ΙSSN 1450-3794 Συνθετικά κανναβινοειδή στην Ευρώπη Σκιαγράφηση 54Απρίλιος 2014 Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης των Ναρκωτικών και της Τοξικομανίας (ΕΚΠΝΤ, 2013), η κάνναβη είναι η πιο διαδεδομένη ουσία χρήσης στην Ευρώπη, με περισσότερα από 3 εκατομμύρια άτομα να κάνουν χρήση της ουσίας σε καθημερινή βάση. Η πρόσφατη και ραγδαία κυκλοφορία προϊόντων που περιέχουν συνθετικούς αγωνιστές των υποδοχέων κανναβινοειδών οι οποίοι μιμούνται τη δράση των φυσικών ψυχοδραστικών ενώσεων που περιέχει η κάνναβη, δίνουν νέα διάσταση στην αγορά κάνναβης. Τα προϊόντα αυτά υπόκεινται σε καινοτόμες προσεγγίσεις μάρκετινγκ και είναι ευρέως διαθέσιμα στο διαδίκτυο και σε ορισμένα καταστήματα σε αστικές περιοχές, τα ονομαζόμενα «smart shops» ή «head shops». Τα συνθετικά κανναβινοειδή δεν είναι ίδια με την κάνναβη όσον αφορά στη χημική τους σύνθεση, όμως μιμούνται την επίδραση που έχει η κάνναβη στον οργανισμό του χρήστη. Τα προϊόντα αυτά μπορεί να είναι εξαιρετικά υψηλής δραστικότητας και αναφέρονται σχεδόν από όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες Πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία: 2012: 73 νέες ψυχοδραστικές ουσίες αναφέρθηκαν στο ΕΚΠΝΤ, 30 από τις οποίες αφορούσαν συνθετικά κανναβινοειδή 2013: 84 συνθετικά κανναβινοειδή εντοπίστηκαν στο σύστημα Έγκαιρης Παρακολούθησης ΣΕΠ του ΕΚΠΝΤ (μέχρι τον Μάιο) 2008: εντοπίστηκε συνθετικό κανναβινοειδές για πρώτη φορά σε προϊοντα τύπου «Spice»
Παραγωγή και διαθεσιμότητα συνθετικών κανναβινοειδών Μεγάλες ποσότητες συνθετικών κανναβινοειδών σε μορφή σκόνης εισάγονται συνήθως από την Κίνα και στη συνέχεια μεταφέρονται στην Ευρώπη μέσω νόμιμων δικτύων μεταφοράς και διανομής, όπου γίνεται η επεξεργασία και η συσκευασία τους. Η εισαγωγή κάποιων ποσότητων παρεμποδίζεται από τις αρχές, εντούτοις η καθαρότητα των ουσιών σπάνια μπορεί να καθοριστεί. Αφού τα συνθετικά χημικά φτάσουν στην Ευρώπη, αναμειγνύονται συνήθως με διαφορά βότανα, είτε ψεκάζονται στα βότανα, αφού διαλυθούν πρώτα σε υγρούς διαλύτες όπως ακετόνη ή μεθανόλη. Αφού ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία, τότε τα βότανα αποξηραίνονται και συσκευάζονται προς πώληση, είτε μέσω διαδικτύου από έμπορους λιανικής πώλησης, είτε από ορισμένα καταστήματα κυρίως σε αστικές περιοχές. Υψηλά επίπεδα δραστικότητας των συνθετικών κανναβινοειδών Λόγω της υψηλής δραστικότητας των ουσιών αυτών, η ποσότητα σκόνης που απαιτείται για κάθε μονάδα προϊόντος είναι ελάχιστη. Αυτό σημαίνει πως ένα κιλό συνθετικών κανναβινοειδών σε μορφή σκόνης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή πολλών χιλιάδων προϊόντων. Διαδίκτυο Το διαδίκτυο προσφέρεται για λιανικό εμπόριο των νέων συνθετικών ουσιών και μια συστηματική παρακολούθηση των διαδικτυακών καταστημάτων που πωλούν συνθετικές ουσίες μπορεί να παρέχει αρκετές πληροφορίες για τα διαθέσιμα προϊόντα, πολλά από τα οποία πιθανόν να περιέχουν συνθετικά κανναβινοειδή. Στοιχεία από κατασχέσεις των αστυνομικών αρχών και των τελωνείων στην Ευρωπαϊκή Ένωση δείχνουν σημαντικά υψηλά επίπεδα διαδικτυακού λιανικού εμπορίου Εντοπισμός μέσω του Συστήματος Έγκαιρης Παρακολούθησης ΣΕΠ της Ε.Ε Το Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης ΣΕΠ της Ε.Ε έχει καταγράψει, το 2012, 73 νέες ψυχοδραστικές ουσίες από τις οποίες οι τριάντα (30) ήταν συνθετικοί αγωνιστές υποδοχέων κανναβινοειδών. Μέχρι τον Μάιο του 2013, καταγράφηκαν 84 συνθετικά κανναβινοειδή Όσον αφορά στην Κύπρο, κατασχέθηκαν 12 περίπου κιλά νέων ουσιών, οι περισσότερες από τις οποίες αφορούσαν σε συνθετικά κανναβινοειδή (ΕΚΤΕΠΝ, 2013). Η Κύπρος αποτελεί μέρος του Ευρωπαϊκού ΣΕΠ από την ίδρυση του ΕΚΤΕΠΝ. Από το 2004 το ΕΚΤΕΠΝ λαμβάνει πληροφορίες για νέες συνθετικές ουσίες που ανιχνεύτηκαν σε χώρες της Ε.Ε και διαχέει τις πληροφορίες στις αρμόδιες υπηρεσίες: Κρατικό Χημείο, ΥΚΑΝ, ΟΝΕΚ, Φαρμακευτικές Υπηρεσίες, ΤΑΕΠ και ΥΨΥ. Για κάθε νέα ουσία λαμβάνεται πληροφόρηση για τη χημική σύσταση της καθώς και για την κατασχεθείσα/ανεβρεθείσα μορφή και ποσότητα της. Με βάση τις πιο πάνω πληροφορίες, το Κρατικό Χημείο προβαίνει σε σχετική εισήγηση προς το ΑΣΚ για συμπερίληψη της ουσίας στον κατάλογο με τις ελεγχόμενες ουσίες.
Επικράτηση της χρήσης Η συνθετικών κανναβινοειδών παραμένει σε μεγάλο βαθμό, άγνωστη. Έχουν διεξαχθεί διάφορες Ευρωπαϊκές έρευνες, όμως τα αποτελέσματα δεν είναι συγκρίσιμα λόγω των μεθοδολογικών περιορισμών, όπως την ανυπαρξία κοινών ορισμών ή τη χρήση μη αντιπροσωπευτικών δειγμάτων. Αριθμός ερευνών που στόχο είχαν να εξετάσουν την διεξήχθηκαν, όμως η κάλυψη και η αντιπροσωπευτικότητα τους ήταν περιορισμένη. Παρόλα αυτά, οι έρευνες αυτές κατέγραψαν πολύ χαμηλή. Συγκεκριμένα, στο Ηνωμένο Βασίλειο το Γραφείο Εθνικών Στατιστικών σε έρευνα του το 2012, κατέγραψε 0.1% μεταξύ των ηλικιών 16-64 Όσον αφορά στο μαθητικό πληθυσμό ηλικίας 15-19 ετών, έρευνα στη Γερμανία (Φρανγκφούρτη), κατέδειξε κατά τη διάρκεια της ζωής, 6% το 2009 και 9% το 2010. Στην πλεοψηφία τους οι μαθητές που ανέφεραν χρήση είχαν δοκιμάσει και κάνναβη Αριθμός ερευνών ανάμεσα σε συγκεκριμένες ομάδες ατόμων (όπως χρήστες διαδικτύου,άτομα που συχνάζουν σε κέντρα διασκέδασης), έχουν δείξει υψηλότερα επίπεδα χρήσης συνθετικών κανναβινοειδών, σε σχέση με τα επίπεδα χρήσης στο γενικό πληθυσμό (2,2% κατά το τελευταίο έτος και 10,3% κατά τη διάρκεια της ζωής) Επιπτώσεις στην υγεία Όπως έχει ήδη αναφερθεί, πολλές από αυτές τις συνθετικές ουσίες είναι πολύ δραστικές και έτσι οι πιθανές τοξικές επιδράσεις είναι πολύ υψηλές. Οι επιδράσεις αυτές πιθανόν να προκληθούν από την άνιση κατανομή των ουσιών αυτών μέσα στα φυτικά σκευάσματα με αποτέλεσμα να υπάρχουν δόσεις που περιέχουν μεγαλύτερες ποσότητες ουσιών από ότι προορίζονταν αρχικά. Οι αναφερόμενες ανεπιθύμητες ενέργειες των συνθετικών κανναβινοειδών περιλαμβάνουν διέγερση, σπασμούς, έμετο και υπέρταση. Παρόλο που τα συμπτώματα αυτά είναι συχνά παρόμοια με αυτά της χρήσης κάνναβης, εντούτοις, ερευνητές έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι προϊόντα που περιέχουν συνθετικά κανναβινοειδή είναι πιο επικίνδυνα από την κάνναβη Όπως αναφέρει το ΕΚΠΝΤ (2013), υπάρχουν επιπλέον κάποια στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η χρήση συνθετικών κανναβινοειδών μπορεί να συνδέεται με ψυχιατρικά συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένης της ψυχωσης.
Πρόσφατες εξελίξεις: Τα συνθετικά κανναβινοειδή στην πλειοψηφία τους ανιχνεύονται σε προϊόντα που πωλούνται ως «μείγμα βοτάνων για κάπνισμα». Πιο πρόσφατα, ωστόσο, αρκετές χώρες έχουν αναφέρει εξεύρεση των ουσιών σε προϊόντα που μοιάζουν με τη ρητίνη κάνναβης. Η εξέλιξη αυτή πιθανόν να είναι επακόλουθο της αύξησης της δημοτικότητας της ρητίνης κάνναβης σε πολλές χώρες. Μια άλλη εξέλιξη είναι η ανίχνευση των συνθετικών κανναβινοειδών σε δείγματα φυτικής κάνναβης. Ένας πιθανός λόγος για αυτό θα μπορούσε να είναι μια προσπάθεια για τη βελτίωση της ποιότητας της κάνναβης. Ένας άλλος λόγος μπορεί να είναι το ότι τα συνθετικά κανναβινοειδή μπορούν να προστεθούν προκειμένου να μειωθεί ο χρόνος που μεσολαβεί για τη συγκομιδή, αυξάνοντας με αυτό τον τρόπο τα κέρδη, αφού αυξάνεται και η παραγωγή. Η φτωχή δραστικότητα των ανώριμων φυτών μπορεί στη συνέχεια να αυξηθεί, με την προσθήκη συνθετικών συστατικών. Συνθετικά κανναβινοειδή έχουν επίσης ανιχνευθεί σε μείγματα που περιέχουν άλλες νέες ψυχοδραστικές ουσίες, όπως διεγερτικά, παραισθησιογόνα και ηρεμιστικά /υπνωτικά Διαδραστικό μοντέλο: Σε μια προσπάθεια να καταστήσει τη χημική σύνθεση των συνθετικών κανναβινοειδών, πιο κατανοητή, το ΕΚΠΝΤ παρουσιάζει στην ιστοσελίδα του ένα μοντέλο για να εξηγήσει τις χημικές ενώσεις αυτών των ουσιών. Τα συνθετικά κανναβινοειδή είναι χημικώς διαφορετικά, αυτό που μοιράζονται είναι η ικανότητά τους να προσδένονται στους υποδοχείς κανναβινοειδών. Εντούτοις, η δομή των περισσοτέρων συνθετικών κανναβινοειδών μπορεί να χωριστεί σε τέσσερα βασικά μέρη: α) ο πυρήνας και υποκαταστάτες, β)το τμήμα σύνδεσης, γ)ο δακτύλιος και οι υποκαταστάτες, και δ)το τμήμα της ουράς. Αν επιλέξει κανείς το σωστό συνδυασμό των μορίων της ουσίας, θα εμφανιστεί ένα συνθετικό κανναβινοειδές. Το διαδραστικό μοντέλο είναι διαθέσιμο στον πιο κάτω σύνδεσμο: http://www.emcdda.europa.eu/topics/pods/synthetic-cannabinoids
Παραπομπές: ΕΚΠΝΤ (2013). Ευρωπαϊκή Έκθεση για τα Ναρκωτικά, Τάσεις και εξελίξεις, 2013. ΕΚΤΕΠΝ (2013). Δελτίο: «Σκιαγράφηση», Τεύχος 52, Νοέμβριος, 2013. 3 EMCDDA (2013).Perspectives on drugs: Synthetic cannabinoids in Europe, 2013. European Monitoring Center for Drugs and Drug Addiction: www.emcdda.europa.eu ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΝΟΜΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ Το παρόν αποτελεί ιδιοκτησία του Αντιναρκωτικού Συμβουλίου Κύπρου και καλύπτεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Το ΑΣΚ δεν φέρει καμία ευθύνη ή υπαιτιότητα για τυχόν συνέπειες από τη χρήση των πληροφοριών που περιέχει το παρόν έγγραφο. Η αναπαραγωγή επιτρέπεται μόνο με αναφορά της πηγής. Αντιναρκωτικό Συμβούλιο Κύπρου ΑΣΚ/ Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά Κύπρου ΕΚΤΕΠΝ Cyfield Tower, Λεωφόρος Λεμεσού 130, City Home 81, 4ος Όροφος, 2015 Στρόβολος, Λευκωσία. Τηλ: 22442972, Φαξ: 22305190 www.ask.org.cy