Πρόγραμμα «Είμαστε Όλοι Πολίτες» του Χρηματοδοτικού Μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) 2009-2014 για τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) Πρόσκληση: «Προαγωγή των Δημοκρατικών Αξιών, συμπεριλαμβανομένων των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων» Έργο «Ανάπτυξη Συμμετοχικής Μεθοδολογίας και e- Πλατφόρμας για τη Xάραξη Ολοκληρωμένης Πολιτιστικής Πολιτικής σε Τοπικό Επίπεδο Πιλοτική Εφαρμογή στο Δήμο Κορυδαλλού» - DemoCU ΕΚΘΕΣΗ II.6 Ανάπτυξη Προσχεδίου Διαχείρισης Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών Δήμου Κορυδαλλού Αναστασία Στρατηγέα, Αναπλ. Καθηγ. Ε.Μ.Π. Νεκταρία Μαραβά, MSc, Επ. Συνεργάτης ΔΑΚΜ Ανδρέας Αλεξόπουλος, Δρ., Στέλεχος ΔΑΚΜ Γιώργος Σωμαράκης, Μηχανικός Χωροταξίας, Πολεοδομίας & Περιφ. Ανάπτυξης Μαρία Παναγιωτοπούλου, Α.Τ.Μ. Ε.Μ.Π. ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΟΥ ΜΚΟ Δίκτυο Απασχόλησης & Κοινωνικής Μέριμνας Δήμος Κορυδαλλού Τομέας Γεωγραφίας και Περιφερειακού Σχεδιασμού Σχολή Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Αθήνα Νοέμβριος 2015 i
ii
Το έργο χρηματοδοτείται από την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία, στο πλαίσιο του Προγράμματος «Είμαστε όλοι Πολίτες», το οποίο είναι μέρος του συνολικού Χρηματοδοτικού Μηχανισμού του ΕΟΧ για την Ελλάδα, γνωστού ως EEA Grants. Διαχειριστής Επιχορήγησης του Προγράμματος είναι το Ίδρυμα Μποδοσάκη. Στόχος του Προγράμματος είναι η ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών στη χώρα μας και η ενίσχυση της κοινωνικής δικαιοσύνης, της δημοκρατίας και της βιώσιμης ανάπτυξης. This project is funded by Iceland, Liechtenstein and Norway under the EEA Grants Greek NGO Programme We are all Citizens. The Bodossaki Foundation is the Fund Operator of this Programme. The Programme aims to strengthen civil society and enhance the contribution of NGOs to social justice, democracy and sustainable development. iii
iv
v
vi
ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα «Έκθεση ΙΙ.6 - Ανάπτυξη Προσχεδίου Διαχείρισης Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών Δήμου Κορυδαλλού» αποτελεί παραδοτέο στο πλαίσιο της ανάπτυξης του δεύτερου σταδίου του έργου (βλ. Αναθεωρημένο Χρονοδιάγραμμα Έργου, σελ. 5 της παρούσας έκθεσης). Η Έκθεση ΙΙ.6 εστιάζει στην ανάπτυξη, από την ομάδα του έργου DemoCU, του Προσχεδίου Διαχείρισης των Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών του Δήμου Κορυδαλλού, του αρχικού δηλαδή εκείνου σχεδίου το οποίο θα αξιοποιηθεί ως βάση για την υλοποίηση των συμμετοχικών διαδικασιών στο πλαίσιο του έργου. Αναλυτικότερα, η Έκθεση περιλαμβάνει τέσσερα κεφάλαια εκ των οποίων τα τρία πρώτα είναι εισαγωγικού χαρακτήρα, ενώ το Κεφάλαιο 4 εστιάζει στη μεθοδολογική προσέγγιση -στάδια- για την ανάπτυξη του προσχεδίου και την υλοποίησή της για τον Δήμο του Κορυδαλλού. Πιο συγκεκριμένα τα κεφάλαια αυτά έχουν ως ακολούθως: Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται μια εισαγωγή σχετικά με τον ρόλο του πολιτισμού και του αθλητισμού ως παράγοντες τοπικής ανάπτυξης. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζεται η έννοια της συμμετοχής, όπως αυτή αξιοποιείται στο έργο DemoCU, επιχειρώντας να καταγράψει τους παράγοντες εκείνους της τοπικής κοινωνίας οι οποίοι θα λάβουν μέρος στη διαδικασία για τη Συμμετοχική Ανάπτυξη του Σχεδίου Διαχείρισης των Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών του Δήμου Κορυδαλλού. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζεται συνοπτικά η μεθοδολογική προσέγγιση του έργου DemoCU, επιχειρώντας να καταδείξει τα επιμέρους στάδια της συμμετοχικής διαδικασίας και τη σταδιακή εμβάθυνση αυτής, αλλά και το στάδιο της διαδικασίας στο οποίο λαμβάνει χώρα η ανάπτυξη του προσχεδίου, το οποίο αποτελεί προϋπόθεση για την έναρξη της συμμετοχικής διαδικασίας. Τέλος, το τέταρτο κεφάλαιο, εστιάζει στη μεθοδολογική προσέγγιση και την εφαρμογή της στην περίπτωση του Δήμου Κορυδαλλού για την ανάπτυξη του Προσχεδίου Διαχείρισης των Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών. Το Προσχέδιο που δομείται με την εφαρμογή της μεθοδολογικής προσέγγισης που περιγράφεται στο τρίτο κεφάλαιο, αποτελεί το προϊόν της δουλειάς μελών της ομάδας του έργου DemoCU, στο οποίο έχουν ενσωματωθεί οι απόψεις της Πολιτιστικής και της Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης, μέσα από τις σχετικές διαβουλεύσεις με τις εν λόγω επιτροπές. Η διατύπωση του Προσχεδίου, μετά και από τη συνεισφορά των δύο αυτών επιτροπών, αποτελεί την πρόταση της ομάδας του έργου για τη συνέχεια των διαβουλεύσεων με την τοπική κοινωνία έως την οριστικοποίησή του και συντίθεται από την περιγραφή: των στόχων που επιδιώκονται, των αξόνων προτεραιότητας, των κατευθύνσεων πολιτικής που εντάσσονται σε κάθε άξονα προτεραιότητας, και των μέτρων πολιτικής για την υλοποίηση των κατευθύνσεων αυτών. vii
viii
EXECUTIVE SUMMARY The present «Report ΙΙ.6 Development of the First Draft Plan for the Management of Cultural Structures and Infrastructures of the Korydallos Municipality» consists of a main deliverable of Stage II of the DemoCU Project (see revised timetable of the project, p. 5 of this report). The emphasis of Report ΙΙ.6 is on the development, from the DemoCU working group, of a First Draft Plan for the Management of Cultural Structures and Infrastructures of the Korydallos Municipality, i.e. the initial plan that will be used as the basis for the participatory processes planned in the context of the project. More specifically, Report II.6 consists of four chapters, where the first three chapters are considered as an introductory part for the better understanding of the fourth chapter; while the fourth chapter, being the main subject of this report, elaborates on the methodological approach -steps carried out- in order an initial draft plan, dealing with the management of cultural structures and infrastructures in the municipality of Korydallos, to be produced. A short description of these four chapters has as follows: In the first chapter a short introduction as to the value of cultural and sports sectors for local development is provided. In the second chapter, the context of participation in DemoCU is presented. The aim of this chapter is to give an overview of the local societal groups that will take part in the process of the Participatory Structuring of a Plan for the Management of Cultural Structures and Infrastructures of the study region (Municipality of Korydallos). The third chapter is shortly presenting the methodological approach of DemoCU in order to: stress the importance of the step-wise participatory process in pursuing the widening of participation and contribution of societal groups in the articulation of the final Plan; and point out the stage of the process in which the first draft plan is structured, being a prerequisite for jumping into the DemoCU participatory process. Finally, Chapter 4 is focusing on the methodological approach used for structuring the First Draft Plan for Managing Cultural Structures and Infrastructures and its implementation in the Municipality of Korydallos. The proposed First Draft Plan, being the final outcome of this Report, reflects a joint effort of the DemoCU working group, filtered by the opinions of the Cultural Consultation Committee, created for the purposes of DemoCU, and the Municipal Consultation Committee, having an institutional role in the decision-making processes of the local government. The outcome of this report -the First Draft Plan- consists of the proposal of the DemoCU project for further elaboration with all groups involved in the multi-level participatory processes planned in the project. Description of this plan incorporates: goal to be achieved, objectives in which this goal is analyzed, policy directions for pursuing the set of objectives, and policy measures proposed for serving policy directions. ix
x
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. Ο Πολιτισμός και ο Αθλητισμός ως Μοχλός Τοπικής Ανάπτυξης... 1 2. Η Συμμετοχή στο Έργο DemoCU... 5 3. Μεθοδολογική Προσέγγιση Δόμησης Ολοκληρωμένου Σχεδίου Διαχείρισης Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών Δ. Κορυδαλλού... 7 4. Δημιουργία Προσχεδίου από την Ομάδα Έργου... 10 4.1. Εξωτερικό Περιβάλλον... 10 4.2. Εσωτερικό Περιβάλλον... 17 4.2.1. Στρατηγικοί στόχοι Δ. Κορυδαλλού στον τομέα του πολιτισμού και του αθλητισμού... 17 4.2.2. Εξειδίκευση / υλοποίηση στρατηγικών στόχων μέσω του Οργανισμού Άθλησης και Πολιτισμού (ΟΑΠ)... 19 4.2.3. Διαπιστώσεις από την ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης... 20 4.2.4. Διαπιστώσεις σχετικά με τους τομείς του πολιτισμού και αθλητισμού στην περιοχή μελέτης... 27 4.2.5. Αξιολόγηση τομέων πολιτισμού και αθλητισμού στην περιοχή μελέτης - SWOT ανάλυση... 30 4.2.6. Κρίσιμα ζητήματα πολιτισμού / αθλητισμού στο Δ. Κορυδαλλού... 36 4.2.6.1. Ομάδα κρίσιμων ζητημάτων που απορρέουν από τις νέες τάσεις / προκλήσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος... 36 4.2.6.2. Ομάδα κρίσιμων ζητημάτων για τις υποδομές πολιτισμού / αθλητισμού... 38 4.2.6.3. Ομάδα κρίσιμων ζητημάτων που αφορούν στο εύρος των προσφερόμενων δράσεων... 41 4.2.6.4. Ομάδα κρίσιμων ζητημάτων που συνδέονται με το ρόλο του ΟΑΠ 43 4.3. Διαβούλευση με τους φορείς του Δ. Κορυδαλλού επί των κρίσιμων ζητημάτων (Συνάντηση 28.9.2015)... 49 4.3.1. Στόχοι διαβούλευσης... 49 4.3.2. Υλικό επικοινωνίας... 49 4.3.3. Συμμετέχοντες... 51 4.3.4. Αποτελέσματα διαβούλευσης... 51 4.4. Διατύπωση Προσχεδίου Διαχείρισης Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών... 52 4.4.1. Στόχος και άξονες προτεραιότητας... 53 4.4.2. Κατευθύνσεις πολιτικής... 57 4.4.3. Μέτρα πολιτικής... 60 4.4.4. Επόμενα βήματα για την περαιτέρω ανάπτυξη του Προσχεδίου... 79 xi
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1: Αναγνώριση θεμελιωδών τάσεων μακροπεριβάλλοντος... 14 Πίνακας 2: Επίδραση τάσεων του εξωτερικού περιβάλλοντος... 16 Πίνακας 3: Κατευθύνσεις πολιτικής ανά άξονα προτεραιότητας για την επίτευξη του στόχου... 58 Πίνακας 4: Κατευθύνσεις και μέτρα πολιτικής για την επίτευξη του άξονα προτεραιότητας 1... 61 Πίνακας 5: Κατευθύνσεις και μέτρα πολιτικής για την επίτευξη του άξονα προτεραιότητας 2... 63 Πίνακας 6: Κατευθύνσεις και μέτρα πολιτικής για την επίτευξη του άξονα προτεραιότητας 3... 65 Πίνακας 7: Κατευθύνσεις και μέτρα πολιτικής για την επίτευξη του άξονα προτεραιότητας 4... 67 Πίνακας 8: Κατευθύνσεις και μέτρα πολιτικής για την επίτευξη του άξονα προτεραιότητας 5... 69 Πίνακας 9: Κατευθύνσεις και μέτρα πολιτικής για την επίτευξη του άξονα προτεραιότητας 6... 72 Πίνακας 10: Κατευθύνσεις και μέτρα πολιτικής για την επίτευξη του άξονα προτεραιότητας 7... 74 Πίνακας 11: Κατευθύνσεις και μέτρα πολιτικής για την επίτευξη του άξονα προτεραιότητας 8... 76 Πίνακας 12: Συμπεράσματα διαβούλευσης ομάδας έργου με την Πολιτιστική Επιτροπή Διαβούλευσης (14.10.2015)... 112 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Διάγραμμα 1: Η έκφραση της έννοιας της συμμετοχής στο έργο DemoCU... 5 Διάγραμμα 2: Μεθοδολογική προσέγγιση DemoCU... 9 Διάγραμμα 3: Στάδια προετοιμασίας Προσχεδίου Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών... 11 Διάγραμμα 4: Περιοχή τάσεων σημαντικού ενδιαφέροντος για το εξεταζόμενο πρόβλημα... 13 Διάγραμμα 5: Δομή Προσχεδίου Διαχείρισης Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών... 53 Διάγραμμα 6: Ανάλυση στόχου σε άξονες προτεραιότητας... 54 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Παράρτημα Ι Έκθεση ΙΙ.4: Οργάνωση Υλικού Επικοινωνίας για χρήση στο πλαίσιο των ομάδων Εστίασης: xii
Παρουσίαση Ερωτηματολόγιο Οδηγός διαλόγου Θέματα προς συζήτηση Παράρτημα ΙΙ Έκθεση ΙΙ.5: Διεξαγωγή Ομάδων Εστίασης με την Πολιτιστική Επιτροπή Διαβούλευσης Συμπεράσματα Φωτογραφικό υλικό Παράρτημα ΙΙΙ: Παρουσίαση Προσχεδίου στη Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης Σχόλια Παρεμβάσεις Φωτογραφικό υλικό xiii
1. Ο Πολιτισμός και ο Αθλητισμός ως Μοχλός Τοπικής Ανάπτυξης «Ο πολιτισμός αντλεί από το παρελθόν, διαμορφώνει το παρόν και ατενίζει το μέλλον» Η οικονομία του πολιτισμού και της δημιουργίας αποτελεί σήμερα ένα ζήτημα προς μελέτη στη διεθνή οικονομική, ενώ σε πάρα πολλές περιοχές βρίσκεται στην καρδιά της χάραξης αναπτυξιακής στρατηγικής τόσο στις ανεπτυγμένες όσο και στις αναδυόμενες οικονομίες (Λαζαρέτου 2014, Stratigea και Katsoni 2015). Σημαντική παράμετρος προς την κατεύθυνση αυτή αποτελεί η ανθεκτικότητα που επέδειξε ο τομέας του πολιτισμού και της δημιουργίας σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, όπως αυτή που καταγράφεται σήμερα στη διεθνή σκηνή αλλά και στη χώρα μας. Ο πολιτισμός ως το θεμέλιο μιας τέτοιας οικονομίας έχει αποτελέσει αντικείμενο προβληματισμού και στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο επίπεδο αυτό, η έννοια του πολιτισμού νοείται ως η «συγκολλητική ουσία» των ευρωπαϊκών λαών, ένα συγκριτικό πλεονέκτημα του Ευρωπαϊκού χώρου που απορρέει μέσα από την ιστορική διαδρομή του, το οποίο έχει δράσει καταλυτικά για τη συνένωση των χωρών της Ευρώπης, πολύ πριν αυτές ενωθούν σε οικονομικό επίπεδο ή η Ευρώπη γίνει αντιληπτή ως χώρος οικονομικών συμφερόντων και εμπορικών συναλλαγών. Οι τέχνες, η λογοτεχνία, η μουσική κ.λπ. είναι ο συνεκτικός ιστός της Ευρώπης, ενώ το εγχείρημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης γίνεται από πολλούς αντιληπτό πρωτίστως ως ένα καινοφανές και επιτυχημένο κοινωνικό και πολιτισμικό εγχείρημα και στη συνέχεια ως ένα πλαίσιο οικονομικής και πολιτικής συνεργασίας. Η αντίληψη του παραπάνω συγκριτικού πλεονεκτήματος και του πολιτιστικού πλούτου και αποθέματος που αυτό έχει παράξει διαχρονικά, έχει δώσει σημαντική ώθηση προς την κατεύθυνση της προώθησης του ευρωπαϊκού πολιτισμού ως μια κινητήριο δύναμη για την ανάπτυξη σε Ευρωπαϊκό επίπεδο (Στρατηγέα και άλλοι, 2015). Η προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση αποτυπώνεται μέσα από μια σειρά κειμένων πολιτικής, όπου ο πολιτισμός αναδεικνύεται: ως ο 4 ος πυλώνας της βιώσιμης ανάπτυξης, όπως αυτό αποτυπώνεται στην Ατζέντα 21 για τον πολιτισμό (Agenda 21, 1994), ως καταλύτης για τη δημιουργικότητα στο πλαίσιο της στρατηγικής της Λισαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση [Ευρωπαϊκή Ατζέντα για τον πολιτισμό, 2006 - COM(2007)242 final], και ως πυρήνας ανάπτυξης της οικονομίας του πολιτισμού και της δημιουργίας (Στρατηγικό Σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον Πολιτισμό 2010-2014). Επίσης, έχει ήδη τονιστεί η σημασία πολιτικών για την προστασία και αξιοποίηση της πολυποίκιλης ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς ως μοχλού ανάδειξης της Ευρώπης ως τον πρώτο, σε παγκόσμιο επίπεδο, τουριστικό προορισμό [COM(2010) 352 final] και η συμβολή των πολιτικών αυτών όχι μόνο στην οικονομική ανάπτυξή της αλλά και στη μεταλαμπάδευση των αρχών και αξιών του Ευρωπαϊκού πολιτισμού στους πολιτισμούς άλλων λαών. 1
«Ο πολιτισμός είναι το σύνολο των ονείρων και των έργων που συμβάλλουν στην πλήρη πραγμάτωση του ανθρώπου. Ο πολιτισμός απαιτεί ένα παράδοξο σύμφωνο: να αποτελέσει η πολυμορφία την αρχή της ενότητας να τονιστούν οι διαφορές όχι για να προκύψουν διαιρέσεις, αλλά για να εμπλουτιστεί ο πολιτισμός ακόμα περισσότερο. Η Ευρώπη υφίσταται ως πολιτισμός ή δεν υφίσταται καθόλου» Ντενί ντε Ρουζμόν Η δύσκολη οικονομική συγκυρία που διανύει η χώρα μας επιβάλλει την ανάληψη πρωτοβουλιών προς την κατεύθυνση, μεταξύ άλλων, μιας καινοτόμου και βιώσιμης αξιοποίησης των διαθέσιμων πολιτιστικών πόρων της για την επανεκκίνηση της αναπτυξιακής διαδικασίας και την έξοδο από την κρίση. Συγκριτικό πλεονέκτημα για τον σκοπό αυτό αποτελεί το ιδιαίτερα αξιόλογο και πλούσιο πολιτιστικό απόθεμα που διαθέτει, προϊόν του αποτυπώματος της μακρόχρονης ιστορικής διαδρομής της. Το απόθεμα αυτό αποτελεί έναν σημαντικό πόρο προς αξιοποίηση. Η ανάδειξη και προβολή του μπορεί να ανοίξει ένα παράθυρο προς νέες ευκαιρίες επιχειρηματικής δράσης συμβάλλοντας: στη στήριξη των τοπικών οικονομιών και τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας, στη διατήρηση της ποιότητας του αποθέματος αυτού, στην οικονομική και κοινωνική συνοχή και την τοπική ανάπτυξη, στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των τοπικών πληθυσμών. Προϋπόθεση για τα παραπάνω αποτελεί η στροφή προς μια πολιτική πολιτιστικής διαχείρισης η οποία, υπό όρους βιώσιμης προσέγγισης των πολύτιμων και ευάλωτων αυτών πόρων, να μετουσιώνει την έως τώρα στατική προσέγγιση στη διαχείρισή τους (κληροδότηση στις επόμενες γενεές) σε μια δυναμική προσέγγιση, η οποία θα εστιάζει στην ανάδειξη των πόρων αυτών ως βάση για την παραγωγή νέων, καινοτόμων πολιτιστικών προϊόντων (Λαζαρέτου, 2014). Είναι σήμερα ευρέως αποδεκτό ότι οι πολιτιστικοί πόροι μπορούν να αποτελέσουν βασικό μοχλό οικονομικής ανάπτυξης και ευημερίας, καθώς η ανάπτυξη και ο πολιτισμός συνδέονται με πολλούς τρόπους. Ο πολιτισμός συνιστά ένα εν μέρει ανανεώσιμο πολιτισμικό κεφάλαιο και ένα δημόσιο αγαθό, που ταυτόχρονα δημιουργεί σημαντικότατες και μετρήσιμες θετικές εξωτερικές οικονομίες, λόγω της διασύνδεσής του με μια σειρά από κλάδους και υπηρεσίες (Γενική Γραμματεία Πολιτισμού 2013). Ο τομέας του πολιτισμού νοείται ένας τομέας που παράγει υψηλή προστιθέμενη αξία, ενώ έχει έναν οριζόντιο ρόλο σε μια κοινωνία, αποτελώντας εργαλείο για: Την κοινωνική ανάπτυξη και ανύψωση του πνευματικού επιπέδου αλλά και την κοινωνικοποίηση και κοινωνική ενσωμάτωση και την, δια μέσω αυτών, μεταλαμπάδευση κοινωνικών αξιών τόσο σε ενδογενεακό όσο και σε διαγενεακό επίπεδο. Την οικονομική ανάπτυξη, προσφέροντας ευκαιρίες που διαπερνούν οριζόντια όλους τους τομείς (πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή) και δίνουν τη δυνατότητα δημιουργίας θέσεων εργασίας υψηλής ειδίκευσης. Έτσι ο τομέας του πολιτισμού προσφέρει στρατηγικές ευκαιρίες σε τοπικό, αλλά και εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, για την ανάληψη καινοτόμων επιχειρηματικών πρωτοβουλιών, μέσα από τη βιώσιμη διαχείριση και αξιοποίηση των σχετικών πόρων (φυσικών και 2
ανθρωπογενών) που αξιοποιεί (Λαζαρέτου 2014, Γενική Γραμματεία Πολιτισμού 2013). Την προστασία των πολιτιστικών πόρων, συμβάλλοντας στην αναβάθμιση πόρων τόσο φυσικού όσο και ανθρωπογενούς ενδιαφέροντος, που εντάσσονται κάτω από την ευρύτερη έννοια των πολιτιστικών πόρων. Οι πολιτιστικοί πόροι, στο πλαίσιο αυτό, αποτελούν σημαντικό πυλώνα στην αναπτυξιακή προσπάθεια των περιοχών. Παράλληλα, ο στοχευμένος στην ολοκληρωμένη διαχείριση των πολιτιστικών πόρων σχεδιασμός ενός τόπου, μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική αναβάθμισή του, μέσω της κατάλληλης αξιοποίησης των ιδιαίτερων πολιτιστικών χαρακτηριστικών του και της διαμόρφωσης της πολιτιστικής ταυτότητάς του. Η σύγχρονη καθημερινότητα αλλά και η αλλαγή στις διαδικασίες σχηματισμού των πόλεων και των οικισμών μεταβάλουν τα δεδομένα του σχεδιασμού και εντείνουν την ανάγκη εύρεσης νέων μορφών, δια μέσου των οποίων αναδεικνύεται η ταυτότητα του τόπου. Η πολιτιστική κληρονομιά αποτελεί ένα από τα βασικά στοιχεία της ταυτότητας μιας πόλης ή μιας ευρύτερης περιοχής (Deffner και Metaxas, 2007). O τοπικός πολιτισμός, ο οποίος στη σύγχρονη πραγματικότητα περιλαμβάνει εκτός από τις τέχνες και τον τρόπο ζωής (Banks, 2001), μπορεί να αποτελέσει σημαντικό πλεονέκτημα σε μια προσπάθεια ανάδειξης και προβολής μιας περιοχής. Η ορθολογική χρήση των πολιτιστικών πόρων αλλά και των πολιτιστικών δομών και υποδομών μιας περιοχής παρέχει επίσης δυνατότητες εξειδίκευσης του ανθρώπινου δυναμικού μέσω της προσπάθειας διατήρησης και ανάδειξης της πολιτιστικής ταυτότητάς της, ενώ παράλληλα μπορεί να συμβάλλει ευρύτερα στην ανάπτυξη της οικονομίας του πολιτισμού και της δημιουργίας σε τοπικό επίπεδο. Εν κατακλείδι, ο πολιτισμός, ως το σύνολο των δραστηριοτήτων που αποσκοπούν στην παραγωγή πολιτιστικών αγαθών και υπηρεσιών χρησιμοποιώντας σπάνιους συντελεστές παραγωγής, είναι δυνατόν να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο ακόμη και σε μικρές οικονομίες, αφού (Παχάκη και άλλοι, 2000): Στηρίζεται σε πόρους που μπορούν να καταγραφούν σε οποιαδήποτε κοινωνία και επίπεδο ανάπτυξης. Είναι εντάσεως ανθρώπινου κεφαλαίου και τοπικών πόρων, δηλαδή μπορεί να λειτουργήσει και σε μικρή χωρική κλίμακα. Χαρακτηρίζεται από την ιδιομορφία και μοναδικότητα των χαρακτηριστικών κάθε τόπου. Χαρακτηρίζεται από έντονη ευελιξία κατά την οργάνωση και προβολή του, στοιχείο που του προσδίδει αντοχή σε δύσκολες οικονομικά περιόδους. Μπορεί να προσφέρει αισθητικές και πνευματικές εμπειρίες τόσο στον τοπικό πληθυσμό όσο και στους επισκέπτες του, δημιουργώντας έτσι προστιθέμενη αξία σε μια περιοχή. Επηρεάζει το γενικότερο επίπεδο της δημόσιας ζωής, ως παραγωγός δημόσιων αγαθών, ενώ παράλληλα συμβάλλει στη βελτίωση της αισθητικής μιας κοινωνίας. Η αισθητική ανάπτυξη που τον χαρακτηρίζει επηρεάζει την ποιότητα και εμπορευσιμότητα των περισσότερων αγαθών της αγοράς. Ως πολιτιστικό - καλλιτεχνικό κεφάλαιο, αποκτά όλο και μεγαλύτερη αξία με το πέρασμα του χρόνου. 3
Η ανάπτυξη του πολιτισμού και του αθλητισμού δημιουργεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον όχι μόνο για την οικονομική ανάπτυξη αλλά και για την κοινωνική συνοχή, την επικοινωνία και αλληλεπίδραση των κοινωνικών ομάδων. Οι τομείς αυτοί αποτελούν τον πυλώνα για την ενημέρωση, την επιμόρφωση, την ευαισθητοποίηση, την άθληση και την καλή υγεία και φυσική κατάσταση, την ανάπτυξη της ευγενούς άμιλλας, και την εν γένει κινητοποίηση των τοπικών πληθυσμών προς ευγενή ιδανικά και αξίες. Οι ζυμώσεις που λαμβάνουν χώρα μέσα από τις δράσεις του αθλητισμού και του πολιτισμού συμβάλλουν στην ωρίμανση των κοινωνικών ομάδων και τη δημιουργία υπεύθυνων και ενεργών πολιτών. Σημαντικό ρόλο για την ανάπτυξη των τομέων του αθλητισμού και του πολιτισμού διαδραματίζουν σήμερα οι φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, με το πέρασμα σειράς αρμοδιοτήτων στο επίπεδο αυτό λήψης αποφάσεων και χάραξης πολιτιστικής πολιτικής. Οι δράσεις που υλοποιούνται από την τοπική διοίκηση στους τομείς του πολιτισμού και του αθλητισμού αποτελούν «εργαλεία» με πολλαπλά θετικά αποτελέσματα για τις τοπικές κοινωνίες, συμβάλλοντας στην κοινωνική και πολιτιστική αναβάθμιση των πολιτών, την ενεργοποίησή τους σε δημιουργικούς τομείς, τη δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου των διαφορετικών κοινωνικών ομάδων και κυρίως των νέων, κ.λπ. Σημαντική παράμετρος για την ανάπτυξη αυτών των δράσεων αποτελεί η ανάπτυξη και υποστήριξη των κατάλληλων υποδομών άσκησης των πολιτιστικών και αθλητικών δραστηριοτήτων και η διασφάλιση της ίσης πρόσβασης σε αυτές όλων των κοινωνικών ομάδων. Σημαντικό ρόλο επίσης διαδραματίζουν οι δομές της τοπικής αυτοδιοίκησης που έχουν ως πεδίο ενασχόλησης την παροχή υπηρεσιών πολιτισμού και αθλητισμού, αλλά και κάθε άλλου είδους δομές, τυπικές ή άτυπες, οι οποίες συνεισφέρουν σημαντικά στην ανάπτυξη των πολιτιστικών και αθλητικών δραστηριοτήτων. Οι δυνατότητες προώθησης της πολιτιστικής ανάπτυξης μέσω των τοπικών δομών της τοπικής αυτοδιοίκησης σχετίζονται με τη γενικότερη ανάπτυξη του θεσμού. Η πολιτιστική ανάπτυξη στο πλαίσιο αυτό στηρίζεται στην ορθολογική χρήση των πόρων, στην ανταποδοτικότητα των πολιτιστικών αγαθών, στον θεσμό της χορηγίας, στην ανάπτυξη διαδημοτικών συνεργασιών, στον αποτελεσματικό συντονισμό των παρεμβάσεων, στην επικοινωνία μεταξύ των δήμων, στα στελέχη του πολιτισμού, στο καλλιτεχνικό δυναμικό, στην άοκνη συνεργασία της τοπικής διοίκησης με τους τοπικούς φορείς του πολιτισμού και του αθλητισμού, στον σχεδιασμό της κατάλληλης πολιτιστικής και αθλητικής πολιτικής, στη συνεργασία της τοπικής διοίκησης με το Υπουργείο Πολιτισμού, στην αναζήτηση πόρων μέσα από ευρωπαϊκά και άλλα προγράμματα (Καραμπέκου και άλλοι, 2012). Η αναβάθμιση του πολιτιστικού περιβάλλοντος καθιστά τις τοπικές κοινότητες κέντρα δημιουργικότητας και καινοτομίας, με πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα για την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη και τη δημιουργία ευαισθητοποιημένων, ώριμων και ενεργών πολιτών. 4
2. Η Συμμετοχή στο Έργο DemoCU Το έργο DemoCU, έχοντας στην καρδιά της μεθοδολογικής του προσέγγισης τις συμμετοχικές διαδικασίες, εμπλέκει τις παρακάτω ομάδες συμμετεχόντων στα διάφορα στάδια εξέλιξής του (Διάγραμμα 1) (βλέπε Έκθεση ΙΙ.2): Διάγραμμα 1: Η έκφραση της έννοιας της συμμετοχής στο έργο DemoCU Δημοτική Αρχή - Προτεραιότητες Υφιστάμενο Νομοθετικό Πλαίσιο Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης Πολιτιστική Επιτροπή Διαβούλευσης Ολοκληρωμένο Σχέδιο Διαχείρισης Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών Ομάδες Εστίασης Πολίτες / Φορείς Charrette Πλατφόρμα DemoCU Ομάδα Έργου α) Την Πολιτιστική Επιτροπή Διαβούλευσης (Π.Ε.Δ.), η οποία δημιουργείται στο πλαίσιο του έργου DemoCU και συνίσταται από εκπροσώπους πολιτιστικών και αθλητικών φορέων που δραστηριοποιούνται στην περιοχή μελέτης (ομάδες ενδιαφερόντων του τομέα του πολιτισμού και αθλητισμού). Ο ρόλος της Πολιτιστικής Επιτροπής Διαβούλευσης είναι να επικουρεί την προσπάθεια της ομάδας του έργου, να συμβάλλει στην ανάπτυξη του Προσχεδίου και του τελικού Σχεδίου Διαχείρισης Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών του Δήμου Κορυδαλλού, καθώς επίσης να συμβάλλει, σε συνεργασία με την ομάδα του έργου, στην επεξεργασία της πληροφορίας που συλλέγεται από τις ακολουθούμενες συμμετοχικές διαδικασίες και τη σταδιακή ενσωμάτωσή της στο τελικό «Ολοκληρωμένο Σχέδιο Αξιοποίησης Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών». β) Τη Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης (Δ.Ε.Δ.) του Δήμου Κορυδαλλού, μια επιτροπή με θεσμικό ρόλο στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων στην τοπική αυτοδιοίκηση, η σύνθεση της οποίας επιχειρεί να συνεισφέρει στις διαδικασίες αυτές εκφράζοντας τις ανάγκες της κοινωνίας. Η συνεργασία της ομάδας του έργου με την επιτροπή αυτή εξελίσσεται σε δύο φάσεις: στη φάση της διατύπωσης του Προσχεδίου και στη φάση της διατύπωσης του Τελικού Σχεδίου Αξιοποίησης Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών. Στόχος των συγκεκριμένων διαβουλεύσεων είναι η εναρμόνιση του εν λόγω σχεδίου με τις επιλογές και προτεραιότητες των λοιπών ομάδων της τοπικής κοινωνίας, όπως αυτές εκπροσωπούνται στην εν λόγω επιτροπή. Η σύνθεση της επιτροπής αυτής ορίζεται από Άρθρο 76 του Νόμου 3852/2010, ΦΕΚ Τεύχος Α 87 για τη Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης 5
Πρόγραμμα Καλλικράτης και έχει ήδη δημιουργηθεί στην περιοχή μελέτης (βλ. Παράρτημα ΙΙ, Έκθεση ΙΙ.2). γ) Τους πολίτες του Δήμου Κορυδαλλού μέσα από διαπροσωπική (face-to-face) και διαδικτυακή επικοινωνία (πλατφόρμα DemoCU ), που αποσκοπεί στη συλλογή πληροφορίας σχετικής με τις απόψεις και τις προσδοκίες των πολιτών από την ανάπτυξη του πολιτιστικού και αθλητικού τομέα στην περιοχή τους. Η πληροφορία αυτή διευρύνει τον ορίζοντα της ομάδας του έργου σχετικά με τα χαρακτηριστικά, τις διαστάσεις και το περιεχόμενο του Σχεδίου Διαχείρισης των Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών, έτσι ώστε αυτό να βρίσκεται σε αρμονία με τις προσδοκίες των πολιτών και ταυτόχρονα να ικανοποιεί τις απόψεις των φορέων πολιτισμού και αθλητισμού της περιοχής, αλλά και να εντάσσεται αποτελεσματικά στον γενικότερο αναπτυξιακό σχεδιασμό, όπως αυτός διατυπώνεται από τα αρμόδια για το σκοπό αυτό θεσμικά όργανα, και τις υπάρχουσες υποδομές πολιτισμού και αθλητισμού της περιοχής μελέτης. δ) Τη Δημοτική Αρχή (Δ.Α.), με την οποία η ομάδα του έργου βρίσκεται σε στενή συνεργασία καθ όλη τη διάρκεια του έργου, με σκοπό την ενημέρωσή της για το έργο, την υιοθέτηση από αυτή του έργου ως σημαντικού πυλώνα για τον σχεδιασμό της αναπτυξιακής προοπτικής της πόλης του Κορυδαλλού, την αρωγή της προς το έργο (δεδομένα, πληροφορίες, πολιτικές προτεραιότητες, αξιοποίηση ανθρώπινου δυναμικού), την παραπέρα αξιοποίηση των παραγόμενων προϊόντων του έργου (ηλεκτρονική πλατφόρμα DemoCU και Σχέδιο Διαχείρισης Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών), κ.λπ. Η αξιοποίηση των παραπάνω ομάδων στη συμμετοχική διαδικασία διασφαλίζει την αποτύπωση διαφορετικών απόψεων και οπτικών σχετικά με τους τομείς του πολιτισμού και του αθλητισμού και τη συλλογή αυτών από την ομάδα του έργου για τη βελτίωση του τελικού παραγόμενου προϊόντος, του τελικού δηλαδή Σχεδίου Ανάπτυξης Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών του Δήμου Κορυδαλλού. Η διεύρυνση της συμμετοχής σε ένα σημαντικό πλήθος πολιτών με διαφορετική γνώση, κοινωνική και οικονομική κατάσταση, προέλευση, φύλο, κοινωνικές ιδιαιτερότητες, κ.λπ. διασφαλίζει την ίση δυνατότητα συμμετοχής όλων των κοινωνικών ομάδων και των ομάδων ενδιαφερόντων στο συμμετοχικό σχεδιαστικό εγχείρημα του DemoCU, στοιχείο που αποτελεί μια από τις βασικές αρχές για κάθε συμμετοχική διαδικασία. 6
3. Μεθοδολογική Προσέγγιση Δόμησης Ολοκληρωμένου Σχεδίου Διαχείρισης Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών Δ. Κορυδαλλού H μεθοδολογική προσέγγιση που αναπτύσσεται στο πλαίσιο του έργου DemoCU αποτελείται από τρία στάδια, τα οποία είναι (Διάγραμμα 2): Στάδιο 1: Ανάλυση υπάρχουσας κατάστασης Δήμου Κορυδαλλού Καταγραφή / Χαρτογράφηση / Οπτικοποίηση πολιτιστικών δομών και υποδομών και συστηματική μελέτη αυτών. Στάδιο 2: Ανάπτυξη Σχεδίου Διαχείρισης Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών με την αξιοποίηση συμμετοχικών προσεγγίσεων και την ευρεία συμμετοχή των φορέων και των διαφορετικών ομάδων του τοπικού πληθυσμού στη διαμόρφωσή του. Ιδιαίτερη έμφαση στο πλαίσιο αυτό δίνεται στις ομάδες των νέων, των μεταναστών, της τρίτης ηλικίας, των ΑμΕΑ και των Ρομά, που αποτελούν ομάδες-στόχους για το έργο DemoCU. Στάδιο 3: Διατύπωση τελικού σχεδίου πρότασης προς τον Δήμο Κορυδαλλού για την αποτελεσματικότερη διαχείριση των πολιτιστικών δομών και υποδομών της περιοχής, το οποίο ενσωματώνει τις απόψεις και τις προσδοκίες των πολιτών και των φορέων πολιτισμού και αθλητισμού της περιοχής. Το Στάδιο 2 αποτελεί την καρδιά της συμμετοχικής διαδικασίας για τη συμμετοχική ανάπτυξη του Σχεδίου Διαχείρισης των Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών του Δήμου Κορυδαλλού. Η συμμετοχική προσέγγιση υλοποιείται σε τρία διαδοχικά επίπεδα και συγκεκριμένα: Στο πρώτο επίπεδο η συμμετοχική διαδικασία υλοποιείται με τη συμβολή των μελών της Πολιτιστικής και της Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης. Ο στόχος της συμμετοχικής διαδικασίας στο επίπεδο αυτό εστιάζει στη διαβούλευση με τα μέλη των παραπάνω επιτροπών επί του αρχικά διαμορφωθέντος, από την ομάδα του έργου DemoCU, Προσχεδίου Διαχείρισης Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών. Στο πλαίσιο αυτό, το αρχικά διατυπωθέν προσχέδιο υφίστανται βελτιώσεις και εμπλουτίζεται, έτσι ώστε να ενσωματώσει τις απόψεις που διατυπώνονται από τις παραπάνω επιτροπές διαβούλευσης. Η ολοκλήρωση της διαδικασίας αυτής οδηγεί σε ένα, σε πρώτο επίπεδο επεξεργασμένο, προσχέδιο προς διαβούλευση με την τοπική κοινωνίας. Στο δεύτερο επίπεδο το προσχέδιο αυτό εκτίθεται σε δημόσια διαβούλευση, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που προσφέρει η διαδικτυακή τεχνολογία. Η αξιοποίηση της τεχνολογίας αποσκοπεί αφενός μεν στη διάδοση της πληροφορίας σε ένα ευρύτερο δυνατό κοινό, αφετέρου δε στην προσέγγιση των νεότερων ηλικιακά ομάδων, που έχουν μεγάλη εξοικείωση με τα μέσα αυτά. Η επεξεργασία των απόψεων που συγκεντρώνονται και η ενσωμάτωσή τους στο προσχέδιο γίνεται από την ομάδα έργου σε συνεργασία με την Πολιτιστική Επιτροπή Διαβούλευσης, οδηγώντας σε ένα περισσότερο επεξεργασμένο τελικό προσχέδιο. Στο τρίτο επίπεδο η συμμετοχική διαδικασία εμπεριέχει την εμπλοκή ομάδων πολιτών σε μια διαπροσωπική διαδικασία συμμετοχής, με σκοπό την περαιτέρω επεξεργασία του προσχεδίου που προέκυψε από το προηγούμενο στάδιο. Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιείται η συμμετοχική μέθοδος Charrette, με τη βοήθεια της 7
οποίας γίνεται μια σημαντική εμβάθυνση στις επιμέρους διστάσεις του προσχεδίου, αξιοποιώντας την εμπειρική γνώση και τις απόψεις των πολιτών. Με τη συνεργασία της Πολιτιστικής Επιτροπής Διαβούλευσης γίνεται η επεξεργασία των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από τη συμμετοχή των πολιτών με στόχο την παραγωγή του τελικού σχεδίου. Η διαβούλευση του σχεδίου αυτού με τη Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης οδηγεί στην τελική διατύπωση του σχεδίου πρότασης προς την τοπική αρχή. Στο στάδιο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι η ομάδα εργασίας, πέραν της προτεινόμενης συμμετοχικής μεθοδολογικής προσέγγισης, θεώρησε σκόπιμο να εμπλουτίσει την αρχική πληροφορία για τη διατύπωση του προσχεδίου με τις απόψεις των διαφορετικών φορέων πολιτισμού και αθλητισμού που δραστηριοποιούνται στην περιοχή για τον προσδιορισμό των προβλημάτων των εν λόγω τομέων. Στο πλαίσιο αυτό, η συμμετοχική προσέγγιση αρχίζει ουσιαστικά ένα βήμα πριν από την έναρξη υλοποίησης των σταδίων της μεθοδολογίας που ακολουθείται (Διάγραμμα 2), εμπλέκοντας του φορείς του πολιτισμού και του αθλητισμού σε ένα πολύ πρωταρχικό στάδιο του έργου DemoCU, τόσο για τον καθορισμό των προβλημάτων όσο και για την αποτύπωση της υπάρχουσας κατάστασης των τομέων του πολιτισμού και του αθλητισμού, εφαρμόζοντας στην πράξη μια μορφή crowdsourcing για τη δημιουργία του πολιτιστικού προφίλ (πολιτισμός και αθλητισμός) της περιοχής μελέτης. Για το σκοπό αυτό εργαλεία απετέλεσαν: Η πρώτη συνάντηση με τους φορείς του πολιτισμού και του αθλητισμού που οργανώθηκε από την ομάδα του έργου, με τη συμβολή του Δήμου Κορυδαλλού, στις 22 Μαΐου 2015, όπου έγινε και η πρώτη παρουσίαση του έργου και συζήτηση με τους φορείς. Η αξιοποίηση ερωτηματολογίων για τη συλλογή πληροφορίας από τους φορείς σχετικής με μια σειρά από ζητήματα που κρίθηκαν από την ομάδα του έργου ως ζητήματα σημαντικά για την εξέλιξη των τομέων του πολιτισμού και του αθλητισμού στην πόλη του Κορυδαλλού. Η πρόσκληση προς τους φορείς να εμπλουτίσουν τη βάση δεδομένων του έργου DemoCU με πληροφορία σχετική με τη δράση τους, τα στοιχεία επικοινωνίας τους, εποπτικό υλικό κ.λπ. για την οπτικοποίηση του πολιτιστικού προφίλ της περιοχής μελέτης. Η επεξεργασία της πληροφορίας αυτής, η μελέτη της υπάρχουσας κατάστασης της περιοχής μελέτης (κοινωνικο-οικονομικό πλαίσιο) και των τομέων του πολιτισμού και του αθλητισμού οδήγησε σε χρήσιμα συμπεράσματα, τα οποία συνέβαλαν στο στάδιο του καθορισμού των προς επίτευξη στόχων και αξόνων προτεραιότητας, ως βασικών συστατικών του προς ανάπτυξη προσχεδίου. 8
Διάγραμμα 2: Μεθοδολογική προσέγγιση DemoCU Συλλογή απόψεων φορέων ΟΕ: Ομάδα Έργου ΠΕΔ: Πολιτιστική Επιτροπή Διαβούλευσης ΔΕΔ: Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης 9
4. Δημιουργία Προσχεδίου από την Ομάδα Έργου Στην παρούσα ενότητα παρουσιάζονται και αναλύονται τα βήματα που υλοποιούνται για τη διαμόρφωση του Προσχεδίου Ολοκληρωμένης Διαχείρισης των Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών του Δήμου Κορυδαλλού από μέλη της ομάδας του έργου DemoCU. Με βάση την εφαρμογή των βημάτων αυτών στην περιοχή μελέτης, δομείται το Προσχέδιο Ανάπτυξης Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών, το οποίο θα αποτελέσει τη βάση για την έναρξη της διαβούλευσης με την τοπική κοινωνία. Πιο συγκεκριμένα, η μεθοδολογική προσέγγιση που αναπτύσσεται για τη δόμηση του προσχεδίου εστιάζει σε δύο ενότητες (βλ. Διάγραμμα 3): Στην πρώτη ενότητα εξετάζονται οι εξελίξεις του εξωτερικού περιβάλλοντος, που μπορούν να επηρεάσουν την πορεία των τομέων του πολιτισμού και του αθλητισμού στην περιοχή μελέτης. Στο πλαίσιο αυτό διερευνώνται οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης και η νέα πραγματικότητα που αυτές οριοθετούν τόσο στο επίπεδο της προσφοράς και συντήρησης των υποδομών από τη δημοτική αρχή, όσο και στο επίπεδο της ζήτησης από τους χρήστες των υποδομών αυτών και των μεταβολών στα πρότυπα αξιοποίησης πολιτιστικών και αθλητικών δραστηριοτήτων στον ελεύθερο χρόνο τους. Ακόμη γίνεται λόγος για τις νέες Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας(ΤΠΕ) και τη δυνατότητα που έχουν να αλλάξουν το πρότυπο επικοινωνίας των φορέων του πολιτισμού και του αθλητισμού με τους πολίτες και ιδιαίτερα τις νεότερες ηλικιακά ομάδες, οι οποίες επικοινωνούν κατά κύριο λόγο μέσα από τα νέα αυτά μέσα. Επίσης γίνεται εμβάθυνση στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο και τους όρους που αυτό θέτει στο επίπεδο της διοίκησης για τη διαχείριση των υποδομών. Τέλος γίνεται συζήτηση για τις νέες ευκαιρίες που ανακύπτουν μέσα σε ένα υφεσιακό περιβάλλον, με τον πολιτισμό και τον αθλητισμό να συνιστούν ανθεκτικούς στην κρίση τομείς, η αξιοποίηση των οποίων μπορεί να αναδείξει νέους τρόπους συνεργασίας, νέα χρηματοδοτικά πλαίσια/εργαλεία στήριξης πρωτοβουλιών στους εν λόγω τομείς, νέες ευκαιρίες ανάπτυξης πολιτιστικής και άλλης επιχειρηματικότητας κ.λπ. Στη δεύτερη ενότητα γίνεται εμβάθυνση στο εσωτερικό περιβάλλον, το περιβάλλον δηλαδή της περιοχής μελέτης και των δεδομένων του. Η εμβάθυνση αυτή στηρίζεται στην πληροφορία που έχει έως τώρα συγκεντρωθεί (μελέτη υπάρχουσας κατάστασης, αποτύπωση τομέων πολιτισμού και αθλητισμού στην περιοχή μελέτης, απόψεις φορέων του πολιτισμού και του αθλητισμού κ.λπ.). Στόχος της ανάλυσης του εσωτερικού περιβάλλοντος είναι η οριοθέτηση των κρίσιμων ζητημάτων που πρέπει να αντιμετωπιστούν από το Σχέδιο Διαχείρισης των Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών σε σχέση με τους τομείς του πολιτισμού και του αθλητισμού, τα οποία με τη σειρά τους θα συμβάλλουν στον καθορισμό των στόχων του εν λόγω σχεδίου. Τα κύρια σημεία της μεθοδολογικής προσέγγισης για τη δόμηση του Προσχεδίου, που παρουσιάζονται στο Διάγραμμα 3, επεξηγούνται συνοπτικά στη συνέχεια. 4.1. Εξωτερικό Περιβάλλον Ένα πρώτο σημαντικό επίπεδο διερεύνησης για τη δόμηση του Προσχεδίου, που αναλύεται στην ενότητα αυτή, αφορά τις συνθήκες του εξωτερικού περιβάλλοντος (Διάγραμμα 3), εντός του οποίου θα ληφθούν οι όποιες αποφάσεις για την ανάπτυξη των τομέων του 10
πολιτισμού και αθλητισμού στην περιοχή μελέτης. Η διερεύνηση του περιβάλλοντος αυτού απαιτεί την εμβάθυνση σε μια σειρά από μεταβλητές, οι εξελίξεις των οποίων αναμένεται να οριοθετήσουν σειρά κρίσιμων ζητημάτων που πρέπει να ληφθούν υπόψη για την ανάπτυξη του Προσχεδίου Ολοκληρωμένης Διαχείρισης των Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών του Δ. Κορυδαλλού. Διάγραμμα 3: Στάδια προετοιμασίας Προσχεδίου Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών Εξωτερικό Περιβάλλον Εσωτερικό Περιβάλλον Οικονομική κρίση Ψηφιακές τεχνολογίες Κοινωνικές ανισότητες Θεσμικοί παράγοντες / πλαίσιο Νέες ευκαιρίες κ.λπ. Στρατηγικοί στόχοι Δ. Κορυδαλλού ΟΑΠ: Εξειδίκευση / υλοποίηση στρατηγικών Υπάρχουσα Κατάσταση Δ. Κορυδαλλού - Διαπιστώσεις Υπάρχουσα Κατάστασης Τομέων Πολιτισμού/Αθλητισμού - Διαπιστώσεις Αξιολόγηση Πλεονεκτημάτων, Αδυναμιών, Ευκαιριών και Απειλών Τομέων Πολιτισμού/Αθλητισμού Αξιολόγηση Πλεονεκτημάτων, Αδυναμιών, Ευκαιριών και Απειλών Δομών Πολιτισμού/Αθλητισμού Δήμου Κορυδαλλού Κρίσιμα Ζητήματα Πολιτιστικού Σχεδιασμού στον Δήμο Κορυδαλλού ΣΤΟΧΟΙ / Άξονες Προτεραιότητας Σχεδίου Ανάπτυξης Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών Πλαίσιο πολιτικών για την υλοποίηση των στόχων Κατευθύνσεις Πολιτικής Μέτρα Δράσεις 11
Ένα χρήσιμο «εργαλείο» για την ανάλυση των τάσεων του εξωτερικού περιβάλλοντος που μπορεί δυνητικά να επηρεάσουν είτε θετικά είτε αρνητικά μια επιχείρηση, έναν φορέα ή έναν τομέα (στη συγκεκριμένη περίπτωση τον τομέα του πολιτισμού/αθλητισμού της περιοχής μελέτης), είναι το μοντέλο PEST (Political, Economic, Socio-cultural, Technological). Το συγκεκριμένο εργαλείο, η ονομασία του οποίου προέρχεται από τα αρχικά (στα αγγλικά) των περιβαλλόντων τα οποία επιχειρεί να διερευνήσει, χρησιμοποιείται πολύ συχνά στο μάρκετινγκ μιας επιχείρησης, κατά την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης του μακροπεριβάλλοντος στο οποίο αυτή δραστηριοποιείται. Ωστόσο το μοντέλο PEST αποτελεί από μόνο του ένα ανεξάρτητο εργαλείο και μπορεί να εφαρμοστεί για οποιοδήποτε τύπο προβλήματος, όπου απαιτείται η διερεύνηση των εξελίξεων του μακροπεριβάλλοντος (decision environment) εντός του οποίου λαμβάνονται αποφάσεις. Τα αρχικά του οριοθετούν τη διερεύνηση των τάσεων εξέλιξης στα ακόλουθα περιβάλλοντα: Πολιτικό περιβάλλον (Political): εδώ διερευνάται η πολιτική σταθερότητα ή αστάθεια του περιβάλλοντος (π.χ. της χώρας, της ευρύτερης περιοχής του εξεταζόμενου Δήμου Κορυδαλλού) εντός του οποίου λαμβάνονται οι αποφάσεις, το ισχύον πλαίσιο πολιτικής για την ανάπτυξη του πολιτισμού και του αθλητισμού και το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο για τη στήριξη των εν λόγω τομέων, τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία (προγράμματα επιδότησης / χρηματοδότησης) που μπορούν να αξιοποιηθούν στους τομείς του πολιτισμού και του αθλητισμού, κ.ά. Οικονομικό περιβάλλον (Economical): η έμφαση εδώ δίνεται στη σκιαγράφηση του οικονομικού περιβάλλοντος που οριοθετείται από την οικονομική κρίση σε εθνικό -και όχι μόνο- επίπεδο, τη μείωση των πόρων του προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και την εν γένει μεγάλη στενότητα των διαθέσιμων πόρων, τα υψηλά επίπεδα ανεργίας και τη συνεπαγόμενη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος, κτλ. Κοινωνικό περιβάλλον (Social): εδώ εντάσσεται η μελέτη των θεσμών, των κοινωνικών αντιλήψεων και προτύπων κατανάλωσης γενικότερα αλλά και ειδικότερα των προϊόντων πολιτισμού και αθλητισμού, των τάσεων εξέλιξης της δημογραφίας σε εθνικό /περιφερειακό επίπεδο κ.λπ. Τεχνολογικό περιβάλλον (Technological): εδώ εξετάζεται η επίδραση της τεχνολογίας και ειδικότερα των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) και των νέων ψηφιακών δυνατοτήτων στην επικοινωνία, την παραγωγή αλλά και την προώθηση προϊόντων και υπηρεσιών που αναδεικνύονται από τη χρήση των τεχνολογιών αυτών. Η αξιοποίηση της προσέγγισης PEST συμβάλλει στην ανάλυση των εξελίξεων του μακροοικονομικού περιβάλλοντος, ενώ επιχειρεί να διερευνήσει την επίδραση των τάσεων εξέλιξης των παραπάνω παραγόντων στο υπό εξέταση πρόβλημα. Η αναγνώριση και η ανάλυση των τάσεων και της επίδρασής αυτών στην ανάπτυξη των τομέων πολιτισμού και αθλητισμού στην περιοχή μελέτης γίνεται με την βοήθεια των παρακάτω βημάτων: Αναγνώριση των κυρίαρχων -έως τρείς (συνήθως) βασικών θεμελιωδώντάσεων για κάθε έναν από τους παραπάνω παράγοντες. 12
Διακρίβωση της πιθανής επίδρασής τους [θετικής (+) ή αρνητικής (-)] και επεξήγηση της επίδρασης αυτής στην ανάπτυξη του πολιτισμού και του αθλητισμού στην περιοχή μελέτης (Δ. Κορυδαλλού). Προσδιορισμός της πιθανότητας εμφάνισής τους, δηλαδή ποιοί παράγοντες έχουν μεγάλη πιθανότητα να συμβούν, αλλά και της επίδρασής τους, ποιοί δηλαδή αναμένεται να έχουν σημαντική επίδραση στους εξεταζόμενους τομείς. Είναι σαφές ότι τάσεις με μεγάλη πιθανότητα να συμβούν και σημαντική επίδραση στο εξεταζόμενο ζήτημα βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, λόγω των σημαντικών αναμενόμενων επιπτώσεών τους (Διάγραμμα 4). Για τον εντοπισμό τους μπορεί να δημιουργηθεί ένας απλός πίνακας «προτεραιοτήτων», που κάνει τη διάκριση ανάμεσα σε τάσεις που απλώς πρέπει να παρακολουθούνται και τάσεις για τις οποίες θα πρέπει να αναπτυχθούν προληπτικά πολιτικές αντιμετώπισής τους, καθώς εμπίπτουν στην κατηγορία «υψηλή πιθανότητα εμφάνισης μεγάλη επίπτωση» στο εξεταζόμενο πρόβλημα. Διάγραμμα 4: Περιοχή τάσεων σημαντικού ενδιαφέροντος για το εξεταζόμενο πρόβλημα Επίπτωση Πιθανότητα εμφάνισης Η μεθοδολογική προσέγγιση που ακολουθήθηκε για την αναγνώριση των βασικών θεμελιωδών τάσεων των παραπάνω περιβαλλόντων, που αναμένεται να επηρεάσουν την ολοκληρωμένη ανάπτυξη των τομέων του πολιτισμού και αθλητισμού της περιοχής, στηρίχτηκε: στην ανάλυση σειράς κειμένων πολιτικής (π.χ. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιφέρειας, ΣΕΣ 2014-2020 κτλ.), που έγινε από την επιστημονική ομάδα του έργου, και στη διατύπωση των απόψεων στελεχών του Δήμου και φορέων του πολιτισμού και του αθλητισμού σχετικά με τα παραπάνω ζητήματα. Οι τάσεις αυτές καταγράφονται στον Πίνακα 1, ενώ στον Πίνακα 2 παρουσιάζονται οι εκτιμώμενες επιπτώσεις τους στην περιοχή μελέτης. 13
Πίνακας 1: Αναγνώριση θεμελιωδών τάσεων μακροπεριβάλλοντος Πολιτικό / ρυθμιστικό περιβάλλον 1. Η εμφανής απαξίωση του πολιτικού συστήματος και της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά 1. 2. Η συνεχιζόμενη πολιτική αστάθεια σε κεντρικό επίπεδο. 3. Η σημασία που αποδίδεται στον πολιτισμό και στην τέχνη εν γένει από ευρωπαϊκά προγράμματα για την επίτευξη του στόχου της βιώσιμης ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής 2 (η ενσωμάτωση δράσεων για την εκπαίδευση και τον πολιτισμό στην περιφερειακή πολιτική της ΕΕ, αλλά και το νέο πρόγραμμα Δημιουργική Ευρώπη 2014-2020) 3. Οικονομικό περιβάλλον 1. Η συνεχιζόμενη οικονομική ύφεση με συνέπεια τη μείωση των πόρων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων αλλά και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. 2. Το ασταθές δημοσιονομικό περιβάλλον (μνημόνια, φόροι, μειώσεις μισθών κ.λπ.) αλλά και η μικρή ανθεκτικότητα στην κρίση της Περιφέρειας Αττικής με υψηλά ποσοστά ανεργίας 4. 3. Η ανάδυση νέων ευκαιριών απασχολησιμότητας και επιχειρηματικότητας μέσω των συνεργειών του τουριστικού τομέα με τον πολιτισμό, ιδιαίτερα στην Κοινωνικό περιβάλλον 1. Η αυξανόμενη τάση των ποσοστών φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού λόγω της μακροχρόνιας ανεργίας στην ευρύτερη περιοχή 5. 2. Νέες δημογραφικές τάσεις, καθώς υφίσταται συνεχής δημογραφική γήρανση του πληθυσμού, σε συνδυασμό με την αύξηση των αλλοδαπών είτε σε περιφερειακό είτε σε τοπικό επίπεδο. 3. Η διαμόρφωση μιας έντονης τάσης σε επίπεδο περιφέρειας, που αφορά στην περιθωριοποίηση μιας κοινωνικής ομάδας - του νεανικού πληθυσμού -που απέχει από την απασχόληση / Τεχνολογικό περιβάλλον 1. Η συνεχής τάση χρήσης του διαδικτύου και των κοινωνικών μέσων δικτύωσης για κοινωνική επαφή με συνέπεια τον αποκλεισμό από την «πραγματική» πολιτιστική ζωή και την κοινωνικότητα που αυτή συνεπάγεται - εγκλεισμός στον διαδικτυακό τρόπο επικοινωνίας - απομόνωση. 2. Οι Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) παρέχουν τη δυνατότητα καλύτερης αξιοποίησης, διαχείρισης και προβολής της πολιτιστικής κληρονομιάς και συγχρόνως αποτελούν νέα μέσα σύγχρονης δημιουργίας και έκφρασης, αλλά και επικοινωνίας αυτών. 1 2 3 4 5 Το ποσοστό αποχής στις πρόσφατες εθνικές εκλογές (43,45%) των πολιτών μαρτυρά την διαρκώς αυξανόμενη τάση απαξίωσης των εκλογικών διαδικασιών και πιθανώς ολόκληρου του πολιτικού συστήματος τα τελευταία χρόνια. Βλ. Γενική Γραμματεία Πολιτισμού, (2013), Πρόταση για τη διαμόρφωση Πολιτικής Τομέα Πολιτισμού,2014-2020. CCMΙ/098, Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πρόταση Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη θέσπιση του προγράμματος Δημιουργική Ευρώπη», 28 Μαρτίου 2012, σελ. 1. Η Περιφέρεια Αττικής βιώνει σε αυξημένο βαθμό τις επιπτώσεις της τρέχουσας οικονομικής ύφεσης σε κοινωνικό επίπεδο. Στα τέλη του 2013 καταγράφονται 535,5 χιλ. άνεργοι, εκ των οποίων τα 2/3 αντιστοιχούν σε μακροχρόνια ανέργους. Σύμφωνα με το ΠΕΠ της Περιφέρειας Αττικής και με συγκέντρωση ερωτηματολογίων (στο 29% του Πληθυσμού της Περιφέρειας), οι Π.Ε. του Κεντρικού Τομέα Αθηνών, της Δυτικής Αττικής και του Πειραιά εμφανίζουν υψηλή συγκέντρωση νοικοκυριών με συνθήκες φτώχειας. 14
Πολιτικό / ρυθμιστικό περιβάλλον Οικονομικό περιβάλλον Περιφέρεια Αττικής. Κοινωνικό περιβάλλον εκπαίδευση κτλ. των NEETs 6. 4. Η υποστήριξη και η ανάδυση νέων τάσεων απασχόλησης ευπαθών ομάδων μέσω της κοινωνικής επιχειρηματικότητας. 5. Οι αναδυόμενες τάσεις συνέργειας και συνεργασίας άτυπων εταιρικών ομάδων/εθελοντών η τάση ενεργοποίησης των τοπικών κοινωνιών ως αντίδραση στην κρίση κοινωνική, οικονομική, πολιτιστική, πολιτική, περιβαλλοντική κ.λπ. Τεχνολογικό περιβάλλον 3. Η δυνατότητα παραγωγής πολιτιστικού περιεχομένου σε μορφή πολυμέσων αναμένεται να δημιουργήσει νέα προϊόντα και αγορές και κατά συνέπεια να έχει αντίκτυπο και στην αγορά εργασίας. 4. Ο αποκλεισμός από τη χρήση των νέων δυνατοτήτων των ΤΠΕ συγκεκριμένων ομάδων πληθυσμού - ψηφιακός αναλφαβητισμός. 6 Η έννοια NEET - Not in Education, Employment, or Training : Νέοι (ηλικίας 15-29 ετών) εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης αναπτύχθηκε με σκοπό την πληρέστερη αποτύπωση της έκτασης της οικονομικής και εκπαιδευτικής απραξίας των νέων, ο αριθμός των οποίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση σήμερα αγγίζει τα 14 εκατομμύρια από το σύνολο των 94 εκατομμυρίων Ευρωπαίων της ίδιας ηλικιακής ομάδας. - See more at: http://www.kanepgsee.gr/content/neoi-kai-neet-ti-apotyponei-prosfati-ereyna-toy-eurofound-gia-mellon-tiseyropis-poia-einai#sthash.yfmj9q9a.dpuf 15
Πίνακας 2: Επίδραση τάσεων του εξωτερικού περιβάλλοντος Δυνάμεις εξωτερικού Θετική περιβάλλοντος Επίδραση Πολιτικό / ρυθμιστικό περιβάλλον Αρνητική Επίδραση 1 η τάση Απαξίωση πολιτικού συστήματος - 2η τάση Πολιτική αστάθεια - 3η τάση Σημασία πολιτισμού για τη βιώσιμη ανάπτυξη + στο πλαίσιο της ΕΕ και των προγραμμάτων της Οικονομικό περιβάλλον 1 η τάση Οικονομική ύφεση - 2η τάση Ασταθές δημοσιονομικό περιβάλλον - 3η τάση Νέες ευκαιρίες απασχόλησης και + επιχειρηματικότητας Κοινωνικό περιβάλλον 1 η τάση Φτώχεια - κοινωνικός αποκλεισμός - 2η τάση Δημογραφική γήρανση - 3η τάση Κοινωνική επιχειρηματικότητα + 4η τάση Εθελοντισμός Ενεργοποίηση + αντανακλαστικών τοπικών κοινωνιών Τεχνολογικό περιβάλλον 1 η τάση «Πραγματική» πολιτιστική ζωή έναντι της - ψηφιακής κοινωνικότητας 2η τάση Νέα μέσα σύγχρονης δημιουργίας και + έκφρασης 3η τάση Παραγωγή πολιτιστικού περιεχομένου σε + μορφή πολυμέσων 4η τάση - Χρήση ΤΠΕ ψηφιακός αναλφαβητισμός 16
4.2. Εσωτερικό Περιβάλλον Στην παρούσα ενότητα καταγράφονται στοιχεία του εσωτερικού περιβάλλοντος τα οποία, σε συνδυασμό με την προηγηθείσα ανάλυση του εξωτερικού περιβάλλοντος, συνεκτιμώνται και αξιοποιούνται για τη διατύπωση των στόχων του Σχεδίου Αξιοποίησης των Πολιτιστικών Δομών και Υποδομών του Δήμου Κορυδαλλού (βλ. Διάγραμμα 3). Πιο συγκεκριμένα η ενότητα περιλαμβάνει τις παρακάτω υποενότητες: (α) Στρατηγικοί στόχοι Δήμου Κορυδαλλού στους τομείς του αθλητισμού και του πολιτισμού, όπως αυτοί διατυπώνονται στον Επιχειρησιακό Σχεδιασμό του Δήμου 2012-14. (β) Εξειδίκευση/υλοποίηση στρατηγικών στόχων μέσα από τη δράση του θεσμοθετημένου οργάνου του Δήμου για τον πολιτισμό και τον αθλητισμό, δηλαδή του Οργανισμού Άθλησης και Πολιτισμού (ΟΑΠ). (γ) Διαπιστώσεις που απορρέουν από την εμβάθυνση στην ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης, αλλά και στην εμβάθυνση στις πολιτιστικές δομές και υποδομές της περιοχής μελέτης. (δ) Αξιολόγηση τομέων πολιτισμού και αθλητισμού (SWOT ανάλυση) στην περιοχή μελέτης. (ε) Κρίσιμα ζητήματα που απορρέουν από την ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης και τη μελέτη των τομέων πολιτισμού αθλητισμού στην περιοχή μελέτης. 4.2.1. Στρατηγικοί στόχοι Δ. Κορυδαλλού στον τομέα του πολιτισμού και του αθλητισμού Οι γενικότεροι στρατηγικοί στόχοι, όπως αυτοί έχουν διατυπωθεί στο Επιχειρησιακό Σχέδιο του Δήμου 2012-14 είναι οι εξής: Προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης στην περιοχή μέσα από: - την ενίσχυση της τοπικής οικονομικής δραστηριότητας δια μέσου της υλοποίησης άμεσων και έμμεσων δράσεων για τη διαμόρφωση των κατάλληλων προϋποθέσεων και συνθηκών τόνωσης της επιχειρηματικότητας, της προώθησης πολιτικών απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο και της αντιμετώπισης της ανεργίας. - την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής δια μέσου της υλοποίησης δράσεων κοινωνικής φροντίδας και μέριμνας, ιδιαίτερα για τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, της αναβάθμισης υποδομών και της διοργάνωσης δράσεων σχετικών με την παιδεία, τον πολιτισμό, τον αθλητισμό και την υγεία. Ιδιαίτερη σημασία για την τρέχουσα περίοδο δίνεται στην προώθηση τοπικών πολιτικών αντιμετώπισης της φτώχειας και ενίσχυσης της κοινωνικής αλληλεγγύης. Ταυτόχρονα όλες οι πολιτικές διατρέχονται από την οπτική της ισότητας των δύο φύλων στον πληθυσμό του Δήμου, προκειμένου να αρθούν πιθανοί αποκλεισμοί και να διασφαλιστεί η ισότιμη πρόσβαση όλων των κοινωνικών ομάδων στις δράσεις αυτές. - την προστασία και ανάδειξη του αστικού και περιαστικού φυσικού περιβάλλοντος. Διασφάλιση συμβατών χρήσεων γης για ήπια αστική και περιαστική ανάπτυξη. 17
Βελτίωση της εσωτερικής οργάνωσης του Οργανισμού Άθλησης και Πολιτισμού, προσανατολίζοντας τις εσωτερικές λειτουργίες σε νέα πρότυπα οργάνωσης, εισάγοντας νέες προσεγγίσεις, τεχνικές και πρακτικές με στόχο την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών και την ορθολογική κατανομή των πόρων. Ενεργοποίηση της κοινωνίας των πολιτών σε τοπικό επίπεδο, μέσω της προώθησης των συμμετοχικών διαδικασιών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, της προώθησης διαδικασιών ανοικτής και πολυεπίπεδης διακυβέρνησης και της ενίσχυσης του εθελοντισμού. Ανάδειξη της πόλης του Κορυδαλλού σε μια «έξυπνη πόλη», με την αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) όπου αυτό είναι εφικτό, τόσο σε επίπεδο εσωτερικής αναδιοργάνωσης και βελτίωσης της εξυπηρέτησης του πολίτη όσο και σε επίπεδο βέλτιστης διαχείρισης των πόρων, ιδιαίτερα σε μια περίοδο έντονης στενότητας αυτών. Ένταξη στο εθνικό αλλά και ευρωπαϊκό γίγνεσθαι μέσω της ανάπτυξης συνεργασιών με φορείς και οργανισμούς σε υπερεθνικά και εθνικά προγράμματα, αλλά και της συμμετοχής σε αντίστοιχα δίκτυα αυτοδιοίκησης. Σχετικά με τις πολιτιστικές και αθλητικές υποδομές και δράσεις, η στρατηγική του Δήμου Κορυδαλλού, όπως αυτή διατυπώνεται στο Επιχειρησιακό Σχέδιο 2012-14, αποτυπώνεται στα Μέτρα 3.5 και 3.6 αντίστοιχα, στα οποία αναφέρεται (Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Κορυδαλλού 2012-14): Μέτρο 3.5 - Πολιτισμικές Υποδομές και Δράσεις Δημιουργία πολιτιστικής ταυτότητας του Δήμου, η οποία να καλύπτει εναλλακτικές μορφές τέχνης και κουλτούρας, έτσι ώστε να αποδώσει ένα συγκεκριμένο πολιτιστικό στίγμα στον Δήμο. Αναβάθμιση υπαρχόντων και κατασκευή νέων πολιτιστικών υποδομών. Διαδημοτική συνεργασία για την ανάπτυξη πολιτιστικών δράσεων. Συνεργασία του Δήμου με τους υφιστάμενους πολιτιστικούς φορείς της πόλης και ενίσχυση του εθελοντισμού στις πολιτιστικές δραστηριότητες. Αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών μέσα από την καλύτερη συνεργασία και διοίκηση των δημοτικών φορέων για την ανάπτυξη του πολιτισμού, τη βελτίωση των υποδομών, του εξοπλισμού και του ανθρώπινου δυναμικού. Προώθηση της κοινωνίας της γνώσης. Αποκέντρωση των πολιτιστικών δράσεων. Μελέτη για τη διερεύνηση/αποτύπωση των πολιτιστικών προτιμήσεων και αναγκών των κατοίκων, με σκοπό τη μελλοντική διαμόρφωση μιας συνεκτικής, ανταποκρινόμενης στις ανάγκες του τοπικού πληθυσμού, πολιτιστικής πολιτικής. Μέτρο 3.6 - Αθλητικές Υποδομές και Δράσεις Προώθηση του μαζικού αθλητισμού μέσω κατασκευής νέων αθλητικών υποδομών με επίκεντρο την κατασκευή του αθλητικού κέντρου στα Λατομεία. Αναβάθμιση υφιστάμενων δομών. 18