ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ

1 Μάθημα: Διδάσκων: Eπιχειρησιακή Πολιτική και Στρατηγική Bασίλης Παπαδάκης, Καθηγητής Γραφείο: Κεντρικό Κτίριο 1 ος όροφος (απέναντι από Πρυτανεία). Τηλ: 8203 272 Email: vpap@aueb.gr, Internet Site: www.aueb.gr/users/papadakis Ώρες Γραφείου: Τρίτη 12-1μμ και Πέμπτη 12-1 μμ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ Καλώς ορίσατε στο μάθημα της Στρατηγικής των Επιχειρήσεων, ένα μάθημα που ελπίζω να βρείτε πολύ ενδιαφέρον και πρακτικό, αλλά που παράλληλα όπως θα καταλάβετε διαβάζοντας τις επόμενες σελίδες, έχει από εσάς αρκετά υψηλές απαιτήσεις. Το μάθημα δεν έχει σαν βασικό του αντικείμενο μια από τις λειτουργίες της επιχείρησης (πχ λογιστική, μάρκετινγκ, διοίκηση παραγωγής ή χρηματοδότηση). Επίκεντρό του είναι η επιχείρηση ως σύνολο, και στόχος του να ενοποιήσει τις γνώσεις που έχετε αποκομίσει κατά την διάρκεια των μέχρι τώρα σπουδών σας. Φιλοδοξεί να σας δώσει το πλαίσιο για να μπορείτε να αναγνωρίζετε και να ανταποκρίνεστε στις στρατηγικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα οι επιχειρήσεις. Ακόμα θα σας διδάξει τις βασικές μεθόδους διαμόρφωσης και υλοποίησης της στρατηγικής των επιχειρήσεων. Σχεδόν πάντα, πίσω από μια εξαιρετικά επιτυχημένη επιχείρηση βρίσκεται μια αποτελεσματική στρατηγική. Αυτό το μάθημα θα σας δώσει τις αναλυτικές εκείνες προσεγγίσεις που θα φανούν χρήσιμες στην διερεύνηση ενός μεγάλου αριθμού στρατηγικών προβλημάτων. Θα εξετάσουμε το πως η επιχείρηση μπορεί να τοποθετηθεί καλύτερα απέναντι στις δυνάμεις της αγοράς, ώστε να τις επηρεάσει προς όφελός της, καθώς και το πως μια επιχείρηση μπορεί να καινοτομήσει στρατηγικά και να αλλάξει τους κανόνες του παιχνιδιού στην αγορά της. Ακόμα θα μελετήσουμε το πως μια επιχείρηση μπορεί να δημιουργήσει τις μοναδικές ικανότητες εκείνες που είναι απαραίτητες για να επιτύχει, διατηρήσει και βελτιώσει την θέση της στην αγορά. Τέλος, θα εστιάσουμε στο πώς αυτές οι στρατηγικές επιλογές δένονται με τις καθημερινές δραστηριότητες της επιχείρησης, ώστε να δημιουργηθεί ένας οργανισμός με μεγάλη ικανότητα προσαρμογής στις προκλήσεις του σήμερα και του αύριο. Κατά τη διάρκεια του μαθήματος θα αντιμετωπίζουμε τη στρατηγική ως δυναμική διαδικασία, καθώς οι επιχειρήσεις θα πρέπει να επενδύουν συνεχώς για να πετύχουν μακροχρόνια πλεονεκτήματα κόστους, να διαφοροποιούνται έναντι του ανταγωνισμού, να προσελκύουν αλλά και να διατηρούν τους αναγκαίους ανθρώπινους και φυσικούς πόρους, και να επιβιώνουν σε περιόδους ανάπτυξης, τεχνολογικής αλλαγής αλλά και πιθανής στασιμότητας ή μαρασμού. 1

ΜΕΡΙΚΑ ΑΠΟ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΘΑ ΚΑΛΥΦΘΟΥΝ Το μάθημα θα προσπαθήσει να προσεγγίσει μια πληθώρα προβλημάτων που απασχολούν κάθε επιχείρηση. Ενδεικτικά θα αναπτύξουμε: 1. Τον τρόπο με τον οποίο τα στελέχη μπορούν να τοποθετήσουν (position) την επιχείρηση απέναντι στις δυνάμεις της αγοράς και του ανταγωνισμού, ώστε να εκμεταλλευθούν αυτές τις δυνάμεις ή ακόμα και να τις επηρεάσουν προς όφελός τους; 2. Τις διαδικασίες διαμόρφωσης στρατηγικής των επιχειρήσεων καθώς και τον βαθμό στον οποίο οι Ελληνικές επιχειρήσεις ακολουθούν αυτές τις διαδικασίες. 3. Τις εναλλακτικές στρατηγικές επιλογές που μπορεί να ακολουθήσει μια επιχείρηση. Ποιες είναι οι πιο αποτελεσματικές; κάτω από Ποιες συνθήκες; 4. Τις ενδεικνυόμενες στρατηγικές επίτευξης ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Πώς μπορεί μια επιχείρηση να σχεδιάσει και να υλοποιήσει αυτές τις στρατηγικές; Τι θα πρέπει να προσέξει; 5. Πώς μπορεί η επιχείρηση να αναπτύξει τους πόρους και τις ικανότητες εκείνες που απαιτούνται για να πετύχει, να διατηρήσει και να βελτιώσει την θέση της στην αγορά. 6. Τις στρατηγικές που μπορεί να υιοθετήσει μια επιχείρηση για να προστατεύσει την αγορά της, καθώς και το πως η ίδια μπορεί να επιτεθεί στους ανταγωνιστές της; 7. Την αποτελεσματικότητα των στρατηγικών ανάπτυξης μέσω εξαγορών/ συγχωνεύσεων. Κάτω από ποιες συνθήκες πετυχαίνουν ή αποτυγχάνουν; 8. Πως είναι δυνατόν να υλοποιηθεί πιο αποτελεσματικά η στρατηγική που διαμορφώθηκε; Ποιος ο ρόλος των τμημάτων της επιχείρησης (πχ μάρκετινγκ, παραγωγή, χρηματοοικονομικό κ.α.), στην διαμόρφωση και υλοποίηση της στρατηγικής; 9. Σε τι βαθμό η επιχειρησιακή στρατηγική επηρεάζει/διαμορφώνει την στρατηγική μάρκετινγκ, πωλήσεων, παραγωγής, ανθρώπινων πόρων κλπ; 10. Ποια είναι η κατάλληλη οργανωτική δομή για την πιο αποτελεσματική υλοποίηση της στρατηγικής; Τι συστήματα διοίκησης ανθρώπινου δυναμικού πρέπει να αναπτυχθούν για να υποστηριχθεί η επιλεγείσα στρατηγική; 2 TΡΟΠΟΣ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Το μάθημα της στρατηγικής δεν βασίζεται σε παράδοση εννοιών από την πλευρά του καθηγητή και παρακολούθηση και τήρηση σημειώσεων από τον φοιτητή. Τις περισσότερες φορές θα εξελίσσεται σαν μια συζήτηση που συνήθως θα βασίζεται σε συγκεκριμένες μελέτες περιπτώσεων (case studies). Αυτές θα σας δίνονται συνήθως εκ των προτέρων έτσι ώστε να έχετε την δυνατότητα να τις μελετάτε πριν από το μάθημα στο οποίο και θα συζητηθούν. Ο βαθμός κατανόησης της διδασκόμενης ύλης αλλά και ο βαθμός επιτυχίας του μαθήματος συνολικά, θα εξαρτηθούν σε μεγάλο βαθμό από την δική σας καλή προετοιμασία. Η συμμετοχή σας στο μάθημα είναι περισσότερο από αναγκαία. Είναι αυτονόητο ότι αυτοί που συμμετέχουν ενεργά θα αποκομίσουν και τα μεγαλύτερα οφέλη (τόσο βαθμού και συστατικών επιστολών, όσο κυρίως ουσιαστικών γνώσεων). 2

ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ (CASE STUDIES) Στην διάρκεια του μαθήματος θα συζητηθούν πολλές μελέτες περιπτώσεων (case studies) που θα αναφέρονται τόσο σε Ελληνικές (πχ. Άλφα Bank, ΔΕΛΤΑ-VIVARTIA, ΤΙΤΑΝ, Eurobank, Apivita, Cosmote, Γερμανός, Follie Folli κλπ), όσο και σε μεγάλες διεθνείς επιχειρήσεις (πχ Vodafone, Microsoft, Intel, Honda, Swatch, Marks & Spencer, Nokia, Samsung, Pepsico, Coca-Cola κλπ). Στόχος των μελετών περιπτώσεων είναι να αναπτύξουν την κατανόησή σας γύρω από την στρατηγική σαν μια τέχνη που μπορεί να διδαχθεί, η οποία όμως χρειάζεται και αναλυτική ικανότητα αλλά κυρίως δημιουργική φαντασία. Μερικές από τις μελέτες περιπτώσεων, όπως αυτή της SWATCH, θα αποτελέσουν αντικείμενο συζήτησης σε περισσότερα του ενός μαθήματα και θα αναλυθούν διεξοδικά. Άλλες μελέτες περιπτώσεων, θα μας απασχολήσουν σε συγκεκριμένα μόνο μαθήματα. 3 ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΑΘHΜΑΤΟΣ Οι γνώσεις σας από προηγούμενα μαθήματα που εξέταζαν συγκεκριμένες λειτουργίες της επιχείρησης (πχ γενικές αρχές διοίκησης επιχειρήσεων, μάρκετινγκ, χρηματοοικονομικά, λογιστική κλπ) θα σας φανούν χρήσιμες για να κατανοήσετε καλύτερα το μάθημα αυτό. ΕΡΓΑΣΙΕΣ Οι εργασίες θα είναι είτε ατομικές είτε ομαδικές (των δύο ατόμων). Δίνονται 4-5 κατηγορίες εργασιών από τις οποίες οι φοιτητές μπορούν να επιλέξουν. Τα θέματα θα παρουσιαστούν και θα συζητηθούν αναλυτικά στα εργαστηριακά μαθήματα που διεξάγονται πέραν του μαθήματος (δείτε χρονοπρόγραμμα μαθήματος). Οι εργασίες θα είναι ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΕΣ. Οι φοιτητές που θα επιλέξουν να εκπονήσουν εργασία θα επιδοτηθούν με μέγιστο 1.5 μονάδες (ανάλογα με την εργασία που θα επιλέξουν), επιπλέον του τελικού τους βαθμού (υπό την προϋπόθεση ότι θα γράψουν στις εξετάσεις βαθμό πάνω από 4,5). Η εκπόνηση ή όχι εργασίας θα είναι ένα σημαντικό κριτήριο για την χορήγηση συστατικών επιστολών από τον διδάσκοντα. Ορισμένες από τις ομάδες που θα εκπονήσουν εργασία θα κληθούν να παρουσιάσουν την επιτελική σύνοψη αυτής (executive summary) διάρκειας 10 λεπτών σε μία από τις τελευταίες συναντήσεις του μαθήματος και (όλες οι ομάδες) να παραδώσουν την ολοκληρωμένη εργασία κατά την ημέρα της εξέτασης. Η θεματολογία και το προτεινόμενο περίγραμμα της εργασίας έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του διδάσκοντα www.aueb.gr/users/papadakis. ΠΡΟΣΟΧΗ: Παρακαλώ να προσέξετε τη λογοκλοπή (plagiarism) στις εργασίες που παραδίδετε. Εργασίες οι οποίες αποδεδειγμένα είναι πιστή αντιγραφή από άλλες πηγές θα μηδενίζονται και ταυτόχρονα θα υπάρχει επίπτωση στο βαθμό του μαθήματος κατά τη συγκεκριμένη εξεταστική περίοδο. 3

4 ΒΙΒΛΙΑ Ως βασικό βιβλίο του μαθήματος προτείνεται το: Παπαδάκης Βασίλης, Στρατηγική των Επιχειρήσεων: Διεθνής και Ελληνική Εμπειρία, Τόμος Α Θεωρία, Εκδόσεις Μπένου, Οκτ. 2012, 6η έκδοση Το βιβλίο αυτό καλύπτει τις απαιτήσεις του μαθήματος, δίνοντας ταυτόχρονα την Διεθνή αλλά και την Ελληνική διάσταση στα θέματα της Επιχειρησιακής Στρατηγικής. Στην εξεταστέα ύλη περιλαμβάνεται όλο το βιβλίο, εκτός των εξής κεφαλαίων: Κεφάλαιο 9 (Στρατηγική Διεθνοποίησης) Κεφάλαιο 11 (Στρατηγικές Συμμαχίες) κεφάλαιο 14 (Λήψη στρατηγικών αποφάσεων και Διαμόρφωση Στρατηγικής) κεφάλαιο 15 (Τεχνικές Χαρτοφυλακίου για Λήψη Στρατηγικών Αποφάσεων) Κεφάλαιο 16 (Επιχειρηματικό Σχέδιο) Στην ύλη συμπεριλαμβάνεται η Μελέτη Περίπτωσης (Swatch: Τμήματα Α,Β,Γ,Δ,Ε). Μέχρι να πάρετε το βιβλίο, την Swatch (Α) μπορείτε να την κατεβάσετε και από την ιστοσελίδα του Β. Παπαδάκη στη διεύθυνση www.aueb.gr/users/papadakis. ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Τα θέματα των εξετάσεων θα απαιτούν κριτική σκέψη και όχι αποστήθιση. Επίσης απαιτείται γνώση της ύλης και παρακολούθηση των μαθημάτων. Κατά την διάρκεια των μαθημάτων θα συζητηθούν πολλά παλαιότερα θέματα εξετάσεων. Ενδέχεται φέτος οι εξετάσεις να διεξαχθούν με ανοικτά βιβλία. Αυτό θα το αποφασίσετε εσείς στα τελευταία μαθήματα του εξαμήνου. Ο χρόνος της εξέτασης είναι συνάρτηση των εκάστοτε θεμάτων και συνήθως κυμαίνεται μεταξύ 1:30-2 ωρών. 4

Βιογραφικό Σημείωμα Ο Βασίλης Παπαδάκης είναι Καθηγητής στο Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, έχοντας διατελέσει και Πρόεδρός του (Σεπτ. 2008-Φεβρ. 2013). Είναι πτυχιούχος του Ο.Π.Α., κάτοχος ΜΒΑ από το Ο.Π.Α. και Διδακτορικού από το London Business School. Το κύριο ερευνητικό ενδιαφέρον του Δρ. Παπαδάκη εστιάζει στο χώρο της Στρατηγικής των Επιχειρήσεων, της Λήψης και Υλοποίησης Στρατηγικών Αποφάσεων και των Εξαγορών και Συγχωνεύσεων. Άρθρα του, έχουν δημοσιευθεί σε κορυφαία διεθνή επιστημονικά περιοδικά (πχ Strategic Management Journal, Organization Science, British Journal of Management, European Management Journal κ.α.). και έχουν παρουσιαστεί στα κορυφαία διεθνή συνέδρια της στρατηγικής διοίκησης των επιχειρήσεων. Πέντε φορές άρθρα του ήταν υποψήφια για Best Papers σε συνέδρια της Αμερικανικής Ακαδημίας Διοίκησης Επιχειρήσεων και του Strategic Management Society. Εκτός από τα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών του ΟΠΑ, ο Δρ. Παπαδάκης διδάσκει μαθήματα που άπτονται της Στρατηγικής των Επιχειρήσεων και του Μάνατζμεντ Στρατηγικών Αλλαγών και στα μεταπτυχιακά προγράμματα. Για το διδακτικό του έργο έχει επανειλημμένα τιμηθεί με αριστεία διδασκαλίας από τα μεταπτυχιακά προγράμματα: α) Στελεχών στη Διοίκηση Επιχειρήσεων (Executive MBA), β) ΜΒΑ International, γ) Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα στο Μάρκετινγκ και Επικοινωνία με Νέες Τεχνολογίες δ) Διατμηματικό Πρόγραμμα στη Διοίκηση Επιχειρήσεων (MBA πλήρους φοίτησης), και ε) MBA στη Διοίκηση Τηλεπικοινωνιακών Υπηρεσιών (MBA in Telecoms-Part Time). O Βασίλης Παπαδάκης συνεργάζεται με ομάδες ανώτατης διοίκησης επιχειρήσεων για την ανάπτυξη στρατηγικής σκέψης, τη χάραξη στρατηγικής και τη διαχείριση στρατηγικών αλλαγών. Έχει εμπειρία ως σύμβουλος και εκπαιδευτής στελεχών επιχειρήσεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, έχοντας συνεργαστεί με επιχειρήσεις όπως Vodafone, Alpha Bank, Eurobank, Apivita, Sunlight, Praktiker, Roche, Abbott Laboratories, Gilead Sciences, SAP Hellas, ΔΕΗ, ΕΛΤΑ κ.α. 5 5