ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΠΟΛΗ

ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΠΟΛΗ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2008 Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΛΙΒΥΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ - ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΟΣ - ΛΙΒΥΗΣ Ευάγγελος Δαϊρετζής Σύμβουλος ΟΕΥ Α Ιούλιος 2009

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Β Η ΛΙΒΥΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1. Οικονομικό περιβάλλον 2. Κρατικός προϋπολογισμός 3. Απασχόληση 4. Σημαντικές οικονομικές εξελίξεις 5. Εξωτερικό Εμπόριο 6. Επενδύσεις 6.1 Ξένες επενδύσεις στην Λιβύη 6.2 Λιβυκές επενδύσεις στο εξωτερικό - Κρατικά επενδυτικά κεφάλαια Γ ΤΟΜΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗς ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ 1. Ενέργεια 1.1 Πετρέλαιο 1.2 Φυσικό αέριο 1.3 Ηλεκτρική ενέργεια 1.4 Ανανεώσιμες πηγές 2. Αγροτικός τομέας 3. Κατασκευές 4. Αγορά δομικών υλικών 5. Βιομηχανία 6. Τουρισμός 7. Υγεία 8. Τραπεζικός τομέας 9. Τηλεπικοινωνίες 10. Μεταφορές Δ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΛΙΒΥΗΣ Ε ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΟΣ-ΛΙΒΥΗΣ 1. Γενικά 2. Εξαγωγές Ελλάδος προς Λιβύη -προϊόντα 3. Εισαγωγές Ελλάδος από Λυβύη-προϊόντα 4. Ελληνικές εξαγωγές κατά 8ψηφιο κωδικό συνδυασμένης ονοματολογίας 5. Δυνατότητες διμερούς οικονομικής συνεργασίας ΣΤ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΣΤΗΝ ΛΙΒΥΗ 1. Κατασκευαστικός τομέας 2. Τομέας υδρογονανθράκων 3. Τομέας τηλεπικοινωνιών 4. Επενδύσεις Ζ Ι ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΑΠΟΣΤΟΛΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΠΗΓΕΣ 2

Α. ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Επιφάνεια 1.759.540 τ.χλμ, εκ των οποίων 1,03% καλλιεργήσιμο, το 90% της χώρας καλύπτεται από έρημο ή ημιερημικές εκτάσεις. Πληθυσμός 6.310.434 κάτοικοι Πυκνότητα 3,3 άτομα ανά km2 Θρήσκευμα Σουνίτες Μουσουλμάνοι (97%) Εθνική Σύνθεση Άραβες και Βέρβεροι 97% Γλώσσα αραβική Πρωτεύουσα Τρίπολη Σημαντικότερες πόλεις Βεγγάζη, Μισουράτα, Σύρτη Τομπρούκ, Ντέρνα Διοικητικό σύστημα 25 Δήμοι, κατανεμημένοι σε 13 Περιφέρειες Νόμισμα λιβυκό δηνάριο (LYD), Ισοτιμία 1 =1,849 1$=1,192 (1/6/2008) Νομικό σύστημα Βασίζεται στο ιταλικό αστικό νομικό σύστημα και στον ισλαμικό νόμο. Υφίστανται ξεχωριστά ισλαμικά δικαστήρια. Δεν υφίσταται συνταγματική πρόβλεψη δικαστικού ελέγχου των νομοθετικών πράξεων. Ωρα GMT+2 δηλ. ίδια ώρα με την Ελλάδα κατά την χειμερινή περίοδο και μία ώρα πίσω κατά την θερινή περίοδο Εθνικές εορτές 1 Σεπτεμβρίου (1969) Επέτειος Επαναστάσεως, 2 Μαρτίου Ανακήρυξη Εξουσίας Λαού, 11 Ιουνίου Απομάκρυνση των Ξένων Βάσεων, 7 Οκτωβρίου Αποχώρηση Ιταλικών Δυνάμεων Κατοχής Θρησκευτικές αργίες Βασίζονται στο σεληνιακό ημερολόγιο και ποικίλουν από έτος σε έτος: Ισλαμικό νέο έτος, Γενέθλια Προφήτη, Αιντ αλ Φιτρ (3 ημέρες. 20 Σεπτεμβρίου 2009), Αιντ αλ Αντχα (4 ημέρες, 29 Νοεμβρίου 2009) Ιδιωτικός τομέας Σάββατο -Πέμπτη: 8 πμ 3 μμ & 5 μμ 8 μμ Ωράρια εργασίας Δημόσιος τομέας Κυριακή -Πέμπτη: Καλοκαίρι (1 η Απρ. 30 η Σεπ): 7:30 πμ 3:30 μμ Χειμώνας (1 η Οκτ. 31 η Μαρ): 8 πμ 3:30 μμ Το ωράριο είναι μικρότερο τον Ιούλιο-Αύγουστο και κατά την διάρκεια του Ραμαζανιού. (το 2009 το Ραμαζάνι αρχίζει την 21 η Αυγούστου) Οι ξένες εταιρείες αργούν την Παρασκευή και οι Πρεσβείες την Παρασκευή- Σάββατο Κλίμα Μεσογειακό στην παραλιακή ζώνη, ξερό με πολύ υψηλές θερμοκρασίες στην υπόλοιπη χώρα. Η χώρα πλήττεται από τον θερμό νότιο άνεμο Ghibli την Άνοιξη που διαρκεί 1-4 ημέρες και συνοδεύεται από αμμοθύελλες. Στις παραλιακές πόλεις παρατηρείται αυξημένη υγρασία τους θερινούς μήνες Β. ΛΙΒΥΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ AΕΠ $108.5 δις (2008 εκτ.) Αύξηση ΑΕΠ 6,3% (εκτ. 2008), 6,8% (εκτ. 2007) ΑΕΠ κατά κεφαλήν $ 9.372 (2008 εκτ. : 12.703) 3

Ανεργία 13% (ανεπίσημα 30 40%) Πληθωρισμός 10,5 (εκτ. 2008) Εργατικό δυναμικό Εργατικό δυναμικό ανά οικονομική δραστηριότητα Α.Ε.Π. ανά οικονομική δραστηριότητα Επενδύσεις Ξένες άμεσες επενδύσεις στην Λιβύη (stock) Ξένες άμεσες λιβυκές επενδύσεις στο εξωτερικό (stock) Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Εξαγωγές Εισαγωγές Εμπορικό ισοζύγιο 1,916 εκ. (2008 εκτίμηση) 31% απασχολείται στην βιομηχανία. 27% στις Υπηρεσίες, 24% στον δημόσιο τομέα και 18% στην γεωργία Γεωργία: 7,6%, Βιομηχανία: 49,9%, Υπηρεσίες: 42,5% 8,9% ΑΕΠ (εκτ. 2007) $4.783 billion (2008 εκτ) $ 8, 736 δις (2008 εκτ.) $ 4,783 δις (2008 εκτ.) $ 43,33 δις (2008 εκτ.) $ 66,13 δις f.o.b. (2008 εκτ.) $ 20.64 δις f.o.b. (2008 εκτ.) $ 26 δις Κάλυψη εισαγωγών από εξαγωγές 279,68% Συναλλαγματικά αποθέματα $ 99,45 δις (εκτ. 31/12/2008) Εξωτερικό χρέος Δημόσιο Χρέος Παραγωγή πετρελαίου $ 5,521 δις (2008 εκτ.) 3,6% του ΑΕΠ (2008 εκτίμηση) 1,845 εκ. βαρέλια ημερησίως (2007 εκτ.) Εξαγωγές πετρελαίου 1,34 εκ. βαρ. ημερησως (2005) Κατανάλωση Πετρελαίου Βεβαιωμένα Αποθέματα Πετρελαίου 266.000 Βαρέλια ημερησίως 41,46 δις Βαρέλια (2008 εκτ. OPEC) Παραγωγή Φυσικού Αερίου 14, 8 δις κ.μ. (2006) Eξαγωγές Φυσικού αερίου 9.9 δις κ.μ. (2007 εκτ.) Βεβαιωμένα Αποθέματα Φυσικού Αερίου 1,419 κ.μ.(εκτ. 2008) Πηγές : Κεντρική Τράπεζα Λιβύης, ΔΝΤ 1. Οικονομικό περιβάλλον Η λιβυκή οικονομία εξαρτάται από τον τομέα των υδρογονανθράκων, ο οποίος συνεισφέρει το 95% στα έσοδα από τις εξαγωγές ή άλλως το 56% του ΑΕΠ και το 70% των κρατικών εσόδων. Oι αναμενόμενες χαμηλές παγκόσμιες τιμές υδρογονανθράκων το 2009 θα περιορίσουν την αύξηση των κρατικών εσόδων (τα συναλλαγματικά αποθέματα εκτιμώντο στα τέλη 2008 σε $ 120 δις) και θα επιβραδύνουν την οικονομική ανάπτυξη. Τα σημαντικά έσοδα από τον ενεργειακό τομέα, σε συνδυασμό με τον μικρό πληθυσμό, αποδίδουν στην Λιβύη ένα από τα μεγαλύτερα κατά κεφαλήν εισοδήματα μεταξύ των χωρών της Αφρικής, αλλά ελάχιστο μέρος των εσόδων αυτών διοχετεύεται στις χαμηλότερες εισοδηματικές τάξεις. Η Κυβέρνηση της χώρας τα τελευταία έτη σημείωσε σημαντική πρόοδο στην μεταρρύθμιση της οικονομίας ως μέρος ενός ευρύτερου προγράμματος επανένταξης της χώρας στο διεθνές οικονομικό σύστημα. Η προσπάθεια αυτή επιταχύνθηκε μετά την άρση όλων των μονομερών 4

κυρώσεων των Ηνωμένων Εθνών (Απρίλιος 2004) με αποτέλεσμα η Λιβύη να αποτελεί πόλο έλξεως ξένων επενδύσεων, κυρίως στον ενεργειακό τομέα. Ο Εθνικός Οργανισμός Πετρελαίου έθεσε ως στόχο τον διπλασιασμό της παραγωγής πετρελαίου έως το 2012. Οι μη-πετρελαϊκοί κλάδοι της βιομηχανίας και των κατασκευών, η συμμετοχή των οποίων στον σχηματισμό του ΑΕΠ υπολογίζεται στο 20%, έχουν διευρύνει την παραγωγική τους δυνατότητα πέραν από την μεταποίηση αγροτικών προϊόντων, στην παραγωγή πετροχημικών, σιδήρου, χάλυβα και αλουμινίου. Οι κλιματολογικές συνθήκες και τα πτωχά εδάφη, περιορίζουν σημαντικά την αγροτική παραγωγή με αποτέλεσμα η Λιβύη να εισάγει το 75% των προϊόντων διατροφής. Mικρή επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων έχει επιφέρει κάποιες αλλαγές στο τραπεζικό σύστημα, στην ανάπτυξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και άρση απαγορεύσεων στην εισαγωγή σειράς προϊόντων. Ωστόσο οι μεταρρυθμίσεις έχουν προκαλέσει αρκετή σύγχυση στους ξένους κυρίως επενδυτές καθώς συχνή εναλλαγή νόμων και το ρευστό θεσμικό πλαίσιο δημιουργούν κλίμα αστάθειας στην αγορά. Η λιβυκή οικονομία παραμένει κρατικά ελεγχόμενη όπου κυριαρχεί ο τομέας των υδρογονανθράκων παρά τις προσπάθειες για ιδιωτικοποίηση κρατικών επιχειρήσεων και τον περιορισμό της γραφειοκρατίας. Η ανεργία ανεπίσημα ανέρχεται στο 30%, ο περιορισμός της οποίας συνιστά εν πολλοίς κίνητρο της κρατικής πολιτικής προσέλκυσης ξένων επενδύσεων σε όλους τους τομείς. Οι υψηλές τιμές υδρογονανθράκων έως το 3 ο τρίμηνο 2008 και η συγκράτηση των κρατικών δαπανών έχουν δημιουργήσει ένα σημαντικό απόθεμα περί τα $ 120 δις (τέλη 2008) που χρηματοδοτεί τα μεγάλα έργα υποδομής στην χώρα. Οι νόμοι που υποχρεώνουν τις ξένες επιχειρήσεις να απασχολούν Λίβυους καθώς και να συστήνουν μικτές επιχειρήσεις με λιβυκές εταιρείες φαίνεται να λειτουργεί αποτρεπτικά στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Υπάρχουν μεγάλες ανάγκες για επενδύσεις στον τομέα των υδρογονανθράκων για να επιτύχει η χώρα τους στόχους του διπλασιασμού της παραγωγής πετρελαίου έως το 2012. Για την επίτευξη του στόχου αυτού υπολογίζεται ότι θα απαιτηθούν επενδύσεις ύψους $ 35 δις. Ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ προβλέπεται να συνεχιστεί (7,6% το 2009). Το 2009 αναμένεται άνοδος πληθωρισμού 10% λόγω της αύξησης των τροφίμων και πληθωριστικών πιέσεων στον κατασκευαστικό τομέα. Μειονεκτήματα και ευκαιρίες της λιβυκής αγοράς Τα μειονεκτήματα της αγοράς θα μπορούσαν να συνοψιστούν ως εξής: Ελλιπής πληροφόρηση για τις λιβυκές εταιρείες, ασταθές και αδιαφανές νομικό περιβάλλον, μη ανεπτυγμένο τραπεζικό σύστημα, ελλιπής πληροφόρηση και αδιαφανείς διαδικασίες για τους κρατικούς διαγωνισμούς, μη ανεξάρτητο δικαστικό σύστημα, περιορισμένη αγοραστική δύναμη, διαφθορά, έλλειψη ειδικευμένου και εκπαιδευμένου εργατικού δυναμικού, μικρή πρόσβαση στις αγορές κεφαλαίου, χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες, δυσκολία εξεύρεσης αξιόπιστου λίβυου συνεργάτη/εταίρου. Οι ευκαιρίες εντοπίζονται στις υπηρεσίες στον τομέα των υδρογονανθράκων, στην διϋλιση, τις μεταφορές, τις κατασκευές, έργα μηχανικού & αρχιτέκτονα, υπηρεσίες συμβούλου, πληροφορική-νέες τεχνολογίες, μεταποίηση, τουρισμό, στον ιατρικό τομέα (νοσοκομεία, εξοπλισμός, εκπαίδευση), αφαλάτωση και διαχείριση ύδατος, γεωργία. 5

Εν κατακλείδι, πρόκειται για μια πολλά υποσχόμενη αγορά σε φάση μετάβασης, με σημαντικές ευκαιρίες στο εμπόριο και στις επενδύσεις αλλά και σημαντικές προκλήσεις και κινδύνους. 2. Κρατικός προϋπολογισμός Ο προϋπολογισμός του 2009 ανέρχεται σε 49,17 δις δηνάρια. Κινείται στα ίδια επίπεδα με τον προϋπολογισμό του 2008 (49,5 δις δηνάρια) με ορισμένες περικοπές στα αναπτυξιακά έργα, οι δαπάνες για τα οποία και το 2009 καταλαμβάνουν την μερίδα του λέοντος (46% του προϋπολογισμού). Συγκεκριμένα, το σύνολο του ανέρχεται στα 49,17 δις λιβυκά δηνάρια ( 29,27 δις). Oσον αφορά τα έσοδα, το μεγαλύτερο μέρος καλύπτουν οι εισπράξεις από τις πωλήσεις πετρελαίου (32, 4 δις δηνάρια ή 66% επί του συνόλου) Η συνολικές κρατικές δαπάνες δεν είναι δυνατόν να υπολογιστούν με ακρίβεια δεδομένων των εκτός προϋπολογισμού εξόδων. Γίνονται προσπάθειες να περιοριστούν οι εκτός προϋπολογισμού δαπάνες. Υπάρχει επίσης πρόβλημα στην εκταμίευση των προϋπολογισθεισών δαπανών λόγω ανεπάρκειας κρατικών μηχανισμών και σχετικής τεχνογνωσίας. 3. Απασχόληση Eπισήμως η ανεργία είναι 13% αλλά ανεπισήμως το ποσοστό της ανεργίας κυμαίνεται μεταξύ 30 και 40% του ενεργού πληθυσμού. Το εργατικό δυναμικό της χώρας ανέρχεται σε 1, 8 εκ. άτομα εκ των οποίων το 31% απασχολείται στην βιομηχανία. 27% στις Υπηρεσίες, 24% στον δημόσιο τομέα και 18% στην γεωργία. Η εργατική νομοθεσία ρυθμίζει το ελάχιστο ημερομίσθιο, το ωράριο εργασίας, τις απολύσεις και την εκπαίδευση προσωπικού. Η σχετική με τις απολύσεις νομοθεσία είναι αυστηρή και ευνοϊκή προς τον εργαζόμενο. Μεταναστευτική πολιτική και συνέπειες : Οι αλλοδαποί εργαζόμενοι αποτελούν ένα σημαντικό ποσοστό του εργατικού δυναμικού. Την δεκαετία του 1980 η Κυβέρνηση θεωρώντας ότι οι ξένοι εργαζόμενοι σπαταλούν πολύτιμο συνάλλαγμα και είναι υπαίτιοι για την αύξηση της ανεργίας επέβαλε σημαντικούς περιορισμούς στα μεταναστευτικά εμβάσματα. Οι ξένοι εργαζόμενοι από 560χιλ το 1983 μειώθηκαν σε 200 χιλ το 1986. Η φιλοαφρικανική πολιτική της δεκαετίας του 1990 οδήγησε σε μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα από την υποσαχαρική Αφρική, μέρος του οποίου κατευθύνθηκε στην Ευρώπη επιδεινώνοντας το ήδη σοβαρό πρόβλημα παράνομης μετανάστευσης των χωρών της Νότιας Ευρώπης. Οι ανεξάρτητες ενώσεις εργατών και οι επαγγελματικές οργανώσεις είναι παράνομες στην Λιβύη. Δεν υφίσταται ο θεσμός των συλλογικών διαπραγματεύσεων καθώς ο εργατικός νόμος απαιτεί την κυβερνητική έγκριση για οιανδήποτε ενέργεια σχετίζεται με καθορισμό μισθών. Κατώτατοι μισθοί εργαζομένων Με κυβερνητική απόφαση του 2006 (νο.277/06) ορίστηκε κατώτατος μισθός 130 δην. ( 80 περίπου) για εργαζόμενο χωρίς προστατευόμενα μέλη, 180 δηνάρια για οικογένεια με 2 μέλη και 220 για οικογένεια με 3 ή περισσότερα μέλη. Τον Ιανούαριο 2007 ορίστηκε κατώτατος μισθός στον ιδιωτικό τομέα (λιβυκές και αλλοδαπές επιχειρήσεις) 250 δηναρίων. 6

Κυβερνητικά μέτρα προβλέπουν απόκτηση μετοχών κρατικών επιχειρήσεων από πολίτες με χαμηλό εισόδημα. Παράλληλα ο υιός του ηγέτη, Seif al-islam Al Kaddafi, ανακοίνωσε την δημιουργία λογαριασμών για Λίβυους που έχουν γεννηθεί μετά τον Αύγουστο 2007. Μέτρα για την αντιμετώπιση της ανεργίας Η ανεργία αποτελεί πρόβλημα για την κυβερνητική πολιτική καθώς η επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων θα δημιουργεί κύμα ανέργων δημοσίων υπαλλήλων. Υπάρχουν προτάσεις για προγράμματα πρόωρης συνταξιοδότησης, εκπαίδευσης και κατάρτισης και για δημιουργία κάποιου δικτύου κοινωνικής ασφάλειας. Σειρά κυβερνητικών μέτρων και νόμων ενθαρρύνει ή και υποχρεώνει τις ξένες επιχειρήσεις να απασχολούν Λίβυους. Επικρατεί η άποψη ότι η ανάπτυξη του τουριστικού τομέα (υποδομές και Υπηρεσίες) καθώς και ο τομέας των κατασκευών θα αποτελέσουν άμεση διέξοδο της ανεργίας. Ωστόσο, ζήτημα αποτελεί η έλλειψη εκπαιδευμένου και εξειδικευμένου επιτόπιου προσωπικού. 4. Σημαντικές οικονομικές εξελίξεις Πετρελαϊκός τομέας : Ο λιβυκός Εθνικός Οργανισμός Πετρελαίου (National Oil Corporation) ξεκίνησε το 2008 την επαναδιαπραγμάτευση συμφωνιών με ξένες πετρελαϊκές εταιρείες επιδιώκοντας την αύξηση του μεριδίου του στην παραγωγή. Σε σχετική έκθεσή του αναφέρει, ότι, η κυβέρνηση έχει εξασφαλίσει επιπρόσθετα έσοδα 5,4 δις δολαρίων από συμβόλαια που υπέγραψε με 4 εταιρείες το 2008. Επενδύσεις στο εξωτερικό - Ανακοινώθηκε ότι η Kεντρική Τράπεζα της Λιβύης θα καλύψει ποσό 250 εκ. ευρώ από αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της ιταλικής τράπεζας Unicredit. Η Λιβύη που ήδη κατέχει το 4,9% των μετοχών της τράπεζας θα ανεβάσει το ποσοστό της στο 7% καθιστάμενη έτσι ο μεγαλύτερος μέτοχος της Unicredit - Ο πρωθυπουργό κ. Βerlusconi είχε δηλώσει ότι συμφωνεί με την πρόθεση της Λιβύης να εξαγοράσει το 10% της ΕΝΙ.(σήμερα κατέχει το 2%) - H Λιβυκή Αρχή Επενδύσεων (Libyan Investment Authority- LIA), κρατικός επενδυτικός οργανισμός και η κυβέρνηση του Λουξεμβούργου κατέληξαν σε συμφωνία για την εξαγορά από την πρώτη της τράπεζας Kaupthing Bank. Σχέσεις ΕΕ Λιβύης Για την συνομολόγηση συμφωνίας πλαισίου μεταξύ Λιβύης ΕΕ έχουν λάβει χώρα τέσσερεις γύροι διαπραγματεύσεων : ο πρώτος στις Βρυξέλλες στις 12-13/11/08, ο 2 ος στην Τρίπολη 10-11/2/09, ο τρίτος στις Βρυξέλλες 12-13/5/09 και ο τέταρτος στην Τρίπολη 13-14/7/09. Εκτιμάται ότι οι διαπραγματεύσεις θα ολοκληρωθούν σε 2-3 έτη καθώς η ΕΕ επιδιώκει συνολική συμφωνία που να καλύπτει πλήρως και σε βάθος όλες τις πλευρές της διμερούς συνεργασίας Παγκόσμια οικονομική κρίση : Ενώ δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για την πορεία των λιβυκών επενδύσεων στο εξωτερικό (τo χαρτοφυλάκιο της χώρας στο εξωτερικό εκτιμάται σε 7 δις), η Λιβύη φέρεται να έχει σημαντικές απώλειες σε επενδύσεις χαρτοφυλακίου ($ 400 εκ. από την κατάρρευση της Lehman Brothers ). Εχει συσταθεί ειδική Επιτροπή που θα μελετά τις επιπτώσεις της κρίσης στις επενδύσεις της Λιβύης στο εξωτερικό. Εκτιμάται ότι το 2009 θα συνεχίσει να υπάρχει ρευστότητα παρά την μείωση των εσόδων από το πετρέλαιο δεδομένου ότι σημαντικό τμήμα του προϋπολογισμού του 2008 θα 7

μεταφερθεί στο επόμενο έτος. Αναλυτές θεωρούν ότι διαρκούσης της οικονομικής κρίσης, η λιβυκή αγορά θα γίνει πιο ελκυστική λόγω της ρευστότητας που διαθέτει. Αξιολόγηση πιστοληπτικής ικανότητας της Λιβύης O διεθνής οίκος αξιολόγησης Standard & Poor's αξιολόγησε για πρώτη φορά με Α- την μακροπρόθεσμη πιστοληπτική διαβάθμιση της Λιβύης και με Α-2 την βραχυπρόθεσμη. Κατά την Standard & Poor's η Λιβύη διαθέτει σημαντικό εμπορικό πλεόνασμα, σταθερές προοπτικές ανάπτυξης του ενεργειακού τομέα αλλά επίσης χαρακτηρίζεται από έλλειψη διαφάνειας και αβεβαιότητα όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα. Ο τρόπος λήψεως αποφάσεων καθιστά λιγότερο προβλέψιμες τις πολιτικές εξελίξεις σε σχέση με άλλες χώρες με βαθμολογία «Α». Επίσης τα σημαντικά έσοδα από τις πωλήσεις πετρελαίου τα προηγούμενα έτη, βοηθούν την χώρα να αντιμετωπίσει πιθανά ελλείμματα στον προϋπολογισμό και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. 5. Εξωτερικό εμπόριο Σημαντικότεροι πελάτες 2007 Σημαντικότεροι προμηθευτές 2007 Γαλλία 6% Αλλοι 26% Ιταλία 42% Αλλοι 42% Ιταλία 19% Γερμανία 8% Ισπανία 7% ΗΠΑ 7% Γερμανία 12% ΗΠΑ 4% Τουρκία 6% Γαλλία 6% Τυνησία 7% Κίνα 8% Πηγή : Λιβυκή Στατιστική Υπηρεσία, επεξεργασία : Γραφείο ΟΕΥ Η Λιβύη το 2008 πραγματοποίησε εξαγωγές αξίας $66,13 δις και εισαγωγές αξίας $20,64 δις. Σημαντικότεροι πελάτες της Λιβύης το 2008 ήταν η Ιταλία (42% του συνόλου των εξαγωγών) η Γερμανία (12,%), η Ισπανία (7%) οι ΗΠΑ (7%) και η Γαλλία (6%). Κυριότεροι προμηθευτές ήταν η Ιταλία (19%), η Γερμανία (8%), η Κίνα (8%) η Τυνησία (7%), η Γαλλία (6%), η Τουρκία (6%) και οι ΗΠΑ (4%). Σημειώνεται ότι το μερίδιο των ιταλικών εξαγωγών στο σύνολο των λιβυκών εισαγωγών είναι μεγαλύτερο αυτού που εμφανίζεται στις στα στατιστικά στοιχεία, διότι μεγάλο τμήμα των ιταλικών εξαγωγών, ιδιαιτέρως του κλάδου τροφίμων, διοχετεύεται στην λιβυκή αγορά μέσω Μάλτας και Τυνησίας. Σύμφωνα με λιβυκά στοιχεία εξωτερικού εμπορίου, ενώ δεν διαφοροποιείται η σειρά σπουδαιότητας των εμπορικών εταίρων της χώρας (ως ποσοστό επί του συνόλου), 8

καταγράφεται όμως σημαντική απόκλιση ως προς το ύψος της αξίας του διμερούς εμπορίου με κάθε χώρα. 6. Επενδύσεις 6.1 Αμεσες Ξένες Επενδύσεις στην Λιβύη αξία σε εκ. $ 1990-2000 2002 2003 2004 2005 2006 2007 ετήσιος μ.ο. Εισροές -6 145 143-357 1.038 2.013 2.541 Εκροές 66-136 63-286 128-534 -479 stock 1980 1990 2000 2004 2005 2006 2007 Εισροές 1.855 678 451 272 2.021 4.034 6.575 Εκροές 870 1.321 1.942 1.773 1.536 1.002 523 Εισροές ως % ΑΕΠ 2,3 1,3 1,4 5,4 8.0 11.5 Εκροές ως % ΑΕΠ 4,6 5,7 9,1 4,1 2.0 0.9 Πηγή : UNCTAD, World Investment Report 2008 Σύμφωνα με το CIA Τhe World Factbook, οι άμεσες ξένες επενδύσεις το 2008 υπολογίζονταν σε $8,736 δις και οι λιβυκές επενδύσεις στο εξωτερικό σε $4,783 δις. Τα εν λόγω ποσά δεν συμπεριλαμβάνουν επενδύσεις χαρτοφυλακίου. Η σημαντικότερη θεσμική μεταρρύθμιση των τελευταίων ετών για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων ήταν ο Ν. 5/1997 «περί ξένων επενδύσεων», με τις τροποποιήσεις και το πλαίσιο εφαρμογής του. Aρμόδια αρχή είναι ο Λιβυκό Οργανισμός Ξένων Επενδύσεων (Libyan Foreign Investment Board). Ο νόμος προβλέπει διευκολύνσεις και προνόμια για εταιρείες στους τομείς της βιομηχανίας, γεωργίας υγείας, τουρισμού κ.α. Παρά τις καινοτομίες και τις ευκαιρίες που δημιουργούνται από το Νόμο 5/1997, οι ξένες επενδύσεις στη Λιβύη παραμένουν σε χαμηλό επίπεδο, λόγω πολύπλευρων προβλημάτων που πηγάζουν είτε κατά την εφαρμογή του νόμου, είτε εξαιτίας των χρονοβόρων γραφειοκρατικών διαδικασιών. Εκτός αρμοδιότητας του Libyan Foreign Investment Board είναι επενδύσεις στην Ελεύθερη Ζώνη Μισουράτας καθώς και επενδύσεις στον τουριστικό τομέα, αρμόδιος των οποίων είναι η Επιτροπή Τουρισμού (Tourism Committee, νόμος 7/2004) Η Κυβέρνηση ανακοίνωσε το 2004 πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων 360 κρατικών επιχειρήσεων και η διαδικασία συνεχίζεται. Οι ξένες επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο πρόγραμμα υπόκεινται σε περιορισμούς της νομοθεσίας που περιλαμβάνει προστασία λιβύων εργαζομένων και διασπορά μετοχών σε μεγάλο αριθμό ιδιωτών, κυρίως λιβύων. Νόμος για μικτές επιχειρήσεις H θέσπιση νέου νόμου (ν.443/06) για την λειτουργία των αλλοδαπών επιχειρήσεων άλλαξε ριζικά το modus operandi στην Λιβύη Οι ξένες εταιρείες υποχρεούνται να συστήνουν εταιρεία (joint stock company) με συμμετοχή λιβύου εταίρου (35% τουλάχιστον), άλλως δεν 9

θα δικαιούνται να διεκδικούν έργα και προμήθειες του δημοσίου Ο νόμος δεν ισχύει για τα γραφεία αντιπροσώπευσης (τα οποία δεν έχουν την δυνατότητα να συμμετέχουν σε διαγωνισμούς) και για τις εταιρείες των νόμων 5/97 και 7/2004. Οι επιχειρήσεις στην εφαρμογή του νόμου αντιμετωπίζουν προβλήματα όσον αφορά την φερεγγυότητα του επιτοπίου εταίρου ενώ ανεβαίνει σημαντικά και το λειτουργικό κόστος της επιχείρησης. Πηγές στο διαδίκτυο Libyan Foreign Investment Board www.investinlibya.com Libyan Investment www.libyaninvestment.com Libyan Central Bank www.cbl-ly.com Misurata Free Trade Zone www.mfzly.com/en.htm 6.2 Λιβυκές επενδύσεις στο εξωτερικό- Κρατικά επενδυτικά κεφάλαια Η Λιβύη αναπτύσσει επενδυτική δραστηριότητα στο εξωτερικό βάσει διμερών συμφωνιών και υπό μορφή κοινοπραξιών (joint ventures) στους τομείς κτηνοτροφίας-αγροτικής παραγωγής, αλιείας και εκμετάλλευσης ορυκτών (Αφρική), στον κατασκευαστικό κλάδο (Μάλτα), και βιομηχανικά προϊόντα (Ευρώπη και Λατινική Αμερική). Aρμόδιος οργανισμός για τις επενδύσεις στο εσωτερικό και εξωτερικό είναι η Λιβυκή Αρχή Επενδύσεων (Libyan Investment Authority LIA). Πραγματοποιεί επενδύσεις είτε απευθείας είτε μέσω θυγατρικών εταιρειών μέσω μικτών σχημάτων με εθνικούς ή στρατηγικούς διεθνείς εταίρους. Υπολογίζεται ότι η LIA διαχειρίζεται περίπου $ 70 δις. Το ταμείο αυτό λειτουργεί ως ο πολιτικό-οικονομικός βραχίονας της κυβέρνησης σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. Στον όμιλο ανήκουν: - Long Term Investment Portfolio (Χαρτοφυλάκιο Μακροπρόθεσμων Επενδύσεων) διαχειρίζεται περί τα $ 9 δις. Λειτουργεί άμεσα στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές με την αγορά μετοχών και ομολόγων των μεγάλων ομίλων: - Oilinvest : ταμείο αρμόδιο για επενδύσεις στον ευρύτερο τομέα των υδρογονανθράκων (κυρίως στην Ευρώπη, με την επωνυμία Tamoil) - Εconomic and Social Development Fund (Ταμείο Οικονομικής και Κοινωνικής Ανάπτυξης) Αποστολή του ESDF είναι η υλοποίηση επενδύσεων σε βιώσιμα εθνικά έργα σε τομείς όπως ακινήτων, τουρισμού, βιομηχανίας, υπηρεσιών προς όφελος των λιβυκών οικογενειών που είναι σε μειονεκτική θέση. Συμμετέχει σε λιβυκές επιχειρήσεις είτε μέσω των θυγατρικών της, είτε μέσω κατοχής ποσοστού του μετοχικού κεφαλαίου τους (π.χ. Wahda Bank, Sahara Bank) ή συνεργάζεται με ξένες επιχειρήσεις μέσω μικτών επιχειρήσεων ή συμμετοχικών εταιρειών (joint stock company). Η ESDF είναι μέτοχος πολλών διεθνών ομίλων όπως η Vinci, Veolia, Suez, BNP PARIBAS, DAEWOO(Κορέα), CCC (Λίβανος), Asami (Αυστρία), ITALCIMENTI (Ιταλία) κ.α. - Social Security Fund Investments Company (Επενδυτική Εταιρεία Ταμείου Κοινωνικής Ασφάλισης SSFI) : διαχειρίζεται και επενδύει κεφάλαια προς όφελος των λιβύων πολιτών. Σήμερα, η SSFI διαχειρίζεται 23 ξενοδοχεία, θέρετρα και τουριστικές εγκαταστάσεις στην Λιβύη. - Libya Africa Investment Portfolio (Λιβυκό Xαρτοφυλάκιο Επενδύσεων στην Αφρική LAIP) πρόκειται για χαρτοφυλάκιο (οργανισμό) υπεύθυνο για τον συντονισμό των επενδυτικών δραστηριοτήτων και την διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων της Λιβύης 10

στην Αφρική σε διάφορους τομείς (βιομηχανία, ορυχεία, ακίνητα, τουρισμό, τηλεπικοινωνίες, κ.λπ.) Διαχειρίζεται $ 8 δις και συνιστά σημαντικό εργαλείο για την επίτευξη της παναφρικανικής πολιτικής του ηγέτη. - LAICO Libyan African Investent Company H Laico, επιχειρησιακός βραχίονας της LAP, διαχειρίζεται χαρτοφυλάκιο επενδύσεων εκτός ενεργειακού τομέα σε 30 χώρες της Αφρικής, κυρίως στην υποσαχάρια Αφρική (την διαχείριση επενδύσεων στην Βόρεια Αφρική την ασκεί από κοινού με την LAFICO). - LAFICO- Libyan Foreign Investments Company Η LAFICO παρεμβαίνει υπό τη μορφή δανείων ή συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο εταιρειών στους τομείς της γεωργίας, βιομηχανίας, ακινήτων και τουρισμού. Εχει παρουσία σε 45 χώρες ανά τον κόσμο και συμμετοχή σε πλέον των 120 χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων καθώς και απευθείας συμμετοχή σε 70 εταιρείες ανά τον κόσμο. Πηγές στο διαδίκτυο Εconomic and Social Development Fund www.esdf.ly Social Security Fund Investments Company www.ssfi.ly Libyan African Investent Company www.laico.ly Libyan Foreign Investments Company www.lafico.ly Γ. ΤΟΜΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ 1. Eνέργεια 1.1 Πετρέλαιο Η λιβυκή οικονομία εξαρτάται πρωτίστως από τα έσοδα του τομέα των υδρογονανθράκων, τα οποία συνεισφέρουν 90% στα συνολικά έσοδα από τις εξαγωγές, περίπου το ¼ του ΑΕΠ και το 60% των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων. Τα πετρελαϊκά αποθέματα της χώρας εκτιμώνται σε 41,4 δις βαρέλια (OPEC 2008). Το 1959-60 ανακαλύπτονται τα πρώτα κοιτάσματα πετρελαίου στις πετρελαιοφόρες περιοχές Amal και Zilten και το 1961 πραγματοποιήθησαν οι πρώτες εξαγωγές πετρελαίου. Η παραγωγή πετρελαίου το 2006 ανήλθε σε 1,72 εκ. βαρέλια ημερησίως, η εγχώρια κατανάλωση σε 237.000 βαρέλια ημερησίως και οι εξαγωγές της χώρας διαμορφώθηκαν στα 1,34 εκ. βαρέλια ημερησίως. Σχεδόν το 90% των λιβυκών εξαγωγών αργού πετρελαίου κατευθύνεται σε ευρωπαϊκές χώρες. Η λιβυκή Κυβέρνηση εκτιμά ότι για να επιτύχει τον στόχο για διπλασιασμό της παραγωγής πετρελαίου έως το 2010-13, θα απαιτηθούν επενδύσεις άνω των 10 δις δολλαρίων Το λιβυκό αργό πετρέλαιο είναι υψηλής ποιότητας, χαμηλής περιεκτικότητας σε θείον, το δε κόστος εξόρυξης και παραγωγής κυμαίνεται (τιμές 2003) περί τα 2-3 USD ανά βαρέλι. Το λιβυκό πετρέλαιο προσφέρεται κυρίως σε προθεσμιακή βάση (on a term basis) στο δίκτυο αγορών Oilinvest στην Ευρώπη, σε ημερήσια BRENT, μέσω εταιρειών όπως: AGIP, OMV, REPSOL YPF, TUPRAS, CEPSA, TOTAL. 11

Δομή της βιομηχανίας υδρογονανθράκων Η πετρελαϊκή βιομηχανία ελέγχεται από την κρατικό Οργανισμό Πετρελαίου (National Oil Corporation - NOC) και τις θυγατρικές του Waha Oil Company, Arabian Gulf Oil Company (Agoco), Zueitina Oil Company (ZOC) και Sirte Oil Company (SOC). Η θυγατρική της ΝΟC, Oilinvest διαθέτει 40 θυγατρικές στο εξωτερικό σημαντικότερες των οποίων είναι η Τamoil και η Gatoil. Η σηματικότερη θυγατρική της Tamoil, η Tamoil Italia διαθέτει δίκτυο 2.100 σταθμών στην Ιταλία. `Τoν Μάρτιο 2008 η ΝΟC παρέδωσε την κυριότητα της Oilinvest στην Κρατική Αρχή Επενδύσεων (Libyan Investment Authority LIA) Συμφωνίες έρευνας και εξόρυξης EPSA Η Λιβύη προσελκύει, ιδιαιτέρως μετά την επανένταξή της στην διεθνή κοινότητα και την σταδιακή εφαρμογή οικονομικών μεταρρυθμίσεων, το ενδιαφέρον των ξένων πετρελαϊκών εταιρειών, λόγω του χαμηλού κόστους παραγωγής πετρελαίου, της εγγύτητας στις ευρωπαϊκές αγορές και των προοπτικών αναπτύξεως των υποδομών. Περί τις 130 ξένες πετρελαϊκές εταιρείες κινούνται στο πλαίσιο εκχωρήσεων αδειών των γύρων EPSA. (Εxploration & Production Sharing Agreements). H εκχώρηση αδειών ερεύνης, εξορύξεως και εκμεταλλεύσεως πετρελαϊκών κοιτασμάτων γίνεται από την Κρατική Εταιρεία Πετρελαίων (National Oil Corporation) μέσω διεθνών διαγωνισμών στο πλαίσιο Εκχωρήσεως Αδειών (EPSA). Από το 2005 έχουν πραγματοποιηθεί 4 γύροι EPSA. Oι νικητές των εν λόγω διαγωνισμών καλύπτουν το συνολικό κόστος των ερευνών ενώ το κόστος ανάπτυξης ή εγκατάληψης των πετρελαϊκών κοιτασμάτων διανέμονται με την NOC. Η NOC πρόκειται να ανακοινώσει γύρο προσφορών DEPSA (Development EPSA) με στόχο την αύξηση της παραγωγής σε υπό εκμετάλλευση κοιτάσματα κάνοντας χρήση νέων τεχνολογιών (IOR και EOR) Η ΝΟC επαναδιαπραγματεύεται υπάρχουσες συμφωνίες με μεγάλες διεθνείς εταιρείες πετρελαίου που δραστηριοποιούνται στην χώρα. Μέχρι στιγμής έχει καταλήξει σε συμφωνία με την ΕΝΙ (Iταλία), Οccidental/OMV (ΗΠΑ/Αυστρία), Repso/Τotal/OMV/Statoil/hydro (Ισπανία/Γαλλία/Αυστρία/Νορβηγία) και PetroCanada (Καναδάς). Κάθε εταιρεία/όμιλος για την ανανέωση της συμφωνίας φέρεται να έχει καταβάλει bonus $ 1 δις. Στις νέες συμφωνίες μειώνεται επίσης το ποσοστό που θα λαμβάνουν οι ξένες εταιρείες από το πετρέλαιο που εξορύσσεται. Διϋλιση Η χώρα διαθέτει 5 διϋλιστήρια με συνολική δυνατότητα διύλισης 380 χιλ. βαρ. ημερησίως στο Ρας Λανουφ (το μεγαλύτερο με παραγωγή 220 χιλ βαρ. ημερησίως ) στην Ζάουια, στο Τομπρούκ στο Σαρίρ και την Μπρέγκα. Τον Αύγουστο 2008 η TransAsia Ga και η Star Petro Energy (Hνωμένα Αραβικά Εμιράτα) υπέγραψαν συμφωνία με την ΝΟC για τον εκσυγχρονισμό του διϋλιστηρίου Ρας Λανούφ Το εργοστάσιο πετροχημικών NAPECTCO παράγει μεθανόλη, αμμωνία και ουρία. Κορεατική εταιρεία έχει αναλάβει τον εκσυγχρονισμό του διυλιστηρίου της Ζάουια. Toν Ioύλιο 2008 υπεγράφη συμφωνία για ίδρυση μικτής εταιρείας μεταξύ της νορβηγικής Yara και της ΝΟC για τον εκσυγχρονισμό και επέκταση της μονάδας παραγωγής ουρίας και αμμωνίας στην Μάρσα Ελ Μπρέγκα.. Τον Οκτώβριο 2008 η αμερικανική Foster Wheeler ανέλαβε το «project management» κατασκευής διϋλιστηρίου στην Ζουάρα στα λιβοτυνησιακά σύνορα. Τα διυλιστήρια χρήζουν εκσυγχρονισμού καθώς είναι απαρχαιωμένα και χαμηλής παραγωγικότητας και ξένες εταιρείες συμμετέχουν σε διαγωνισμούς σε έργα αναβάθμισής τους. 12

2006 2007 μέγεθος αγοράς 285 εκ. βαρ. 314 εκ. βαρ. παραγωγή 468 εκ. βαρ. 497 εκ.βαρ. εξαγωγές 183 εκ. βαρ. 183 εκ. βαρ. Πηγή : Εθνικός Οργανισμός Πετρελαίου (NOC) Πηγές στο διαδίκτυο Νational Oil Corporation http://en.noclibya.com.ly 1.2 Φυσικό αέριο Τα μέχρι στιγμής βεβαιωμένα αποθέματα φυσικού αερίου της Λιβύης ανέρχονται σε 53 tcf (τρις κυβικά πόδια = 1,314 τρις κυβικά μέτρα) κατατάσσοντας την χώρα πλέον στην 13 η θέση παγκοσμίως ενώ υπολογίζεται ότι το σύνολο των αποθεμάτων της χώρας ανέρχεται σε 70-100 tcf. Εκτιμάται ότι σημαντικά κοιτάσματα υπάρχουν στα χωρικά ύδατα της χώρας. Σύμφωνα με τα κρατικό προγραμματισμό, η Κυβέρνηση επιδιώκει να αυξήσει την κατανάλωση μέχρι το 2015 σε 1.200 εκ. κ.π. ημερησίως έναντι 700 εκ. κ.π. το 2003. Σχεδόν τα 2/3 της ανωτέρω ποσότητας θα κατευθύνονται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας για χρήση από τις βιομηχανίες πετροχημικών, σιδηρουργίας και τσιμέντου. Τον Δεκέμβριο 2007, έλαβε χώρα ο πρώτος γύρος παραχώρησης αδειών έρευνας και εκμετάλλευσης φυσικού αερίου στην Λιβύη όπου πλειοδότησαν η αγγλοολλανδικών συμφερόντων Shell, η ρωσική Gazprom, η αλγερινή Sonatrach και η πολωνική Polski. Στον διαγωνισμό συμμετείχαν 35 εταιρείες για παραχώρηση 12 συμβολαίων. Η μεγαλύτερη περιοχή που καλύπτει έκταση 6.934 τ.χλμ, παραχωρήθηκε στην Sonatrach η οποία συμμετείχε στον διαγωνισμό σε συνεργασία με την Oil India. Στην Gazprom παραχωρήθηκε έκταση 3.936 τ.χλμ στην νοτιοδυτική Λιβύη ( το συμβόλαιο προβλέπει παραχώρηση 90% της παραγωγής στην κρατική εταιρεία πετρελαίου ΝΟC). Στην Shell παραχωρήθηκαν 2 περιοχές ( blocks ) 1.790 τ.χλμ. στην κοιλάδα της Σύρτης και στην πολωνική Polski παραχωρήθηκαν 2 περιοχές στην περιοχή Murzuk. Το 85% της παραγωγής της Shell και το 87% της Sonatrach θα καταλήγει στην κρατική NΟC. Μέχρι τον Δεκέμβριο 2008 η NOC είχε υπογράψει συμβόλαια με την Occidental (ΗΠΑ), RWE (Γερμανία), Shell (Ολλανδία/Μ. Βρετανία), Gazporm (Ρωσία), Sonatrach (Αλγερία) και PGNIG (Πολωνία). Εχει επίσης υπογράψει συμβόλαια με τις Shell (2005) Eni (2007) και BP (2007). Ο αγωγός Greenstream Μέχρι πρόσφατα, η παραγωγή φυσικού αερίου καταλάμβανε δευτερεύουσα θέση σε σχέση με αυτήν του πετρελαίου. Αντιλαμβανόμενη η Κυβέρνηση την σπουδαιότητα του τομέα και τις σημαντικές δυνατότητες ανάπτυξής του, ξεκίνησε το έργο Western Libya Gas Project (εκμετάλλευση χερσαίων κοιτασμάτων στην κοιλάδα του Γκαντάμες και υπεράκτιων 110 χλμ από την λιβυκή ακτή). Ιταλολιβυκή κοινοπραξία με συμμετοχή της NOC και της ΕΝΙ κατασκεύασε τον υποθαλάσσιο αγωγό Greenstream που συνδέει την Mελίτα κοντά στα σύνορα με την Τυνησία με την Σικελία μετά από διαδρομή 520 χλμ. Το έργο κόστισε $ 8,7 13

δις). Τον Ιούνιο 2008 η NOC ενέκρινε την επέκταση του Western Libya Gas Project και την κατασκευή σταθμού LNG στην Μελίτα δυανμικότητας 4 εκ. τόνων ετησίως. Η NOC φέρεται να σχεδιάζει διπλασιασμό των εξαγώμενων ποσοτήτων μέσω του Greenstream τα επόμενα χρόνια. Υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) H εταιρεία SHELL έχει αναλάβει το 2005 την ολοκλήρωση ενός μεγάλου έργου για εκσυγχρονισμό του σταθμού υγροποίησης φυσικού αερίου (LNG) στην πόλη Μπρέγκα παράλληλα με την έρευνα και ανάπτυξη 5 περιοχών στην πλούσια σε υδρογονάνθρακες κοιλάδα της Σύρτης. Επίσης υπάρχουν σχέδια για την κατασκευή ενός νέου σταθμού LNG στο Ρας Λανούφ. Η Λιβύη το 1971 υπήρξε η δεύτερη χώρα στον κόσμο που εξήγαγε υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) Τον Μάιο 2007 υπεγράφη μεταξύ Λιβυκού δημοσίου και της Βritish Petroleum συμφωνία αξίας $ 900 εκ. για έρευνα και εκμετάλλευση φυσικού αερίου και πετρελαίου σε υπεράκτιες περιοχές στον κόλπο της Σύρτης και χερσαίες στην κοιλάδα του Γκαντάμες σε έκταση συνολικά 54.000 τ.χλμ. Οι κυβερνητικές προτεραιότητες στον τομέα του φυσικού αερίου είναι η απελευθέρωση της παραγωγής και της διανομής αερίου με προσέλκυση ξένων επενδύσεων και η αντικατάσταση καύσης ντήζελ με φυσικό αέριο, στους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Οι εταιρείες διαχείρισης φυσικού αερίου τελούν υπό κρατικό έλεγχο από το Συμβούλιο Πετρελαϊκών Υποθέσεων μέσω της κρατικής εταιρείας πετρελαίου NOC υπεύθυνης για την έρευνα, ανάπτυξη, διαχείριση και εμπορία. Η «πολιτική αγωγών» της Λιβύης Η Λιβύη εκτός από την σύνδεση των δικτύων μεταφοράς αερίου με την Ευρώπη επιδιώκει και την διασύνδεσή της με τα δίκτυα των όμορων χωρών Τυνησίας και Αιγύπτου. Βλέπει θετικά επίσης την δημιουργία του Βορειοαφρικανικού αγωγού μήκους 900 χλμ ο οποίος θα είναι σε θέση να μεταφέρει φυσικό αέριο από την Αίγυπτο, Λιβύη, Αλγερία κα μέσω Μαρόκου θα καταλήγει στο δίκτυο της Ισπανίας μέσω του ήδη υπάρχοντος αγωγού. Ωστόσο υπάρχει εμπλοκή από λιβυκής πλευράς στην κατασκευή του προτεινόμενου αγωγού προς την Τυνησία Ενδιαφέρον έχει εκδηλώσει η χώρα για την αξιοποίηση κοιτασμάτων της Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Λιβύης για την αξιοποίηση των οποίων έχει προτείνει την κατασκευή αγωγού που θα συνδέει τα παράλια της Κυρηναϊκής με την Ελλάδα (η απόσταση από την Κρήτη είναι περί τα 250 χλμ) και/ή την Τουρκία. 2006 2007 μέγεθος αγοράς 16,3 δις. κ.μ 17,6 δις κ.μ. παραγωγή 23,6 δις. κ.μ 25,5 δις. κ.μ εξαγωγές 7,3 δις. κ.μ 7,9 δις. κ.μ Πηγή : Εθνικός Οργανισμός Πετρελαίου (NOC) 14 Πηγές στο Νational Oil Corporation http://en.noclibya.com.ly διαδίκτυο

1.3. Ηλεκτρική Ενέργεια Η παραγωγή, μεταφορά και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας ανήκει στην αρμοδιότητα της δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού της Λιβύης (General Electricity Company of Libya - GECOL). Η παραγωγική δυνατότητα της Λιβύης είναι περίπου 5 gigawatt. Η GECOL διαχειρίζεται 23 σταθμούς παραγωγής, εκ ων οποίων οι 17 λειτουργούν με φυσικό αέριο ή ντήζελ. Η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας αυξάνεται με ποσοστό 8% ετησίως, η δε Κυβέρνηση προτίθεται να διπλασιάσει την παραγωγική της δυνατότητα έως το 2010, γεγονός που θα απαιτήσει επενδύσεις άνω των $ 3,5 δις. Των 60% των υπαρχόντων σταθμών λειτουργούν σήμερα με πετρέλαιο και η GECOL προτίθεται να το αντικαταστήσει με φυσικό αέριο. Οι τομείς της παραγωγής και της διανομής απαιτούν σημαντικές επενδύσεις και αναζητούνται πηγές χρηματοδότησης από τον ιδιωτικό τομέα. Εργασίες έχουν αρχίσει για σύνδεση του λιβυκού δικτύου με τα δίκτυα της Αιγύπτου και της Τυνησίας. Εχουν προκηρυχθεί διαγωνισμοί για κατασκευή σταθμών στο Σαριρ (250MW) και στην Μισουράτα (750MW) και στην Σύρτη (800 MW). Ανακοινώθηκε η υπογραφή συμβολαίων της GECOL με την γαλλική Areva για κατασκευή δικτύου διανομής ($ 440,6 εκ.), με την κορεατική Hyundai Engineering & Construction για κατασκευή θερμοηλεκτρικού σταθμού ($ 717 εκ.) και με την κορεατική Doosan Heavy Industries & Construction για κατασκευή σταθμού ηλεκτροπαραγωγής ($ 267,5 εκ.). Το Σχέδιο 2008-2012 της κυβέρνησης της Λιβύης διαθέτει προϋπολογισμό άνω των 8 δισ. ευρώ στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας κατανεμημένο σε τρεις άξονες: 1. κατασκευή 13 νέων σταθμών για την αύξηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από το σημερινό επίπεδο των 6.600 MW σε 12 000 MW μέχρι το 2012). Δύο σταθμοί θα λειτουργούν αποκλειστικά για την αφαλάτωση θαλάσσιου ύδατος.οι σταθμοί βρίσκονται σε διάφορα στάδια ολοκλήρωσης. 2. μετατροπή των υπαρχόντων σταθμών παραγωγής ενέργειας με φυσικό αέριο ούτως ώστε το πετρέλαιο να προορίζεται μόνο για εξαγωγή. 3. Εκσυγχρονισμός και επέκταση του δικτύου. Πηγές στο διαδίκτυο General Electric Company of Lobya (GECOL) http://www.gecol.ly 1.4 Ανανεώσιμες πηγές Παρά την χρήση των φωτοβολταϊκών (PV) σε ορισμένες περιοχές από το 1976, η Λιβύη παραμένει σχεδόν «παρθένο» έδαφος όσον αφορά την παραγωγική δυνατότητα «καθαρής» ενέργειας. Σύμφωνα με την GECOL, η Λιβύη έχει θέσει στόχο να αυξήσει το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε 10% έως το 2020 (ή 500MW, κυρίως την αιολική ενέργεια). Το 2007, η κυβέρνηση διέθεσε κονδύλι ύψους 500 εκατ. ευρώ για πέντε χρόνια για τις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας. Ωστόσο, μικρή είναι ακόμη η πρόοδος που έχει σημειωθεί. Ένα προτεινόμενο αιολικό πάρκο των 25MW το 2008 αναμένει ακόμη ανάθεση της σύμβασης. 15

Η Λιβύη διαθέτει ένα από τα ισχυρότερα δυναμικά στον κόσμο για την παραγωγή ηλιακής ενέργειας (ηλιοφάνεια 3.500h/ετησίως των 7,1-8,1 kwh / m² / ημερησίως ). Η χώρα δεν έχει υπογράψει το Πρωτόκολλο του Κιότο. 2. Αγροτικός τομέας Αν και ο αγροτικός τομέας συνεισφέρει μόνο κατά 5-7% στην δημιουργία του λιβυκού ΑΕΠ εν τούτοις απασχολεί το 20% του εργατικού δυναμικού της χώρας. Μόνο το1% του εδάφους είναι καλλιεργήσιμο κυρίως στην παράκτια ζώνη η οποία δέχεται και το σύνολο σχεδόν των βροχοπτώσεων και 8% είναι κατάλληλο για κτηνοτροφία. Τα σημαντικότερα γεωργικά προϊόντα είναι : σιτάρι, κριθάρι, ντομάτες, πορτοκάλια, πατάτες, ελιές, σύκα, βερύκοκα και χουρμάδες. Μέχρι πρόσφατα η γεωργική δραστηριότητα εξαρτάτο αποκλειστικά σχεδόν από τις ασταθείς βροχοπτώσεις και τα υποτυπώδη αρδευτικά συστήματα. Ωστόσο, το θέμα αντιμετωπίστηκε με την κατασκευή ενός μεγαλόπνοου και πρωτότυπου, από μηχανικής πλευράς, έργου γνωστού ως ο «Ποταμός του Μεγάλου Ανδρός» (The Great Man Made River) το οποίο μεταφέρει νερό από υδάτινα αποθέματα νότια στην έρημο της Σαχάρας (περιοχή Κούφρα) προς τον Βορρά. Η υπερεκμετάλλευση των υπογείων υδάτων στην παράκτια ζώνη για αντιμετώπιση των αναγκών του ταχέως αναπτυσσόμενου πληθυσμού είχε ως αποτέλεσμα την είσοδο θαλασσίου ύδατος στα αποθέματα γλυκού νερού με δυσμενείς επιπτώσεις στην άρδευση και ύδρευση εκτεταμένων περιοχών. Σε μια προσπάθεια της λιβυκής κυβέρνησης να αναχαιτίσει το μεταναστευτικό ρεύμα προς τις παράκτιες πόλεις, προσέφερε σειρά κινήτρων (επιχορηγήσεις και δάνεια) για ενίσχυση της αγροτικής οικονομίας. Με την βοήθεια τεχνικών συμβούλων έχει επιτευχθεί παραγωγή και εξαγωγή μη εποχιακών φρούτων σε περιοχές που αρδεύονται από τον «Μεγάλο Ποταμό». Η εισαγωγή σειράς αγροτικών προϊόντων απαγορεύεται (κυρίως φρούτων και λαχανικών) για προστασία της τοπικής παραγωγής ενώ σημαντικές δυνατότητες υπάρχουν για εξαγωγές αγροτοτεχνικού εξοπλισμού, σπόρων, λιπασμάτων. Επενδυτικές ευκαιρίες υπάρχουν και στον τομέα της ελαιοκαλλιέργειας (παραγωγή, ραφινάρισμα, τυποποίηση) Πηγές στο διαδίκτυο Great Man-made River Project www.gmrp.org 3. Eργα υποδομής - Κατασκευές Το Σχέδιο 2008-2012 για τα μεγάλα έργα υποδομής προβλέπει κονδύλι $ 75 δισ., ποσό που αντιστοιχεί σε πλέον του 60% του κρατικού προϋπολογισμού. Στο ανωτέρω ποσό προστίθεται ο προϋπολογισμός για τις επενδύσεις ύψους 15,2 δισ. το 2008 ( 12 δισ. το 2007). Μετά τον πολλαπλασιασμό της εκτέλεσης μεγάλων έργων, η χώρα αντιμετωπίζει δύο προβλήματα: έλλειψη εξειδικευμένων εργαζομένων και μη και έλλειψη δομικών υλικών. Τα περισσότερα υλικά εισάγονται με αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση της τιμής τους, υποχρεώνοντας έτσι τις εταιρείες να επανεκτιμήσουν το κόστος των έργων. 16

Η προθεσμία για την παράδοση της πλειοψηφίας των έργων που είναι υπό κατασκευή είναι η 1η Σεπτεμβρίου 2009, επέτειος των 40 ετών της επανάστασης που έφερε στην εξουσία τον ηγέτη της χώρας Gaddafi. Η οικονομική κρίση είχε ως συνέπεια την αναθεώρηση προς τα κάτω του προϋπολογισμού ενώ ορισμένα έργα έχουν ήδη παγώσει. Η κατοικία συνιστά κυβερνητική προτεραιότητα για την Τρίπολη και τις άλλες μεγάλες πόλεις όπου υπάρχει μεγάλο χάσμα μεταξύ αναγκών και υπαρχουσών υποδομών. Εκτιμάται ότι οι ανάγκες που προκύπτουν από την δημογραφική αύξηση (από τις υψηλότερες στην περιοχή) ανέρχονται σε 50.000 κατοικίες ετησίως πλέον της τρέχουσας ανάγκης για 500.000 κατοικίες. Το γεγονός αυτό δίνει μια σημαντική ώθηση στον ανάπτυξη του τομέα των κατασκευών καθώς και της βιομηχανίας οικοδομικών υλικών Εχει προγραμματιστεί η κατασκευή 232.149 νέων κατοικιών έως το 2010. Μέχρι τον Μάρτιο 2008 είχαν υπογραφεί συμβόλαια για 126.675 κατοικίες κόστους 11,4 δις ΛΔ ( 6,2 δις) Η Λιβύη έχει μεγάλες ανάγκες σε τουριστικές υποδομές δεδομένης και της πολιτικής για προσέλκυση τουριστών. Αρμόδιος του τομέα είναι η ο Εθνικός Οργανισμός Κοινωνικής Ασφάλειας, διαχειριστής των ξενοδοχειακών μονάδων Σημαντικότεροι οργανισμοί μέσω των οποίων εκτελείται η πλειοψηφία των έργων υποδομής : Ο Οργανισμός Εκτέλεσης Οικιστικών έργων & έργων Κοινής Ωφέλειας (Ηοusing &Utilities Projects Execution Board www.hib.org.ly, info@hib.org.ly ) είναι υπεύθυνος για τα προγράμματα στέγασης και της αστικής ανάπτυξης. Ο Οργανισμός Ανάπτυξης Διοικητικών Κέντρων (Organization for Development of Administration Centers - ODAC www.odac.ly odac@odac-libya.com ) είναι υπεύθυνος για κατασκευή κτιρίων που στεγάζουν διοικητικές Υπηρεσίες. O οργανισμός είχε προϋπολογισμό για το 2008 6,2 δις ΛΔ ( 3,4 δις περίπου) Το Tαμείο Οικονομικής & Κοινωνικής Ανάπτυξης (Economic and Social Development Fund ) με κεφάλαιο περί τα $ 8 δισ. ευρώ, επενδύει τα έσοδα από το πετρέλαιο σε σειρά αναπτυξιακών έργων (βιομηχανία, αγορά ακινήτων, τουρισμός) και ενισχύει πτωχές οικογένειες της χώρας. Προϋποθέσεις ανάληψης έργων Μία αλλοδαπή εργοληπτική εταιρεία δύναται να αναλάβει έργο στην Λιβύη υπό τις εξής προϋποθέσεις : 1. Ίδρυση μικτής εταιρείας (ελάχιστη λιβυκή συμμετοχή 35%). Νόμοι 171, 443/2006 2. Ειδικότερα στον Οργανισμό Ανάπτυξης Διοικητικών Κέντρων και στον Οργανισμό Εκτέλεσης Οικιστικών έργων & έργων Κοινής Ωφέλειας οι αλλοδαπές εταιρείες δύνανται να υποβάλουν προσφορές και με την κατακύρωση του έργου τους παραχωρείται ειδική άδεια εκτέλεσης του έργου. Εργα σε εξέλιξη Εχει δοθεί προτεραιότητα στην εκπαίδευση μέσω της κατασκευής πολλών σχολείων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (250 σχολεία). Όσον αφορά τα 17

πανεπιστήμια, σχέδιο προβλέπει την ίδρυση 29 πανεπιστημιακών συγκροτημάτων (φοιτητικές εστίες, βιβλιοθήκες, αίθουσες συνεδρίων, πανεπιστημιακές κλινικές κλπ). Τρία μεγάλα έργα βρίσκονται σε εξέλιξη : 1.Ανακαίνιση και επέκταση σε έκταση του Πανεπιστημίου Al-Fatah στην Τρίπολη ($ 2 δισ.), 2. επέκταση του Πανεπιστημίου της 7ης Οκτωβρίου στο Bani Walid 3. Η επέκταση του Πανεπιστημίου Αλ Asmariya στην πόλη Zliten Βρίσκονται σε εξέλιξη σειρά έργων για μεγάλα εμπορικά κέντρα, τουριστικές εγκαταστάσεις που χρηματοδοτούνται από επενδυτικά κεφάλαια, ιδιαίτερα λιβυκά. Το οικιστικό συγκρότημα πολυτελών Palm City (15 χιλιόμετρα από την Τρίπολη) αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2009, το Bab El Medina (εμπορικό κέντρο, ξενοδοχεία, εστιατόρια) εκτιμάται σε 1,5 δισ., το έργο Energy City στην Σαμπράθα προϋπολογισμού $ 5 δισ. ευρώ που πρόκειται να συγκεντρώσει όλες τις δραστηριότητες στον τομέα της ενέργειας και αποτελείται από συγκροτήματα γραφείων και κατοικιών. Από τα πρόσφατα μεγάλα συμβόλαια που έχουν υπογραφεί αναφέρουμε : κατασκευή γραφείων αξίας $150 εκ. από την Hydra Properties με έδρα τα ΗΑΕ. Εργα υποδομής στην πόλη Τατζούρα από την αυστριακή Strabag αξίας $638 εκ. Επέκταση και εκσυγχρονισμός αεροδρομίου Τριπόλεως (αξίας $ 3 δις από consortium εταιρειών στο οποίο συμμετέχει και η CCC ), Βεγγάζης και Σέμπχα κα Πηγές στο διαδίκτυο Organization for Development of Administration Centers (ODAC ) www.odac.ly Ηοusing &Utilities Projects Execution Board www.hib.org.ly Economic and Social Development Fund www.esdf.ly 4. Αγορά δομικών υλικών Η τοπική παραγωγή παρά τα σημαντικά αποθέματα σε πρώτες ύλες που διαθέτει η χώρα δεν είναι σε θέση να ικανοποιήσει την εσωτερική ζήτηση και καταφεύγει σε αθρόες εισαγωγές. Υπάρχει πληθώρα εισαγωγέων, στην αγορά, χονδρικής και λιανικής χωρίς να υπάρχει τρόπος να εκτιμηθεί η οικονομική τους επιφάνεια και η αξιοπιστία τους. Εισάγονται σχεδόν στο σύνολο οι υψηλότερες κατηγορίες, όπως πατώματα, χρώματα, πόρτες παράθυρα, ηλεκτρολογικά υδραυλικά προϊόντα. Στην εισαγωγική αγορά κυριαρχούν τα κινεζικά, αιγυπτιακά, τουρκικά, τυνησιακά και σε υψηλή ποιότητα τα ιταλικά προίόντα. Τα μεγάλα εν εξελίξει έργα στον τομέα στέγασης καθώς και τα φιλόδοξα προγράμματα στον τουριστικό τομέα, έχουν προκαλέσει αξιοσημείωτη αύξηση χωρίς ωστόσο, η κρατική εταιρεία General Company for Construction Materials να είναι σε θέση να ικανοποιήσει την μεγάλη ζήτηση δομικών υλικών. Υπολογίζεται αύξηση 20-30% ζήτησης δομικών υλικών ετησίως για την επόμενη πενταετία. Για τις ανάγκες του πετρελαϊκού τομέα (πετρελαϊκές εγκαταστάσεις) υπάρχουν προοπτικές ανάπτυξης στις μεταλλικές κατασκευές ενώ για την τελευταία φάση του «Εργου του Μεγάλου Ποταμού» και για τα δίκτυα μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου αναμένεται να υπάρχουν σημαντικές ανάγκες σε σιδηροσωλήνες. 18

Ορισμένες μεγάλες λιβυκές εταιρείες καθώς και τα γραφεία δημοσίων έργων των Νομαρχιών διαθέτουν τις δικές τους μονάδες παραγωγής δομικών υλικών. Οσον αφορά την παραγωγή δομικών υλικών, επισημαίνεται : - η εθνική παραγωγή τσιμέντου εκτιμάται σε 4,5 εκ. τόνους ετησίως τους οποίους παράγουν τρείς κρατικές τσιμεντοβιομηχανίες και η ετήσια κατανάλωση εκτιμάται σε 7 εκ. τόνους ετησίως, ενώ αναμένεται το 2010 να φτάσει τα 12 δις τόνους. 7 εργοστάσια είναι σε φάση εκσυγχρονισμού (από την αυστριακή Αsamer και την ιταλική Italcimenti). Με την θέση σε λειτουργία του νέου εργοστασίου στην πόλη Zliten, η παραγωγή θα μπορούσε να φτάσει τους 6,1 εκ. τόνους. Αναμένεται επάρκεια σε 4-5 χρόνια - Η παραγωγή της χαλυβουργίας LISCO στην Μισουράτα εκτιμάται σε 500 χιλ τόνους ετησίως. - Υπάρχουν σημαντικές προοπτικές για ξένες εταιρείες που αποκτούν εγχώρια παραγωγική βάση. Ελληνικές εξαγωγές δομικών υλικών στην Λιβύη 2006 2007 2008 αξία σε εξαγωγές δομικών υλικών 17.835.713 10.865.025 27.677.745 σύνολο ελληνικών εξαγωγών 221.521.559 113.386.878 47.188.618 %επί συνόλου εξαγωγών 8,1% 9,6% 58,7% 5. Βιομηχανία Η Λιβύη καλύπτει τις ανάγκες της κυρίως με εισαγωγές, διαθέτει δε περιορισμένη παραγωγική μηχανή και ασήμαντη βιομηχανική παραγωγή. Η βιομηχανία της χώρας εκτός πετρελαϊκού τομέα, περιλαμβάνει επεξεργασία αγροτικών προϊόντων, πετροχημικά, τσιμεντοβιομηχανίες, επεξεργασία σιδήρου και χάλυβα. Το μεγαλύτερο μέρος των βιομηχανικών της εγκαταστάσεων χρειάζεται εκσυγχρονισμό ενώ είναι χαμηλής παραγωγικότητας και με υπεράριθμο προσωπικό. Εχουν ανακοινωθεί προγράμματα ιδιωτικοποιήσεων στην τσιμεντοβιομηχανία και στην χαλυβουργία ενώ επενδυτικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η κλωστοϋφαντουργία και η επεξεργασία αγροτικών προϊόντων. 6. Τουρισμός Η χώρα διαθέτει ένα σημαντικό τουριστικό δυναμικό που προσδιορίζεται από μια εκτεταμένη ακτογραμμή 1.770 χλμ, πολύ καλά διατηρημένες ελληνικές (Κυρηναϊκή Πεντάπολις: Κυρήνη, Απολλωνία, Τεύχειρα, Πτολεμαϊς και Βερενίκη) και ρωμαϊκές αρχαιότητες (Μεγάλη Λέπτις, Σαμπράθα) και ιδιαίτερου κάλλους παραδοσιακούς οικισμούς και τοπία στην έρημο (Γκαντάμες, Γκατ, Ακακους). Ωστόσο, έχει μεγάλες ελλείψεις σε τουριστικές υποδομές, σε εκπαιδευμένο προσωπικό, και οι προσφερόμενες υπηρεσίες είναι χαμηλής ποιότητας. Ανασταλτικοί παράγοντες για την ανάπτυξη της τουριστικής βιομηχανίας είναι η απαγόρευση πώλησης και κατανάλωσης αλκοόλ και οι δυσκολίες στην 19

αγορά -ενοικίαση γης. Η χώρα διαθέτει προστατευόμενα από την UNESCO πέντε μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς Το Σχέδιο 2008-2012 προβλέπει επενδύσεις μεταξύ $ 60-70 δισ. στον τομέα του τουρισμού για τα επόμενα 5 χρόνια. Εχει δοθεί προτεραιότητα στην κατασκευή ξενοδοχείων και τουριστικών συγκροτημάτων. Στόχος είναι να μπορεί η χώρα να φιλοξενεί 1,5 εκατ. τουρίστες το 2012 (109.000 το 2007). Η πολιτική του Υπουργείου Τουρισμού δεν χαρακτηρίζεται από συνέχεια λόγω των συχνών αλλαγών υπουργών. Τα μεγάλα έργα στον τομέα ακολουθούν αυξητική τάση (Palm City κοντά Τρίπολη, Green City Resort κα).toυλάχιστον 8 έργα κατασκευής ή εκσυγχρονισμού-ανακαίνισης ξενοδοχείων βρίσκονται σε εξέλιξη αυτήν την στιγμή στην Τρίπολη. Ωστόσο, πολλά δεν έχουν ξεκινήσει ακόμη λόγω γραφειοκρατίας. Ορισμένοι λιμένες διαθέτουν υποδομή για υποδοχή κρουαζιερόπλοιων. Ωστόσο επί του παρόντος αυτού του είδους ο τουρισμός δεν έχει αναπτυχθεί λόγω έλλειψη ξενοδοχειακής υποδομής. Το 2007 επισκέφθησαν την χώρα 109 χιλ τουρίστες (μικρός αριθμός συγκρινόμενος με τα 6 εκ. τουριστών στην Αίγυπτο και Μαρόκο) ενώ ο κυβερνητικός στόχος είναι 1 εκατομμύριο ξένοι επισκέπτες έως το 2015. Το 2006 υπήρχαν διαθέσιμα 6000 δωμάτια ενώ στόχος είναι να αυξηθούν στα 14.300 δωμάτια το 2008. Μεγαλόπνοο πρόγραμμα ανάπτυξης της Κυρηναϊκής Tον Σεπτέμβριο 2007 ο υιός του ηγέτη της χώρας, Saif Al Islam Αl Kaddafi, ανακοίνωσε ένα μεγαλόπνοο έργο φιλικής προς το περιβάλλον, οικολογικής, τουριστικής ανάπτυξης της Κυρηναϊκής. Το εν λόγω έργο με την ονομασία «Πράσινο Βουνό» (Τζέμπελ αλ Αχνταρ) θα καλύπτει παραλιακή, κυρίως, έκταση 5.500 τ.χμ. μεταξύ της Βεγγάζης και του Τομπρούκ. Κεντρικός άξονας θα είναι η ανάπτυξη του αρχαιολογικού χώρου της Κυρήνης. Το «master plan» του έργου έχει εκπονήσει η βρετανική εταιρεία συμβούλων Foster & Partner και στα πρώτα πιλοτικά έργα στον αρχαιολογικό χώρο της Κυρήνης συμμετέχουν οι εταιρείες Ghallenger (συμφερόντων Τατανάκη) και η Stanislaw Energy. 7. Υγεία Η ισχυρή δημογραφική αύξηση (3,6% ετησίως), η κυβερνητική πολιτική στο εσωτερικό καθώς και η πολιτική παροχής βοήθειας προς τις αφρικανικές χώρες Cen-Cad ( Kοινότητα Χωρών Σάχελ & Σαχάρας), αποτελούν τους σημαντικότερους παράγοντες ανάπτυξης του κλάδου της υγείας στην Λιβύη τα επόμενα χρόνια. Από τα εισαγώμενα προϊόντα του τομέα, το 70% αφορά φαρμακευτικό υλικό και 30% ιατρικό εξοπλισμό. Οι σημαντικότεροι προμηθευτές είναι η Μ. Βρετανία, η Ιταλία, η Ελβετία, η Γερμανία και η Γαλλία. Ο μεγαλύτερος πελάτης είναι το κράτος το οποίο προμηθεύεται φάρμακα και εξοπλισμό μέσω του κρατικού οργανισμού NPMECO (National Pharmaceuticals and Medical Equipments Co) καθώς και μέσω ιδιωτών αντιπροσώπων. Δεν υφίσταται τοπική βιομηχανία ιατρικού εξοπλισμού η δε παραγωγή φαρμάκων είναι περιορισμένη. Στο πλαίσιο της απελευθέρωσης της αγοράς από το 2004 άρχισε η εισαγωγή φαρμακευτικών προϊόντων από ιδιώτες οι οποίοι εν συνεχεία τα διανέμουν στα φαρμακεία και σε ιδιωτικές κλινικές. Το 2003 περιόριστηκε ο ρόλος του κρατικού οργανισμού 20