η αινιγµατική ατµόσφαιρα και η µνηµειακότητα είναι τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη δηµιουργία του στο σύνολό της. Εκµεταλλευόµενος τις εκφραστικές δυνατότητες του υλικού του, δηµιουργεί συνθέσεις σουρεαλιστικές ή εξπρεσιονιστικές µε τις οποίες εκφράζει ιδέες ή σκέψεις, ενώ σε ορισµένες περιπτώσεις πηγή της έµπνευσής του γίνεται η ποίηση. Παράλληλα µε τη γλυπτική ασχολήθηκε και µε το θέατρο, φιλοτεχνώντας σκηνικά για το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος και την Εθνική Λυρική Σκηνή. Τέλος το 2007 εξέδωσε τον πρώτη του ποιητική συλλογή µε τον τίτλο «Ψήγµατα Λόγου Ποιητικού». Ο ιονύσης Γερολυµάτος είναι ο άνθρωπος που πρότεινε στις Πρυτανικές αρχές του Πανεπιστηµίου Πατρών το 1996- επί Πρυτανείας Σταµάτη Αλαχιώτη-, την διοργάνωση συµποσίων γλυπτικής µε τα έργα των οποίων κοσµήθηκε ο περιβάλλοντας χώρος της Πανεπιστηµιούπολης. 66

11-14. Χρήστος Λάµπρου Ο Χρήστος Λάµπρου γεννήθηκε στην Κόνιτσα Ιωαννίνων το 1951. Σπούδασε και εργάστηκε ως εκπαιδευτικός ενώ παράλληλα µαθήτευσε δίπλα σε µεγάλους καλλιτέχνες όπως ο Παύλος Βρέλης, η Ιωάννα Οικονοµίδου, ο ιονύσης Γερολυµάτος κ.ά. Από το 1985 εργάζεται και σαν εκπαιδευτικός στο µάθηµα των καλλιτεχνικών στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση. Ταυτόχρονα εργάζεται και εκθέτει σε διάφορες πόλεις ανά την Ελλάδα, έχει λάβει µέρος σε πολλά συµπόσια γλυπτικής και έργα του βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές και σε δηµόσιους χώρους. Για εκείνον η σκοπιµότητα ενός έργου έχει ως ζητούµενο, µέσα από την σταθερότητα του όγκου, την κίνηση της φόρµας και τη µεταβολή του φωτισµού, να πηγάζει η συνεχής πρόκληση της φαντασίας του θεατή, πάνω στο δηµιουργικό αποτέλεσµα του καλλιτέχνη. 67

13. Χρήστος Ρηγανάς Ο Χρήστος Ρηγανάς γεννήθηκε στην Καλαµάτα το 1944 και σπούδασε γλυπτική στην ΑΣΚΤ. Από το 1980 ζει και εργάζεται στην Καλαµάτα. Έργα του µνηµειακής και εικαστικής γλυπτικής µεγάλων διαστάσεων εκτίθενται σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας και στην Λεµεσό της Κύπρου. Γλυπτά του υπάρχουν σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει λάβει µέρος σε δέκα συµπόσια γλυπτικής. Αφιερωµένος στην τέχνη του µας είπε ότι το σηµαντικότερο από τα έργα του είναι ότι κατόρθωσε να γίνει γλύπτης. Η γλώσσα γραφής της δουλείας του είναι αφαιρετική, όχι µε αυθαίρετο τρόπο, αλλά µε γνώση αντλούµενη πάντα από την φύση. Μέσα από τα σχήµατα που κυριαρχούν στον γύρω µας κόσµο αναζητά την προσέγγιση που µε τα απλά µέσα θα προβάλλει το έργο. Τέλος επιδιώκει το υλικό να διατηρεί την φυσική οντότητα και την αυτονοµία του αλλά και την αρχική επαφή του µε την φύση και τον γύρω χώρο. 68

15. Τάκης Κοζόκος Ο Τάκης Κοζόκος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1960. Από πολύ µικρή ηλικία ασχολήθηκε µε τις τέχνες αλλά η πρώτη του επαφή µε τη γλυπτική ήταν το 1978 κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του στην Τήνο, στην Σχολή Μαρµάρου του ΥΠΠΟ. Από τότε αφοσιώθηκε στην γλυπτική για την οποία λέει Η εκφραστικές δυνατότητες αυτής της Τέχνης µε ενθουσίασαν και µετά από πολλά χρόνια σπουδών και εργασίας ακόµα εξακολουθούν να µε ενθουσιάζουν. Σπούδασε στην Σχολή Καλών Τεχνών της Τήνου µε δάσκαλο τον Γιάννη Μανιατάκο από όπου και αποφοίτησε ως αριστούχος. Συνέχισε τις σπουδές του στην ΑΣΚΤ έχοντας για δασκάλους του τους Θανάση Πανουργιά, ηµήτρη Καλαµαρά και Βασίλη Παπαϊωάνου. Την περίοδο 1990-1997 εργάστηκε στην Ακρόπολη των Αθηνών ως γλύπτης-συντηρητής και µέχρι το 2000 δούλευε ως Γλύπτης (ΠΕ 10) στο Μουσείο της Ακροπόλεως. 69

Είναι µέλος του ΕΕΤΕ και συχνά τιµάται ως µέλος των επιτροπών κρίσεως του από τους συναδέλφους του. Είναι µέλος του Συλλόγου Γλυπτών Ελλάδος τον οποίον και υπηρέτησε την περίοδο 1998-2000 ως Πρόεδρος. Ασχολείται µε την Εικαστική εκπαίδευση από το 1988 και ίδρυσε τα Εργαστήρια Τέχνης του ήµου Αγίας Παρασκευής ( ΗΠΕΑΠ). Από το 2001 εργάζεται ως Επίκουρος Καθηγητής στο ηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης στη σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών. Έχει πραγµατοποιήσει 4 ατοµικές εκθέσεις και έχει πάρει µέρος σε πολλές οµαδικές σε Ελλάδα και εξωτερικό. Επιπλέον, έχει συµµετάσχει σε 10 Συµπόσια Γλυπτικής και έργα του µπορούν να βρεθούν σε ιδιωτικές συλλογές αλλά και ηµόσιους χώρους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έµπνευση του καλλιτέχνη αποτέλεσαν η Αρχαϊκή και Κλασσική περίοδος της Ελληνικής Γλυπτικής Τέχνης, η Αιγυπτιακή Τέχνη και η Γλυπτική Τέχνη της Νοτίου Αµερικής ( Ίνκας - Αζτέκοι ),ο Α. Ροντέν, το Σουρεαλιστικό Μανιφέστο του Α. Μπρετόν, το κίνηµα του BAUHAUS, ο Γιαννούλης Χαλεπάς και ο Πικάσο, η Κοσµογονία του Ησίοδου και η Πλατωνική Σκέψη, η σύγχρονή πυρηνική φυσική, η Ελληνική Μυθολογία και το θέατρο σκιών. Σε συνέντευξή του ο δηµιουργός 70