Διαμεσολάβηση 35/2014 Σελίδα 1 ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ 35/2014 (Άρθρο 77 παρ. 3 Ν.3852/2010) Προς 1) Κύριο *** *** *** 2) Τμήμα Επιδοματικής Πολιτικής allil.epid@cityofathens.gr 3) Διεύθυνσης Κοινωνικής Αλληλεγγύης allil.ygeia@cityofathens.gr Κοινοποίηση 1) Γραφείο Δημάρχου sec.gkaminis@gmail.com 2) Γραφείο Αντιδημάρχου Κοινωνικής Πολιτικής & Αλληλεγγύης ad. koinonikisallil@cityofathens.gr 3) Γραφείο Γενικού Γραμματέα Δήμου secrgeneral@cityofathens.gr 4) Γραφείο Συμπαραστάτη του Δημότη katsaiti@cityofathens.gr Ι. Η καταγγελία 1. O Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης δέχθηκε την υπ' αρ. πρωτ. ***/17.3.2013 καταγγελία, η οποία έλαβε αρ. *** στο Μητρώο καταγγελιών. Αντικείμενο της καταγγελίας είναι η διακοπή ειδικής οικονομικής ενίσχυσης και η απόφαση περί επιστροφής ποσού ως αχρεωστήτως εισπραχθέν εισόδημα, για το δικαστικά συμπαραστατούμενο τέκνο του *** ***. 2. Ο καταγγέλλων αναφέρει ότι αδυνατεί να επιστρέψει το ποσό με τις προσαυξήσεις, καθώς είναι συνταξιούχος που λαμβάνει σύνταξη ποσού 880 ευρώ τον μήνα, ενώ το τέκνο του διαμένει σε ειδική κοινωνική δομή, προς την οποία καταβάλλεται το ποσό των 250 ευρώ μηνιαίως.
Διαμεσολάβηση 35/2014 Σελίδα 2 ΙΙ. Αρμοδιότητα του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης 4. Σύμφωνα με το άρθρο 77 παρ. 3 του Ν.3852/2010 (Πρόγραμμα Καλλικράτης), ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης δέχεται καταγγελίες άμεσα θιγόμενων πολιτών και επιχειρήσεων για κακοδιοίκηση από τις υπηρεσίες, τα νομικά πρόσωπα και τις επιχειρήσεις του Δήμου και διαμεσολαβεί για την επίλυση των σχετικών προβλημάτων. 5. Στην προκειμένη περίπτωση, ο καταγγέλλων αναφέρεται σε απόφαση υπηρεσίας του Δήμου για επιστροφή χρηματικού ποσού ως αχρεωστήτως εισπραχθέντος κι ως εκ τούτου η καταγγελία προέρχεται από άμεσα θιγόμενο πολίτη και αφορά πράξη υπηρεσίας του Δήμου. Για τον λόγο αυτό, η καταγγελία πρέπει να εξεταστεί ως προς την βασιμότητά της. ΙΙΙ. Νομικό μέρος 6. Με την Υπουργική Απόφαση Γ4α/Φ.255/161/1989 (ΦΕΚ Β' 108, Οικονομική ενίσχυση ατόμων με ειδικές ανάγκες ) των Υπουργών Οικονομικών και Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, εγκρίθηκε η εφαρμογή ενιαίου προγράμματος οικονομικής ενίσχυσης των ατόμων με ειδικές ανάγκες, ανεξαρτήτως ηλικίας, τα οποία είναι ανασφάλιστα ή έμμεσα ασφαλισμένα και λόγω σοβαρής σωματικής, νοητικής ή ψυχικής ασθένειας ή αναπηρίας είναι ανίκανα, σε ποσοστό τουλάχιστον 67%, για άσκηση βιοποριστικού επαγγέλματος. Σύμφωνα με το άρθρο 2 ( Προυποθέσεις χορήγησης της οικονομικής ενίσχυσης ), τα ανασφάλιστα ή έμμεσα ασφαλισμένα άτομα δεν θα πρέπει: (α) να εμπίπτουν σε κάποιο από τα ειδικά προγράμματα οικονομικής ενίσχυσης ατόμων με ειδικές ανάγκες που εφαρμόζονται από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, (β) να λαμβάνουν οικονομική ενίσχυση για τον ίδιο λόγο από το Δημόσιο ή από οποιαδήποτε άλλη πηγή (ασφαλιστικό οργανισμό ταμείο κλ.π.) ίση ή μεγαλύτερη από το ποσό της οικονομικής ενίσχυσης που προβλέπει η απόφαση αυτή, (γ) να περιθάλπονται, με δαπάνες του Δημοσίου, ως εσωτερικοί ασθενείς ή τρόφιμοι σε Δημόσια Νοσηλευητικά ή Προνοιακά Ιδρύματα, αντίστοιχα, για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του τριμήνου. Κατά το άρθρο 4, τα άτομα που αναφέρονται στο άρθρο 1 της απόφασης αυτής τυγχάνουν οικονομικής ενίσχυσης εφόσον το μηνιαίο ατομικό ή οικογενειακό τους, κατά περίπτωση εισόδημα δεν υπερβαίνει τα όρια που αναφέρονται στο άρθρο 1 της υπ' αρ. Γ4β/Φ.32/οικ.3298/24.12.87 (ΦΕΚ 39/88 τ.β) υπουργικής απόφασης, το οποίο όμως έχει καταργηθεί. Με το άρθρο 5 προβλέπονται τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για την έκδοση της αναγνωριστικής απόφασης καταβολής της οικονομικής ενίσχυσης. Σε αυτά
Διαμεσολάβηση 35/2014 Σελίδα 3 περιλαμβάνονται αίτηση του αναπήρου με την οποία ζητεί την χορήγηση της οικονομικής ενίσχυσης, βεβαίωση της οικείας δημοτικής αρχής, γνωμάτευση της πρωτοβάθμιας υγειονομικής επιτροπής και υπεύθυνη δήλωση του αναπήρου στην οποία δηλώνονται τα εξής: (1) μόνιμη κατοικία, σύνθεση και μηνιαίο εισόδημα της οικογένειας στην οποία θα διαβιώνει το ανάπηρο άτομο με φωτοαντίγραφο του εκκαθαριστικού, (2) ότι η παρεχόμενη οικονομική ενίσχυση θα χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά και μόνο για τις ανάγκες του αναπήρου ατόμου, (3) ότι το ανάπηρο άτομο και η οικογένειά του δεν εισπράττει άμεσα ή έμμεσα σύνταξη ή άλλη οικονομική ενίσχυση από οποιαδήποτε πηγή της ημεδαπής ή της αλλοδαπής για την ίδια αναπηρία ή πάθηση. Σε περίπτωση που εισπράττεται για την ίδια ή άλλη αναπηρία ή πάθηση με οποιαδήποτε μορφή κάποιο οικονομικό βοήθημα (είτε σαν επίδομα είτε σαν προσαύξηση μισθού ή σύνταξης), τότε δηλώνεται το ποσό αυτό με κάθε λεπτομέρεια. (4) ότι αναλαμβάνει την υποχρέωση να ειδοποιήσει αμέσως την αρμόδια ως άνω υπηρεσία σε περίπτωση περιθάλψεως του αναπήρου σε Ίδρυμα (Προνοιακό) ή νοσοκομείο, αλλαγής του τόπου κατοικίας του, θανάτου ή λήψης οικονομικής ενίσχυσης ή σύνταξης κ.λ.π. Σύμφωνα με το άρθρο 8 ( Αναθεώρηση δικαιώματος επιδότησης ), το δικαίωμα για την απόληψη της οικονομικής ενίσχυσης αναθεωρείται τακτικά κάθε τρία χρόνια, έκτακτα δε όταν προκύψουν νέα στοιχεία που καθιστούν αναγκαία την αναθεώρηση. Για την τακτική ή έκτακτη αναθεώρηση απαιτείται έκθεση Κοινωνικής Εργασίας Κοινωνικής Λειτουργού και δήλωση του Υπευθύνου προς είσπραξη και διαχείριση, καθώς και γνωματεύσεις της Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Υγειονομικής Επιτροπής ανάλογες με εκείνες που απαιτούνται κατά την αρχική αναγνώριση του δικαιώματος. Η έκθεση της Κοινωνικής Λειτουργού απαιτείται, εφόσον τούτο κριθεί αναγκαίο, να αναφέρεται στην προσωπική και οικογενειακή κατάσταση του αναπήρου και στην καλή ή όχι διαχείριση των χρημάτων της οικονομικής ενίσχυσης από το άτομο που έχει ορισθεί για αυτό το σκοπό. ΙV. Eπιχειρήματα της υπηρεσίας σε αντίστοιχη υπόθεση 7. Στις 3.12.2013 ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης υπέβαλε στον Δήμαρχο Αθηναίων την Ειδική Πρόταση 2/2013 για την εφαρμογή των δικαιωμάτων των Ατόμων με Αναπηρίες στο πλαίσιο των διοικητικών διαδικασιών του Δήμου Αθηναίων 1. Στις σελ. 11 επ. της Ειδικής Πρότασης 2/2013 αναδεικνύεται το πρόβλημα της μη εφαρμογής του άρθρου 8 της Υπουργικής Απόφασης Γ4/Φ225/161/03-02-89 περί ανάθεσης σύνταξης έκθεσης σε κοινωνική λειτουργό πριν την αναθεώρηση της απόφασης οικονομικής ενίσχυσης. Στην Ειδική Πρόταση εξηγείται ότι η συγκεκριμένη ασφαλιστική δικλείδα εμπίπτει στο πλαίσιο της διεθνούς υποχρέωσης της Ελλάδας για κοινωνική προστασία των ατόμων με αναπηρίες, σύμφωνα με την Σύμβαση του Ο.Η.Ε. Για τα Δικαιώματα Ατόμων με Αναπηρίες που κυρώθηκε και τέθηκε σε ισχύ ως αναπόσπαστο μέρος του εθνικού δικαίου με τον Ν.4074/2012 (Φ.Ε.Κ. 88 Α'/11.4.2012). 1 Κείμενο προσβάσιμο στην ιστοθέση: http://www.cityofathens.gr/symparastatis/node/913
Διαμεσολάβηση 35/2014 Σελίδα 4 8. Στις 29.12.2013 ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης επαναπροώθησε με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου την Διαμεσολάβηση 180/2013/Α, η οποία αφορά παρεμφερή υπόθεση, στους αποδέκτες της. Στις 30.12.2013, ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης έλαβε την υπ' αρ. πρωτ. οικ.9114/14.11.2013 έγγραφη απάντηση της υπηρεσίας. Η υπηρεσία απαντά ότι, σε εκείνη την περίπτωση, η διαδικασία και η εφαρμογή της αναθεώρησης είναι άνευ ουσιαστικής σημασίας διότι το συγκεκριμένο επίδομα έχει ήδη διακοπεί από την Υπηρεσία μας από τις 31.12.2011 λόγω συνταξιοδότησης της κας *** από άλλο φορέα. Στο ίδιο έγγραφο, η υπηρεσία αναφέρει ότι στο άρθρο 3 της αρ. Δ29/α/Φ.32/Γ.Π.οικ.10804/528 Κ.Υ.Α. (ΦΕΚ Β./1189/15.5.2013) η οποία τροποποιεί την Κ.Υ.Α. του 1989 ορίζεται ότι σχετικά με δικαιούχο προνοιακού επιδόματος δύναται σε εξαιρετικές μόνο περιπτώσεις να πραγματοποιείται επίσκεψη Κοινωνικής Λειτουργού προκειμένου να διαπιστωθεί εάν ο δικαιούχος βρίσκεται εν ζωή. Κατόπιν αυτών, η υπηρεσία έκρινε ότι η σύνταξη έκθεσης από Κοινωνική Λειτουργό για την συγκεκριμένη περίπτωση δεν είναι απαραίτητη, διότι δεν συνάδει τόσο με τις γενικές, όσο και τις ειδικές παραμέτρους της υπόθεσης διακοπής του επιδόματος και της εν συνεχεία διεκδίκησης από την υπηρεσία αχρεωστήτως εισπραχθέντος ποσού, στην οποία διεκδίκηση η υπηρεσία εμμένει. 9. Η υπηρεσία, με την ανωτέρω απάντησή της, επικαλείται τροποποίηση της Κ.Υ.Α. Γ4/Φ225/161/03,02.1989 από την Κ.Υ.Α. Δ29/α/Φ.32/Γ.Π.οικ.10804/528. Η τελευταία κοινή υπουργική απόφαση αντικαθιστά το άρθρο 1 της K.Y.A. του 1989, με την διατύπωση Εγκρίνουμε την εφαρμογή προγράμματος οικονομικής ενίσχυσης Βαριάς Αναπηρίας των ατόμων εκείνων ανεξαρτήτως ηλικίας τα οποία είναι ανασφάλιστα ή έμμεσα ασφαλισμένα και λόγω σοβαρής σωματικής, νοητικής ή ψυχικής ασθένειας ή αναπηρίας έχουν ποσοστό αναπηρίας από 67% και άνω. Παρατηρείται ότι η συγκεκριμένη αντικατάσταση αναδιατυπώνει λεκτικά το πεδίο εφαρμογής της οικονομικής ενίσχυσης, το οποίο εξακολουθεί ουσιαστικά να παραμένει το ίδιο. Με το άρθρο 1 παρ. 2, η απόφαση τροποποιεί το άρθρο 5 παρ. 1 περ. (γ) της Κ.Υ.Α. του 1989, έτσι ώστε η γνωμάτευση της Πρωτοβάθμιας Υγειονομικής Επιτροπής συντάσσεται πλέον από την Υγειονομική Επιτροπή των Κέντρων Πιστοποίησης Αναπηρίας (ΚΕΠΑ). Με το άρθρο 2, η απόφαση αντικαθιστά διατάξεις που αφορούν τα άτομα με νεφρική ανεπάρκεια και διαβήτη. Με το άρθρο 3 ορίζεται η υποχρέωση των δικαιούχων οικονομικής ενίσχυσης να προσέρχονται μία φορά το χρόνο κατόπιν σχετικής ειδοποίησης με την ταυτότητά τους ή άλλο έγγραφο στην ως άνω υπηρσία. Σε περιπτωσεις αδυναμίας μετακίνησης ή άλλου κωλύματος στην αρμόδια υπηρεσία θα προσέρχεται ο νόμιμος εκπρόσωπος ή εξουσιοδοτημένος αντιπρόσωπος του δικαιούχου. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, δύναται να πραγματοποιείται επίσκεψη κοινωνικού λειτουργού προκειμένου να διαπιστωθεί εάν ο δικαιούχος βρίσκεται εν ζωή. Σύμφωνα με το άρθρο 4 της απόφασης, κατά τα λοιπά εφαρμόζονται οι διατάξεις της Κ.Υ.Α. του 1989, όπως έχουν τροποποιηθεί και ισχύουν. 10. Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι η νεότερη Κ.Υ.Α. ουδόλως τροποποίησε το άρθρο 8 της Κ.Υ.Α. του 1989 που επιβάλλει (... απαιτείται... ) την σύνταξη έκθεσης κοινωνικής λειτουργού για κάθε περίπτωση έκτακτης ή τακτικής αναθεώρησης του δικαιώματος οικονομικής ενίσχυσης. Το άρθρο 3 της νέας Κ.Υ.Α. αναφέρεται σε διακριτική ευχέρεια της Διοίκησης (... σε εξαιρετικές περιπτώσεις... ) που αφορά την νεότερη υποχρέωση των δικαιούχων για
Διαμεσολάβηση 35/2014 Σελίδα 5 κατ' έτος προσέλευση των ιδίων ή εκπροσώπων τους στην υπηρεσία, προκειμένου να διαπιστώνεται ότι άτομα που δεν προσέρχονται τα ίδια ή οι εκπρόσωποί τους, εξακολουθούν να βρίσκονται στη ζωή. Επομένως, το πεδίο εφαρμογής της συγκεκριμένης εξαιρετικής ρύθμισης είναι εντελώς διαφορετικό από το πεδίο εφαρμογής των προϋποθέσεων του άρθρου 8 της Κ.Υ.Α. του 1989 και δεν εισάγει τροποποίηση αυτών, ούτε μεταβάλλει την δέσμια αρμοδιότητα της διοίκησης σε διακριτική ευχέρεια. Ως εκ τούτου, ο ισχυρισμός της υπηρεσίας περί δήθεν τροποποίησης της διοικητικής υποχρέωσης του άρθρου 8 της Κ.Υ.Α. του 1989 είναι νόμω αβάσιμος και απορριπτέος. 11. Περαιτέρω, από την απάντηση προκύπτει ότι η υπηρεσία, χαρακτηρίζοντας την έκθεση κοινωνικής λειτουργού ως άνευ ουσιαστικής σημασίας και κρίνοντας ότι δεν είναι απαραίτητη διότι δεν συνάδει τόσο με τις γενικές όσο και τις ειδικές παραμέτρους της υπόθεσης της διακοπής του επιδόματος, αντιλαμβάνεται την προϋπόθεση της ύπαρξης της έκθεσης ως δυνητική. Η υπηρεσία θεωρεί ενδεχομένως ότι με την απόφαση περί διακοπής του δικαιώματος, δεν έχει επέλθει αναθεώρησή του. Μια τέτοια θεώρηση βρίσκεται σε αντίθεση με την διατύπωση του άρθρου 8 παρ. 1 της Κ.Υ.Α. του 1989, διάταξη κατά την οποία το δικαίωμα για την απόληψη της οικονομικής ενίσχυσης αναθεωρείται τακτικά κάθε τρία χρόνια, έκτακτα δε όταν προκύψουν νέα στοιχεία που καθιστούν αναγκαία την αναθεώρηση. Από την διατύπωση αυτή προκύπτει ότι η πράξη διακοπής της οικονομικής ενίσχυσης, κατόπιν νέων στοιχείων (όπως είναι η συνταξιοδότηση από άλλο φορέα) συνιστά έκτακτη αναθεώρηση της οικονομικής ενίσχυσης. Διαφορετική προσέγγιση, κατά την οποία η διακοπή δεν συνιστά έκτακτη αναθεώρηση, θα επέτρεπε την παρέμβαση της διοίκησης στο δικαίωμα της οικονομικής ενίσχυσης, χωρίς την τήρηση των εγγυητικών προϋποθέσεων της Κ.Υ.Α. του 1989 κι επομένως θα βρισκόταν σε σχέση έντασης προς το δικαίωμα κοινωνικής προστασίας του άρθρου 28 της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία. 12. Τέλος, η υπηρεσία δεν έχει αιτιολογήσει ειδικώς την εντελώς διαφορετική αντιμετώπιση της εκεί καταγγέλλουσας, σε σχέση με την καταγγέλουσα στην παρόμοια υπόθεση 171 που έχει επισημανθεί στην Διαμεσολάβηση 180/2013 και στην Διαμεσολάβηση 180/2013/Α. Ανεξάρτητα από τις μεταβολές προσώπων στην στελέχωση της υπηρεσίας, η Διοίκηση οφείλει να χαρακτηρίζεται από συνέχεια και συνέπεια στην αντιμετώπιση όμοιων αιτημάτων, αρχή που δεν φαίνεται να έχει τηρηθεί από τις συγκεκριμένες ανταποκρίσεις στην υπό κρίση υπόθεση. ΙV. Διαμεσολάβηση για την επίλυση του προβλήματος 13. Κατόπιν των ανωτέρω, ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης καλεί την υπηρεσία να χορηγήσει αντίγραφο της πράξης με την οποία διεκόπη η οικονομική ενίσχυση του δικαστικά συμπαραστατούμενου τέκνου του εδώ καταγγέλλοντος, καθώς και την Έκθεση Κοινωνικού Λειτουργού που προηγήθηκε της έκδοσης της πράξης διακοπής. Αθήνα, 26 Μαρτίου 2014
Διαμεσολάβηση 35/2014 Σελίδα 6 Ο ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΤΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΗ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Βασίλης Σωτηρόπουλος