Φροντιστήρια «δυαδικό» 1 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ δυαδικό Γενικές εξετάσεις 2014 Ιστορία Κατεύθυνσης Τα θέματα επεξεργάστηκαν οι καθηγητές των Φροντιστηρίων «δυαδικό» Σαλασίδου Δ. ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α1 Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων: α. Αγροτική μεταρρύθμιση β. Κίνημα στο Γουδί γ. Συνθήκη των Σεβρών (28 Ιουλίου/10 Αυγούστου 1920). Μονάδες 15 α. Σελ. 42 σχολικό βιβλίο: «Καθώς η κατοχή γης κοινωνικές συνθήκες». β. Σελ. 86-87 σχολικό βιβλίο: «Στις 15 Αυγούστου τις επιδιώξεις του». γ. Σελ. 96 σχολικό βιβλίο: Η συνθήκη των Σεβρών απτή πραγματικότητα». ΘΕΜΑ Α2 Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας τη λέξη Σωστό ή Λάθος δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση: α. Η πολιτική και κοινωνική επιρροή των σοσιαλιστικών ομάδων και των εργατικών ομαδοποιήσεων, στο τέλος του 19 ου αιώνα, ήταν σαφώς μεγαλύτερη στην Ελλάδα από εκείνη που άσκησαν αντίστοιχα κινήματα σε βιομηχανικές χώρες της Δύσης αλλά και σε βαλκανικές. β. Στο τέλος του 1904 έληξε η περίοδος της Γενικής Συνέλευσης (στην Κρήτη) και προκηρύχθηκαν εκλογές για την ανάδειξη 64 βουλευτών. γ. Με βάση το άρθρο 11 της Σύμβασης της Λοζάνης ιδρύθηκε η Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής με έδρα την Κωνσταντινούπολη. δ. Το Μάιο του 1927 ιδρύθηκε η Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία άρχισε τη λειτουργία της ένα χρόνο αργότερα. ε. Μετά τη διάλυση της ΕΑΠ, το 1930, τα χρέη των αγροτών προσφύγων ανέλαβε να εισπράξει η Εθνική Τράπεζα. Μονάδες 10 α Λ β Σ γ Σ δ Σ
2 Φροντιστήρια «δυαδικό» ε Λ ΘΕΜΑ Β1. Να αναφερθείτε: α) στην οργάνωση των ελληνικών πολιτικών κομμάτων, σε επίπεδο ηγεσίας, κατά το τελευταίο τέταρτο του 19 ου αιώνα (μονάδες 7) και β) στους λόγους για τους οποίους δεν προέκυψαν ταξικά κόμματα στην Ελλάδα, κατά την ίδια περίοδο. (μονάδες 6) Μονάδες 13 α) Σελίδα 84 σχολικό βιβλίο: «Η οργάνωση των κομμάτων εκλογικής τους περιφέρειας» β) Σελίδα 84 σχολικό βιβλίο: «Αντίθετα με άλλες του ενεργού πληθυσμού» ΘΕΜΑ Β2. Να αναφερθείτε: α) στις ενέργειες του Μητροπολίτη Τραπεζούντας Χρύσανθου για το ποντιακό ζήτημα, κατά το συνέδριο Ειρήνης (1918-1919) στο Παρίσι (μονάδες 6) και β) στις ενέργειες του Μητροπολίτη Αμάσειας Γερμανού Καραβαγγέλη, κατά το 1921, για το ίδιο ζήτημα. (μονάδες 6) Μονάδες 12 α) Σελίδα 250-251 σχολικό βιβλίο: «Η κυβέρνηση του Ελευθερίου υπέρ του λαού σας» β) Σελίδα 252-253 σχολικό βιβλίο: «Παρά το αρνητικό κλίμα του ίδιου έτους» ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ ΘΕΜΑ Γ1. Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που σας δίνονται, να αναφερθείτε: α) στις εκλογικές αναμετρήσεις του Νοεμβρίου 1910 (αμέσως μετά την παραίτηση Δραγούμη) και του Μαρτίου του 1912, καθώς και στον συσχετισμό των πολιτικών δυνάμεων που προέκυψαν από αυτές (μονάδες 15) και β) στη στάση του Βενιζέλου ως πρωθυπουργού της Ελλάδας στο Κρητικό ζήτημα μέχρι και τις 12 Οκτωβρίου 1912. (μονάδες 10) Μονάδες 25 ΚΕΙΜΕΝΟ Α [ ] Στις 6 Οκτωβρίου [1910] ορκίσθηκε η κυβέρνηση υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος ανέλαβε και τα υπουργεία των Στρατιωτικών και των Ναυτικών [ ] Στις 8 Οκτωβρίου, ο πρωθυπουργός ανέπτυξε στο κοινοβούλιο τις βασικές κυβερνητικές θέσεις. [ ] Όταν [ ] στις 9 Οκτωβρίου ολοκληρώθηκε η συζήτηση γύρω από τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβερνήσεως, [ ] ο νέος πρωθυπουργός έσπευσε να επιζητήσει την ψήφο εμπιστοσύνης [ ]. Όταν διαπιστώθηκε η έλλειψη απαρτίας* [ ] ο Βενιζέλος υπέβαλε στο βασιλιά την παραίτησή του και εισηγήθηκε [ ] τη διάλυση του σώματος. [ ] Και ο Γεώργιος Α, διαισθανόμενος το εντεινόμενο λαϊκό ρεύμα υπέρ του Βενιζέλου δε δίστασε να δεχθεί την εισήγηση του πρωθυπουργού. Στις 12 Οκτωβρίου δημοσιεύτηκε [ ] η προκήρυξη νέων εκλογών [ ]. Η
Φροντιστήρια «δυαδικό» 3 πρωτοβουλία του ανώτατου άρχοντα προκάλεσε τη ζωηρή αντίδραση των παλαιών κομμάτων. Ο Γ. Θεοτόκης, ο Δ. Ράλλης και ο Κ. Μαυρομιχάλης, επικεφαλής των τριών ισχυρότερων κομματικών σχηματισμών, αποφάσισαν να καταγγείλουν τη βίαιη διάλυση της βουλής και να απόσχουν από την επικείμενη εκλογική αναμέτρηση. Η ερμηνεία της δραματικής αποφάσεως των τριών ηγετών ήταν εντούτοις στην ουσία συνυφασμένη λιγότερο με την καταγγελία της βασιλικής πρωτοβουλίας και περισσότερο με τη συνειδητοποίηση του πολιτικού αδιεξόδου όπου είχαν περιπέσει.[ ]Έτσι σε θέση αδυναμίας, η ηγεσία του παλαιού πολιτικού κόσμου κατέφυγε στο μέτρο της αποχής, με την ελπίδα ότι στο άμεσο μέλλον θα ήταν δυνατό να επιχειρήσει την τελική αναμέτρηση σε πεδίο περισσότερο πρόσφορο. Διερωτάται κανείς αν ο παλαιός πολιτικός κόσμος είχε καταστεί ανίκανος να σταθμίσει τη βαρύτητα των νέων καθοριστικών παραγόντων της ελληνικής δημόσιας ζωής ή αν είχε εναποθέσει τις ελπίδες του στην πιθανή φθορά της νέας κυβερνήσεως. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΔ : Νεώτερος Ελληνισμός από το 1881 ως το 1913, Eκδοτική Αθηνών, Αθήνα 20002, σ. 273-274. *απαρτία: ο αριθμός στη σύνθεση μελών (συνέλευσης, συμβουλίου κλπ που απαιτείται, προκειμένου να θεωρηθεί έγκυρη μια συνεδρίαση ή το αποτέλεσμά της. ΚΕΙΜΕΝΟ Β [ ] Ο Βενιζέλος και οι Φιλελεύθεροι και πάλι θριάμβευσαν. [εκλογές Μαρτίου 1912] [ ] Τα παλιά κόμματα, τα οποία είχαν απόσχει στις εκλογές [Νοέμβριος 1910], τώρα κατόρθωσαν να αναδείξουν βουλευτές μόνο εκεί όπου αποδεδειγμένα οι υποψήφιοί τους ήταν προσωπικότητες πρώτου μεγέθους. Και πάλι, όμως, πολλοί αρχηγοί μόλις και μετά βίας πέτυχαν να εκλεγούν, ενώ άλλοι, όπως ο Δ. Ράλλης και ο Α. Ζαΐμης, κατάφεραν να καταλάβουν κάποια έδρα στη νέα Βουλή μόνο σε αναπληρωματικές εκλογές, σε άλλες περιοχές. [ ] Στη νέα Βουλή [ ] άσκησαν την αντιπολίτευση οι παλιοί ηγέτες Γ. Θεοτόκης, Δ. Ράλλης, Κ. Μαυρομιχάλης και οι νέοι πολιτικοί ηγέτες Δ. Γούναρης, Π. Τσαλδάρης και λίγο αργότερα ο Ν. Δημητρακόπουλος. Η Βουλή αυτής της περιόδου υπήρξε εκείνη που επί ημερών της η Ελλάδα θριάμβευσε, αν και άρχισε το έργο της κάτω από δραματικές, πραγματικά, συνθήκες, που είχε δημιουργήσει η τελευταία ανάφλεξη του Κρητικού Ζητήματος. Η Κρήτη σκόπιμα είχε διενεργήσει εκλογές την ίδια μέρα με την Ελλάδα, με σκοπό να αποστείλει τους εκπροσώπους της στη νέα ελληνική Βουλή, αφού μετά το κίνημα των Νεότουρκων το νησί είχε κηρύξει την ένωση με την Ελλάδα. Μάλιστα, τα αποτελέσματα ήταν εντελώς διαφορετικά από αυτά στην Ελλάδα, καθώς το κόμμα του Ε. Βενιζέλου εξέλεξε μόνο 23 βουλευτές σε σύνολο 69. Η Τουρκία όμως παραμόνευε για να βρει αφορμή και να επιτεθεί εναντίον της Ελλάδας. Ο Βενιζέλος, βλέποντας ότι δεν ήταν καιρός για πολεμικές περιπέτειες, αρνήθηκε κατηγορηματικά στους βουλευτές από την Κρήτη να εισέλθουν στην ελληνική Βουλή. [ ] Η άρνηση αυτή δεν ήταν καθόλου εύκολη για τον παλαιό αγωνιστή και επαναστάτη. Τέσσερις μέρες παρέμεινε κλεισμένος στο ξενοδοχείο «Φρύνη» του Παλαιού Φαλήρου, στο οποίο διέμενε. Παπαρρηγόπουλος, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ.5: 1882-1974, National Geographic, σ. 42. Απάντηση α) Σχολικό βιβλίο Σελίδα 90 : «Ο Βενιζέλος πήρε εντολή μεταρρυθμιστικό του έργο» Στοιχεία Πηγής: Αναφορικά με την εκλογική αναμέτρηση του Νοεμβρίου 1910 πληροφορίες λαμβάνουμε και από το πρώτο ιστορικό παράθεμα. Ήδη λοιπόν από τις 6 Οκτωβρίου του ίδι-
4 Φροντιστήρια «δυαδικό» ου έτους η κυβέρνηση που σχημάτισε ο Ελευθέριος Βενιζέλος ορκίστηκε με τον ίδιο να αναλαμβάνει τα υπουργεία των Στρατιωτικών και των Ναυτικών. Δυο μέρες μετά ο Βενιζέλος ανακοινώνει στους βουλευτές το κυβερνητικό πρόγραμμα το οποίο θα ακολουθούσε. Την ε- πόμενη και αφού ολοκληρώθηκαν οι συζητήσεις, ο πρωθυπουργός, όπως εξάλλου όριζε το σύνταγμα, ζήτησε ψήφο εμπιστοσύνης από την πλειοψηφία των βουλευτών. Όταν μάλιστα ο ίδιος διαπίστωσε ότι δεν θα λάμβανε ψήφο εμπιστοσύνης υπέβαλε παραίτηση στο βασιλιά, ζητώντας παράλληλα την διάλυση της βουλής. Ο βασιλιάς από την μεριά του συμφώνησε με το Βενιζέλο στο ζήτημα της διάλυσης της βουλής κυρίως εξαιτίας του λαϊκού ρεύματος και της λαϊκής αποδοχής που ήδη φαινόταν να έχει ο Βενιζέλος. Μετά από τα γεγονότα αυτά, στις 12 Οκτωβρίου προκηρύχθηκαν εκλογές στις οποίες αντέδρασαν έντονα τα παλαιά κόμματα. Πιο συγκεκριμένα ο Γ. Θεοτόκης, ο Δ. Ράλλης και ο Κ. Μαυρομιχάλης ως βασικοί εκπρόσωποι των πιο ισχυρών αντιπάλων του Βενιζέλου αποφάσισαν, θεωρώντας αντισυνταγματική την απόφαση του βασιλιά να μην συμμετέχουν στις εκλογές. Η απόφαση τους αυτή, φανερώνει περισσότερο το πολιτικό αδιέξοδο στο οποίο είχε περιπέσει και το οποίο σταδιακά συνειδητοποιούσαν και λιγότερο την πραγματική αντίδραση τους προς τις ενέργειες του Γεωργίου. Ελπίζουν λοιπόν οι εκπρόσωποι του παλαιοκομματικού κόσμου, ότι στο μέλλον έπειτα από τη φθορά που θα υποστεί η νέα κυβέρνηση του Βενιζέλου, θα μπορέσουν να αναμετρηθούν μαζί του έχοντας ελπίδες επικράτησης. Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι τα παλαιά κόμματα δεν είχαν ακόμη κατανοήσει τις νέες συνθήκες που θα βίωνε η χώρα μετά το κίνημα στο Γουδί και τις αλλαγές που σημειώνονταν στο δημόσιο τομέα της Ελλάδας. Σχολικό βιβλίο σελίδα 91: «Το ρεύμα που είχε κοινωνικών προβλημάτων». Ο θρίαμβος που πέτυχαν οι φιλελεύθεροι στις εκλογές Μαρτίου 1912 τονίζεται και από τη δεύτερη πηγή, η οποία μάλιστα επισημαίνει ότι παρά τη συμμετοχή τους τα παλαιά κόμματα ανέδειξαν λίγους υποψηφίους και μάλιστα μόνο σε περιοχές, όπου τα ο- νόματα ήταν ιδιαιτέρως γνωστά και ηχηρά. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Δ. Ράλλης και ο Α. Ζαΐμης μπήκαν στη νέα βουλή, μετά από αναπληρωματικές εκλογές που έγιναν σε κάποιες περιοχές. Η αντιπολίτευση της νέας αυτής βουλής αποτελούνταν και από παλαιούς ηγέτες όπως ο Γ. Θεοτόκης και τον Κ. Μαυρομιχάλης αλλά και από νέους πολιτικούς όπως το Δ. Γούναρη, τον Π. Τσαλδάρη και το Ν. Δημητρακόπουλο. β) Σχολικό βιβλίο Σελίδα 219 : «Ο Βενιζέλος, ως πρωθυπουργός στις 12 Οκτωβρίου 1912». Η βουλή, που ήδη είχε σχηματιστεί στην Ελλάδα, ξεκίνησε το δημιουργικό της κέντρο σε μια περίοδο που το Κρητικό ζήτημα βρισκόταν σε συνθήκες ανάφλεξης. Στην Κρήτη μάλιστα είχαν διενεργηθεί εκλογές, σκοπίμως την ίδια μέρα με την Ελλάδα. Στόχος των Κρητών ήταν να εκλέξουν βουλευτές τους οποίους θα έστελναν ως εκπροσώπους στο ελληνικό κοινοβούλιο. Το εκλογικό αποτέλεσμα όμως στην Κρήτη ήταν αντίθετο από αυτό της Ελλάδας καθώς το κόμμα του Βενιζέλου εξέλεξε 23 βουλευτές σε σύνολο 69. Η πρόθεση των Κρητών όμως ήταν γνωστή στην Τουρκία, η οποία περίμενε μια αφορμή για να κηρύξει πόλεμο στην Ελλάδα. Ο Βενιζέλος από τη μεριά του, με το οξύτατο πολιτικό αισθητήριο και γνωρίζοντας ότι μια πολεμική αναμέτρηση δε θα βοηθούσε την Ελλάδα, αρνήθηκε την είσοδο των Κρητών στην ελληνική βουλή. Η απόφαση όπως είναι φυσικό δυσκόλεψε πολύ τον Έλληνα πρωθυπουργό, ο οποίος έμεινε κλεισμένος στο ξενοδοχείο «Φρύνη» του Παλαιού Φαλήρου, τέσσερις μέρες για να αποφύγει τα επεισόδια που διαδραματιζόταν έξω από τη βουλή. ΘΕΜΑ Δ1. Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τον πίνακα και τα κείμενα που σας δίνονται, να παρουσιάσετε: α) τις επιπτώσεις από την άφιξη και την εγκατάσταση των προσφύγων στην εθνολογική σύσταση του πληθυσμού της Ελλάδας (μονάδες 13) και β) τη συμβολή τους στην αγροτική οικονομία της χώρας. (μονάδες 12) Μονάδες 25
Φροντιστήρια «δυαδικό» 5 ΚΕΙΜΕΝΟ Α [ ] Στη Θράκη, όπου ο ελληνικός πληθυσμός είχε υποστεί δραστική μείωση μετά τη βουλγαρική κατοχή το 1913, η εγκατάσταση των προσφύγων ήταν άμεση προτεραιότητα για το ελληνικό κράτος. Το 1924, το ελληνικό στοιχείο έφτασε το 62,1% του πληθυσμού, ενώ, τέσσερα χρόνια αργότερα ένας στους τρεις κατοίκους της Θράκης ήταν πρόσφυγας. [ ] Όπως επισήμανε ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος σε λόγο του το 1929, «δεν υπήρξε ποτέ εθνικόν ελληνικόν κράτος εξίσου μεγάλον, όπως αυτό το οποίον έχουμε σήμερον ( ) και μάλιστα τόσον ομοιογενές». Γιώργος Γιαννακόπουλος, «Η Ελλάδα με τους πρόσφυγες», στο ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ 1770-2000, τ. 7ο ς, Ελληνικά γράμματα, Αθήνα 2003, σ. 92. ΚΕΙΜΕΝΟ Β [ ] Οι κυβερνήσεις [ ] εκτελούν μεγάλα εγγειοβελτιωτικά και αρδευτικά έργα, κυρίως σε τρεις περιοχές, στις πεδιάδες των Σερρών, της Δράμας και της Θεσσαλονίκης: διευθετούν προς όφελος της γεωργίας κοίτες χειμάρρων και μεγάλων ποταμών, όπως του Αξιού, του Στρυμόνα κλπ., που με τις πλημμύρες τους νέκρωναν τις παρόχθιες γαίες σε μεγάλο βάθος, αποξηραίνουν λίμνες [ ] και τις γαίες τις παραδίδουν σε ακτήμονες πρόσφυγες και γηγενείς. Ο Γερμανός Stephan Ronhart [ ] γράφει «Σήμερα η Ελλάδα, αφότου δέχθηκε στο έδαφός της τα πλήθη των προσφύγων, περικλείει στα σύνορά της ένα σχεδόν απόλυτα ομογενή από άποψη γλώσσας και θρησκείας λαό 6.550.000 ψυχών». Και σε άλλο σημείο: «Ο ελληνισμός σώζοντας τους πρόσφυγές του από την καταστροφή και την εξουθένωση έσωσε ο ίδιος τον εαυτό του και ανορθώθηκε πάλιν ηθικά, ενώ σύγχρονα συναρμολόγησε σφικτά ολόκληρο τον εθνικό του κορμό [ ]». Απ. Βακαλόπουλος, Νέα Ελληνική Ιστορία, σ. 383-385 στο Αξιολόγηση των μαθητών της Γ τάξης του Ενιαίου Λυκείου στο μάθημα Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας, τχ. Β, ΚΕΕ, Αθήνα 2000, σ. 205-206. ΚΕΙΜΕΝΟ Γ [ ] Δόθηκε ιδιαίτερη ώθηση σε τομείς της γεωργίας, όπως η αμπελουργία και η μεταξοσκωληκοτροφία ιδιαίτερα στις περιοχές Αξιούπολης, Βέροιας, Έδεσσας, Αριδαίας, Φλώρινας, και στη ροδοκαλλιέργεια για ροδέλαιο στις περιοχές Έδεσσας, Βέροιας και Δράμας. Παράλληλα, οι πρόσφυγες [ ] φύτεψαν αμπέλια αμερικανικής προέλευσης που δεν προσβάλλονταν από τη φυλλοξήρα. [ ] Ρ. Αλβανού, «Οι πρόσφυγες και η αγροτική επανάσταση του Μεσοπολέμου» στο Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙ- ΑΣ, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Οκτώβριος 2011, Αθήνα σ. 64. ΠΙΝΑΚΑΣ Παραγωγή δημητριακών, καπνού και βάμβακος (σε χιλιάδες τόννους) Έτος Δημητριακά Καπνός Βαμβάκι 1921 624,8 23,3 3,8 1922 534,8 19,8 5,0 1923 602,3 37,8 8,0
6 Φροντιστήρια «δυαδικό» 1924 683,0 50,2 10,2 1925 708,7 60,8 10,5 (Πηγή: Foreign Office, 371: Annual reports on Greece, 1920-25 The Statesman s Year-Book, 1919-27.) Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΕ : Νεώτερος Ελληνισμός από το 1913 ως το 1941, Eκδοτική Αθηνών, Αθήνα 20002, σ. 297. α) Σχολικό βιβλίο σελίδα 166-167: «Σημαντικότερες ήταν οι επιπτώσεις στον εθνικό κορμό». Στοιχεία Πηγής: Στην περιοχή της Θράκης κάνει αναφορά και το πρώτο ιστορικό παράθεμα, στην οποία κυρίως μετά την βουλγαρική κατοχή το 1913, είχε μειωθεί αισθητά ο ελληνικός πληθυσμός, οπότε η τοποθέτηση προσφύγων κρινόταν αναγκαία. Μάλιστα το 1924 στην ίδια περιοχή το ποσοστό των Ελλήνων έφτανε στο 62,1% ενώ το 1928 η αναλογία προσφύγωνγηγενών διαμορφώθηκε στο 1 προς 3. Ο Βενιζέλος γνωρίζοντας αυτές τις αλλαγές, σε λόγο του το 1929 τονίζει τον πλήρη εξελληνισμό της Ελλάδας. Στο σημείο αυτό αξίζει να γίνει αναφορά στα λόγια του Stephan Ronhart ο οποίος θίγοντας το ζήτημα της εθνολογικής σύστασης της χώρας, τονίζει ότι η Ελλάδα με την υποδοχή των προσφύγων κατάφερε να αυξήσει τον πληθυσμό της στους 6.550.000 κατοίκους, έναν πληθυσμό μάλιστα ομογενή από άποψη γλώσσας και θρησκείας. Ο ίδιος άνθρωπος σε άλλο σημείο της αναφοράς του επισημαίνει ότι μέσα από τη σωτηρία των προσφύγων, διασώθηκε και το ελληνικό κράτος, το οποίο τονώθηκε ηθικά και διαμόρφωσε έναν ομοιογενή εθνικό κορμό. β) Σχολικό βιβλίο σελίδα 167-168: «Για ένα διάστημα στην πατρίδα τους». Στοιχεία Πηγής: Ο μεγάλος αριθμός προσφύγων ανάγκασε το ελληνικό κράτος να εκτελέσει εγγειοβελτιωτικά έργα κυρίως σε περιοχές της Μακεδονίας, όπως τις Σέρρες, τη Δράμα και τη Θεσσαλονίκη. Τα έργα αυτά αφορούσαν κυρίως τη διευθέτηση των χειμάρρων στα μεγάλα ποτάμια του Αξιού και του Στρυμόνα, διότι οι πλημμύρες εμπόδιζαν τις καλλιέργειες των γαιών που βρίσκονταν κοντά στις ακτές των ποταμών και έτσι δεν άνθιζε ο αγροτικός τομέας. Όσον αφορά τους τομείς που δόθηκε ιδιαίτερη βαρύτητα, όπως μας πληροφορεί η Τρίτη πηγή, ήταν κυρίως της αμπελουργίας και της μεταξοσκωληκοτροφίας στις περιοχές της Αξιούπολης, της Βέροιας, της Έδεσσας, της Αριδαίας και της Φλώρινας. Ώθηση δόθηκε και στην ροδοκαλλιέργεια για την παραγωγή ροδέλαιου στην Μακεδονία (Έδεσσα, Βέροια, Δράμα). Οι πρόσφυγες ασχολήθηκαν και με την παραγωγή και καλλιέργεια αμπελιών, ενώ προτιμήθηκε η αμερικάνικη ποικιλία η οποία δεν προσβάλλονταν από φυλλοξήρα. Η άνοδος της αγροτικής παραγωγής φαίνεται και στον ιστορικό πίνακα, ο οποίος παρουσιάζει την αύξηση της παραγωγής δημητριακών, καπνού και βάμβακος κατά τα έτη 1921-1925. Πιο αναλυτικά το 1921 η παραγωγή των δημητριακών έφτασε στους 624,8 χιλιάδες τόνους, ποσό που παρουσιάζει μείωση τον επόμενο χρόνο, κυρίως εξαιτίας των πολιτικών συνθηκών και της Μικρασιατικής καταστροφής σε 534,8 χιλιάδες τόνους. Όμως το 1923 και εως το 1925 η αύξηση είναι σημαντική και συστηματική. Το τελευταίο μάλιστα έ- τος η παραγωγή έφτασε στους 708,7 χιλιάδες τόνους. Ανάλογη κίνηση παρατηρείται και στην παραγωγή του καπνού. Από το 1921 στο 1922 έχουμε μια μείωση της τάξης του 4% περίπου, ενώ από το 1923 έως το 1925 η παραγωγή αυξάνεται και φτάνει στις 60,8 χιλιάδες τόνους. Αντίθετα με τα δυο προηγούμενα προϊόντα το βαμβάκι από το 1921 και έως το 1925 παρουσιάζει μόνο αύξηση στην παραγωγή του. Ξεκινώντας το 1921 από 3,8 χιλιάδες τόνους, το 1924 10,2 και η παραγωγή καταλήγει το 1925 σε 10,5 χιλιάδες τόνους.
Φροντιστήρια «δυαδικό» 7 Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι η είσοδος των προσφύγων στην Ελλάδα διαδραμάτισε σημαντικότατο ρόλο στην άνοδο της αγροτικής παραγωγής και μακροπρόθεσμα βοήθησε την ελληνική οικονομία.