ράσεις για την προστασία των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων της Νήσου Κρήτης (LIFE04NAT_GR_000105) ράση Α.2

ράσεις για την προστασία των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων της Νήσου Κρήτης (LIFE04NAT_GR_000105) ράση Α.2 Σχέδιο ιαχείρισης Τύπου Οικοτόπου Προτεραιότητας 3170 (Οδηγία 92/43/ΕΕ) σε περιοχές του ικτύου Natura 2000 µε Μεσογειακά Εποχικά Λιµνία Συντακτική οµάδα: Π. ηµόπουλος, E. Bergmeier, Μ. Πανίτσα, & Η. ηµητρίου Αθήνα, Νοέµβριος 2006

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ...5 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΟΥ ΙΚΤΥΟΥ NATURA 2000...5 ΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΕΥΘΥΝΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΤΟΥ ΙΚΤΥΟΥ NATURA 2000...7 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ (ΤΟΠΩΝ)...8 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΣ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ, ΟΡΙΑ, ΕΚΤΑΣΗ...10 Ελαφονήσι...10 Φαλάσαρνα...11 Λίµνη Κουρνά...11 Οροπέδιο Οµαλού...13 Νήσοι Γαύδος και Γαυδοπούλα...13 Ι ΙΟΚΤΗΣΙΑΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΛΙΜΝΙΩΝ...13 ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ...15 Κλίµα...15 Ελαφονήσι... 15 Φαλάσαρνα... 15 Λίµνη Κουρνά... 16 Οµαλός... 16 Γαύδος... 17 Σύνοψη... 18 Γεωλογία-Γεωµορφολογία...18 Ελαφονήσι... 18 Φαλάσαρνα... 20 Περιοχή λίµνης Κουρνά... 23 Οµαλός... 26 Γαύδος... 27 Yδρολογικές συνθήκες...30 Ελαφονήσι... 30 Φαλάσαρνα... 31 Περιοχή Λίµνης Κουρνά... 33 Οµαλός... 34 Γαύδος... 36 Σύνοψη... 38 Χλωρίδα...40 Εισαγωγή... 40 Νήσος Ελαφόνησος Απέναντι Παραλία (GR 4340002) / Μεσογειακά εποχικά λιµνία στην Ελαφόνησο... 44 Ήµερη και Άγρια Γραµβούσα Τηγάνι και Φαλάσαρνα Ποντικονήσι (GR4340001) / Μεσογειακά εποχικά λιµνία στη Φαλάσαρνα... 46 ράπανο (ΒΑ ακτές) Παραλία Γεωργιούπολης - Λίµνη Κουρνά (GR4340010) / Μεσογειακά εποχικά λιµνία στη λίµνη Κουρνά... 46 Life Φύση 04, ράσεις για την διατήρηση των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη, σελ.2

Λευκά Όρη (GR4340008) / Μεσογειακό εποχικό λιµνίο Οµαλού... 47 Νήσοι Γαύδος και Γαυδοπούλα (GR4340013) / Μεσογειακά εποχιακά λιµνία Γαύδου... 48 Βλάστηση και τύποι οικοτόπων...49 Νήσος Ελαφόνησος Απέναντι Παραλία (GR 4340002)... 49 Ήµερη και Άγρια Γραµβούσα-Τηγάνι και Φαλάσαρνα-Ποντικονήσι (GR4340001)... 56 ράπανο (ΒΑ ακτές) Παραλία Γεωργιούπολης - Λίµνη Κουρνά (GR4340010) / Μεσογειακά εποχικά λιµνία (τέλµατα) στη λίµνη Κουρνά... 60 Λευκά Όρη (GR4340008) / Μεσογειακό Εποχικό Τέλµα Οµαλού... 66 Νήσοι Γαύδος και Γαυδοπούλα (GR4340013) / Μεσογειακά εποχιακά τέλµατα στη νήσο Γαύδο... 67 ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΓΥΡΩ ΘΕΣΕΙΣ...75 Ελαφόνησος...75 Φαλάσαρνα...76 Λίµνη Κουρνά...77 Οµαλός...78 Γαύδος...79 ΣΗΜΕΡΙΝΗ [ ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ] ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ...79 Ελαφόνησος...79 Φαλάσαρνα...80 Λίµνη Κουρνά...80 Οµαλός...81 Γαύδος...81 ΑΞΙΑ (ΣΗΜΑΣΙΑ) ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΙΚΤΥΟ ΙΑΤΗΡΗΣΗΣ NATURA 2000...82 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ...84 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΟΙΚΟΤΟΠΟΥ 3170 ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΟΙΚΟΤΟΠΩΝ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΜΕΛΕΤΗΣ...84 Εισαγωγή...84 Αξιολόγηση τύπων οικοτόπων σε κάθε περιοχή...85 Περιοχή GR4340002: Ελαφόνησος / Χρυσοσκαλίτισα/ Τύποι οικοτόπων Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ... 86 Περιοχή GR4340001: Ήµερη και Άγρια Γραµβούσα - Τηγάνι και Φαλάσαρνα - Ποντικόνησι / Τύποι Οικοτόπων 92/43/ΕΟΚ... 86 Περιοχή GR4340001: Ήµερη και Άγρια Γραµβούσα - Τηγάνι και Φαλάσαρνα Ποντικόνησι / Λοιποί Τύποι Οικοτόπων (εκτός της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ)... 87 Περιοχή GR4340008: Λευκά Όρη /Τύποι Οικοτόπων Παραρτήµατος Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ... 87 Περιοχή GR4340008: Λευκά Όρη /Λοιποί Τύποι Οικοτόπων (εκτός της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ)... 87 Περιοχή GR4340010: ράπανο (Βορειοανατολικές ακτές) - Παραλία Γεωργιούπολης - Λίµνη Κουρνά / /Τύποι Οικοτόπων Παραρτήµατος Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ... 87 Περιοχή GR4340010: ράπανο (Βορειοανατολικές ακτές) - Παραλία Γεωργιούπολης - Λίµνη Κουρνά / Λοιποί τύποι Οικοτόπων εκτός Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ... 88 Περιοχή GR4340013: Νήσοι Γαύδος και Γαυδοπούλα / Τύποι Οικοτόπων 92/43/ΕΟΚ... 88 Περιοχή GR4340013: Νήσοι Γαύδος και Γαυδοπούλα / Λοιποί τύποι οικοτόπων εκτός Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ... 89 Σύνοψη αξιολόγησης τύπων οικοτόπων σε όλες τις περιοχές µελέτης...89 Απειλές και επιδράσεις ανά περιοχή...89 Ελαφόνησος /Χρυσοσκαλίτισα...89 Γαύδος...90 Life Φύση 04, ράσεις για την διατήρηση των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη, σελ.3

Λίµνη Κουρνά...91 Φαλάσαρνα...92 Οροπέδιο Οµαλού...92 ΣΚΟΠΟΙ ΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ...93 ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΑ ΕΠΟΧΙΚΑ ΛΙΜΝΙΑ (ΜΕΛ) ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΜΕΛΕΤΗΣ...93 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ...94 Ελαφόνησος / Χρυσοσκαλίτισα...94 Φαλάσσαρνα...95 Λίµνη Κουρνά...95 Οροπέδιο Οµαλού...95 Γαύδος...95 ΜΕΤΡΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ...98 ΕΛΑΦΟΝΗΣΟΣ / ΧΡΥΣΟΣΚΑΛΙΤΙΣΑ...98 ΓΑΥ ΟΣ...101 ΟΡΟΠΕ ΙΟ ΟΜΑΛΟΥ...102 ΛΙΜΝΗ ΚΟΥΡΝΑ...105 ΦΑΛΑΣΑΡΝΑ...109 ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΟΙΚΟΤΟΠΟΥ 3170...112 ΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ...112 ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΟΙΚΟΤΟΠΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ (ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΕΝ ΙΑΙΤΗΜΑΤΟΣ)...113 ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ...113 ΣΧΕ ΙΟ ΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ...114 ΣΗΜΑΝΣΗ ΚΑΙ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΜΟΝΙΜΩΝ ΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΩΝ...116 ΜΕΘΟ ΟΙ ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ...117 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ...117 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ...118 ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΙΑΤΗΡΗΣΗΣ...118 A. Ακεραιότητα εξειδικευµένων δοµών τύπου οικοτόπου...118 B. Πληρότητα εξειδικευµένων ειδών του τύπου οικοτόπου...119 C. Επιδράσεις...119 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...121 Life Φύση 04, ράσεις για την διατήρηση των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη, σελ.4

Γενικό πλαίσιο Νοµοθετικό πλαίσιο για τις περιοχές του δικτύου Natura 2000 Το Οικολογικό ίκτυο Natura 2000 δηµιουργήθηκε µε σκοπό τη διατήρηση και προστασία οικοτόπων, αυτοφυών ειδών χλωρίδας και άγριων ειδών πανίδας. Το συνεκτικό αυτό Ευρωπαϊκό Οικολογικό ίκτυο, που εκτείνεται σε όλες της χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποτελείται από: προτεινόµενες Περιοχές Κοινοτικού Ενδιαφέροντος proposed Sites of Community Importance (psci) και Ζώνες Ειδικής Προστασίας Special Protection Areas (SPA) Οι Περιοχές Κοινοτικής Σηµασίας (SCI) περιλαµβάνουν τύπους οικοτόπων του Παραρτήµατος Ι ή/και είδη φυτών και ζώων του Παραρτήµατος ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ «για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων, καθώς και της άγριας χλωρίδας και πανίδας», ενώ οι Ζώνες Ειδικής Προστασίας (SPA) περιλαµβάνουν είδη πτηνών της Οδηγίας 79/409/ΕΟK «για τη διατήρηση των άγριων πουλιών». Η Ελλάδα εναρµόνισε την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ, όπως αυτή τροποποιήθηκε από την Οδηγία 97/62/ΕΚ, τον εκέµβριο του 1998 µε Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) που δηµοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 1289Β/28.12.1998. Σύµφωνα µε την Οδηγία, η δηµιουργία του Οικολογικού ικτύου Natura 2000 ολοκληρώνεται σε τρία στάδια: Στάδιο 1: Επιστηµονικός Κατάλογος Το πρώτο στάδιο αφορούσε την κατάρτιση καταλόγων µε περιοχές που θα µπορούσαν να αναγνωριστούν ως Περιοχές Κοινοτικού Ενδιαφέροντος. Στην Ελλάδα το στάδιο αυτό ολοκληρώθηκε το 1996 µε την κατάρτιση του επιστηµονικού καταλόγου που περιελάµβανε 296 περιοχές. Προκειµένου να διεκπεραιωθεί το στάδιο αυτό υλοποιήθηκε το έργο µε τίτλο «Καταγραφή, Αναγνώριση, Εκτίµηση και Χαρτογράφηση των Τύπων Οικοτόπων και των Ειδών Χλωρίδας και Πανίδας της Ελλάδας (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ)». Το έργο είχε χρηµατοδοτηθεί κατά 75% από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως έργο LIFE-Φύση και κατά 25% από τα Υπουργεία ΠΕΧΩ Ε και Γεωργίας. Στην υλοποίηση του συνέβαλαν τα Τµήµατα Βιολογίας των Πανεπιστηµίων Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Πατρών, το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) καθώς και Ερευνητικοί Οργανισµοί και Ιδρύµατα της χώρας µας. Για την κατάρτιση του επιστηµονικού καταλόγου έγινε αναζήτηση σχετικής βιβλιογραφίας, πραγµατοποιήθηκαν επισκέψεις πεδίου όπου ήταν απαραίτητο, έγινε απογραφή των τύπων οικοτόπων και των ειδών φυτών και ζώων, συµπληρώθηκαν Τυποποιηµένα ελτία εδοµένων και κατασκευάστηκε η βάση δεδοµένων BioGreece. Στο πλαίσιο οριοθέτησης των προτεινόµενων περιοχών ακολουθήθηκαν όρια όπως, δρόµοι, κορυφογραµµές, ποτάµια, ρέµατα κλπ. και όχι επακριβώς τα όρια των τύπων οικοτόπων. Σε πολλές περιπτώσεις περιλήφθηκαν χωριά και οικισµοί ώστε να µη διατµηθεί η ενότητα της περιοχής. Life Φύση 04, ράσεις για την διατήρηση των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη, σελ.5

Στάδιο 2: Εθνικός Κατάλογος Το δεύτερο στάδιο αφορούσε στην επεξεργασία και κατάλληλη διαµόρφωση του καταλόγου, ώστε να υποβληθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στην επεξεργασία του αρχικού καταλόγου συνέβαλαν αρµόδιες υπηρεσίες των Υπουργείων Γεωργίας, Ανάπτυξης, Εµπορικής Ναυτιλίας, Εθνικής Άµυνας, Εξωτερικών και η Γενική Γραµµατεία ηµοσίων Έργων. Μετά από αξιολόγηση της παραπάνω εργασίας δηµιουργήθηκε ο εθνικός κατάλογος από οµάδα εργασίας στελεχών των Υπουργείων ΠΕΧΩ Ε και Γεωργίας. Στο στάδιο αυτό σηµαντικό ρόλο συνετέλεσαν τα δεδοµένα του έργου: «Χαρτογράφηση Τύπων Οικοτόπων» του Υπουργείου ΠΕΧΩ Ε (βλέπε στο επόµενο κεφάλαιο), τα οποία χρησιµοποιήθηκαν πέρα από τη διόρθωση ορίων και δεδοµένων των περιοχών και για την τεκµηρίωση αναγκαιότητας ένταξής τους στο δίκτυο. Η υποβολή του Εθνικού Καταλόγου από την Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έγινε τµηµατικά και το δεύτερο στάδιο ολοκληρώθηκε το 2003. Στάδιο 3: Ειδικές Ζώνες ιατήρησης Το τρίτο στάδιο αφορά τον επίσηµο χαρακτηρισµό των Περιοχών Κοινοτικού Ενδιαφέροντος (SCI) ως Ειδικές Ζώνες ιατήρησης (Special Areas for Conservation-SAC). Το στάδιο αυτό αναµένονταν να έχει ολοκληρωθεί µέχρι το τέλος του 2004. Ωστόσο, µέχρι το τέλος του 2006, δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία, ενώ τον Ιούλιο του 2006 µε απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είχαµε τη δηµοσίευση στην επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης του καταλόγου των Τόπων Κοινοτικής Σηµασίας (ΤΚΣ: SCI) για τη Μεσογειακή Βιογεωγραφική περιοχή. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι πολλές από τις περιοχές του ικτύου Natura 2000 είναι προστατευόµενες βάσει της Ελληνικής, αλλά και της ιεθνούς νοµοθεσίας. Στο ίκτυο περιλαµβάνονται: Α) Με βάση την Ελληνική νοµοθεσία: Περιοχές Απόλυτης Προστασίας της Φύσης Εθνικά Πάρκα και Εθνικοί ρυµοί Προστατευόµενοι Φυσικοί Σχηµατισµοί Προστατευόµενα Τοπία και Στοιχεία Τοπίου Περιοχές Οικοανάπτυξης Β) Με βάση τη ιεθνή νοµοθεσία: Περιοχές Ramsar Περιοχές Σύµβασης Βαρκελώνης Βιογενετικά Αποθέµατα (Συµβούλιο της Ευρώπης) Αποθέµατα Βιόσφαιρας (Άνθρωπος και Βιόσφαιρα των Ηνωµένων Εθνών) Life Φύση 04, ράσεις για την διατήρηση των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη, σελ.6

Μνηµεία Παγκόσµιας Κληρονοµιάς (Ηνωµένα Έθνη) Περιοχές απονοµής Ευρωπαϊκού ιπλώµατος (Συµβούλιο της Ευρώπης) Σήµερα, το ίκτυο Natura 2000 περιλαµβάνει συνολικά 359 περιοχές (βλέπε Χάρτη 1) από τις οποίες: 208 είναι Περιοχές Κοινοτικής Σηµασίας (SCI: ΤΚΣ), 120 είναι χαρακτηρισµένες ως Ζώνες Ειδικής Προστασίας (SPA), 31 φέρουν και τους δύο χαρακτηρισµούς (SCI-SPA). Από το σύνολο των περιοχών, οι 238 είναι αµιγώς χερσαίες, οι 10 είναι αµιγώς θαλάσσιες ενώ 111 περιοχές περιλαµβάνουν χερσαίο και θαλάσσιο ή/και υγροτοπικό τµήµα. ιοίκηση και ευθύνη διαχείρισης των περιοχών του δικτύου Natura 2000 Οι υπάρχοντες σήµερα 27 Φορείς ιαχείρισης (Φ..) θεσµοθετήθηκαν το 1999 και ιδρύθηκαν το 2003 (µε εξαίρεση το Φορέα ιαχείρισης Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου που ιδρύθηκε το έτος 2000) µε βασικό σκοπό την διαχείριση και προστασία των περιοχών του δικτύου Νatura 2000. Στο σύντοµο αυτό χρονικό διάστηµα δεν ήταν βέβαια δυνατή η ίδρυση Φ.. για καθεµιά από τις περιοχές του δικτύου ή η ένταξη όλων των περιοχών στην αρµοδιότητα κάποιου Φ.. Έτσι επιλέχθηκαν από το σύνολο των 359 περιοχών του ικτύου 80 περιοχές, µε βάση την προτεραιότητα προστασίας τους. Σε αυτές περιλαµβάνονται οι πιο σηµαντικές, όπως είναι οι Εθνικοί ρυµοί, τα Εθνικά Θαλάσσια Πάρκα και οι Υγρότοποι Ramsar. Σε κάθε Φορέα ιαχείρισης ανήκουν µία περιοχή ή µια οµάδα περιοχών που γειτνιάζουν γεωγραφικά. Στην Εικόνα που ακολουθεί απεικονίζεται η γεωγραφική κατανοµή των περιοχών κάθε Φορέα στην Ελληνική επικράτεια. Ο Φ.. «Εθνικών ρυµών Βίκου-Αώου και Πίνδου (Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου)» έχει τις περισσότερες περιοχές (7) στην αρµοδιότητά του, ενώ ακολουθούν οι Φ.. «Στενών και Εκβολών Καλαµά και Αχέροντα» και «Οροσειράς Ροδόπης» µε 6 περιοχές. Η µεγαλύτερη κάλυψη, όσον αφορά τη συνολική επιφάνεια (σε ha) που καλύπτουν οι περιοχές αρµοδιότητάς του παρατηρείται στο Φ.. «Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Αλοννήσου- Βορείων Σποράδων» (262.111 ha), λόγω της µεγάλης θαλάσσιας επιφάνειας που περιλαµβάνει, ενώ η µικρότερη κάλυψη παρατηρείται στο Φ.. «Εθνικού Πάρκου Σχοινιά-Μαραθώνα» (1.297 ha). Η επιφάνεια που καλύπτουν οι περιοχές του ικτύου Natura 2000 στο σύνολο των Φορέων ιαχείρισης ανέρχεται σε 1.408.101 ha. Life Φύση 04, ράσεις για την διατήρηση των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη, σελ.7

Περιγραφή περιοχών (τόπων) Στο πλαίσιο του παρόντος προγράµµατος, έχουν ενταχθεί 5 περιοχές που ανήκουν στο δίκτυο ΦΥΣΗ 2000 και στις οποίες έχει καταγραφεί ο τύπος οικοτόπου µε κωδικό 3170* «Μεσογειακά Εποχικά Τέλµατα» (Mediterranean Temporary Ponds). Οι περιοχές αυτές είναι: Οικολογικό ίκτυο Natura 2000 στην Ελλάδα Χάρτης 1-1. Κατανοµή οριοθετηµένων περιοχών του Ευρωπαϊκού Οικολογικού ικτύου Natura 2000 στην Ελλάδα. 1. Ηµερη και Αγρια Γραµβούσα Τηγάνι και Φαλάσαρνα Ποντικονήσι (κωδικός τόπου: GR4340001) 2. Νήσος Ελαφόνησος Απέναντι Παραλία (από Χρυσοσκαλίτισσα µέχρι ακροτήριο Κριός) (κωδικός τόπου: GR4340002) 3. ράπανο (Βορειοανατολικές ακτές) Παραλία Γεωργιούπολης Λίµνη Κουρνά (κωδικός τόπου: GR4340010) Life Φύση 04, ράσεις για την διατήρηση των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη, σελ.8

4. Νήσοι Γαύδος και Γαυδοπούλα (κωδικός τόπου: GR4340013) 5. Λευκά Ορη (κωδικός τόπου: GR4340008) Πιό συγκεκριµένα, τα λιµνία που εντάχθηκαν στο πρόγραµµα είναι τα εξής: 1. Στην Περιοχή GR4340002 (Ελαφόνησος) αναγνωρίσθηκαν και εντάχθηκαν στο πρόγραµµα 16 λιµνία τα οποία βρίσκονται ανάµεσα στη Χρυσοσκαλίτισα και το Ελαφονήσι αριστερά και δεξιά του επαρχιακού δρόµου (Χάρτης 2-1). 2. Στην περιοχή GR4340001 (Φαλάσαρνα) στο νότιο τµήµα υπάρχουν 3 λιµνία τα οποία στο παρελθόν ήταν ενιαία αλλά χωρίσθηκαν µετά την κατασκευή ενός δρόµου παράλληλα µε την ακτή (Χάρτης 2-2). 3. Στην Περιοχή GR4340010 (Λίµνη Κουρνά) υπάρχει ένα λιµνίο το οποίο βρίσκεται βόρεια της λίµνης και κοντά στην όχθη (Χάρτης 2-3). 4. Στην περιοχή GR4340008 (Οµαλός) υπάρχει ένα λιµνίο το οποίο βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλευρά του οροπεδίου δίπλα στο δρόµο που συνδέει το Ξυλόσκαλο µε το Σελινιώτικο Γύρο (Χάρτης 2-4). 5. Στην περιοχή GR4340013 (Νήσος Γαύδος) υπάρχουν περίπου 100 λιµνία που βρίσκονται σε 5 περιοχές. Στην πραγµατικότητα πρόκειται για µικρά κοιλώµατα βράχων (Rock Pools) διαστάσεων µικρότερων του ενός τετραγωνικού µέτρου και βάθους από 10 µέχρι 50 cm τα οποία συγκεντρώνουν το νερό της βροχής και τα οποία στο παρελθόν χρησίµευαν για το πότισµα των κτηνοτροφικών ζώων. (Χάρτης 2-5). Life Φύση 04, ράσεις για την διατήρηση των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη, σελ.9

Χάρτης 2-1. Ελαφόνησος / Χρυσοσκαλίτισα. Χάρτης 2-2. Φαλάσαρνα. Χάρτης 2-3. Λίµνη Κουρνά. Χάρτης 2-4. Οµαλός. Χάρτης 2-5. Νήσος Γαύδος. Γεωγραφικός εντοπισµός, όρια, έκταση Ελαφονήσι Η περιοχή του Ελαφονησίου βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλευρά της Κρήτης και απέχει, σε ευθεία απόσταση, περίπου 51Km από την πόλη των Χανίων (Εικόνα 2.1-1). Η περιοχή διοικητικά Life Φύση 04, ράσεις για την διατήρηση των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη, σελ.10

υπάγεται στο ήµο Ιναχωρίου και παρουσιάζει σηµαντικό ιστορικό, οικολογικό, φυσιολατρικό και τουριστικό ενδιαφέρον. Εικόνα 2.1-1. Γεωγραφική θέση της περιοχής Ελαφονησίου. Φαλάσαρνα Τα Φαλάσαρνα βρίσκονται στη δυτική ακτή του νοµού Χανίων, 25 Km δυτικά από το Καστέλι Κισσάµου και απέχουν περίπου 40 Km από την πόλη των Χανίων (Εικόνα 2.1-2). Η περιοχή διοικητικά υπάγεται στο ήµο Κισσάµου (δηµοτικό διαµέρισµα Πλατάνου). Λίµνη Κουρνά Η λίµνη Κουρνά-περιοχή βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της Κρήτης, στα όρια των νοµών Χανίων και Ρεθύµνου (Εικόνα 2.1-3). Απέχει περίπου 40 km από την πόλη των Χανίων και 15 km από την πόλη του Ρεθύµνου. Η λίµνη Κουρνά είναι η µοναδική µεγάλη φυσική λίµνη της Κρήτης και είναι η νοτιότερη λίµνη της Ευρώπης. Η λίµνη βρίσκεται σε ένα υψόµετρο 19 m και έχει γεωγραφικές συντεταγµένες πλάτος 35 o 20 και µήκος 24 o 16. Η λίµνη Κουρνά αποτελεί περιοχή της τέως επαρχίας Αποκορώνου και διοικητικά υπάγεται στο νεοσύστατο ήµο Γεωργιούπολης. Το πιο κοντινό χωριό στην περιοχή αποτελεί το Μουρί. Η λίµνη βρίσκεται στους πρόποδες των Λευκών Ορέων και απέχει 2, 5 km από τη θάλασσα. Life Φύση 04, ράσεις για την διατήρηση των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη, σελ.11

Εικόνα 2.1-2. Γεωγραφική θέση της περιοχής Φαλάσαρνα. Εικόνα 2.1-3. Γεωγραφική θέση λίµνης Κουρνά. Life Φύση 04, ράσεις για την διατήρηση των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη, σελ.12

Οροπέδιο Οµαλού Τo οροπέδιο του Οµαλού (Εικόνα 2.1-4) βρίσκεται στο κέντρο του νοµού Χανίων και απέχει περίπου 38 Km από την οµώνυµη πόλη. Η περιοχή διοικητικά υπάγεται στους ήµους Μουσούρων και Ανατολικού Σελίνου. Εικόνα 2.1-4. Γεωγραφική θέση οροπεδίου Οµαλού. Νήσοι Γαύδος και Γαυδοπούλα Η νήσος Γαύδος αποτελεί το νοτιότερο άκρο της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης και απέχει από τα νότια παράλια της Κρήτης περίπου 21 ναυτικά µίλια (Εικόνα 2.1-5). Η Γαύδος, έχει έκταση 33 km 2 και τριγωνικό σχήµα µε µέγιστο 10 km και πλάτος 5 km. Το µέγιστο υψόµετρο του νησιού είναι τα 386 m και το µέσο υψόµετρο τα 50 m. Η µέση κλίση της Γαύδου είναι µόλις 4,7 µοίρες, ενώ η περίµετρος της φτάνει τα 44 km. Ιδιοκτησιακό καθεστώς λιµνίων Α) Ελαφονήσι Όλες σχεδόν οι εκτάσεις είναι ιδιωτικές ή διεκδικούµενες (περίπου το 80%), όµως έχουµε καταφέρει να αποσπάσουµε την συναίνεση κάποιων ιδιοκτητών για τα έργα που θα γίνουν (µονοπάτια, σήµανση, κτλ.) Β) Φαλάσαρνα Το τµήµα του λιµνίου που βρίσκεται από τον αγροτικό δρόµο και προς την θάλασσα ανήκει στην αιγιαλίτιδα ζώνη και είναι ηµόσιο Life Φύση 04, ράσεις για την διατήρηση των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη, σελ.13

Εικόνα 2.1-5. Γεωγραφική θέση Νήσου Γαύδου. Ένα τµήµα του λιµνίου από τον δρόµο και εσωτερικότερα ανήκει στο ηµοτικό σχολείο Πλατάνου (µε συµβόλαιο παραχωρητήριο) ενώ το υπόλοιπο είναι ιδιωτικό ή διεκδικούµενο Γ) Κουρνά Το λιµνίο ανήκει στην αιγιαλίτιδα ζώνη της Λ. Κουρνά και εποµένως είναι ηµόσιο ) Οµαλός Η περιοχή του λιµνίου είναι ηµοτική και έχουµε τη συναίνεση του ήµου. Ε) Γαύδος Το 80% των λιµνίων βρίσκονται σε δηµόσια έκταση. Life Φύση 04, ράσεις για την διατήρηση των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη, σελ.14

Φυσικό περιβάλλον Κλίµα Ελαφονήσι Το Ελαφονήσι παρουσιάζει τη δεύτερη χαµηλότερη ετήσια βροχόπτωση από τις περιοχές µελέτης µετά τη Γαύδο (439 mm ετησίως) γεγονός που επιβεβαιώνει το χάρτη των ισοϋέτιων καµπύλων που κατασκευάστηκε στη συγκεκριµένη µελέτη και υποδεικνύει µια τάση µείωσης της βροχόπτωσης κατά τον άξονα Β -ΝΑ µε εξαίρεση τους ορεινούς όγκους των Λευκών Όρεων. Σηµαντικό ποσοστό της ετήσιας βροχόπτωσης πέφτει κατά την περίοδο Νοεµβρίου-Ιανουαρίου (77%) ενώ άνυδρο είναι το διάστηµα Μαρτίου-Οκτωβρίου (9% της ετήσιας τιµής). Ο Μάιος και ο Ιούνιος είναι οι πιο ξηροί µήνες, αφού δεν παρατηρείται καθόλου βροχόπτωση ενώ και κατά τους υπόλοιπους µήνες της άνυδρης περιόδου οι µηνιαίες τιµές είναι χαµηλότερες από 10mm ανά µήνα. Φαλάσαρνα Το κλίµα της περιοχής των Φαλάσαρνων είναι µεσογειακό µε έντονα θερµοµεσογειακό χαρακτήρα και συµπίπτει µε το συνολικό κλίµα του νοµού Χανίων. Το κλίµα της περιοχής παρουσιάζει χαρακτηριστικά, όπως ήπιο χειµώνα, µε αυξηµένες βροχοπτώσεις στη διάρκεια της χειµερινής περιόδου. Σηµειώνουµε επίσης ότι ο αριθµός των βιολογικά ξηρών ηµερών κατά την θερµή και ξηρά περίοδο κυµαίνεται ανάµεσα στις 125 και 150 ηµέρες. Να σηµειωθεί ότι η χειµερινή περίοδος είναι περιορισµένη και υπάρχει έντονη ηλιοφάνεια (Σταµάτη κ.ά., 2006). Η µέση ετήσια βροχόπτωση στα Φαλάσαρνα είναι 751mm, ενώ οι µήνες µε τις µεγαλύτερες τιµές βροχόπτωσης είναι ο εκέµβριος (28% της ετήσιας βροχής) και ο Ιανουάριος (19% της ετήσιας τιµής). Η υγρή περίοδο συµπίπτει µε το χρονικό διάστηµα Νοεµβρίου-Φεβρουαρίου κάθε έτους, όπου παρατηρείται το 77% της ετήσιας βροχόπτωσης, ενώ οι πιο άνυδροι µήνες είναι ο Ιούνιος και ο Ιούλιος (µόλις 1mm βροχής αθροιστικά). Η διακύµανση των ετήσιων τιµών βροχόπτωσης τα τελευταία 5 χρόνια δεν είναι σηµαντική, αφού παρατηρείται µια σχετική σταθερότητα γύρω από τα 650mm µε εξαίρεση το υδρολογικό έτος 2002-2003 όπου η βροχόπτωση ήταν ιδιαίτερα αυξηµένη και έφτασε περίπου τα 1150mm. Life Φύση 04, ράσεις για την διατήρηση των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη, σελ.15

Ως προς τη θερµοκρασία στα Φαλάσαρνα, η µέση µηνιαία τιµή είναι ιδιαιτέρως υψηλή αφού φτάνει τους 20 o C, ενώ η σχετική διακύµανση είναι µικρή αφού κυµαίνεται από τους 13 ο C τον µήνα Φεβρουάριο έως τους 28 o C τους µήνες Ιούλιος και Αύγουστο. Ως εκ τούτου, στην συγκεκριµένη περιοχή ο συνδυασµός υψηλών θερµοκρασιών σχεδόν καθ όλη την διάρκεια του έτους και ισχυρών ανέµων δηµιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για αυξηµένες τιµές εξάτµισης που αποτελούν και την κύρια εκροή νερού από τα ΜΕΛ. Λίµνη Κουρνά Το κλίµα της περιοχής είναι τυπικό µεσογειακό µε ξηρή και θερµή καλοκαιρινή περίοδο και ήπια χειµερινή. Γενικότερα το κλίµα βρίσκεται αφενός υπό την επίδραση των ανέµων που πνέουν στο Κρητικό πέλαγος και είναι κυρίως βόρειοι και ισχυροί το χειµώνα και ασθενείς το φθινόπωρο και το καλοκαίρι και αφετέρου της υγρασίας που µεταφέρουν οι δυτικοί άνεµοι που πνέουν από την περιοχή του Ιονίου πελάγους. Ο χειµώνας είναι µικρής διάρκειας (Νοέµβριος-Μάρτιος) µε κύριο χαρακτηριστικό τις βροχοπτώσεις ενώ τα χιόνια περιορίζονται στην ορεινή ζώνη. Την εαρινή και τη θερινή περίοδο οι βροχοπτώσεις είναι ελάχιστες (Σταµάτη κ.ά., 2006). Για την περιοχή της Λ. Κουρνά χρησιµοποιήθηκαν ιστορικά δεδοµένα από τον πλησιέστερο σταθµό της ΥΕΒ (Μουρί) που δείχνουν ότι τοπικά η βροχόπτωση είναι αρκετά αυξηµένη µε µέσο ετήσιο ύψος που φτάνει τα 1100mm και ετήσιες τιµές που κυµαίνονται από περίπου 700mm έως 1800mm. Ο µήνας µε την µεγαλύτερη βροχόπτωση είναι ο Ιανουάριος (19% της ετήσιας τιµής) και ακολουθεί ο εκέµβριος (18% της ετήσιας τιµής) ενώ η χαµηλότερη τιµή της βροχόπτωσης παρουσιάζεται την περίοδο Ιουλίου Αυγούστου (0,4% της ετήσιας τιµής). Η θερµοκρασία στην περιοχή της Λ. Κουρνά είναι επίσης σχετικά υψηλή µε τιµές που κυµαίνονται από 12 ο C έως 27 ο C (Ιανουάριος και Ιούλιος αντίστοιχα), ενώ η µέση ετήσια θερµοκρασία είναι περίπου 19 ο C. Το γεγονός των υψηλών σχετικά θερµοκρασιών είναι αναµενόµενο στην εν λόγω περιοχή αφού πρόκειται για παράκτια, πεδινή έκταση που επηρεάζεται κυρίως από τις θερµές αέριες µάζες του Κρητικού Πελάγους. Οµαλός Η µέση βροχόπτωση στην περιοχή είναι 1600 mm, ενώ οι µήνες µε τις µεγαλύτερες µηνιαίες τιµές είναι ο εκέµβριος και ο Νοέµβριος (µεγαλύτερη από 300mm ανά µήνα. Η ξηρή περίοδος συµπίπτει µε το διάστηµα Μαΐου-Σεπτεµβρίου όπου η µηνιαία βροχόπτωση δεν ξεπερνά τα Life Φύση 04, ράσεις για την διατήρηση των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη, σελ.16

25mm ενώ κατά τους µήνες Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο η βροχή είναι σχεδόν µηδενική. Επίσης, θα πρέπει να τονιστεί ότι στον Οµαλό κατά τους χειµερινούς µήνες εµφανίζονται έντονες χιονοπτώσεις, οι οποίες δεν καταγράφονται, µε αποτέλεσµα να γίνεται υποεκτίµηση της συνολικής ποσότητας νερού που πέφτει στην περιοχή. Η σηµαντική ποσότητα βροχής που απαντάται στην συγκεκριµένη περιοχή οδηγεί στην παρατεταµένη υδροπερίοδο του λιµνίου που µπορεί να φτάσει και τους 10 µήνες. Η θερµοκρασία στην περιοχή του Οµαλού είναι σχετικά χαµηλή λόγω και του υψοµέτρου, που ξεπερνά τα 1000m. Ψυχρότεροι µήνες στην περιοχή είναι ο Φεβρουάριος και ο Μάρτιος µε µέση ελάχιστη θερµοκρασία -0.6 ο C και θερµότερος ο Ιούλιος µε µέση µέγιστη θερµοκρασία 23,2 ο C. Οι σχετικά χαµηλές θερµοκρασίες σε συνδυασµό µε την έλλειψη ισχυρών ανέµων λόγω γεωµορφολογίας (οροπέδιο) οδηγεί σε µικρές τιµές εξάτµισης που συµβάλλουν στην παρατεταµένη περίοδο πληµµυρισµού του λιµνίου όπως προαναφέρθηκε. Γαύδος Η βροχόπτωση στην Γαύδο έχει την µικρότερη τιµή σε σχέση µε όλες τις περιοχές µελέτης αφού η ετήσια τιµή της φτάνει µόλις τα 311mm. Επίσης, παρουσιάζει έντονες υπερετήσιες διακυµάνσεις αφού κατά το διάστηµα 1992 έως το 2003 µετρήθηκαν τιµές από 130mm (2001-2002) µέχρι περίπου 550mm (1995-1996). Η υγρή περίοδος του έτους είναι Νοέµβριος-Μάρτιος (87% της ετήσιας βροχόπτωσης) ενώ κατά τους 3 καλοκαιρινούς µήνες δεν παρατηρείται καθόλου βροχή. Ο εκέµβριος είναι ο πιο βροχερός µήνας και ακολουθούν ο Ιανουάριος και ο Νοέµβριος. Η παρατεταµένη ανοµβρία που ξεπερνά συχνά τις 100 ηµέρες σε συνδυασµό και µε τις υψηλές θερµοκρασίες που συµβάλλουν στις απώλειες νερού λόγω εξάτµισης δηµιουργούν πολύ µικρές υδροπεριόδους στα λιµνία της περιοχής, οι οποίες κυµαίνονται σηµαντικά ανάλογα και µε τα γεωµετρικά χαρακτηριστικά κάθε λιµνίου. Η θερµοκρασία στην Γαύδο είναι ιδιαιτέρως υψηλή σχεδόν όλη τη διάρκεια του έτους και κυµαίνεται από 13 o C στους µήνες Ιανουάριο και Φεβρουάριο, έως 28 ο C στους µήνες Ιούλιο και Αύγουστο. Η µέση µηνιαία τιµή πέφτει ελάχιστα κάτω από τους 15 o C µόνο 3 µήνες το χρόνο (Ιανουάριος, Φεβρουάριος και Μάρτιος), ενώ για πάνω από 5 µήνες είναι υψηλότερη από 20 o C. Life Φύση 04, ράσεις για την διατήρηση των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη, σελ.17

Σύνοψη Στις περιοχές µελέτης όπου απαντούν Μεσογειακά Εποχιακά Λιµνία (ΜΕΛ), η βροχόπτωση παρουσιάζει σηµαντική διακύµανση, αφού στον Οµαλό απαντάται η υψηλότερη τιµή που φτάνει τα 1600mm και στην Γαύδο η χαµηλότερη µε 310mm ετησίως. Το Ελαφονήσι έχει την αµέσως υψηλότερη τιµή µε περίπου 410mm, ενώ ακολουθούν τα Φαλάσαρνα και η λίµνη Κουρνά µε 780mm και 1100mm αντίστοιχα (Εικόνα 2.3-1). 1800 Ετήσια βροχή στις περιοχές των ΜΕΛ 1600 1400 (mm) 1200 1000 800 600 400 200 0 Κουρνά Φαλάσαρνα Οµαλός Γαύδος Ελαφονήσι Εικόνα 2.3-1 ιάγραµµα ετήσιας βροχόπτωσης σε κάθε περιοχή µελέτης των ΜΕΛ. Έτσι, γίνεται φανερή και η σηµαντική διακύµανση στο υδρολογικό καθεστώς της κάθε περιοχής µελέτης που δηµιουργεί σηµαντικά διαφορετικές υδροπεριόδους στα ΜΕΛ του Ν. Χανίων και εποµένως καθορίζει και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους από θέση σε θέση. Γεωλογία-Γεωµορφολογία Ελαφονήσι Ο βασικός γεωλογικός σχηµατισµός που καλύπτει το µεγαλύτερο τµήµα της υδρολογικής λεκάνης του Ελαφονησίου και ιδιαίτερα το πεδινό τµήµα του είναι τα αδιαίρετα νεογενή ιζήµατα (35% της υδρολογικής λεκάνης) που αποτελούνται από άργιλο, άµµο και κατά τόπους ασβεστολιθικούς ολισθολίθους. Στο πεδινό αυτό τµήµα όπου παρατηρούνται και τα ΜΕΛ συναντώνται διάσπαρτες επιφανειακές εµφανίσεις ασβεστολίθων που αποτελούν το υπόβαθρο της συγκεκριµένης περιοχής και Life Φύση 04, ράσεις για την διατήρηση των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη, σελ.18

εµφανίζονται ξανά στο βορειοανατολικό τµήµα της λεκάνης µαζί µε δολοµίτες και δολοµιτικούς ασβεστολίθους καταλαµβάνοντας έκταση ίση µε το 5% της υδρολογικής λεκάνης. Εκτεταµένοι κώνοι κορηµάτων και πλευρικά κορήµατα εκτείνονται στο κεντρικό και νότιο τµήµα της υδρολογικής λεκάνης καταλαµβάνοντας 26% αυτής (Πίνακας 2.3-1). Τα εν λόγω κορήµατα προέρχονται από διάβρωση και αποσάθρωση του παρακείµενου σχιστολιθικού σχηµατισµού που βρίσκεται στο ανατολικό ορεινό τµήµα της υδρολογικής λεκάνης και είναι γνωστός µε την ονοµασία Σταυρός Σέλι. Οι συγκεκριµένοι σχιστόλιθοι καταλαµβάνουν 24% της περιοχής µελέτης και πιθανότατα προσφέρουν τις σηµαντικές ποσότητες αργιλικών ιζηµάτων που παρατηρούνται στο πεδινό τµήµα της υδρολογικής λεκάνης και στην περιοχή των ΜΕΛ. Βορειότερα του ανωτέρω σχηµατισµού παρατηρείται ένας µικτός γεωλογικός σχηµατισµός από ασβεστολίθους, αργίλους και κατά τόπους σχιστολίθους που καταλαµβάνουν περίπου 10% της περιοχής µελέτης ενώ ασύµφωνα επικάθεται µέσω επώθησης ο προαναφερθείς σχηµατισµός των δολοµιτών και ασβεστολίθων (Εικόνα 2.3-2). Επιπρόσθετα, στο νοτιοανατολικό τµήµα της υδρολογικής λεκάνης παρατηρούνται περιορισµένες εµφανίσεις ποταµοχερσαίων ιζηµάτων (0,2% της υδρολ. λεκάνης) καθώς και ηφαιστειακά πετρώµατα (0,3% της υδρολ. λεκάνης) εντός της περιοχής των σχιστολίθων. Η τεκτονική ενεργότητα της περιοχής είναι φανερή ακόµη και από την ίδια την ύπαρξη των βυθισµάτων που φιλοξενούν τα λιµνία, αφού πρόκειται για σηµαντικό αριθµό κοιλοτήτων σε περιορισµένη έκταση εντός των ασβεστολίθων που πρέπει να προήλθαν από κατάπτωση καρστικών αγωγών και δευτερογενώς πλήρωση τους από πρόσφατα ιζήµατα κατά το Τεταρτογενές. Πίνακας 2.3-1. Στοιχεία γεωλογικών σχηµατισµών στην υδρολογική λεκάνη Ελαφονησίου. Γεωλογικοί σχηµατισµοί Έκταση (m 2 ) % επί του συνόλου Αδιαίρετοι νεογενείς σχηµατισµοί 6693982 34.7 Κώνοι κορηµάτων και πλευρικά κορήµατα 4995572 25.9 Ποταµοχερσαίες αποθέσεις 38933 0.2 Μικτός σχηµατισµός 1960902 10.2 ολοµίτες, δολοµητικοί ασβεστόλιθοι, ασβεστόλιθοι 980204 5.1 Σχιστόλιθοι Σταυρός Σέλι 4551653 23.6 Ηφαιστειακά πετρώµατα 65862 0.3 Life Φύση 04, ράσεις για την διατήρηση των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη, σελ.19

Εικόνα 2.3-2. Γεωλογικός χάρτης της υδρολογικής λεκάνης Ελαφονησίου. Φαλάσαρνα Η υδρολογική λεκάνη Φαλάσαρνων αποτελείται από σχηµατισµούς του Νεογενούς που περιλαµβάνουν κυρίως µεταλπικά ιζήµατα και προσχωσιγενείς αποθέσεις, ασβεστολίθους της γεωτεκτονικής ενότητας Τρίπολης και σχηµατισµούς της ενότητας Πίνδου (φλύσχης και ασβεστόλιθοι). Συγκεκριµένα, στην πεδινή περιοχή της υδρολογικής λεκάνης κυριαρχούν οι νεογενείς σχηµατισµοί που αποτελούνται από ασύνδετα ιζήµατα µε µάργες, άµµο, άργιλο και ασβεστολιθικές κροκάλες και καταλαµβάνουν περίπου 32% της περιοχής µελέτης (Πίνακας 2.3-3). Επίσης, σηµαντική έκταση (20% του συνόλου της περιοχής) καλύπτει και η παλαιότερη ποτάµια αναβαθµίδα στο µέσο περίπου της υδρολογικής λεκάνης, η οποία υποδεικνύει πιθανότατα την ύπαρξη και δράση σηµαντικού επιφανειακού υδάτινου σώµατος κατά το Πλειστόκαινο το οποίο δεν υφίσταται σήµερα. Ακολουθούν σε έκταση οι Μαργαϊκοί ασβεστόλιθοι του Μειοκαίνου (12%) που απαντώνται πλησίον της παράκτιας ζώνης αλλά και στο ανατολικό, ορεινό τµήµα της υδρολογικής λεκάνης (Εικόνα 2.3-3). Στρωµατογραφικά υποκείµενος σχηµατισµός είναι οι ασβεστόλιθοι ηλικίας Κρητιδικού της ενότητας Τρίπολης οι Life Φύση 04, ράσεις για την διατήρηση των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη, σελ.20

οποίοι έχουν επιφανειακή έκταση 6% της υδρολογικής λεκάνης και παρουσιάζουν σηµαντική υδροπερατότητα. Οι σχηµατισµοί της ενότητας Πίνδου βρίσκονται επωθηµένοι πάνω στους σχηµατισµούς της ενότητας Τρίπολης και τους συναντάµε κυρίως στο ορεινό τµήµα της υδρολογικής λεκάνης Φαλάσαρνων και συγκεκριµένα στο νότιο τµήµα αυτής (Εικόνα 2.3-3). Εκεί συναντάµε τον σχηµατισµό του Φλύσχη που αποτελείται από ψαµµίτες, ιλυόλιθους και ασβεστολιθικούς ψαµµίτες, ηλικίας Κ. Παλαιόκαινο Ηώκαινο, ο οποίος καλύπτει έκταση 3% της περιοχής µελέτης και έρχεται σε επαφή µε το σύµπλεγµα των πετρωµάτων που αποκαλείται πρώτος Φλύσχης της ενότητας Πίνδου. Ο σχηµατισµός αυτός αποτελείται από εναλλαγές µαργών, κερατολίθων, µαργαϊκών ασβεστολίθων και αργιλικών σχιστολίθων και έχει ηλικία Κρητιδικό. Είναι ο τέταρτος µεγαλύτερος σε επιφανειακή έκταση σχηµατισµός της υδρολογικής λεκάνης (κάλυψη: 7%) και παρουσιάζει πολύ µικρή υδροπερατότητα. Ο µικρότερος σε επιφανειακή κάλυψη σχηµατισµός (1%), είναι οι κρυσταλλικοί σχιστόλιθοι που συναντώνται στο βορειοανατολικό τµήµα της υδρολογικής λεκάνης και εφάπτεται τεκτονικά (µέσω ρήγµατος) µε ασβεστολίθους του Μεσοζωικού (Πίνακας 2.3-2). Το τοπίο στην περιοχή είναι ιδιαίτερου φυσικού κάλους και παρουσιάζει έντονη πολυµορφία χαρακτηριστική του Κρητικού χώρου. Η δυτική πλευρά της περιοχής περιβάλλεται από την θάλασσα, όπου εκτείνεται µια επιµήκη ακτή µήκους περίπου 6 km. Οι παραλίες είναι αµµώδεις µε µεγάλο βάθος παραλίας. Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν και αρκετές βραχώδεις παραλίες. Ο κάµπος των Φαλάσαρνων (καλλιεργούµενη γη) περιβάλλεται από µια περιοχή µε ήπια κλίση (πλαγιά) που καταλήγει περιµετρικά του κάµπου σε υψόµετρο 300 m περίπου. Οι βουνοπλαγιές της περιοχής είναι καλυµµένες µε χορτολιβαδικές εκτάσεις και δασικούς θαµνώνες. Life Φύση 04, ράσεις για την διατήρηση των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη, σελ.21