4 η ΕΘΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤO ΕΠΙΠΕΔΟ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΤΟ ΕΤΟΣ 2010

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΚΑΙ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 4 η ΕΘΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤO ΕΠΙΠΕΔΟ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΤΟ ΕΤΟΣ 2010 (ΑΡΘΡΟ 3 ΟΔΗΓΙΑΣ 2001/77/EΚ) ΑΘΗΝΑ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2007

4 η ΕΘΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤO ΕΠΙΠΕΔΟ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΤΟ ΕΤΟΣ 2010 (ΑΡΘΡΟ 3 ΟΔΗΓΙΑΣ 2001/77/EΚ) 1. Εισαγωγή - η οδηγία 2001/77/EΕ Η οδηγία 2001/77/EΚ "Για την προαγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές στην εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας" (OJ L283/27.10.2001) προβλέπει στο παράρτημά της για την Ελλάδα ενδεικτικό στόχο κάλυψης από ανανεώσιμες ενεργειακές πηγές, περιλαμβανομένων των μεγάλων υδροηλεκτρικών έργων, 20,1% σε ποσοστό της εγχώριας ακαθάριστης κατανάλωσης ενέργειας 1 κατά το έτος 2010. Ο στόχος αυτός είναι συμβατός με τις διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας που απορρέουν από το πρωτόκολλο του Κιότο που υπογράφτηκε το Δεκέμβριο του 1997 στη σύμβαση πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την αλλαγή του κλίματος. Το πρωτόκολλο του Κιότο 2 προβλέπει για την Ελλάδα συγκράτηση του ποσοστού αύξησης κατά την περίοδο 2008-2012 του CO 2 και άλλων αερίων που επιτείνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου κατά 25%, σε σχέση με το έτος βάση 1990. Οι πλέον πρόσφατες εκτιμήσεις για την ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας κατά το έτος 2010, την προσδιορίζουν σε ύψος 71,9 TWh 3, ήτοι κοντά στο επίπεδο των 72 TWh της 2 ης Εθνικής Έκθεσης και αισθητά αυξημένο σε σχέση με τις 68 TWh της 3 ης Εθνικής Έκθεσης. Κατά συνέπεια υφίσταται ανάγκη παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. (συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων υδροηλεκτρικών) της τάξης των 14,45 TWh κατά το έτος 2010. Προκειμένου να εκτιμηθεί ένα ρεαλιστικό σενάριο απαιτήσεων σε εγκατεστημένη ισχύ Α.Π.Ε. για την επίτευξη του ανωτέρω στόχου, γίνονται οι ακόλουθες υποθέσεις: Η κατανομή του μεριδίου συνεισφοράς των διαφόρων τεχνολογιών Α.Π.Ε. δεν θα διαφοροποιηθεί σημαντικά μέσα στην επόμενη τριετία. Η υπόθεση αυτή θεωρείται ρεαλιστική, δεδομένου ότι δεν αναμένονται ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις που θα οδηγούσαν σε σημαντικές ανακατατάξεις στην οικονομική βιωσιμότητα των τεχνολογιών. Η μέση ενεργειακή παραγωγή ανά εγκατεστημένη μονάδα ισχύος (συντελεστής φόρτισης ή ισοδύναμες ώρες λειτουργίας) θα μειωθεί, λόγω της αναγκαίας ανάπτυξης έργων σε περιοχές με υποδεέστερο δυναμικό Α.Π.Ε. Με βάση τα ανωτέρω, οι απαιτήσεις σε εγκατεστημένη ισχύ Α.Π.Ε. (περιλαμβανομένων μεγάλων υδροηλεκτρικών έργων) για το 2010 προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος φαίνονται στον πίνακα 1. 1 Νοείται ως η ετήσια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας περιλαμβανομένης αυτοπαραγωγής συν εισαγωγές μείον εξαγωγές. 2 Με το Ν. 3017/2002 «Κύρωση του Πρωτοκόλλου του Κιότο στη Σύμβαση-πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την αλλαγή του κλίματος» (ΦΕΚ Α 117) η Ελληνική Βουλή επισημοποίησε τη δέσμευση της χώρας για δράσεις αντιστρατευόμενες την τάση επιδείνωσης του φαινομένου του θερμοκηπίου. Το ποσοστό 25% αποτελεί ενδοκοινοτική ποσόστωση στα πλαίσια burden-sharing συμφωνίας των Υπουργών Ενέργειας των χωρών της Ε.Ε. 3 Στο υπολογιζόμενο ποσό έχουν συμπεριληφθεί ιδιοκατανάλωση μονάδων παραγωγής 6% και απώλειες δικτύου μεταφοράς 2,5%. Σελίδα 2 από 35 της 3 ης Εθνικής Έκθεσης κατ' άρθρο 3 Οδηγίας 2001/77/ΕΚ

Απαιτήσεις σε Αιολικά πάρκα 3.648 7,67 10,67 Μικρά υδροηλεκτρικά έργα 364 1,09 1,52 Μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα 3.325 4,58 6,37 Βιομάζα 103 0,81 1,13 Γεωθερμία 12 0,10 0,14 Φωτοβολταϊκά 200 0,20 0,28 ΣΥΝΟΛΑ 7.652 14,45 20,10 Εγκατεστημένη ισχύ το 2010 [MW] Πίνακας 1. Απαιτήσεις εγκατάστασης Α.Π.Ε. για επίτευξη στόχου έτους 2010 Παραγωγή ενέργειας το 2010 [TWh] Ποσοστιαία συμμετοχή ανά τύπο Α.Π.Ε. το 2010 2. Βασικά στοιχεία ελληνικής οικονομίας Η Ελλάδα καταλαμβάνει έκταση 132.000 τετρ. χιλιομέτρων και έχει πληθυσμό 10,96 εκατ. κατοίκων σύμφωνα με την απογραφή του 2001. Το κατά κεφαλή ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε τρέχουσες τιμές εκτιμάται ότι φέτος θα κυμανθεί σε επίπεδα 18.750 Ευρώ. Κατά το τρέχον έτος ο ρυθμός ανάπτυξης, ως ποσοστιαία μεταβολή του όγκου του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, εκτιμάται σε 4,4%. 3. Τρέχουσες εξελίξεις στον τομέα της απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας Σήμερα ο τομέας ηλεκτρισμού λειτουργεί στο πλαίσιο που καθορίζει ο Ν. 2773/1999 «Απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας-ρύθμιση θεμάτων ενεργειακής πολιτικής και λοιπές διατάξεις» (ΦΕΚ Α 286) που ψηφίστηκε για την ενσωμάτωση της Οδηγίας 96/92/ΕΚ για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (OJ L27/30.1.1997). Ο βασικός αυτός νόμος τροποποιήθηκε κυρίως με το Ν. 3175/2003 "Αξιοποίηση του γεωθερμικού δυναμικού, τηλεθέρμανση και άλλες διατάξεις" (ΦΕΚ Α 207) και το Ν. 3426/2005 4 «Επιτάχυνση της Διαδικασίας για την Απελευθέρωση της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας» (ΦΕΚ Α 304). 4 Ο νέος αυτός νόμος παγιώνει το σύστημα της απευθείας αδειοδότησης (ήτοι χωρίς να προηγηθεί διαγωνιστική διαδικασία) μονάδων συμβατικής και ανανεώσιμης ηλεκτροπαραγωγής στο σύνολο της επικράτειας. Διαγωνιστική διαδικασία προβλέπεται πλέον μόνο στην Κρήτη με πρόβλεψη ότι εάν κηρυχθεί άγονος, η άδεια παραγωγής χορηγείται στη Δ.Ε.Η. Α.Ε. Με το νόμο ενισχύονται οι αρμοδιότητες του Δ.Ε.Σ.Μ.Η.Ε. Α.Ε. ως αποκλειστικά υπεύθυνου για τη λειτουργία, συντήρηση και ανάπτυξη του Συστήματος, του οποίου ωστόσο η κυριότητα παραμένει στη Δ.Ε.Η. Α.Ε. που υλοποιεί τα σχετικά έργα βάσει του προγραμματισμού του Δ.Ε.Σ.Μ.Η.Ε. Α.Ε. Η ανεξαρτησία του Δ.Ε.Σ.Μ.Η.Ε. έναντι της Δ.Ε.Η. ενισχύεται με την απαγόρευση συμβατικής σχέσης των μελών του διοικητικού συμβουλίου του πρώτου με φορείς που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή ή προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας. Ο ίδιος νόμος επιβάλλει διάκριση των δραστηριοτήτων διαχείρισης του δικτύου διανομής από το καθεστώς κυριότητάς του. Έτσι, παρά το γεγονός ότι η κυριότητα του δικτύου διανομής παραμένει στη Δ.Ε.Η. και μάλιστα με αρμοδιότητα για τη σύνδεση νέων χρηστών και την καθημερινή λειτουργία και συντήρηση του δικτύου, η διαχείρισή του ανατίθεται στο Δ.Ε.Σ.Μ.Η.Ε., που υπό νέο σχήμα προβλέπεται να μετονομαστεί σε «Διαχειριστής Ελληνικού Συστήματος και Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας» με διακριτικό τίτλο «Δ.Ε.Σ.Δ.Η.Ε. Α.Ε.». Σελίδα 3 από 35 της 4 ης Εθνικής Έκθεσης κατ άρθρο 3 Οδηγίας 2001/77/ΕΚ

4. Βασικά στοιχεία ηλεκτρικού συστήματος έτους 2007 Το κύριο βάρος παραγωγής εξακολουθεί να φέρεται από τη Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού που ιδρύθηκε το 1950 σε μονοπωλιακή βάση και κύριο σκοπό την παραγωγή και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας. Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας κατά το 2007 εκτιμάται ότι θα φθάσει τις 62,5 TWh με εγκατεστημένη ισχύ τάξης 12.500 MW για μονάδες της Δ.Ε.Η. 5 και 1.570 MW από αυτοπαραγωγούς και παραγωγούς συμβατικής και ανανεώσιμης ενέργειας. Οι γραμμές μεταφοράς του Συστήματος έχουν μήκος που υπερβαίνει τα 10.750 χλμ., ενώ οι γραμμές Στα μη διασυνδεδεμένα νησιά η Δ.Ε.Η. συνεχίζει να ασκεί καθήκοντα Διαχειριστή, αλλά επιβάλλονται ειδικότερες υποχρεώσεις για τον αποτελεσματικότερο λειτουργικό διαχωρισμό της δραστηριότητας διαχείρισης από τις δραστηριότητες παραγωγής και προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας. Για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας η υποχρέωση του Ν. 3175/2003 για προσκόμιση εγγυήσεων εξασφάλισης παραγωγικού δυναμικού που είναι εγκατεστημένο σε κράτος μέλος της Ε.Ε. αντικαθίσταται με την πρόβλεψη διαθεσιμότητας επαρκούς ισχύος μέσω παροχής μακροχρόνιων εγγυήσεων. Με εξαίρεση την Κρήτη, για τα μη διασυνδεδεμένα νησιά η άδεια παραγωγής χορηγείται μόνο στη Δ.Ε.Η. χωρίς να θίγεται το ισχύον καθεστώς αδειοδότησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, των υβριδικών σταθμών και των αυτοπαραγωγών. Για την ικανοποίηση της θεμελιώδους απαίτησης της οδηγίας 2003/54/ΕΚ για παροχή υπηρεσιών κοινής ωφέλειας για την προστασία των καταναλωτών, την ασφάλεια του εφοδιασμού, την προστασία του περιβάλλοντος και των ισοδύναμων επιπέδων ανταγωνισμού σε όλα τα κράτη μέλη εκδόθηκε η υπουργική απόφαση Δ5/ΗΛ/Β/Φ1Β/13.6.2007 (ΦΕΚ Β 1040) με την οποία ορίστηκαν ως υπηρεσίες κοινής ωφέλειας η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας αφενός στους καταναλωτές των μη διασυνδεδεμένων νησιών με τιμολογήσεις ίδιες ανά κατηγορία καταναλωτή με αυτές του διασυνδεδεμένου συστήματος και αφετέρου με ειδικό τιμολόγιο στους πολύτεκνους. Ο νέος Κώδικας Διαχείρισης του Συστήματος και Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας που εγκρίθηκε με την υπουργική απόφαση Δ5/ΗΛ/Β/Φ1/οικ.8311/9.5.2005 (ΦΕΚ Β 655), όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση Δ5/ΗΛ/Φ1/13303/23.6.2006 (ΦΕΚ Β 793), προβλέπει τις ακόλουθες επιμέρους αγορές και μηχανισμούς που συνθέτουν τη συνολική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και εστιάζεται μεταξύ άλλων στη δημιουργία αγοράς επικουρικών υπηρεσιών, η οποία ενσωματώνεται στον ημερήσιο ενεργειακό προγραμματισμό. Ημερήσια χονδρεμπορική αγορά ενέργειας στην οποία οι εγχώριοι παραγωγοί και εισαγωγείς προσφέρουν έναντι ανταλλάγματος ηλεκτρική ενέργεια την οποία αντίστοιχα απορροφούν και χρεώνονται οι εκπρόσωποι του εγχώριου φορτίου και οι εξαγωγείς. Ημερήσια αγορά επικουρικών υπηρεσιών, κυρίως για εξασφάλιση εφεδρείας, που καλύπτει τις ανάγκες των καταναλωτών για διασφάλιση της ποιότητας και αξιοπιστίας της τροφοδότησης τους. Αγορά διευθέτησης αποκλίσεων για την εκκαθάριση οποιωνδήποτε έκτακτων συναλλαγών που πραγματοποιήθηκαν για την εξασφάλιση της φυσικής ισορροπίας του ηλεκτρικού συστήματος κατά την ημέρα κατανομής. Αγορά μακροχρόνιας αξιοπιστίας ισχύος, μέσω της οποίας αμείβονται οι παραγωγοί για τη διατήρηση λειτουργικής ετοιμότητας. Για πληρέστερη πληροφόρηση είναι αναγκαία η προσφυγή στην 1 η Έκθεση για το Μακροχρόνιο Ενεργειακό Σχεδιασμό για την Ελλάδα 2008-2020, που συντάχτηκε από το Συμβούλιο Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής σύμφωνα με το άρθρο 2 του Ν. 3438/2006 «Σύσταση Συμβουλίου Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής-Ρύθμιση θεμάτων Υπουργείου Ανάπτυξης» (ΦΕΚ Α 33) και δημοσιοποιήθηκε στις 9.8.2007. 5 Οι μόνες εκτός Δ.Ε.Η. μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με χρήση φυσικού αερίου είναι της εταιρείας ΗΡΩΝ στη Βοιωτία, όπου ήδη λειτουργεί, κυρίως για κάλυψη αιχμών ζήτησης με εγκατεστημένη ισχύ 147 MW και της εταιρείας ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Α.Ε. (θυγατρικής της εταιρείας ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε.) στη Θεσσαλονίκη, με εγκατεστημένη ισχύ 390 MW που βρίσκεται σε λειτουργία από το Δεκέμβριο του 2005. Σελίδα 4 από 35 της 4 ης Εθνικής Έκθεσης κατ άρθρο 3 Οδηγίας 2001/77/ΕΚ

διανομής του Δικτύου στο σύνολο της χώρας ανέρχονται σε περίπου 214.000 χλμ. 6 Ο αριθμός των εξυπηρετουμένων πελατών είναι γύρω στα 7 εκατομμύρια. Σε σχέση με τις ανταλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να σημειωθεί ότι με τις όμορες βαλκανικές χώρες (Αλβανία, Π.Γ.Δ.Μ. και Βουλγαρία) υπάρχουν συνδέσεις ικανές να καλύψουν σε ετήσια βάση ανταλλαγές σε επίπεδο άνω του 7% των αναγκών της χώρας, κυρίως από την περίσσεια ενέργειας των συστημάτων της Βουλγαρίας και Ρουμανίας. Εξάλλου, διευθετήθηκε το θέμα της επανασύνδεσης με τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης που συμμετέχουν στη UCTE το οποίο παρέμενε σε εκκρεμότητα από την εποχή του πολέμου της Γιουγκοσλαβίας. Η σύνδεση με την Ιταλία με υποβρύχιο καλώδιο συνεχούς ρεύματος 400 kv και δυναμικότητα μεταφοράς αντιστοιχούσας σε 500 MW λειτουργεί εμπορικά από το 2002. Η κυριότερη πηγή καυσίμου είναι ο εγχώριος λιγνίτης μικρής θερμογόνου δύναμης (70 εκατ. τόνοι) που αναμένεται να καλύψει φέτος το 50,5% του συνόλου των αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια. Το πετρέλαιο κυρίως για την κίνηση ηλεκτροπαραγωγικών εγκαταστάσεων νησιωτικών συστημάτων μη συνδεόμενων με την ηπειρωτική χώρα, αναμένεται να συμμετάσχει με ποσοστό 13%. Το φυσικό αέριο προερχόμενο από εισαγωγές από τη Ρωσία και σε μορφή LΝG από την Αλγερία θα καλύψει το 22,5%. Κατά το ίδιο έτος, τα μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα αναμένεται να παράγουν το 4,8%. Τέλος η αιολική ενέργεια, τα μικρά υδροηλεκτρικά έργα, η βιομάζα και τα φωτοβολταϊκά θα συγκεντρώσουν ποσοστό τάξης 3,6%, ενώ οι εισαγωγές-εξαγωγές θα κληθούν να καλύψουν το υπόλοιπο 5,6%. Εξέλιξη εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ 1400 1300 1322 1200 1100 1000 1040 Εγκατεστημένη ισχύς [MW] 900 800 700 600 500 400 300 200 100 69 69 70 71 82 159 278 351 369 483 523 592 759 ΑΙΟΛΙΚΑ μυησ ΒΙΟΜΑΖΑ ΦΒ 0 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007* 2008* * αφορά και σταθμούς που τελούν σε δοκιμαστική λειτουργία Σχήμα 1: Αθροιστικά εγκαθιστώμενη ισχύς σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με χρήση Α.Π.Ε. Η κατ έτος προστιθέμενη ισχύς των εγκαταστάσεων Α.Π.Ε. (χωρίς τα μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα) στη βάση αξιόπιστων προβλέψεων για τα έτη 2007 και 2008 που στηρίζονται στην παρακολούθηση της πορείας υλοποίησης κάθε έργου Α.Π.Ε. δίδεται στο σχήμα 1. Επισημαίνεται ότι τα στοιχεία για το 2007 και το 2008 αφορούν ισχύ έργων τα 6 Περιλαμβάνονται γραμμές υψηλής τάσης που έχουν ενταχθεί στο Δίκτυο. Σελίδα 5 από 35 της 4 ης Εθνικής Έκθεσης κατ άρθρο 3 Οδηγίας 2001/77/ΕΚ

οποία θα λειτουργούν το αντίστοιχο έτος ή θα έχουν εγκατασταθεί και θα τελούν σε δοκιμαστική λειτουργία. Στο σχήμα 1 φαίνεται σαφής και εντυπωσιακή επιτάχυνση της ανάπτυξης της αγοράς Α.Π.Ε. κατά την τρέχουσα διετία 2007-2008, η οποία τεκμηριώνεται από την αναλυτική παρακολούθηση της πορείας ανάπτυξης κάθε έργου ξεχωριστά. Η επιτάχυνση αυτή οφείλεται: Στην ολοκλήρωση κατά την περίοδο αυτή πολλών αδειοδοτικών και αναπτυξιακών προσπαθειών ιδιωτικών φορέων οι οποίες είχαν επιβραδυνθεί κατά την περίοδο 2001-2004, λόγω κυρίως των θεσμικών αναδιαρθρώσεων του ηλεκτρικού τομέα που είχαν δρομολογηθεί στις αρχές της δεκαετίας του 2000 (δημιουργία Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας κ.λπ.). Στην ωρίμανση και εμπέδωση των διοικητικών και θεσμικών παρεμβάσεων της διετίας 2003-2004, οι οποίες σαφώς απλοποίησαν το επενδυτικό περιβάλλον σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο και ήραν πολλά διοικητικά εμπόδια. Στη ριζική αναθεώρηση, με το Ν. 3468/2006, του αδειοδοτικού καθεστώτος και την διεύρυνση του χρονικού ορίζοντα της διάρκειας των συμβάσεων αγοραπωλησίας ουσιαστικά σε 20 έτη. 5. Εξέλιξη θεσμικού πλαισίου ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Απαρχή της εισόδου των Α.Π.Ε. στη χώρα αποτέλεσε ο Ν. 1559/1985 Ρύθμιση θεμάτων εναλλακτικών μορφών ενέργειας και ειδικών θεμάτων ηλεκτροπαραγωγής από συμβατικά καύσιμα και άλλες διατάξεις" (ΦΕΚ Α 135) στα πλαίσια του οποίου η Δ.Ε.Η. πρωτοπορούσα εγκατέστησε 24 MW ενώ οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης περιορίστηκαν στο ελάχιστο επίπεδο των 3 MW μέχρι το 1995 και ο ιδιωτικός τομέας παρέμεινε εκτός σκηνής. Παρά το μικρό αποτέλεσμα, η προσπάθεια έδειξε τις δυνατότητες και αδυναμίες του τομέα και ειδικότερα οι αρχικές αστοχίες προετοίμασαν το δρόμο για μεταγενέστερες ωριμότερες βελτιώσεις. O N. 2244/1994 Ρύθμιση θεμάτων ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και από συμβατικά καύσιμα και άλλες διατάξεις (ΦΕΚ Α 168) στα ίχνη του τότε ισχύοντος γερμανικού Νόμου (Stromeinspeisungsgesetz) αποτέλεσε την απαρχή για την ουσιαστική ανάπτυξη των Α.Π.Ε. Ο νόμος καθόριζε για το διασυνδεδεμένο σύστημα της χώρας σταθερές τιμές πώλησης ανανεώσιμης ενέργειας σε επίπεδο ίσο με το 90% του γενικού τιμολογίου στη μέση τάση και υποχρέωση της Δ.Ε.Η. για αγορά του. Για τη χρέωση του σκέλους ισχύος είχε προβλεφθεί κλιμακωτή αποζημίωση ανάλογα με το είδος του σταθμού ανανεώσιμης ηλεκτροπαραγωγής με την έννοια της χρονικής διαθεσιμότητάς του στο ονομαστικό μέγεθος. Σε απολογιστική βάση το σκέλος ισχύος προσαύξανε την τιμή ενέργειας κατά μικρό ποσοστό τάξης 6,5%, με συνέπεια κατά το 2006 η τιμή αυτή να αντιστοιχεί σε 0,07287 Ευρώ/κιλοβατώρα. Στα νησιά που δεν ανήκουν στο διασυνδεδεμένο σύστημα η τιμολόγηση βασίζονταν στο 90% του τιμολογίου γενικής χρήσης (χαμηλή τάση) και κατά το ίδιο έτος αντιστοιχούσε σε 0,08458 Ευρώ/κιλοβατώρα, ενώ δεν προβλεπόταν αποζημίωση του σκέλους ισχύος. Το σημερινό αναμορφωμένο καθεστώς τιμολόγησης περιγράφεται στην παρ. 6. Ο Ν. 2773/1999 για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας διατήρησε το ευνοϊκό τιμολογιακό καθεστώς των Α.Π.Ε. δίνοντας έμφαση και στο θέμα της προτεραιότητας πρόσβασης στο δίκτυο. Σελίδα 6 από 35 της 4 ης Εθνικής Έκθεσης κατ άρθρο 3 Οδηγίας 2001/77/ΕΚ

Ο Ν. 2941/2001 Απλοποίηση διαδικασιών ίδρυσης εταιρειών, αδειοδότηση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, ρύθμιση θεμάτων της Α.Ε. 'ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΑΥΠΗΓΕΙΑ' και άλλες διατάξεις (ΦΕΚ Α 201) αντιμετώπισε αποτελεσματικά το θέμα εγκατάστασης Α.Π.Ε. σε δάση και δασικές εκτάσεις με διατάξεις που έγιναν αποδεκτές και κρίθηκαν συνταγματικές από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Επίσης κάλυψε σημαντικά κενά του νομοθετικού ιστού και αντιμετώπισε πολλά στοιχεία παθογένειας του αδειοδοτικού καθεστώτος 7. Ο Ν. 3175/2003 8 καθιέρωσε για πρώτη φορά συνεκτικό σύνολο κανόνων για την ορθολογική χρήση της γεωθερμικής ενέργειας. Το νέο πλαίσιο είναι συμβατό με το κοινοτικό δίκαιο που θεωρεί ότι η γεωθερμία αποτελεί μορφή ανανεώσιμης ενέργειας που συνεισφέρει στη βιώσιμη ανάπτυξη. Ο Ν. 3175/2003 μετέβαλλε τον από μακρού εδραιωμένο χαρακτήρα της γεωθερμίας ως ορυκτού υπαγόμενου στις μάλλον αυστηρές ρυθμίσεις του Ν.Δ. 210/1973 "Περί Μεταλλευτικού Κώδικος" (ΦΕΚ Α 277). Συνοπτικά, κάθε γεωθερμικό πεδίο θα αντιμετωπίζεται ως ενιαίο κοίτασμα-πηγή ώστε να αποφεύγεται ο κατακερματισμός που προέκυπτε από τις επί μέρους μισθωτικές εκχωρήσεις. Δημιουργήθηκε συγκεκριμένη διαγωνιστική διαδικασία για όλο το φάσμα των προϊόντων, υποπροϊόντων και παραπροϊόντων. Το απολήψιμο δυναμικό των δύο πλήρως ερευνημένων γεωθερμικών πεδίων υψηλής ενθαλπίας για ηλεκτροπαραγωγικούς σκοπούς ανέρχεται σε 170 MW e, ενώ το πιθανό δυναμικό ολόκληρης της χώρας υπερβαίνει τα 500 MW e. Πάντως, ο κύριος σκοπός του νέου νόμου ήταν η αναθεώρηση του Ν. 2773/1999 προκειμένου να αντιμετωπιστεί η βραδύτητα στη διαδικασία απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρισμού, κυρίως εξαιτίας της δεσπόζουσας θέσης της Δ.Ε.Η. Α.Ε. Η αναθεώρηση αυτή ήταν επίσης αναγκαία για να αντικατοπτριστούν τροποποιήσεις που προμηνύονταν τότε από την Οδηγία 2003/54/ΕΚ. Σχετικά με τις υβριδικές εγκαταστάσεις ο Ν. 3175/2003 επανέλαβε τον ορισμό του άρθρου 2 της Οδηγίας 2001/77/ΕΚ προκειμένου να αρθεί η 7 Ορισμένοι από τους κύριους άξονες αυτού του νόμου, πέραν της επίλυσης του θέματος των δασικών εκτάσεων, είναι οι ακόλουθοι: α) Οι εξαιρέσεις που ισχύουν για μεγάλα έργα υποδομής για την εντός δασών και δασικών εκτάσεων εγκατάσταση μεγάλων έργων υποδομής δημοσίου συμφέροντος επεκτείνονται και στις Α.Π.Ε. β) Για την εγκατάσταση ηλιακών σταθμών και αιολικών πάρκων δεν απαιτείται έκδοση άδειας δόμησης, με εξαίρεση τα έργα πολιτικού μηχανικού. γ) Έργα σύνδεσης σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με χρήση Α.Π.Ε. με το διασυνδεδεμένο Σύστημα της ηπειρωτικής χώρας και τα δίκτυα αυτόνομων νησιωτικών περιοχών μπορεί να κατασκευάζονται από οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο επενδυτή, σύμφωνα με προδιαγραφές παρεχόμενες από το Διαχειριστή του Συστήματος και των Δικτύων. δ) Τα έργα ανανεώσιμης ηλεκτροπαραγωγής περιλαμβανομένων συνδετικών δικτύων, υποσταθμών και έργων υποδομής εν γένει θεωρούνται έργα δημόσιας ωφέλειας ανεξάρτητα από το φορέα υλοποίησής τους και ως εκ τούτου είναι δυνατή η αναγκαστική απαλλοτρίωση ακινήτων ή η σύσταση εμπραγμάτων δικαιωμάτων. ε) Παρέχεται η δυνατότητα έκδοσης κοινής υπουργικής απόφασης με την οποία καθορίζονται ευνοϊκότεροι όροι δόμησης εκτός σχεδίου πόλεων, σε σχέση με τα γενικώς κρατούντα. στ) Οι αρμόδιες για την έκδοση αδειών εγκατάστασης και λειτουργίας Διευθύνσεις Σχεδιασμού και Ανάπτυξης των οικείων Περιφερειών, δρώσες κατά μια έννοια στην αρχή του one-stop shop, συντονίζουν σε κάποιο βαθμό την αδειοδότηση στην οποία εμπλέκεται πληθώρα δημοσίων υπηρεσιών και άλλων φορέων. 8 Στην ουσία, ο κύριος σκοπός του νόμου ήταν ανάπτυξη και ενίσχυση του ανταγωνισμού στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, η προσέλκυση νέων επενδυτικών πηγών και η διασφάλιση της επάρκειας της ηλεκτρικής ενέργειας για την επίτευξη ανταγωνιστικών τιμών καταναλωτή. Σελίδα 7 από 35 της 4 ης Εθνικής Έκθεσης κατ άρθρο 3 Οδηγίας 2001/77/ΕΚ

υπάρχουσα ασάφεια σχετικά με την πραγματική κατάταξη της ενέργειας που παράγεται από τα συστήματα αυτά. Στο πρότυπο καινοτόμων επεμβάσεων που υλοποιήθηκαν για την επίσπευση των Ολυμπιακών έργων του 2004, ο Ν. 3175/2003 περιέλαβε περαιτέρω δράσεις μεταξύ των οποίων και η εισαγωγή συντομευμένων και απλουστευμένων διαδικασιών σχετικά με τις απαλλοτριώσεις που είναι αναγκαίες για την ενίσχυση και επέκταση των γραμμών μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας ώστε να εξυπηρετηθεί και η ανάπτυξη των Α.Π.Ε. 9. Η περιβαλλοντική διαδικασία ακολουθεί ήδη αναθεωρημένη πορεία μετά την ψήφιση του Ν. 3010/2002 Εναρμόνιση του Ν. 1650/1986 με τις Οδηγίες 97/11/Ε.Ε. και 96/61/Ε.Ε., διαδικασία οριοθέτησης και ρυθμίσεις θεμάτων για τα υδατορέματα και άλλες διατάξεις (ΦΕΚ Α 91) για την προσαρμογή της εθνικής νομοθεσίας που διέπει την προστασία του περιβάλλοντος στο κοινοτικό κεκτημένο. Στο κανονιστικό επίπεδο, εκδόθηκαν ειδικά για τις Α.Π.Ε. οι κοινές υπουργικές αποφάσεις οικ.104247/ευπε/υπεχωδε/25.5.2006 Διαδικασία Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης (Π.Π.Ε.Α.) και Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Ε.Π.Ο.) έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.), σύμφωνα με το άρθρο 4 του ν. 1650/1986, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 του ν. 3010/2002 (ΦΕΚ Β 663) και οικ.104248/ευπε/υπεχωδε/25.5.2006 Περιεχόμενο, δικαιολογητικά και λοιπά στοιχεία των Προμελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Π.Π.Ε.), των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.), καθώς και συναφών μελετών περιβάλλοντος, έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε) (ΦΕΚ Β 663), ώστε να προσαρμοστεί η συνολική αδειοδότηση εγκαταστάσεων Α.Π.Ε. στο καθεστώς περιβαλλοντικής αποδοχής. Μεταξύ των εισαχθεισών ρυθμίσεων περιλαμβάνεται ο περιορισμός των γνωμοδοτούντων φορέων στον απόλυτα αναγκαίο αριθμό, η καθιέρωση συντομευμένων προθεσμιών άπρακτη παρέλευση των οποίων θα νομιμοποιεί την επισπεύδουσα Υπηρεσία να θεωρεί ως θετικές τις ενδιάμεσες εγκρίσεις και γνωμοδοτήσεις άλλων φορέων και γενικότερα η βελτιστοποίηση της αλληλουχίας των ενδιάμεσων συναινέσεων κατά το πνεύμα του άρθρου 6 της Οδηγίας 77/2001/ΕΚ. Επίσης, αξιοσημείωτη είναι η κοινή υπουργική απόφαση Δ6/Φ1/οικ.19500/ 4.11.2004 (ΦΕΚ Β 1671), με την οποία εγκαταστάσεις ανανεώσιμης ηλεκτροπαραγωγής μικρού μεγέθους μετατάχτηκαν στην κατηγορία μηδενικής όχλησης με συνέπεια να είναι δυνατή η ένταξη τους στον οικιστικό ιστό. 9 Ο νόμος προβλέπει ότι ιδιωτικές δασικές εκτάσεις μπορεί να απαλλοτριωθούν για δημόσια ωφέλεια χωρίς να είναι αναγκαία καμιά μεταβολή του χαρακτηρισμού τους, ούτε και τήρηση της διαδικασίας που καθορίζουν οι διατάξεις του άρθρου 14 του Ν. 998/1979 «Περί προστασίας των δασών και των δασικών εν γένει εκτάσεων της χώρας» (ΦΕΚ Α 289). Οι διατάξεις αυτές καθιέρωναν επίπονη διοικητική διαδικασία προσωρινής επίλυσης αμφισβητήσεων που αφορούσαν σε χαρακτηρισμό δασών, δεδομένου ότι δεν υφίσταται δασολόγιο. Περαιτέρω ο Ν. 3175/2003 προβλέπει ότι με βάση αποφάσεις του Υπουργού Ανάπτυξης ορισμένα έργα μπορεί να χαρακτηριστούν ως δημοσίας ωφέλειας. Απαλλοτριώσεις αναγκαίες για την υλοποίηση των έργων αυτών κηρύσσονται με ειδική πράξη του υπουργικού συμβουλίου σε περίπτωση κατά την οποία θεωρείται αναγκαία η κατάληψη των απαλλοτριωτέων εκτάσεων πριν από τον προσδιορισμό και την καταβολή της αποζημίωσης. Ο ίδιος ο νόμος ήδη χαρακτηρίζει ως δημοσίου ενδιαφέροντος τα έργα «Ανάπτυξη βρόχου 400 kv στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη», «Σύνδεση Νέα Μάκρη-Πολυπόταμος και Δίκτυο Υψηλής Τάσης Νότιας Εύβοιας» και «Γραμμή Υψηλής Τάσης Σύνδεσης νέας μονάδας Νότιας Ρόδου». Παρά το γεγονός ότι όλα τα έργα αυτά αποβλέπουν στην ενίσχυση της δυναμικότητας μεταφοράς συμβατικά παραγόμενης ενέργειας, η επίπτωσή τους στην ανάπτυξη των Α.Π.Ε. είναι επίσης προφανής. Σελίδα 8 από 35 της 4 ης Εθνικής Έκθεσης κατ άρθρο 3 Οδηγίας 2001/77/ΕΚ

6. Τρέχουσες εξελίξεις στο θεσμικό περίγυρο των Α.Π.Ε. 6.1 Ο Νόμος 3468/2006 Σήμερα το καθεστώς ανάπτυξης των Α.Π.Ε. διέπεται κυρίως από το Ν. 3468/2006 10 Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης και λοιπές διατάξεις (ΦΕΚ Α 129). Το κείμενο του νόμου μαζί με την εγκύκλιο εφαρμογής του Δ6/Φ1/οικ.21691/30.10.2006 βρίσκεται στο δικτυακό τόπο του Υπουργείου Ανάπτυξης (http://www.ypan.gr). Οι κύριοι άξονες της σοβαρής αυτής νομοθετικής παρέμβασης σκιαγραφούνται κατωτέρω: Θεσμοθέτηση του εθνικού στόχου για τη συμμετοχή της ηλεκτροπαραγωγής με χρήση Α.Π.Ε. το έτος 2010 σε ποσοστό 20,1% και το 2020 σε 29% της ακαθάριστης εγχώριας κατανάλωσης. Εισαγωγή τομών στην αδειοδότηση με τη νομοθετική επιβολή αποκλειστικών προθεσμιών μέσα στις οποίες θα πρέπει να έχουν χορηγηθεί εγκρίσεις ή διατυπωθεί συναινέσεις υπηρεσιών και φορέων που εμπλέκονται σε ενδιάμεσα στάδια της σχετικής διαδικασίας. Ειδικότερα, γίνεται πρόβλεψη ότι εάν οι άδειες εγκατάστασης δεν εκδοθούν μέσα σε 15 ημέρες από το Γενικό Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας, η αρμοδιότητα αυτή περιέρχεται στον Υπουργό Ανάπτυξης 11. Δημιουργία δύο διϋπουργικών οργάνων, από τα οποία το ένα σε επίπεδο γενικών γραμματέων και το άλλο αποτελούμενο από υψηλόβαθμους δημοσίους υπαλλήλους, με σκοπό τον έλεγχο των διαδικασιών και την παροχή υποστήριξης και κατευθύνσεων στις αδειοδοτούσες υπηρεσίες. Εισαγωγή καθεστώτος αυστηρής παρακολούθησης των κατόχων αδειών παραγωγής ώστε να εξασφαλίζεται η τήρηση των υποχρεώσεων ανάπτυξης των έργων από πλευράς των αδειοδοτημένων φορέων και να αποσυμφορείται ο χώρος από άτομα που κερδοσκοπούν από την εμπορία αδειών. Διαφορισμός του προηγούμενου ενιαίου τιμολογιακού καθεστώτος, κυρίως επ ωφελεία των φωτοβολταϊκών συστημάτων, ώστε να ενισχυθούν οι επενδύσεις στον εν λόγω τομέα που εμφάνιζε σημαντική καθυστέρηση. Οι τιμές του νόμου αναπροσαρμόζονται ετησίως με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης στη βάση του σταθμικού μέσου όρου των αυξήσεων των τιμολογίων της Δ.Ε.Η. Α.Ε., ενώ μετά την πλήρη απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας η αναπροσαρμογή θα γίνεται στο 80% του δείκτη τιμών καταναλωτή. Σύμφωνα με την υπουργική απόφαση Δ6/Φ1/οικ.14610/4.7.2007 «Αναπροσαρμογή τιμολογίων απορρόφησης ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από παραγωγό ή αυτοπαραγωγό σε σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ή μέσω συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας υψηλής απόδοσης ή σε υβριδικό σταθμό» (ΦΕΚ Β 1223) για το τρέχον έτος ισχύουν οι τιμές του πίνακα 2. 10 Ο Ν. 3468/2006 τροποποιήθηκε με το άρθρο 17 του Ν. 3489/2006 "Ζώνη Καινοτομίας Θεσσαλονίκης και άλλες διατάξεις" (ΦΕΚ Α 205) και το άρθρο 19 του Ν. 3587/2007 «Τροποποίηση και συμπλήρωση του ν. 2251/1994 «Προστασία των καταναλωτών», όπως ισχύει Ενσωμάτωση της οδηγίας 2005/29 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΕ L 149)» (ΦΕΚ Α 152). 11 Σε κεντρικό επίπεδο γίνεται εξυπαρχής η έκδοση των αδειών εγκατάστασης και λειτουργίας σταθμών μεγάλου μεγέθους καθώς και σταθμών που χωροθετούνται σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές. Σελίδα 9 από 35 της 4 ης Εθνικής Έκθεσης κατ άρθρο 3 Οδηγίας 2001/77/ΕΚ

Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από: Αιολική ενέργεια, υδραυλική ενέργεια που αξιοποιείται με μικρούς υδροηλεκτρικούς σταθμούς με εγκατεστημένη ισχύ έως δέκα πέντε (15) MW e, γεωθερμική ενέργεια, βιομάζα, αέρια εκλυόμενα από χώρους υγειονομικής ταφής και από εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισμού και βιοαέρια, λοιπές Α.Π.Ε., συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας υψηλής απόδοσης Τιμή Ενέργειας (Ευρώ/MWh) Διασυνδεδεμένο Σύστημα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά 75,82 87,42 Αιολική ενέργεια από αιολικά πάρκα στη θάλασσα 92,82 Ηλιακή ενέργεια που αξιοποιείται από φωτοβολταϊκές μονάδες με εγκαταστημένη ισχύ μικρότερη ή ίση των εκατό (100) kw peak, οι οποίες εγκαθίστανται σε ακίνητο ιδιοκτησίας ή νόμιμης κατοχής ή όμορα ακίνητα του ίδιου ιδιοκτήτη ή νομίμου κατόχου Ηλιακή ενέργεια που αξιοποιείται από φωτοβολταϊκές μονάδες με εγκατεστημένη ισχύ μεγαλύτερη των εκατό (100) kw peak Ηλιακή ενέργεια που αξιοποιείται από μονάδες άλλης τεχνολογίας πλην αυτής των φωτοβολταϊκών με εγκατεστημένη ισχύ έως πέντε (5) MW e Ηλιακή ενέργεια που αξιοποιείται από μονάδες άλλης τεχνολογίας πλην αυτής των φωτοβολταϊκών με εγκατεστημένη ισχύ μεγαλύτερη των πέντε (5) MW e 452,82 502,82 402,82 452,82 252,82 272,82 232,82 252,82 Πίνακας 2. Εγγυημένες τιμές πώλησης ανανεώσιμης ενέργειας για το έτος 2007 Εισαγωγή ρυθμίσεων κατά παρέκκλιση των διατάξεων του ισχύοντος αναπτυξιακού Ν. 3299/2004, προκειμένου να θεωρείται νόμιμη η μεταβίβαση στον κύριο του Συστήματος και του Δικτύου των πάγιων περιουσιακών στοιχείων επιχειρήσεων που λαμβάνουν δημόσια ενίσχυση για επενδυτικά σχέδια και αντιστοιχούν στις δαπάνες έργων επέκτασης για τη σύνδεση των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με το Σύστημα/Δίκτυο, ακόμη και πριν την παρέλευση πενταετίας που ισχύει γενικά. Θεσμοθέτηση της δυνατότητας εγκατάστασης θαλάσσιων αιολικών πάρκων κατά το επιτυχές προηγούμενο κατασκευής αντίστοιχων έργων στη Βόρεια Θάλασσα. Αδειοδότηση υβριδικών σταθμών χωρίς διαγωνιστική διαδικασία και άμεση σύνδεση της τιμολόγησης της ενέργειας που παράγεται από αυτούς που προβλέπεται να εγκατασταθούν σε αυτόνομα νησιωτικά συστήματα, κυρίως με το αποφευγόμενο κόστος από τη λειτουργία συμβατικών μονάδων τους οποίους υποκαθιστούν οι υβριδικοί σταθμοί ώστε να διασφαλίζεται η οικονομική βιωσιμότητα των εν λόγω σταθμών. (Ανάλυση των τιμολογιακών ρυθμίσεων για τους υβριδικούς σταθμούς δίνεται στην ενότητα 5.3). Ολοκλήρωση του πλέγματος των προσπαθειών εναρμόνισης του εθνικού δικαίου με τις απαιτήσεις του άρθρου 5 παρ. 5 της Οδηγίας 2001/77/ΕΚ μέσω της θεσμοθέτησης δημιουργίας συστήματος εκδόσεως εγγυήσεων προέλευσης της ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας. Βελτίωση των όρων αγοραπωλησίας της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας με σκοπό τη διευκόλυνση της τραπεζικής χρηματοδότησης των έργων. Ειδικότερα, η αρχική δεκαετής διάρκεια των συμβάσεων μπορεί να παραταθεί κατά ίσο χρόνο απλώς με μονομερή δήλωση του παραγωγού προς τον οικείο Διαχειριστή. Σελίδα 10 από 35 της 3 ης Εθνικής Έκθεσης κατ' άρθρο 3 Οδηγίας 2001/77/ΕΚ

Ανασχεδιασμός και νομοθετική κατοχύρωση του υπέρ ΟΤΑ τέλους επί των ακαθάριστων εσόδων από πώληση ανανεώσιμης ενέργειας (με εξαίρεση τη φωτοβολταϊκή ενέργεια) που αυξάνει από 2% σε 3%. Διεύρυνση του ορίου εγκατεστημένης ισχύος μέχρι το οποίο δεν απαιτείται η έκδοση αδειών παραγωγής, εγκατάστασης και λειτουργίας. 12 Αύξηση του ορίου μέχρι του οποίου ένα υδροηλεκτρικό έργο χαρακτηρίζεται ως μικρό από 10 σε 15 MW, με συνέπεια εφεξής περισσότερα έργα να υπάγονται σε καθεστώς εγγυημένης τιμής πώλησης ενέργειας και προτεραιότητας κατά την κατανομή φορτίου. Άρση του προηγούμενου περιορισμού εγκατεστημένης ισχύος σε επίπεδο 50 MW μέχρι του οποίου υπήρχε υποχρέωση του αρμόδιου διαχειριστή να δίνει προτεραιότητα κατά την κατανομή φορτίου. Επιβολή υποχρέωσης στους υποψήφιους επενδυτές να διαθέτουν μετρήσεις του προς εκμετάλλευση ανανεώσιμου ενεργειακού πόρου που θα έχουν διεξαχθεί από πιστοποιημένο φορέα. 6.2 Το νέο κανονιστικό πλαίσιο Για την εφαρμογή του ο Ν. 3468/2006 διαμορφώθηκε πρωτόγνωρο σε φύση και έκταση κανονιστικό πλαίσιο όπως περιγράφεται κατωτέρω. 1. Υπουργική απόφαση Δ6/Φ1/οικ.18359/14.9.2006 "Τύπος και περιεχόμενο συμβάσεων αγοραπωλησίας ηλεκτρικής ενέργειας στο Σύστημα και το Διασυνδεδεμένο Δίκτυο σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 12 παρ. 3 του ν. 3468/2006" (ΦΕΚ Β 1442). 2. Υπουργική απόφαση Δ6/Φ1/οικ.1725/25.1.2007 "Καθορισμός τύπου και περιεχομένου συμβάσεων πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται με χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και μέσω Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης στο Δίκτυο των Μη Διασυνδεδεμένων Νήσων σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 12 παρ. 3 του Ν. 3468/2006" (ΦΕΚ Β 148). 3. Υπουργική απόφαση Δ6/Φ1/οικ.5707/13.3.2007 "Κανονισμός Αδειών Παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και μέσω Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης" (ΦΕΚ Β 448). Τα κείμενα της απόφασης και της επόμενης βρίσκονται και στο δικτυακό τόπο του Υπουργείου Ανάπτυξης (http://www.ypan.gr). 4. Υπουργική απόφαση Δ6/Φ1/οικ.13310/18.6.2007 "Διαδικασία έκδοσης αδειών εγκατάστασης και λειτουργίας σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας" (ΦΕΚ Β 1153) 13. 12 Υπό το προηγούμενο καθεστώς το όριο αυτό ήταν 20 kw και με το νέο νόμο αυξήθηκε σε 0,5 MW για τη γεωθερμική ενέργεια, στα 100 kw για τη βιομάζα και τα βιοκαύσιμα, στα 150 kw για τη φωτοβολταϊκά συστήματα, παρέμεινε στα 20 kw για την αιολική ενέργεια στην περίπτωση εγκατάστασης στα μη διασυνδεδεμένα νησιά, εκτός από την Κρήτη όπου αυξήθηκε στα 40 kw και τέλος αυξήθηκε στα 50 kw για αιολικά πάρκα που εγκαθίστανται στο διασυνδεδεμένο σύστημα της ηπειρωτικής χώρας, καθώς και για όλες τις άλλες μορφές ανανεώσιμης ενέργειας. Η απαλλαγή ισχύει εφόσον οι μονάδες δεν χωροθετούνται σε περιοχές με κορεσμένα δίκτυα και το σχετικό δικαίωμα είναι αμεταβίβαστο μέχρι την υλοποίηση των έργων σύμφωνα με το άρθρο 19 του Ν. 3587/2007. Σελίδα 11 από 35 της 4 ης Εθνικής Έκθεσης κατ άρθρο 3 Οδηγίας 2001/77/ΕΚ

5. Οι υπουργικές αποφάσεις υλοποίησης του προγράμματος ανάπτυξης φωτοβολταϊκής ενέργειας που αναφέρονται στην ενότητα 5.2. Για την ολοκλήρωση του κανονιστικού πλαισίου απομένει η έκδοση υπουργικής απόφασης που θα εγκρίνει τους όρους, προϋποθέσεις, καθώς και τιμολόγιο των έργων σύνδεσης Πελατών και Παραγωγών στο Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας 14. 13 Τα κύρια σημεία του νέου κανονισμού αδειών εγκατάστασης και λειτουργίας είναι τα ακόλουθα: α) Η διαδικασία διατύπωσης προσφοράς σύνδεσης προηγείται της κατάθεσης αίτησης για έκδοση άδειας εγκατάστασης. Μετά τη διατύπωση της προσφοράς σύνδεσης από τον αρμόδιο Διαχειριστή ο κάτοχος της άδειας Παραγωγής αποτυπώνει σε τοπογραφικό διάγραμμα τον προτεινόμενο από το Διαχειριστή τρόπο σύνδεσης του σταθμού στο Σύστημα ή το Δίκτυο και το υποβάλλει σε αυτόν (Διαχειριστή) για θεώρηση. Σε περίπτωση που ο σταθμός συνδέεται μέσω νέου υποσταθμού μέσης προς υψηλή τάση, ο ενδιαφερόμενος οφείλει να προσκομίσει στον αρμόδιο Διαχειριστή, βεβαίωση καταλληλότητας του γηπέδου εγκατάστασης του υποσταθμού, η οποία εκδίδεται από την αρμόδια υπηρεσία του Κυρίου του Συστήματος και Δικτύου. Ο Διαχειριστής θεωρεί τα τοπογραφικά διαγράμματα ως προς τη συμβατότητά τους με το περιεχόμενο της προσφοράς σύνδεσης. Με τη ρύθμιση αυτή επιδιώκεται να εξασφαλιστεί ότι το περιεχόμενο της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που συντάσσεται από τον παραγωγό στη συνέχεια και η οποία περιλαμβάνει και τα έργα σύνδεσης δεν θα υπόκειται σε περαιτέρω μεταβολές και θα έχει την έγκριση του Διαχειριστή. β) Στη συνέχεια προβλέπεται η υποβολή από τον ενδιαφερόμενο προς την αδειοδοτούσα αρχή, φακέλου για την έκδοση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Ε.Π.Ο.), και για την έγκριση επέμβασης σε δασική έκταση, όπου απαιτείται, καθώς και των λοιπών δικαιολογητικών (συμπεριλαμβανομένης της άδειας παραγωγής και της προσφοράς σύνδεσης). Η αδειοδοτούσα αρχή μετά τη διενέργεια προκαταρκτικού ελέγχου για την ταύτιση των στοιχείων με αυτά της άδειας παραγωγής διαβιβάζει τα στοιχεία στην αρμόδια, για την έκδοση της Ε.Π.Ο., Υπηρεσία. Τέλος, μετά την έκδοση της Ε.Π.Ο υποβάλλεται αίτηση στην ανωτέρω αρχή για την έκδοση της άδειας εγκατάστασης. γ) Για την έκδοση της άδειας λειτουργίας, υποβάλλεται, από τον ενδιαφερόμενο, φάκελος στην αρχή η οποία εξέδωσε την άδεια εγκατάστασης. Στην υπουργική απόφαση περιγράφεται και η νέα διαδικασία που καθιερώνεται στο πλαίσιο της έκδοσης άδειας λειτουργίας έργων Α.Π.Ε. με τις διατάξεις της παραγράφου 5 του άρθρου 8 του Ν. 3468/2006, για τον έλεγχο των λειτουργικών χαρακτηριστικών του εξοπλισμού του σταθμού από το ΚΑ.Π.Ε. δ) Εκκρεμείς αιτήσεις που έχουν υποβληθεί με σκοπό τη χορήγηση άδειας εγκατάστασης, την έγκριση περιβαλλοντικών όρων, τη χορήγηση έγκρισης επέμβασης, την έκδοση απόφασης παραχώρησης δασικής έκτασης ή την έκδοση άδειας λειτουργίας, μετά την έναρξη ισχύος του Ν. 3468/2006 και έως και την ημερομηνία έναρξης ισχύος της απόφασης, καταλαμβάνονται από τις ρυθμίσεις της. Προϋπόθεση για την εξέταση των εν λόγω αιτημάτων είναι η ύπαρξη θετικής γνωμοδότησης της αρμόδιας υπηρεσίας στο πλαίσιο της διαδικασίας Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης Αξιολόγησης (Π.Π.Ε.Α.), η οποία, στις περιπτώσεις που η άδεια παραγωγής είχε εκδοθεί πριν την έναρξη ισχύος του Ν. 3468/2006, εκδίδεται μετά από αίτημα του ενδιαφερομένου που υποβάλλεται απευθείας στην αρμόδια για την περιβαλλοντική αδειοδότηση υπηρεσία. ε) Η διατύπωση προσφοράς σύνδεσης για εκκρεμείς αιτήσεις διενεργείται πλέον μετά τη λήψη θετικής γνωμοδότησης στο πλαίσιο της διαδικασίας Π.Π.Ε.Α., έτσι ώστε να μη δεσμεύεται ισχύς στο Σύστημα για έργα τα οποία δεν έχουν κατάλληλο περιβαλλοντικό σχεδιασμό ώστε να εξασφαλίσουν την θετική γνωμοδότηση της Π.Π.Ε.Α. στ) Επεκτείνεται το διάστημα χρονικής ισχύος των αδειών εγκατάστασης σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση ανανεώσιμων πηγών. Συγκεκριμένα, οι άδειες εγκατάστασης ή επέκτασης των ανωτέρω σταθμών που εκδίδονται μετά από την έναρξη ισχύος της απόφασης θα έχουν πλέον χρονική ισχύ δύο ετών με δικαίωμα παράτασης για δύο επιπλέον έτη υπό προϋποθέσεις. 14 Η έκδοση της εν λόγω σημαντικής απόφασης προβλέπεται από τα άρθρα 5 παρ. 1 περ. α και 29 του Ν. 2773/1999, όπως ισχύουν μετά την τροποποίησή τους με τα άρθρα 2 παρ. 1 και 19 παρ.1 του Ν. 3426/2005 για τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του άρθρου 20 της Οδηγίας 2003/54/ΕΚ. Σελίδα 12 από 35 της 4 ης Εθνικής Έκθεσης κατ άρθρο 3 Οδηγίας 2001/77/ΕΚ

6.3 Πρόγραμμα ανάπτυξης φωτοβολταϊκής ενέργειας Ο Ν. 3468/2006 εκτός των παρεμβάσεων στο χώρο του εξορθολογισμού του αδειοδοτικού καθεστώτος ανέτρεψε και το τιμολογιακό καθεστώς της φωτοβολταϊκής ενέργειας, την οποία ο προηγούμενος Ν. 2244/1994, παρά την ουσιαστική συνεισφορά του στις άλλες τεχνολογίες, είχε αφήσει στο περιθώριο κάθε βιώσιμης εξέλιξης. Το πρόγραμμα Ανάπτυξης Φωτοβολταϊκών Σταθμών που θεσπίστηκε με το νέο νόμο, εξειδικεύτηκε με την απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης Δ6/Φ1/οικ. 8684/24.4.2007 (ΦΕΚ Β 694) και αναθεωρήθηκε με την απόφαση Δ6/Φ1/οικ. 15450/18.7.2007 (ΦΕΚ Β 1276), αποτελεί την πρώτη αξιόλογη προσπάθεια οργανωμένης χωρικής ανάπτυξης σταθμών που αξιοποιούν την ηλιακή ενέργεια, όπως ήδη συμβαίνει σε άλλες χώρες σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο με πολύ μικρότερο ηλιακό δυναμικό συγκρινόμενο με το δυναμικό της Ελλάδας. Το πέραν κάθε προσδοκίας ενδιαφέρον μικροεπενδυτών για δραστηριοποίησή τους στον τομέα των φωτοβολταϊκών με την υποβολή πλήθους αιτήσεων για αδειοδότηση και υπαγωγή σε καθεστώς παροχής δημόσιας ενίσχυσης αποδεικνύει κατ αρχήν την ορθότητα της στόχευσης να διεγείρει το υγιές ενδιαφέρον των εν λόγω επενδυτών. Πάντως σε κάθε περίπτωση, το Υπουργείο Ανάπτυξης έχει τονίσει ότι οι επενδύσεις στην ενέργεια απαιτούν γνώσεις και υπευθυνότητα, δεν είναι μέσα ευκαιριακού και εύκολου πλουτισμού και ότι ειδικά οι μικροεπενδυτές θα πρέπει να είναι προσεκτικοί. Σύμφωνα με το ανωτέρω πρόγραμμα προβλέπεται η αδειοδότηση των φωτοβολταϊκών σταθμών του στόχου (590 MW p για το Διασυνδεδεμένο Σύστημα, 200 MW p για τα μη Διασυνδεδεμένα Νησιά και 50 MW p για τους αυτοπαραγωγούς) για την περίοδο 2007-2010. Αυτό συνεπάγεται, αν ληφθεί υπόψη η διαδικασία αδειοδότησης των μεγάλων κυρίως σταθμών, την πλήρη ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών σταθμών του Προγράμματος σε ορίζοντα οκταετίας, ήτοι μέχρι το 2015. Επιπλέον, η εμπειρία από την ανάπτυξη σταθμών Α.Π.Ε. μέχρι σήμερα έχει δείξει ότι δεν είναι εφικτή η υλοποίηση του συνόλου των αδειοδοτούμενων με άδεια παραγωγής σταθμών, οπότε η πλήρης ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών σταθμών του στόχου αναμένεται να λάβει χώρα σταδιακά έως το 2020, όπως άλλωστε προβλέπεται και στο Ν. 3468/2006. Είναι λοιπόν εφικτή η παροχή ενίσχυσης στις εν λόγω επενδύσεις από εγχώριους αλλά και κοινοτικούς πόρους, υπό το καθεστώς του υπό τελική διαμόρφωση Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς. Άλλωστε θα πρέπει να συνεκτιμηθεί ότι οι αναμενόμενες τεχνολογικές πρόοδοι στον τομέα των φωτοβολταϊκών συστημάτων θα αυξήσουν σημαντικά την απόδοσή τους με ταυτόχρονη μείωση του κόστους προμήθειας και εγκατάστασής τους. Επίσης, η αναμενόμενη αύξηση του κόστους παραγωγής συμβατικής ενέργειας σε συνδυασμό με την υποχρέωση αγοράς δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων θα οδηγήσει τελικά σε μικρή και κοινωνικά απόλυτα αποδεκτή επιβάρυνση των καταναλωτών μέσω του ειδικού τέλους Α.Π.Ε. Μέχρι τέλους τρέχοντος έτους και των επόμενων ετών 2008-2010 το ποσοστό αδειοδοτούμενης ισχύος επί τοις εκατό της συνολικής ισχύος του Προγράμματος και σε MW p δίδονται από τον πίνακα 3. Σελίδα 13 από 35 της 3 ης Εθνικής Έκθεσης κατ' άρθρο 3 Οδηγίας 2001/77/ΕΚ

Χρονικός ορίζων Ποσοστό συνολικής ισχύος προγράμματος Ισχύς αδειοδοτούμενη στο Διασυνδεδεμένο Σύστημα [MW p] Ισχύς αδειοδοτούμενη στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά [MW p] Έως 31.12.2007 50% 275,50 100 Έως 31.12.2008 70% 383,00 140 Έως 31.12.2009 90% 491,00 180 Έως 31.12.2010 100% 540,00 200 Πίνακας 3. Ποσοστό αδειοδοτούμενης ισχύος σε σχέση με το σύνολο του προγράμματος ανάπτυξης φωτοβολταϊκής ενέργειας Σύμφωνα με τις προαναφερόμενες αποφάσεις, στο Διασυνδεμένο Σύστημα η εγκαθιστώμενη ισχύς των φωτοβολταϊκών σταθμών σε MW p θα γίνεται με τη γεωγραφική κατανομή ανά Διοικητική Περιφέρεια, όπως φαίνεται στον πίνακα 4. Διοικητικές Περιφέρειες Συνολική ισχύς 20 kw p >20 και 150 kw p >150 και <2 ΜW p 2 ΜW p Ανατ. Μακεδονίας και Θράκης 46,45 4,45 14,50 12,50 12,00 Κεντρικής Μακεδονίας 60,10 5,45 24,50 15,00 15,00 Δυτικής Μακεδονίας 40,00 4,00 12,00 12,00 12,00 Ηπείρου 18,00 1,80 5,40 5,40 5,40 Θεσσαλίας 56,60 5,34 16,02 16,02 16,02 Ιόνιων Νησιών 15,00 1,50 4,50 4,50 4,50 Δυτικής Ελλάδος 60,00 6,00 18,00 18,00 18,00 Στερεάς Ελλάδος 63,15 5,69 17,06 17,06 17,06 Πελοποννήσου 122,10 12,20 36,59 36,59 36,59 Αττικής 43,60 3,64 10,92 10,92 10,92 Νομός Θεσσαλονίκης 15,00 1,50 4,50 4,50 4,50 ΣΥΝΟΛΟ 540,00 50,00 159,48 147,98 147,48 Πίνακας 4. Εγκαθιστώμενη ισχύς φωτοβολταϊκών σταθμών σε MW p στο Διασυνδεμένο Σύστημα ανά Διοικητική Περιφέρεια Επίσης, κατανέμεται πρόσθετη ισχύς 50,00 MW στο Νομό Αρκαδίας. Σήμερα το ποσοστό δημόσιας ενίσχυσης στο κεφάλαιο των επενδύσεων Α.Π.Ε. που προβλέπεται στο Ν. 3299/2004 (ΦΕΚ Α 261), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 37 του Ν. 3522/2006 (ΦΕΚ Α 276) και εξειδικεύεται με τις κοινές υπουργικές αποφάσεις που δημοσιεύτηκαν στο τεύχος Β 1292/25.7.2007 της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, αντικατοπτρίζει τη δημοσιονομική αντοχή της χώρας σε συνδυασμό με τη δυνατότητα ικανοποίησης όσο το δυνατό μεγαλυτέρου αριθμού επενδυτικών προτάσεων. Εξάλλου, η παροχή δημόσιας ενίσχυσης στο κεφάλαιο δεν μπορεί να αποσυνδέεται από το ιδιαίτερα ευνοϊκό καθεστώς τιμολόγησης φωτοβολταϊκής κιλοβατώρας που καθιέρωσε ο Ν. 3468/2006 ώστε να θεωρείται δεδομένη η βιωσιμότητα των επενδύσεων. Βασικός στόχος του Προγράμματος είναι η ανάπτυξη πολλών μικρών σταθμών έως 150 kw p όσο το δυνατό πλησιέστερα στις καταναλώσεις ηλεκτρικής ενέργειας, όπως αυτές προκύπτουν από καταγραφές αιχμών ζήτησης κάθε περιοχής, σε όλη την επικράτεια και κυρίως στη νησιωτική χώρα, όπου ουσιαστικά μόνο τέτοιοι μικροί σταθμοί προβλέπεται να αναπτυχθούν. Για την τελική γεωγραφική κατανομή στο Διασυνδεδεμένο Σύστημα λήφθηκαν υπόψη στοιχεία ηλιοφάνειας και θερμοκρασίας αλλά και οι ανάγκες του νότιου συστήματος όπου βρίσκεται το κέντρο βάρους της ζήτησης φορτίου της χώρας, ενώ Σελίδα 14 από 35 της 3 ης Εθνικής Έκθεσης κατ' άρθρο 3 Οδηγίας 2001/77/ΕΚ

στα μη διασυνδεδεμένα νησιά η πρόσκληση της Ρ.Α.Ε. προς τους υποψήφιους αδειούχους έχει γίνει λαμβανομένων υπόψη των περιθωρίων ισχύος του κάθε ηλεκτρικού συστήματος, ώστε να αποκλειστούν προβλήματα ευστάθειας. Η συνολική ισχύς που διατίθεται για σταθμούς έως 150 kw p υπερβαίνει το 40% του στόχου στο Διασυνδεδεμένο Σύστημα και περιλαμβάνει το άθροισμα της ισχύος των μη διασυνδεδεμένων νησιών, ήτοι 410 MW p. Τα οφέλη που θα προκύψουν από την υλοποίηση του εν λόγω στόχου είναι πολλαπλά, δεδομένου ότι οι μικρότεροι σταθμοί έχουν σημαντικά μικρότερη περιβαλλοντική επιβάρυνση, τα δίκτυα αποσυμφορούνται ως συνέπεια της αποκεντρωμένης παραγωγής στα άκρα των γραμμών του δικτύου, ενώ ενισχύεται η περιφερειακή ανάπτυξη με τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και τον προσπορισμό εισοδήματος από τους μικρούς και κυρίως τοπικούς παραγωγούς. Περαιτέρω σημειώνεται ότι η αποτίμηση του οφέλους των φωτοβολταϊκών σταθμών δεν περιορίζεται στην υποκατάσταση ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από συμβατικούς σταθμούς. Οι φωτοβολταϊκοί σταθμοί, ως διεσπαρμένη παραγωγή, παράγουν ηλεκτρική ενέργεια τις ώρες μέσης και υψηλής ζήτησης και υποκαθιστούν αναγκαία εγκατεστημένη συμβατική ισχύ για την κάλυψη των αιχμών ζήτησης. Το όφελος αυτό, αν και δεν αντανακλάται στους λογαριασμούς κατανάλωσης ηλεκτρισμού και το ειδικό τέλος Α.Π.Ε., είναι υπαρκτό και αναγνωρίσιμο και τελικά αποβαίνει σε όφελος της εθνικής οικονομίας. 6.4 Υβριδικά συστήματα 6.4.1 Υβριδικός είναι κάθε σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιεί μία τουλάχιστον μορφή Α.Π.Ε. και μέσο αποθήκευσης ενέργειας, εφόσον η συνολική ενέργεια που απορροφά από το Δίκτυο, σε ετήσια βάση, δεν υπερβαίνει το 30% της συνολικής ενέργειας που καταναλώνεται για την πλήρωση του συστήματος αποθήκευσης του σταθμού αυτού 15. Ειδικά για υβριδικούς σταθμούς που αξιοποιούν ηλιακή ενέργεια με τεχνολογία διαφορετική από αυτήν των φωτοβολταϊκών σταθμών, επιτρέπεται η χρήση και συμβατικής πρωτογενούς ενέργειας, εφόσον η ενέργεια αυτή είναι αναγκαία για την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας. Στην περίπτωση αυτή, η χρησιμοποιούμενη συμβατική ενέργεια δεν μπορεί να υπερβαίνει το 10% της συνολικής ενέργειας που παράγεται, σε ετήσια βάση, από τις μονάδες αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας. Εξάλλου η μέγιστη ισχύς παραγωγής των μονάδων του σταθμού Α.Π.Ε. δεν μπορεί να υπερβαίνει το 120% της εγκατεστημένης ισχύος των μονάδων αποθήκευσης του σταθμού 16. Η τιμολόγηση της διαθεσιμότητας ισχύος υβριδικών σταθμών που συνδέονται στο δίκτυο μη διασυνδεδεμένων νησιών και η πραγματικά πωλούμενη ενέργεια γίνεται κατά περίπτωση διοικητικά. Η τιμή της διαθεσιμότητας ισχύος ( /MW-έτος) υπολογίζεται λαμβανομένου υπόψη του εκτιμώμενου κόστους κατασκευής και του σταθερού κόστους λειτουργίας νεοεισερχόμενου συμβατικού σταθμού παραγωγής στο εν λόγω αυτόνομο ηλεκτρικό σύστημα. Πιο συγκεκριμένα, το ετήσιο τίμημα υπολογίζεται ως το άθροισμα, 15 Με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται το ενδεχόμενο δημιουργίας υβριδικών συστημάτων που θα διαθέτουν μόνο μέσο αποθήκευσης για τη διαχείριση της ζήτησης της ενέργειας που παρήχθη με συμβατικά καύσιμα και όχι μονάδες Α.Π.Ε. 16 Με τον περιορισμό αυτό υβριδικοί σταθμοί με ασήμαντο δυναμικό αναρρύθμισης της παραγόμενης ενέργειας δεν θα να απολαύουν των τιμολογιακών πλεονεκτημάτων της τιμολόγησης ενέργειας συγκριτικά με τις λοιπές εγκαταστάσεις ανανεώσιμης ηλεκτροπαραγωγής. Σελίδα 15 από 35 της 4 ης Εθνικής Έκθεσης κατ άρθρο 3 Οδηγίας 2001/77/ΕΚ

αφενός, της ετήσιας επιβάρυνσης για την απόσβεση των επενδυμένων κεφαλαίων για την κατασκευή «νεοεισερχόμενου» συμβατικού σταθμού παραγωγής, δηλαδή του συμβατικού σταθμού ο οποίος θεωρείται ότι κατασκευάζεται για να καλύψει τις ανάγκες του συστήματος του νησιού, και, αφετέρου, του ετήσιου σταθερού κόστους λειτουργίας του συμβατικού αυτού σταθμού. Η τιμολόγηση αυτή δεν μπορεί, να υπολείπεται του τιμήματος που καταβάλλεται για τη διαθεσιμότητα των μονάδων του νεοεισερχόμενου συμβατικού σταθμού παραγωγής, με αντίστοιχη ισχύ. Αντίστοιχα, η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από τις μονάδες ελεγχόμενης παραγωγής του υβριδικού σταθμού (μονάδες αξιοποίησης της αποθηκευμένης ενέργειας) και εγχέεται στο δίκτυο τιμολογείται με βάση το μέσο οριακό μεταβλητό κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που εκτιμάται ότι έχουν, κατά το χρόνο έκδοσης της άδειας παραγωγής, οι συμβατικές μονάδες αιχμής του αυτόνομου ηλεκτρικού συστήματος για την κάλυψη της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας στο μη διασυνδεδεμένο νησί κατά τις ώρες αιχμής, κατά τις οποίες ο υβριδικός σταθμός παρέχει την αποθηκευμένη ενέργειά του στο δίκτυο. Ως μονάδες αιχμής θεωρούνται εκείνες που λειτουργούν για χρονικό διάστημα που δεν υπερβαίνει το 30% της διάρκειας του έτους. Η τιμή πώλησης ενέργειας δεν μπορεί να είναι κατώτερη του 125% 17 της τιμής με την οποία τιμολογείται η ηλεκτρική ενέργεια που απορροφά ο υβριδικός σταθμός από το Δίκτυο για την πλήρωση του συστήματος αποθήκευσής του. Η τιμή αυτή καθορίζεται επίσης διοικητικά με βάση το μέσο μεταβλητό κόστος παραγωγής των μονάδων βάσης του αυτόνομου ηλεκτρικού συστήματος κατά το χρόνο έκδοσης της άδειας παραγωγής. Ως μονάδες βάσης θεωρούνται εκείνες που λειτουργούν ετησίως για χρονικό διάστημα που υπερβαίνει το 70% του έτους. Στα ως άνω μεταβλητά κόστη παραγωγής των μονάδων βάσης και αιχμής περιλαμβάνεται το μεταβλητό μέρος του κόστους καυσίμου και του κόστους λειτουργίας και συντήρησης, καθώς και το κόστος δικαιωμάτων των εκπεμπόμενων ρύπων. Η τιμολόγηση της ηλεκτρικής ενέργειας που οι μονάδες Α.Π.Ε. υβριδικού σταθμού εγχέουν απευθείας στο δίκτυο δεν διαφοροποιείται σε σχέση με τους λοιπούς σταθμούς Α.Π.Ε. Πάντως είναι δυνατός ο συμψηφισμός αυτής της ενέργειας με την απορροφούμενη από το δίκτυο σε ωριαία βάση 18. Στην περίπτωση αυτή, η τιμολόγηση της ενέργειας που απορροφά ο σταθμός από το δίκτυο και της ενέργειας που εγχέουν απευθείας σε αυτό οι μονάδες Α.Π.Ε. αφορά την ηλεκτρική ενέργεια που υπολογίζεται ότι απορροφάται ή εγχέεται στο δίκτυο, μετά τον ανωτέρω συμψηφισμό. Κατά την κατανομή του φορτίου, ο οικείος Διαχειριστής παρέχει στις μονάδες Α.Π.Ε. του Υβριδικού Σταθμού το δικαίωμα προτεραιότητας που παρέχεται και στους λοιπούς σταθμούς Α.Π.Ε. εκτός εάν, για λόγους ασφάλειας της λειτουργίας του δικτύου, καθίσταται αδύνατη η ένταξη σε αυτό των μονάδων παραγωγής Α.Π.Ε. του υβριδικού σταθμού. Στην περίπτωση αυτή το δικαίωμα προτεραιότητας των μονάδων Α.Π.Ε. του υβριδικού σταθμού ισχύει για διοικητικά καθοριζόμενο ποσοστό της ισχύος που 17 Ο περιορισμός αυτός λειτουργεί αποτρεπτικά στην τάση του Διαχειριστή του δικτύου που είναι ταυτόχρονα και παραγωγός να επιδιώκει εξίσωση της τιμής που πωλεί ενέργεια στον υβριδικό σταθμό κυρίως κατά τις νυκτερινές ώρες χαμηλής ζήτησης με την τιμή με την οποία θα προμηθεύεται ενέργεια από τον εν λόγω σταθμό κυρίως κατά τις απογευματινές ώρες υψηλής ζήτησης. 18 Ο υπολογισμός αυτός γίνεται σε ωριαία βάση ώστε να ωθείται ο κάτοχος του υβριδικού σταθμού να αποθηκεύει ενέργεια τις ώρες παραγωγής των μονάδων Α.Π.Ε. του υβριδικού σταθμού, η οποία, κατά κανόνα, δεν μπορεί να διοχετευτεί στο δίκτυο λόγω τεχνικών περιορισμών. Σελίδα 16 από 35 της 4 ης Εθνικής Έκθεσης κατ άρθρο 3 Οδηγίας 2001/77/ΕΚ

απορροφάται από το Δίκτυο για τη λειτουργία των αποθηκευτικών μονάδων του Υβριδικού Σταθμού που λειτουργούν κατά την ίδια ώρα κατανομής. Οι ως άνω τιμές με τις οποίες τιμολογούνται οι υπηρεσίες και η ηλεκτρική ενέργεια την οποία παρέχει στο δίκτυο ή απορροφά από αυτό ο υβριδικός σταθμός, μπορεί να αναπροσαρμόζονται ετησίως. Οι κάτοχοι άδειας παραγωγής υβριδικών σταθμών στα μη διασυνδεδεμένα νησιά συνάπτουν με το διαχειριστή των νησιών αυτών σύμβαση πώλησης για 20 έτη. Σε περίπτωση σύνδεσης του νησιού με το Διασυνδεδεμένο Σύστημα της ηπειρωτικής χώρας, εξακολουθεί να ισχύει η σύμβαση αυτή χωρίς δυνατότητα ανανέωσής της. Το ανωτέρω πλαίσιο λειτουργίας των υβριδικών σταθμών στα μη διασυνδεδεμένα νησιά στοχεύει στην αύξηση της διείσδυσης Α.Π.Ε. στο ενεργειακό τους ισοζύγιο, χωρίς να επηρεάζεται η λειτουργία των λοιπών σταθμών Α.Π.Ε. που λειτουργούν στα νησιά αυτά και δεν αποτελούν μέρος υβριδικών σταθμών. Επίσης, συμβάλλει στην ορθολογική χρήση της ενέργειας ώστε να επιτυγχάνεται πραγματική μείωση της κατανάλωσης συμβατικών καυσίμων στο νησί στο οποίο εγκαθίσταται υβριδικός σταθμός. Κατά συνέπεια, αναμένεται σημαντική αύξηση της συμμετοχής των Α.Π.Ε. στο ενεργειακό ισοζύγιο των νησιών με την είσοδο των εν λόγω σταθμών. Μέχρι σήμερα έχει εκδηλωθεί σημαντικό ενδιαφέρον για την εγκατάσταση υβριδικών σταθμών στα νησιά και ήδη έχουν κατατεθεί σχετικές αιτήσεις, ιδίως για την Κρήτη, αλλά και σε μικρότερα νησιά. Η τεχνολογία που έχει επιλεγεί σε όλες τις αιτήσεις αφορά υβριδικούς σταθμούς με αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας και αποθήκευσή της με τη μορφή δυναμικής ενέργειας νερού, δηλαδή σε αντλητικά υδροηλεκτρικά έργα. Αξίζει να σημειωθεί ότι επειδή τα αντλητικά υδροηλεκτρικά είναι εν γένει μονάδες ταχείας ανάληψης φορτίου, αναμένεται σημαντική βελτίωση στην ευελιξία και αξιοπιστία του συστήματος παραγωγής του νησιού στο οποίο εγκαθίστανται υβριδικοί σταθμοί (επικουρικές υπηρεσίες). 6.4.2 O τρόπος λειτουργίας υβριδικών σταθμών στο Διασυνδεδεμένο Σύστημα παρότι είναι παρόμοιος με αυτόν των υβριδικών σταθμών των μη διασυνδεδεμένων νησιών, έχει προσαρμοστεί περισσότερο στο μηχανισμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Οι μονάδες ελεγχόμενης παραγωγής του υβριδικού σταθμού που αξιοποιούν την αποθηκευμένη ενέργεια στον ταμιευτήρα του σταθμού αυτού, εντάσσονται στο Διασυνδεδεμένο Σύστημα της ηπειρωτικής χώρας σύμφωνα με τις διατάξεις του οικείου Κώδικα Διαχείρισης όπως αυτές ισχύουν κάθε φορά για υδροηλεκτρικούς σταθμούς με εγκατεστημένη ισχύ μεγαλύτερη των 15 MW. Επίσης, για την πλήρωση του συστήματος αποθήκευσης μπορεί να απορροφάται ενέργεια από το δίκτυο σύμφωνα με τις ρυθμίσεις που ισχύουν κάθε φορά για μεγάλους υδροηλεκτρικούς σταθμούς. Δηλαδή, η αποθήκευση ενέργειας (απορρόφηση από το Σύστημα) καθώς και η έγχυση ηλεκτρικής ενέργειας στο Σύστημα από τις ελεγχόμενες μονάδες παραγωγής, γίνεται μέσω προσφορών στην ημερήσια αγορά, οι οποίες εκκαθαρίζονται με βάση την Οριακή Τιμή Συστήματος, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις του οικείου Κώδικα Διαχείρισης του Συστήματος και Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας. 6.4.3 Η διαφοροποίηση του πλαισίου λειτουργίας υβριδικών σταθμών στα μη διασυνδεδεμένα νησιά, έναντι αυτού που ισχύει στο Διασυνδεδεμένο Σύστημα, αντικατοπτρίζει την προσπάθεια διαμόρφωσης ελκυστικότερων συνθηκών για την ανάπτυξη των υβριδικών σταθμών στα νησιά. Πράγματι, τα ηλεκτρικά τους συστήματα έχουν ήδη Σελίδα 17 από 35 της 4 ης Εθνικής Έκθεσης κατ άρθρο 3 Οδηγίας 2001/77/ΕΚ