ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ Ενότητα 5: Προστατευτισμός και οι επιπτώσεις του Μιχαλόπουλος Γεώργιος
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοπός ενότητας Να αξιολογήσει τις οικονομικές επιπτώσεις των εμπορικών πολιτικών που στοχεύουν στην προστασία της εγχώριας παραγωγής από τον ξένο ανταγωνισμό. 4
Εμπορική Πολιτική και Η εμπορική πολιτική χώρας αφορά στην: προστασία των εγχώριων παραγωγών είτε αυτοί παράγουν για εγχώρια κατανάλωση είτε για εξαγωγές. Στην συμμετοχή σε συμφωνίες για διακρατικές ή διεθνείς συνεργασίες στο διεθνές εμπόριο. Η εμπορική πολιτική βασίζεται κυρίως σε παρέμβαση μέσω: 1. Επιδοτήσεων εξαγωγών. προστατευτισμός 2. Συμμετοχή σε ζώνες ελεύθερου εμπορίου ή τελωνειακές ενώσεις. 3. Επιδοτήσεις στην εγχώρια παραγωγή ώστε να μειώνεται η ανάγκη για εισαγωγές. 4. Προστασία εγχώριων επιχειρήσεων από ξένους ανταγωνιστές μέσω θεσμικού πλαισίου. 5. Δασμοί, ποσοστώσεις και άλλοι περιορισμοί στις εισαγωγές. 5
Προστατευτισμός έναντι των Δασμός + Προστασία στους παραγωγούς και +Δημόσια έσοδα εισαγωγών: μορφές - Κόστος για τους καταναλωτές - Αναποτελεσματική παραγωγή Ποσοτικοί περιορισμοί (quotas, σύστημα αδειών εισαγωγής). Συμφωνίες για εθελοντικούς περιορισμούς εξαγωγών. Νομικοί περιορισμοί και αλλά μη δασμολογικά μέτρα προστασίας (επαγγελματικά δικαιώματα, κανόνες ασφαλείας (standards), έγκριση οργανισμών υγείας, γραφειοκρατίαέλεγχοι). 6
Επιχειρήματα υπέρ των δασμών Εθνικοί λόγοι στρατηγική ανάπτυξης. Η ύπαρξη νηπιακής βιομηχανίας σε κάποιους τομείς: νηπιακή βιομηχανία περιορισμένη παραγωγή υψηλό κόστος. Ο δασμός βοηθά στην αύξηση μεριδίου αγοράς οικονομίες κλίμακας μείωση κόστους. Η εγχώρια απασχόληση. Ο αθέμιτος ανταγωνισμός από ξένες επιχειρήσεις (πχ η πολιτική dumping ξένων πολυεθνικών). Αντίποινα για την εμπορική πολιτική άλλων χωρών. Έσοδα δημοσίου σε υποανάπτυκτες χώρες με μικρή ικανότητα να συλλέξουν φόρους. 7
Προβλήματα στην επιβολή δασμών Αποτελεσματική προστασία δασμού: μετράται με το ποσοστό της εγχώριας προστιθέμενης αξίας που προστατεύεται από τον δασμό καθότι η εγχώρια παραγωγή μπορεί να χρησιμοποιεί εισαγόμενες α ύλες. Το ποσοστό αποτελεσματικής προστασίας δασμού αυξάνει όσο μικραίνει το ποσοστό της εγχώριας προστιθέμενης αξίας στην παραγωγή του αγαθού εγχώρια. Ξένοι εξαγωγείς προσαρμόζονται στον δασμό μειώνοντας τις τιμές τους έμμεσα ή άμεσα (περιορίζουν το κέρδος, χαμηλώνουν την ποιότητα των αγαθών κλπ). Παράνομο εμπόριο Μαύρη αγορά. 8
Κοινωνικό κόστος δασμού Το κόστος του δασμού μπορεί να μετρηθεί με την βοήθεια της έννοιας των πλεονασμάτων του καταναλωτή και του παραγωγού. Το Κοινωνικό κόστος δασμού μετριέται με την καθαρή απώλεια ευημερίας στο σύνολο της κοινωνίας και αντιπροσωπεύεται από το εμβαδόν των τριγώνων b & d στο σχεδιάγραμμα που ακολουθεί. Αντιπροσωπεύει απώλειες από την μείωση του πλεονάσματος του καταναλωτή λόγω δασμού που δεν καρπώνονται οι παραγωγοί ή η κυβέρνηση. Η καθαρή αυτή απώλεια οφείλεται στο ότι ο δασμός προκαλεί μείωση της αποτελεσματικότητας χρήσης των παραγωγικών συντελεστών, αναποτελεσματική κατανομή των παραγωγικών πόρων αλλά και του εισοδήματος του καταναλωτή και άρα μείωση της παραγωγής και της κατανάλωσης σε παγκόσμιο επίπεδο. 9
Μέτρηση των οικονομικών επιπτώσεων του δασμού (Διαγρ. 1) 10
Προστατευτισμός και εξαγωγικό εμπόριο Επιδοτήσεις εξαγωγών- μορφές: Επιδότηση με ένα ποσό για κάθε μονάδα που εξήχθη. Μειωμένη φορολογία στις εξαγωγικές επιχειρήσεις. Επιδοτήσεις μισθών στις εξαγωγικές επιχειρήσεις. Επιδότηση επενδυτικών προγραμμάτων. Επιδότηση στην προώθηση προϊόντων στο εξωτερικό. Ευνοϊκές συναλλαγματικές ισοτιμίες για εξαγωγές. Προβλήματα: Αθέμιτος ανταγωνισμός σε σχέση με τις μη εξαγωγικές επιχειρήσεις. Μειωμένη πίεση στις εξαγωγικές επιχειρήσεις για βελτίωση της ανταγωνιστικότητας τους (εξαγωγικός πεσιμισμός). 11
Τέλος Ενότητας