ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ LIFE «Μεσογειακή φώκια και Αλιεία: Αντιμετωπίζοντας τη σχέση ανταγωνισμού και αλληλεπίδρασης στις ελληνικές θάλασσες» ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΛΙΕΙΑ «Η θάλασσα κοινό μας σπίτι» Για Μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου ΜΟm - Σεπτέμβρης 2007
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΤΟΧΟΙ...2 ΟΜΑΔΑ ΣΤΟΧΟΣ...2 ΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ...2 ΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ...3 1. Παρουσίαση προγράμματος...3 2. Σκεπτικό - Στόχοι...3 3. Εκπαιδευτικό Σεμινάριο...4 4. Υλοποίηση Μελέτης...4 5. Σχολική Γιορτή...5 6. Παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού...5 ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ...6 1
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΛΙΕΙΑ ΣΤΟΧΟΙ Oι βασικοί στόχοι του προγράμματος είναι: 1. Οι μαθητές να γνωρίσουν και να εκτιμήσουν το θαλάσσιο οικοσύστημα. 2. Να κατανοήσουν τη σχέση αλληλεξάρτησης και αλληλεπίδρασης που αναπτύσσεται μεταξύ θάλασσας, ψαράδων και τοπικής κοινωνίας. 3. Να καλλιεργήσουν συμπεριφορά ενεργού πολίτη. ΟΜΑΔΑ ΣΤΟΧΟΣ Μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ Οι περιβαλλοντικές ομάδες των σχολείων θα πραγματοποιήσουν μια ερευνητική εργασία στο νησί τους με στόχο να δουν: Πως επηρεάζεται η ανάπτυξη της περιοχής από το θαλάσσιο περιβάλλον και τις αλιευτικές δραστηριότητες. Οι μαθητές θα χωριστούν σε ομάδες και θα αναλάβουν να ερευνήσουν το θέμα από τις αρχές του 20 ου μέχρι και τις μέρες μας. Για κάθε χρονική περίοδο τα παιδιά θα ερευνήσουν πως επηρεάστηκε η ανάπτυξη του τόπου τους από τις αλιευτικές δραστηριότητες και το θαλάσσιο πλούτο σε οικονομικό, κοινωνικό, πολιτιστικό και περιβαλλοντικό επίπεδο. Οι πληροφορίες που θα συλλέξουν οι μαθητές θα προέρχονται από συνεντεύξεις κατοίκων της περιοχής, τη βιβλιογραφία, επισκέψεις σε μουσεία, και το internet. Η MΟm θα στηρίξει τους εκπαιδευτικούς που θα αναλάβουν το πρόγραμμα με κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό και σεμινάρια. Στο τέλος της έρευνας τους οι μαθητές θα παρουσιάσουν το δικό τους όραμα για την ανάπτυξη της περιοχή τους το οποίο θα παρουσιάσουν στην τοπική κοινωνία. 2
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ 1. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Στην αρχή της σχολικής χρονιάς θα γίνει παρουσίαση του εκπαιδευτικού προγράμματος, με στόχο την ενημέρωση των εκπαιδευτικών για το πρόγραμμα και την ευαισθητοποίηση τους σε σχέση με τη συμμετοχή τους. 2 ΣΚΕΠΤΙΚΟ - ΣΤΟΧΟΙ Το σκεπτικό της ερευνητικής εργασίας είναι οι μαθητές να οργανώσουν και να υλοποιήσουν μόνοι τους μια έρευνα για την περιοχή τους, έτσι ώστε: 1. Να αντιληφθούν το πόσο στενά συνδεδεμένος είναι ο τρόπος ζωής και η ανάπτυξη της περιοχής με τις αλιευτικές δραστηριότητες και το θαλάσσιο οικοσύστημα. 2. Να κατανοήσουν τη σημασία της προστασίας του θαλάσσιου πλούτου και της διατήρησης των ιχθυοαποθεμάτων για τη διατήρηση του χαρακτήρα της περιοχής. Αφού ολοκληρώσουν την έρευνα με τους κατοίκους της περιοχής τους (ψαράδες, ηλικιωμένους, τοπική αρχή, δασκάλους, εκκλησιαστική κοινότητα, οικολόγους, πολιτιστικούς συλλόγους και άλλους παράγοντες της περιοχής που θα ερωτηθούν), οι μαθητές καλούνται να οραματιστούν το μέλλον του τόπου τους, προτείνοντας το δικό τους σχέδιο δράσης σε μια γιορτή που θα γίνει στο τέλος της σχολικής χρονιάς. Για το σχέδιο δράσης τους θα ενημερώσουν τους τοπικούς άρχοντες, τα αρμόδια υπουργεία και τη Βουλή. Με αυτόν τον τρόπο θα τους δοθεί η δυνατότητα να εκφράσουν τις απόψεις τους στα κέντρα λήψης αποφάσεων (που πολλές φορές τα θεωρούν απρόσιτα). Οι μαθητές με την παρουσίαση των εργασιών τους στην τοπική κοινωνία θα μάθουν με βιωματικό τρόπο τη σημασία της συμμετοχής στα κοινά. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ H εργασία αυτή βασίζεται στις εκπαιδευτικές μεθόδους «Δημοσκόπηση» και «Μετακίνηση στο Προς Μελέτη Πεδίο». Αναφορικά με την δεύτερη μέθοδο, το προς μελέτη πεδίο δεν είναι μια προστατευόμενη περιοχή όπως συνηθίζεται στην περιβαλλοντική εκπαίδευση, αλλά η ίδια η τοπική κοινότητα. Οι μαθητές καλούνται να αναζητήσουν μέσα από τις καθημερινές συνήθειες, τις παραδόσεις, τις αφηγήσεις και τις δραστηριότητες των κατοίκων της περιοχής τους, πιθανούς δεσμούς της τοπικής κοινωνίας με τη θάλασσα και την αλιεία. Αναλυτικότερα οι μαθητές καλούνται να: εξασκηθούν στη μελέτη και παρατήρηση της κοινωνικής ζωής του τόπου τους καταγράψουν συμπεριφορές και απόψεις που συνδέονται με τη θάλασσα και την αλιεία. συνδέσουν τον εαυτό τους με την ιστορία του τόπου τους 3
διαπιστώσουν τα προβλήματα που προκύπτουν, για τη φυσιογνωμία και την διαφύλαξη του χαρακτήρα του τόπου τους, από τη διατάραξη της σχέσης θαλάσσιο οικοσύστημα αλιευτικές δραστηριότητες τοπική κοινωνία. Αφού διαπιστώσουν τα προβλήματα αυτής της σχέσης, καλούνται να προτείνουν λύσεις. Το υλικό της έρευνας θα συλλεχθεί από συνεντεύξεις που θα πάρουν οι ίδιοι οι μαθητές από τους κατοίκους της περιοχής τους. Οι μαθητές μέσα από μια συζήτηση που θα συνδιοργανώσει η ΜOm με τους εκπαιδευτικούς, θα αναλύσουν το θέμα σε επιμέρους θεματικούς άξονες, θα δημιουργήσουν ομάδες για κάθε τομέα έρευνας, θα μάθουν πως διεξάγεται μια συνέντευξη, πως φτιάχνεται ένα ερωτηματολόγιο, πως να επεξεργάζονται τα στοιχεία που θα συλλέξουν, πως γίνεται η βιβλιογραφική έρευνα και η αναζήτηση και η επικοινωνία στο internet. 3. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ Στην αρχή της χρονιάς, η MOm θα διοργανώσει ένα σεμινάριο στην περιβαλλοντική ομάδα του σχολείου. Σε αυτό το εκπαιδευτικό σεμινάριο οι δραστηριότητες μας θα είναι: Ανάλυση του θέματος μαζί με τους μαθητές Καθορισμός των ομάδων εργασίας Η εκπαίδευση των μαθητών στη διεξαγωγή συνεντεύξεων, δημιουργία ερωτηματολογίων, αναζήτηση πληροφοριών από βιβλιογραφικές και διαδικτυακές πηγές, χρήση e-mail για να επικοινωνούν μαζί μας ή με άλλους φορείς. Καθορισμός των ερωτήσεων από τους μαθητές Η MOm θα δωρίσει δυο δημοσιογραφικό μαγνητόφωνο στο σχολείο 4. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ Μετά το σεμινάριο, η ομάδα θα διεξάγει συνεντεύξεις σε κατοίκους της περιοχής, θα αναζητήσει στοιχεία στο internet και τη βιβλιογραφία και θα επισκεφτεί μουσεία της περιοχής. Μέσα από αυτή την αναζήτηση οι μαθητές θα αντλήσουν πληροφορίες για την αλιευτική παράδοση του τόπου τους, το θαλάσσιο πλούτο της περιοχής, τη σχέση αλιείας - θαλάσσιου οικοσυστήματος και την ανάπτυξη της περιοχής τους τον τελευταίο αιώνα σε σχέση με την αλιεία και το θαλάσσιο περιβάλλον. Με την ολοκλήρωση της έρευνας θα προτείνουν το δικό τους όραμα (σχέδιο δράσης) για την ανάπτυξη της περιοχή τους. Από τις προτάσεις που θα ακουστούν, θα αποφασίσουν όλοι μαζί ποιες ή ποια από αυτές μπορεί να υλοποιηθεί. Αφού καταλήξουν σε ένα κοινό σχέδιο δράσης θα γράψουν μια επιστολή με τις προτάσεις τους, όπου θα εξηγούν τους λόγους για τους οποίους τις υποστηρίζουν. Η επιστολή θα απευθύνεται στους τοπικούς άρχοντες, σε βουλευτές και υπουργούς. Επίσης η περιβαλλοντική ομάδα θα φτιάξει έναν οδηγό που θα αναφέρεται ο τρόπος δουλειάς, τα βήματα που ακολούθησαν στην έρευνα τους, τα στοιχεία που συνέλεξαν, όλες τις προτάσεις τους για την 4
ανάπτυξη της περιοχής, και το τελικό σχέδιο δράσης τους. Ο οδηγός του προγράμματος θα συνοδεύει την επιστολή των μαθητών προς τους άρχοντες. Τέλος τις απόψεις τους θα τις παρουσιάσουν στην τοπική κοινωνία στη γιορτή που θα γίνει στο τέλος της σχολικής χρονιάς. 5. ΣΧΟΛΙΚΗ ΓΙΟΡΤΗ Η γιορτή αυτή που θα διοργανωθεί προς το τέλος της σχολικής χρονιάς, θα σηματοδοτήσει και το τέλος του εκπαιδευτικού προγράμματος. Στόχος της γιορτής θα είναι: η προβολής της παιδαγωγικής δουλειάς προς το ευρύ κοινό η ευαισθητοποίηση των γονέων σε θέματα προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος να προβληματίσει και να ενεργοποιήσει τους μαθητές σε θέματα σχετικά με την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και αλιείας. Οι μαθητές μπορούν επίσης να εμπλακούν στο σχεδιασμό της αφίσας και της πρόσκλησης για αυτή τη διοργάνωση 6. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Για την υποστήριξη των εκπαιδευτικών που θα εμπλακούν στο πρόγραμμα, έχει σχεδιαστεί κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό. Το υλικό αυτό θα ενισχύσει το έργο των εκπαιδευτικών, ως προς τις γνώσεις και τη μεθοδολογία που θα πρέπει να ακολουθήσουν. Συνοπτικά το εκπαιδευτικό υλικό περιέχει Οδηγό για το σεμινάριο Οδηγό για θέματα σχετικά με την αλιεία Οδηγό σχετικά με τρόπους ενεργοποίησης των παιδιών Βιβλιογραφία και δικτυακούς τόπους σχετικούς με το θέμα (παραδείγματα τοπικής ανάπτυξης άλλων περιοχών) Στοιχεία αρμόδιων φορέων (διευθύνσεις, τηλέφωνα, σύντομες πληροφορίες) 5
ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑ Παρουσίαση Προγράμματος Οκτώβρης ή Νοέμβρης ½ - 1 ώρα Εκπαιδευτικό Σεμινάριο Νοέμβρης ή Δεκέμβρης 2 ώρες Υλοποίηση Εργασίας Σχολική Γιορτή Νοέμβρης - Μάιος Μάιος 6