Εναρκτήρια ομιλία της Περιφερειάρχη Αττικής Ρένας Δούρου στο Διεθνές συνέδριο της Περιφέρειας Αττικής και του ΕΔΣΝΑ - Για τη «Βιώσιμη, οικολογική, οικονομική διαχείριση των απορριμμάτων στην Αττική» (12 Φεβρουαρίου 2015) Αξιότιμοι προσκεκλημένοι, Κυρίες και κύριοι, Φίλες και φίλοι, Σας καλωσορίζω στο διεθνές συνέδριο που διοργανώνουμε, η Περιφέρεια Αττικής και ο Ειδικός Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος Νομού Αττικής, με αντικείμενο τη «Βιώσιμη, οικολογική, οικονομική διαχείριση των απορριμμάτων στην Αττική». Κυρίες και κύριοι, Το συνέδριο αυτό λαμβάνει χώρα σε μια κρίσιμη καμπή. Τόσο σε εθνικό επίπεδο, λόγω των εξελίξεων στην κρίση του χρέους, Όσο και σε επίπεδο Περιφέρειας, όπου πλέον η διαχείριση των απορριμμάτων καθίσταται κορυφαίο διακύβευμα. Ζούμε μια περίοδο που πλέον ο χρόνος μετράει αντίστροφα και πιέζει για την κατάργηση του μέχρι σήμερα αποτυχημένου, σε όλα τα επίπεδα, για τους πολίτες και τους δήμους, μοντέλου διαχείρισης των απορριμμάτων. Ενός αποτυχημένου μοντέλου που έχει στο επίκεντρό του τη διαχείριση σύμμεικτων απορριμμάτων στη Φυλή. Αυτό το «μνημείο περιβαλλοντικού χάους, αρρώστιας και ανθρώπινου πόνου», όπως το χαρακτήρισε η Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ενός μοντέλου που βρίσκεται εκτός των πλαισίων της ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας. Ενός μοντέλου που πλέον η Περιφερειακή Αρχή Αττικής σε συνεργασία με τη νέα κυβέρνηση, την Ευρωπαϊκή Ένωση, τους Δήμους και τους εργαζόμενους στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, τον ΕΔΣΝΑ, την επιστημονική κοινότητα και τους πολίτες, καλείται να αντικαταστήσει, βάζοντας τις βάσεις για μια αποκεντρωμένη, 1
ορθολογική, οικολογικά και οικονομικά βιώσιμη, με διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα, διαχείριση. Εργαλεία μας, ο διαχωρισμός, η ανακύκλωση, η κομποστοποίηση. Αρχές μας, η αποκέντρωση, η μικρή κλίμακα, η κοινωνική συμμετοχή, με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον. Μια διαχείριση δηλαδή προς όφελος των πολιτών και των τοπικών κοινωνιών. Όφελος πολλαπλό και χειροπιαστό. Όφελος οικονομικό και κοινωνικό. Και εξηγούμαι: Έχει έλθει πλέον η ώρα η διαχείριση των απορριμμάτων της Αττικής, να γίνει από περιβαλλοντικό πρόβλημα και πρόβλημα δημόσιας υγείας, ισχυρό χαρτί ανάπτυξης για την δημιουργία θέσεων εργασίας και την προστασία του περιβάλλοντος. Γιατί, κυρίες και κύριοι, η σημερινή κατάσταση, η οποία είναι: επώδυνη οικονομικά για την πατρίδα, λόγω των προστίμων που επιβάλλονται από το δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, και απαράδεκτη με όρους περιβαλλοντικούς και δημόσιας υγείας, δεν αποτελεί νομοτέλεια. Η κατασπατάληση οικονομικών πόρων και ανθρώπινου δυναμικού σε περίοδο οξύτατης κρίσης καθώς και η διαφθορά και η φαυλότητα δεν μπορούν να είναι και δεν θα είναι ο κανόνας στη διαχείριση των απορριμμάτων. Όχι γιατί το λέει μία Διοίκηση αλλά έτσι επιβάλλει η νομιμότητα. Κύριες και κύριοι, Φίλες και φίλοι, Η νέα Περιφερειακή Αρχή Αττικής δεσμεύτηκε προεκλογικά να αλλάξει το σημερινό σύστημα διαχείρισης απορριμμάτων στην κατεύθυνση της οικονομικά και οικολογικά βιώσιμης και δίκαιης διαχείρισης. Και οι πολίτες με τη ψήφο τους, τη στήριξαν σε αυτήν την κατεύθυνση. Σήμερα τηρούμε τις δεσμεύσεις μας και ήδη τις υλοποιούμε μέσα από τρία πρώτα βήματα και έπονται και άλλα. 2
Βήμα πρώτο: η αποστολή της επιστολής πλαισίου προς τους δήμους και τα δημοτικά συμβούλια της Αττικής, όπου περιγράφονταν οι βασικοί άξονες της νέας φιλοσοφίας, εναρμονισμένης στο ευρωπαϊκό και εθνικό νομοθετικό πλαίσιο, με έμφαση στην καθοριστική ανάμειξη των δήμων και των πολιτών, μέσω των Τοπικών Σχεδίων Διαχείρισης. Σχεδίων ενταγμένων οργανικά και λειτουργικά σε έναν νέο περιφερειακό σχεδιασμό, που σύντομα θα αντικαταστήσει τον ισχύοντα ΠΕΣΔΑ, μέσα από ανοικτές, δημοκρατικές, συμμετοχικές διαφανείς διαδικασίες, με δημόσια, ευρεία διαβούλευση με το σύνολο των δήμων της Αττικής, τους κοινωνικούς φορείς, την επιστημονική κοινότητα, την ΠΟΕ-ΟΤΑ, περιβαλλοντικές οργανώσεις. Το δεύτερο βήμα ήταν η ακύρωση από την Εκτελεστική Επιτροπή του ΕΔΣΝΑ των διαγωνιστικών διαδικασιών για τις τέσσερις εγκαταστάσεις διαχείρισης σύμμεικτων απορριμμάτων με ΣΔΙΤ. Σχεδιασμών που βρίσκονταν σε πλήρη αντίθεση με τους κοινοτικούς και εθνικούς κανονισμούς, καθώς εξυπηρετούσαν έναν Περιφερειακό Σχεδιασμό πεπερασμένο, ο οποίος συντηρεί τη διαχείριση σύμμεικτων απορριμμάτων και επιβάλλει την ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής ως εσαεί κύριο υποδοχέα του 85% των παραγόμενων αποβλήτων. Εξυπηρετούσαν με άλλα λόγια έναν ΠΕΣΔΑ ταυτισμένο με την αποτυχημένη διαχείριση του χθες. Εμείς σήμερα αλλάζουμε τα δεδομένα. Όχι με άνωθεν εντολές. Αλλά στοχεύοντας στην ενεργοποίηση των τοπικών κοινωνιών, των πολιτών. Γιατί η επιτυχία αυτής της νέας φιλοσοφίας θα κριθεί σε μεγάλο ποσοστό από τον βαθμό εμπλοκής στην εφαρμογή της των δήμων και των πολιτών. Μόνο αυτή η ενεργή εμπλοκή, η ανάμειξη, η δραστήρια συμμετοχή θα σηματοδοτήσει την επιτυχία της. Θα σηματοδοτήσει τη νίκη έναντι των απόψεων εκείνων που επιθυμούν την αδιαφάνεια και τη διατήρηση του status quo. Σε αυτήν ακριβώς την πορεία εντάσσεται και το τρίτο βήμα. Η διαβούλευση που σηματοδοτεί το διεθνές συνέδριο που ξεκινά σήμερα. 3
Ένα συνέδριο ανοικτό στους πολίτες. Μια διαβούλευση ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης δήμων, πολιτών, φορέων. Μια διαβούλευση - εργαλείο δημοκρατίας. Διαβούλευση καο απάντηση συνάμα σε όσους προκλητικά πιπιλούν την ίδια καραμέλα ότι δήθεν η νέα Περιφερειακή Αρχή πορεύεται στα τυφλά χωρίς πρόγραμμα. Αυτη ειναι η γραμμή Μαζινο τους αλλά όσοι γνωρίζουν στρατιωτικη ιστορία, γνωρίζουν ότι η γραμμή Μαζινό έπεσε. Θυμίζω : το δικό τους πρόγραμμα οδήγησε στη σημερινή απαράδεκτη κατάσταση. Οι δικοί τους σχεδιασμοί για 4 εργοστάσια με ΣΔΙΤ χρειάζονταν τουλάχιστον τρία χρόνια κατασκευής. Μέχρι τότε ας μας πουν που θα πήγαιναν τα απορρίμματα αν όχι στη Φυλή; Ποιες διαδικασίες είχαν δρομολογήσει για άλλη λύση; Καμία. Γιατί το σχέδιό τους ήταν το σημερινό status quo. Είχαν επενδύσει σε αυτό. Αντιθέτως, η νέα Περιφερειακή επενδύει, συστηματικά, με πρόγραμμα και με ανοικτές, συμμετοχικές διαδικασίες στο νέο αποκεντρωμένο μοντέλο της οικονομικά και οικολογικά δίκαιης και βιώσιμης διαχείρισης. Μέσα από διαδικασίες όπως η σημερινή όπου ακούγονται όλες οι απόψεις. Και αντιπαρατίθενται όλες οι προτάσεις. Γιατί ουδείς κατέχει την απόλυτη αλήθεια. Και όποιος υποστηρίζει το αντίθετο, ενεργεί είτε με δόλο και υστεροβουλία είτε με ασύγγνωστη αφέλεια. Και εν πάση περιπτώσει, λειτουργεί αρνητικά και ανασταλτικά στην προσπάθεια αλλαγής ενός status quo. Ενός status quo, που έχει πολλά πρόσωπα και το οποίο για να επιβιώσει συχνά χρησιμοποιεί ακραίες και άκαιρες τοποθετήσεις, ακόμη και με ισχυρές δόσεις δήθεν επαναστατικότητας. Μιας «επαναστατικότητας» σε εισαγωγικά η οποία όμως βολεύεται μια χαρά με τη συντήρηση του σημερινού απαράδεκτου καθεστώτος στην πατρίδα μας. Γιατί φίλες και φίλοι, Το πραγματικά επαναστατικό είναι η βάσανος του διαλόγου και της αντιπαράθεσης, με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον. Και όχι οι «εξ αποκαλύψεως» δήθεν αλήθειες. Αυτές οι δήθεν «αλήθειες», μακριά από τον κοινωνικό έλεγχο, μας οδήγησαν στη σημερινή απαράδεκτη κατάσταση. 4
Στο συνέδριό μας λοιπόν με πολύ υπερηφάνεια θα ακούσουμε διαφορετικές προσεγγίσεις και θα παρακολουθήσουμε την παρουσίαση εμπειριών από τις καλές πρακτικές του εξωτερικού. Πρακτικές που αφορούν στην εφαρμογή μιας ορθολογικής διαχείρισης στη βάση της λεγόμενης ανάστροφης πυραμίδας, της μείωσης του όγκου των σύμμεικτων απορριμμάτων, της ανακύκλωσης, της ανάκτησης, της τελικής διάθεσης. Πρακτικές που μπορούν να συμβάλλουν στο να αποφύγουμε λάθη, να μάθουμε και να κερδίσουμε χρόνο. Πρακτικές αλλά και τεχνογνωσία τόσο από χώρες όσο και από θεσμούς όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία άλλωστε έχει χαιρετίσει, με την επιστολή της Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής Πολιτικής και Αστικής Ανάπτυξης, στις αρχές Νοεμβρίου, τη δέσμευση και την πολιτική της νέας Περιφερειακής αρχής για την εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας για τα απόβλητα. Κυρίες και κύριοι, Φίλες και φίλοι Η σημερινή περιφερειακή Αρχή Αττικής έχει αναλάβει την πρωτοβουλία για μια μεγάλη αλλαγή στη διαχείριση των απορριμμάτων. Μια αλλαγή που είναι στον αντίποδα της πολιτικής που ασκούσαν μέχρι σήμερα η τέως διοίκηση της Περιφέρειας και ο ΕΔΣΝΑ. Μια αλλαγή μέσα σε μια εξαιρετικά δύσκολη οικονομικά συγκυρία. Μια συγκυρία που όμως δεν εμπόδισε την Περιφερειακή Αρχή να λάβει κρίσιμες αποφάσεις, χαράσσοντας νέα πορεία. Μια πορεία, υπογραμμίζω, προϊόν διαβούλευσης και κοινών δράσεων και όχι αυταρχικής επιβολής απόψεων. Στο σημείο αυτό άλλωστε βρίσκεται και κρίσιμο σημείο που θα κρίνει το αποτέλεσμα της νέας φιλοσοφίας. Στην ανταπόκριση εκείνων των μονάδων, των δήμων και των πολιτών, που καλούνται να την υλοποιήσουν, με το σχεδιασμό και τη στήριξη της Περιφέρειας. 5
Κυρίες και κύριοι, Μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν. Εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν. Εκείνο που υπάρχει είναι σκληρή δουλειά και ανάληψη της ευθύνης. Ευθύνης συλλογικής και ατομικής μαζί για το κοινό μας μέλλον στην Αττική. Η νέα Περιφερειακή Αρχή, με συναίσθηση του ρόλου της, αναλαμβάνει το δικό της μερίδιο ευθύνης στον αγώνα για να αλλάξει το υφιστάμενο αποτυχημένο καθεστώς. Σας καλώ λοιπόν, και τα πρώτα βήματα τα έχω εχέγγυα για τη συνέχεια, να συστρατευθούμε όλοι μαζί, κυβέρνηση, δήμοι, επιστημονική κοινότητα, φορείς, πολίτες στον αγώνα για το κοινό διακύβευμα. Το διακύβευμα της νομιμότητας. Το μόνο πραγματικά επαναστατικό, χωρίς εισαγωγικά, διακύβευμα που δεν αφορά στενά μια περιφερειακή διοίκηση ή μια παράταξη. Αλλά αφορά στις ζωές των ανθρώπων μέσα με την εφαρμογή του αυτονόητου. Αφορά στο μέλλον της Αττικής. Αφορά στο στοίχημα να γίνει η διαχείριση των απορριμμάτων υπόδειγμα, πρότυπο χρηστής δημόσιας διοίκησης. Και το στοίχημα αυτό δεν πρέπει να χαθεί. Στο χέρι μας είναι. Ας επιλέξουμε πλευρά. Η Περιφερειακή Αρχή Αττικής έχει ήδη, έμπρακτα και με αποδείξεις, χωρίς ευχολόγια, πάρει θέση. Σας καλωσορίζω λοιπόν και δεν εύχομαι είμαι σίγουρη για τα εξαιρετικά και κρίσιμα συμπεράσματα που θα έχει η διεξαγωγή του συνεδρίου μας Καλές εργασίες. 6