Συστήµατα Τηλεκπαίδευσης

1 Συστήµατα Τηλεκπαίδευσης Τµήµα Διοίκησης Επιχειρήσεων Τει Δυτικής Ελλάδας Μεσολόγγι Δρ. Α. Στεφανή

Η έννοια της µάθησης Η έννοια της µάθησης διακρίνεται σε : Κλασσική (classic learning): το παραδοσιακό µοντέλο εκπαιδευτή και εκπαιδευόµενου που χρησιµοποιεί συνήθως την τεχνική µετάδοσης γνώσης (knowledge transfer) και απαιτεί αυξηµένη επαφή µεταξύ εκπαιδευτήεκπαιδευόµενου.

Η έννοια της µάθησης Ανοικτή και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση (Open and Distance Learning): ορίζεται οποιαδήποτε εκπαιδευτική δραστηριότητα όπου η επαφή εκπαιδευτή-εκπαιδευόµενου γίνεται κυρίως µε ηλεκτρονικά µέσα. Εκπαίδευση µε χρήση συστηµάτων τηλεεκπαίδευσης.

Η έννοια της µάθησης Άτυπη (informal learning): είναι η διαδικασία κατά την οποία απουσιάζει ο εκπαιδευτής και ο εκπαιδευόµενος µαθαίνει µόνος του. Μηχανές αναζήτησης. Wikipedia. Διαδίκτυο.

Εκπαιδευτικός σχεδιασµός

Σχεδιασµός εκπαιδευτικού υλικού Η σχέση µεταξύ των εκπαιδευτικών διαδικασιών και του υλικού που χρησιµοποιείται από αυτές (εκπαιδευτικό υλικό) είναι κρίσιµη σε κάθε εκπαιδευτική διαδικασία. Ιδιαίτερα στην εξ αποστάσεων εκπαίδευση.

Σχεδιασµός εκπαιδευτικού υλικού Η σχεδίαση του υλικού θα πρέπει αυτό να έχει τις προδιαγραφές εκείνες που θα του επιτρέπουν: τη συµβατότητα µε τις εκπαιδευτικές διαδικασίες, την επίτευξη των µέγιστων δυνατών εκπαιδευτικών αποτελεσµάτων, τη µείωση του κόστους χρήσης (χωρίς ιδανικά να µειώνεται η εκπαιδευτική ποιότητα), την εύκολη επαναχρησιµοποίηση του υλικού.

Εκπαίδευση από απόσταση Ο ρόλος του µέσου διάχυσης. Οι Τεχνολογίες Πληροφορικής στην Εκπαίδευση - ΤΠΕ (από το διαδίκτυο και τα ηλεκτρονικά κείµενα µέχρι τα εξειδικευµένα συστήµατα ηλεκτρονικής µάθησης) αποτελούν ένα σεβαστό ποσοστό διδακτικών πρακτικών σε σχέση µε τη χρήση αντίστοιχων παραδοσιακών διδακτικών πρακτικών και µεθόδων, αλλά αναµένεται ραγδαία αύξηση στη χρήση τους, καθώς ευθέως συνδέονται µε την Αγορά Εργασίας και τις ανάγκες της στον τοµέα αυτόν.

Ο ρόλος των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση Οι τεχνολογίες τηλεεκπαίδευσης (εκπαίδευσης από απόσταση): διαµορφώνουν ένα νέο αντικείµενο µάθησης µε στόχο την απόκτηση βασικών δεξιοτήτων που στη συνέχεια επιδρούν γενικότερα στον τρόπο εκπαίδευσης και στις µορφές επαγγελµατικής απασχόλησης του ατόµου. αποτελούν ένα νέο µέσο µάθησης, που διαφοροποιεί τον τρόπο πρόσβασης στη γνώση και τις µαθησιακές διαδικασίες, διαµορφώνοντας νέα πλαίσια µάθησης.

Ο ρόλος του µέσου κωδικοποίησης Ο ρόλος του µέσου κωδικοποίησης εκτιµάται ως εξίσου σηµαντικός. Χρειάζεται να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα τεχνικά χαρακτηριστικά του, αφού τα ηλεκτρονικά κείµενα διαβάζονται πιο αργά από τα παραδοσιακά κείµενα, όµως η υψηλή ανάλυση της εικόνας εξασφαλίζει αποτελεσµατικό διάβασµα από την οθόνη. Οι δυνατότητες της τεχνολογίας (διαχωρισµένες εικόνες, ξαφνικές εναλλαγές χρώµατος και φωτισµού, καλλιτεχνικά in και out) θα πρέπει να προσελκύουν το ενδιαφέρον των εκπαιδευόµενων στα σηµαντικότερα σηµεία

Εκπαιδευτικό υλικό Ως εκπαιδευτικό υλικό (educational material ή learning material) ορίζεται το (διδακτικό υλικό) που σε µια διαδικασία δηµιουργικής µάθησης (αυτό-µάθησης) διδάσκει τον εκπαιδευόµενο. Το εκπαιδευτικό υλικό στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι αρκετά πιο σύνθετο από ένα απλό βιβλίο και ορίζεται από διαφορετικά, και µεταξύ τους διακριτά επίπεδα.

Χαρακτηριστικά εκπαιδευτικού υλικο Περιεχόµενο (Content) Παρουσίαση (Presentation) Δοµή (Structure) Εκπαιδευτικό πλαίσιο (Context)

Χαρακτηριστικά εκπαιδευτικού υλικού Περιεχόµενο (Content): το όποιο περιέχει κείµενο, γραφικά, διαδραστικά αντικείµενα (text, graphics, interactive objects)

Περιεχόµενο Το εκπαιδευτικό υλικό ως προς το περιεχόµενο διακρίνεται στις εξής βασικές κατηγορίες: Κείµενο Εικόνα Χρονικά Εξαρτώµενα Μέσα Σύνθετοι τύποι

Περιεχόµενο: Κείµενο

Περιεχόµενο:Εικόνα

Περιεχόµενο: Χρονικά Εξαρτώµενα Μέσα

Βιντεοδιάλεξη

Βίντεο 19

Περιεχόµενο:Σύνθετοι τύποι

Χαρακτηριστικά εκπαιδευτικού υλικού Παρουσίαση (Presentation): όπου ορίζονται χαρακτηριστικά του περιεχοµένου όπως (Format, fonts, colors, images) και στον τρόπο κωδικοποίησης της πληροφορίας (Encoding of information).

Χαρακτηριστικά εκπαιδευτικού υλικού: παρουσίαση Η παρουσίαση αναφέρεται στον τρόπο µε τον οποίο το εκπαιδευτικό υλικό παρουσιάζεται στο χρήστη και αναφέρεται σε χαρακτηριστικά µορφοποίησης και τεχνικά χαρακτηριστικά των βασικών κατηγοριών του περιεχοµένου. Τα τεχνικά και µορφολογικά χαρακτηριστικά είναι εύκολα µετρήσιµα και αποτελούν βασική παράµετρο για την ποιότητα του εκπαιδευτικού υλικού. Αφορούν τον καθορισµό προδιαγραφών για τις κατηγορίες του περιεχοµένου.

Χαρακτηριστικά εκπαιδευτικού υλικού Δοµή (Structure): Που ορίζει τον τρόπο µε τον οποίο το εκπαιδευτικό υλικό διακρίνεται σε εκπαιδευτικές µονάδες και πως ο χρήστης/εκπαιδευόµενος πλοηγείται και αλληλεπιδρά µε αυτές. Η σωστή δόµηση του κειµένου δεν εγγυάται από µόνη της την καταλληλότητα του κειµένου για εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Η οργάνωση του κειµένου πρέπει να εµφανίζει χαρακτηριστικά, τα οποία εµπλέκουν τον εκπαιδευόµενο σε αλληλεπίδραση µαζί του και να διευκολύνουν τον εντοπισµό συγκεκριµένων τµηµάτων του κειµένου, ανάλογα µε τις επιδιώξεις του εκπαιδευόµενου

Χαρακτηριστικά εκπαιδευτικού υλικού: Δοµή

Χαρακτηριστικά εκπαιδευτικού υλικού Εκπαιδευτικό πλαίσιο (Context): ορίζει τη µορφή του εκπαιδευτικού περιεχοµένου ως προς την οµάδα στόχο/ χρήση (εργασιακός χώρος, εκπαίδευση (training), τεχνολογική επιµόρφωση, µάθηση) και την προηγούµενη γνώση

Χαρακτηριστικά εκπαιδευτικού υλικού: Εκπαιδευτικό πλαίσιο Ο καθορισµός του εκπαιδευτικού πλαισίου αναφέρεται στο πλαίσιο χρήσης του εκπαιδευτικού υλικού και µπορεί να είναι: Εκπαίδευση ενηλίκων µε τη µέθοδο της Ανοιχτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευση (ΑεξΑΕ). Επιµόρφωση. Κατάρτιση. Το είδος του εκπαιδευτικού πλαισίου καθορίζει και τον τύπο του εκπαιδευτικού υλικού.

Χαρακτηριστικά εκπαιδευτικού υλικού Παιδαγωγικά χαρακτηριστικά (Pedagogy): όπου ορίζονται παιδαγωγικές στρατηγικές που χρησιµοποιούνται για τη χρήση και την οργάνωση του περιεχοµένου. Τα παιδαγωγικά χαρακτηριστικά καθορίζονται από τις θεωρίες µάθησης οι οποίες στην ουσία αποτελούν θεωρητική αποτύπωση του τρόπου µε τον οποίο µαθαίνει ο εκπαιδευόµενος και καθορίζουν τους εκπαιδευτικούς στόχους του εκπαιδευτικού υλικού.

Θεωρίες µάθησης Ταξινοµία Bloom Μοντέλο διδακτικού σχεδιασµού Gagne Μοντέλο του Kolb

Ταξινοµία Bloom Για τον ορισµό και διατύπωση διδακτικών στόχων στον γνωστικό τοµέα κατά τον Εκπαιδευτικό Σχεδιασµό, η ταξινοµία (taxonomy) του Bloom (1956) περιλαµβάνει τα εξής επίπεδα: Γνώση / Knowledge : ανάκληση δεδοµένων, γεγονότων ή πληροφοριών. Κατανόηση / Comprehension : κατανόηση και επεξήγηση της σηµασίας. Εφαρµογή / Application : λύση προβληµάτων, χρήση µιας έννοιας σε νέες καταστάσεις, εφαρµογή της γνώσης

Ταξινοµία Bloom Ανάλυση /Analysis : εύρεση συστατικών µερών µιας ολότητας, κατανόηση των αρχών οργάνωσης. Σύνθεση / Synthesis : συναρµολόγηση νέας δοµής από διαφορετικά στοιχεία. Αξιολόγηση / Evaluation : διατύπωση αξιολογικών κρίσεων βάσει κριτηρίων.

Ταξινοµία Bloom

Μοντέλο διδακτικού σχεδιασµού Gagne Στα µοντέλα διδακτικού σχεδιασµού (Instructional Design, ID) συµπεριλαµβάνεται το µοντέλο των Gagne, Briggs και Wager (1992), γνωστό ως «Αρχές Διδακτικού Σχεδιασµού» (Principles of Instructional Design). Το µοντέλο αυτό αποτελείται από εννέα διδακτικά γεγονότα (instructional events), στα οποία µπορεί να στηριχθεί ο εκπαιδευτικός για να σχεδιάσει ένα µάθηµα.

Μοντέλο διδακτικού σχεδιασµού Gagne Τα βήµατα αυτά ακολουθούν την εξής διαδοχική σειρά: 1. Εξασφάλιση της προσοχής: θα πρέπει να εξασφαλιστεί η προσοχή του µαθητευόµενου, προκειµένου να υπάρξουν κατάλληλες συνθήκες για µάθηση. Αυτό γίνεται µε την πρόκληση ενδιαφέροντος, κινήτρων και περιέργειας, παρέχοντας βασική πληροφορία που έχει εγκυρότητα. 2. πληροφόρηση του µαθητευόµενου για τους αντικειµενικούς στόχους: ο εκπαιδευτικός ενηµερώνει τους µαθητές του σχετικά µε το τι πρέπει να περιµένουν και τους προετοιµάζει να δεχθούν πληροφορίες, διευκρινίζοντας τι πρέπει να περιµένουν και ποια συνάφεια έχει το αντικείµενο που θα διδαχθούν.

Μοντέλο διδακτικού σχεδιασµού Gagne 3. πρόκληση ανάκλησης προηγούµενης γνώσης: η πρόσβαση σε προϋπάρχουσα γνώση είναι βασικός παράγοντας κατά τη διαδικασία εκµάθησης νέας γνώσης. Η κινητοποίηση των υπαρχόντων γνωστικών δοµών και σχηµάτων υποβοηθούν την ουσιαστική µάθηση. 4. παρουσίαση του νέου περιεχοµένου: παρουσιάζεται το νέο υλικό µε στόχο φυσικά την απόκτηση και εκµάθηση της πληροφορίας.

Μοντέλο διδακτικού σχεδιασµού Gagne 5. παροχή καθοδήγησης στον εκπαιδευόµενο: ο εκπαιδευτικός κατευθύνει το µαθητή στη µάθηση χρησιµοποιώντας εργαστήρια, παραδείγµατα, ερωτήσεις και άλλες τεχνικές, όπως νύξεις και υποβοηθητικές ιδέες, προκειµένου ο εκπαιδευόµενος να κωδικοποιήσει νοηµατικά το νέο περιεχόµενο. 6. απόσπαση απαντήσεων: ο εκπαιδευόµενος απαντάει σε ερωτήσεις πάνω σε αυτό που έχει διδαχθεί, ώστε µέσω της απόδοσής του να επιβεβαιωθεί η µάθησή του. Η εξάσκηση των εκαπιδευόµενων µπορεί να γίνει επίσης µε πρακτική µιας δεξιότητας, συµµετοχή σε συζήτηση, µια οµαδική δραστηριότητα, µια γραπτή απάντηση, κατασκευή ενός τεχνουργήµατος κλπ.

Μοντέλο διδακτικού σχεδιασµού Gagne 7. παροχή ανατροφοδότησης: στο τέλος κάθε δραστηριότητας ο εκπαιδευτικός παρέχει άµεση ανατροφοδότηση (feedback) στον µαθητευόµενο, διορθώνοντας και ενισχύοντας την απόδοσή του. 8. αξιολόγηση απόδοσης: µε ανεξάρτητη πρακτική εξάσκηση ο µαθητευόµενος εφαρµόζει αυτό που έχει µάθει. Ο εκπαιδευτικός µπορεί έτσι να ελέγξει αν οι µαθησιακοί στόχοι έχουν επιτευχθεί και σε ποιον βαθµό.

Μοντέλο διδακτικού σχεδιασµού Gagne 9. ενίσχυση της συγκράτησης και της µεταφοράς: η κατάκτηση ενός γνωστικού τοµέα προϋποθέτει την εφαρµογή της γνώσης σε καταστάσεις της πραγµατικής ζωής. Ο εκπαιδευτικός ζητάει από τον εκπαιδευόµενο να γενικεύσει αυτό που έµαθε και να το εφαρµόσει σε νέες δραστηριότητες και νέα πλαίσια (contexts), ώστε να διατηρηθεί στη µακρόχρονη µνήµη (long-term memory).

Μοντέλο του Kolb Το µοντέλο του Kolb (1984) είναι µια διαδικασία µάθησης τεσσάρων σταδίων: παρατήρηση σκέψη συναίσθηµα πράξη

Μαθησιακά Στυλ Τα παιδαγωγικά χαρακτηριστικά αναφέρονται στην παιδαγωγική θεωρία µάθησης και την παιδαγωγική µεθοδολογία που υιοθετεί το εκπαιδευτικό υλικό, στη δυνατότητα να υποστηρίζει πολλαπλές διαφορετικές διδακτικές προσεγγίσεις (διδασκαλία, διερεύνηση, ανακάλυψη ) και διαφορετικά µαθησιακά στυλ (learning style).

Μαθησιακά Στυλ Κατά τους Honey & Mumford (1982) ως προς το µαθησιακό στυλ ο εκπαιδευόµενος χαρακτηρίζεται ως: Ακτιβιστής (Activists) Ανακλαστικός (Reflector) Θεωρητικός (Theorists) Πραγµατιστής (Pragmatists)

Μαθησιακά Στυλ: Μοντέλο του Kolb Κατά τo µαθησιακό κύκλο του Kolb ορίζονται τα ακόλουθα µαθησιακά στυλ: Πραγµατιστές ή Συγκλίνοντες (Pragmatists or Convergers) Θεωρητικοί ή Αφοµοιωτές (Theorists or Assimilators) Ακτιβιστές ή Διευθετητές (Activists or Αccommodators) Ανακλαστές ή Αποκλίνοντες (Reflectors or Divergers)

Μαθησιακό Στύλ & εκπαιδευτικό υλικό

Μαθησιακό Στύλ & εκπαιδευτικό υλικό Με βάση το συγκεκριµένο σχεδιασµό αναπτύχθηκαν πολλαπλές προοπτικές και αναπαραστάσεις της κάθε έννοιας όπως, θεωρητικές παρουσιάσεις, παραδείγµατα, ασκήσεις, δραστηριότητες που χρησιµοποιούν προσοµοιώσεις πραγµατικών καταστάσεων, δραστηριότητες αναζήτησης υλικού, οµαδικές εργασίες, µε στόχο να αποτελέσουν την πρωταρχική ύλη που θα στηρίξει εναλλακτικές εκπαιδευτικές προσεγγίσεις για διαφορετικά στυλ µάθησης.