ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ Εθνική Έρευνα για τις Νέες Τεχνολογίες και την Κοινωνία της Πληροφορίας 2002 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠ. ΕΣΩΤ., ΗΜ. ΙΟΙΚ. & ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ @«ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ» ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΡΓΟ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΟΥΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Πρόλογος του Υπουργού Οικονοµίας και Οικονοµικών κ. Ν. Χριστοδουλάκη Η ψηφιακή σύγκλιση προϋπόθεση για την πραγµατική σύγκλιση Η διατήρηση σταθερών και υψηλών ρυθµών ανάπτυξης της ελληνικής οικονοµίας στην εντός ΟΝΕ εποχή αποτελεί τον βασικό µοχλό της πραγµατικής σύγκλισης. Το ευρώ και η σταθερότητα που προσφέρει σε συνδυασµό µε την αναπτυξιακή προοπτική που δηµιουργεί το ευρωπαϊκό περιβάλλον διαµορφώνουν ένα νέο επιχειρηµατικό περιβάλλον, ευνοϊκό για επενδύσεις, οικονοµική αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και ανάληψη πρωτοβουλιών. Στο πλαίσιο αυτό, οι νέες τεχνολογίες της πληροφορικής και των επικοινωνιών δηµιουργούν το υπόβαθρο για νέες αναπτυξιακές ευκαιρίες αφού προωθούν τον εκσυγχρονισµό των επιχειρήσεων, την ανάπτυξη νέων δραστηριοτήτων, προϊόντων και υπηρεσιών, τη δηµιουργία νέων εξειδικεύσεων και θέσεων εργασίας και υποστηρίζουν την εκ βάθρων αναδιάρθρωση του δηµόσιου τοµέα. Από την εθνική έρευνα του 2002 για τη χρήση του προσωπικού υπολογιστή, του Ιντερνέτ και της κινητής τηλεφωνίας από τον γενικό πληθυσµό προκύπτει πως η χώρα µας συγκλίνει δυναµικά προς τους µέσους ευρωπαϊκούς όρους. Η έρευνα αυτή γίνεται για δεύτερη συνεχόµενη χρονιά και χρηµατοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα για την Κοινωνία της Πληροφορίας. Η µείωση του ψηφιακού χάσµατος και η είσοδος της χώρας µας στην οικονοµία της γνώσης αποτελούν βασικές πολιτικές µας επιλογές. Το Υπουργείο Οικονοµίας και Οικονοµικών µέσω της Ειδικής Γραµµατείας για την Κοινωνία της Πληροφορίας και του Προγράµµατος για την Κοινωνία της Πληροφορίας προωθεί και χρηµατοδοτεί µια σειρά από παρεµβάσεις και έργα που σκοπό έχουν την ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων και επιχειρηµατικών δυνατοτήτων, την αξιοποίηση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών στην εκπαίδευση και τον πολιτισµό, την προώθηση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, και την παροχή νέων υπηρεσιών προς τον πολίτη και τις επιχειρήσεις, τη δηµιουργία ευρυζωνικών υποδοµών και τη διευκόλυνση της ευρυζωνικής πρόσβασης, τη διασφάλιση της πρόσβασης στην Κοινωνία της Πληροφορίας για όλους, την ανάπτυξη ψηφιακού περιεχοµένου και την προώθηση ερευνητικών δραστηριοτήτων στις τεχνολογικές περιοχές που συνδέονται µε την Κοινωνία της Πληροφορίας. Η 2

ταχεία υλοποίηση όλων αυτών των παρεµβάσεων και η αποδοτική και αποτελεσµατική χρήση των διαθέσιµων πόρων θα επιφέρουν σηµαντικά οφέλη παραγωγικότητας στη λειτουργία της ελληνικής οικονοµίας. Θα συνεισφέρουν στη βελτίωση της ευηµερίας και της ποιότητας ζωής των πολιτών. Θα συµβάλλουν τελικά στην πραγµατική σύγκλιση. 3

Εισαγωγή του Γιάννη Καλογήρου Ειδικού Γραµµατέα Κοινωνίας της Πληροφορίας Η Ελλάδα βρίσκεται σε τροχιά σύγκλισης µε την Ευρωπαϊκή Ένωση στη χρήση των νέων Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών Η ανάδειξη του ρόλου των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) ως πηγή οικονοµικής και κοινωνικής αλλαγής τα τελευταία χρόνια έχουν καταστήσει επιτακτική την ανάγκη για την ανάπτυξη κατάλληλων δεικτών για την µέτρηση της χρήσης των ΤΠΕ καθώς και των γενικότερων επιπτώσεων τους στην Κοινωνία της Πληροφορίας. Φέτος και για δεύτερη συνεχή χρονιά, πραγµατοποιήθηκε η Εθνική Έρευνα για την Νέες Τεχνολογίες και την Κοινωνία της Πληροφορίας στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος για την Κοινωνία της Πληροφορίας. Το ΕΠΚτΠ αποτελεί ένα σύνολο ολοκληρωµένων και συµπληρωµατικών παρεµβάσεων σε διάφορους τοµείς της οικονοµικής και κοινωνικής ζωής, που αποσκοπεί σε µια λειτουργία καταλύτη-προκειµένου να διευκολυνθεί τόσο η υλοποίηση της κυβερνητικής πολιτικής για την Κοινωνία της Πληροφορίας όσο και η επίτευξη των στόχων που τέθηκαν στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας eeurope και του Σχεδίου ράσης eeurope 2002. Η έρευνα αυτή, σε συνδυασµό µε άλλες δύο ετήσιες έρευνες που πραγµατοποιούνται στο πλαίσιο του e-business forum (µε αντίστοιχα δείγµατα 1.800 ΜΜΕ και των 500 µεγαλύτερων επιχειρήσεων της χώρας) συµβάλλει επιτυχώς στην ανάπτυξη αντιπροσωπευτικών και αξιόπιστων στατιστικών και άλλων στοιχείων που χρειάζεται η χώρα µας. Χρειαζόµαστε στοιχεία τα οποία να αποδίνουν µε σαφήνεια την πραγµατικότητα ως προς την χρήση των νέων τεχνολογιών, ως προς τα προβλήµατα και τις ελλείψεις που εκδηλώνονται. Τα στοιχεία αυτά εξάλλου, µπορούν να αποτελούν τόσο σηµείο αναφοράς για τη χάραξη πολιτικής και στρατηγικής όσο και κεντρική πηγή πληροφόρησης για την πολιτεία και τους φορείς υλοποίησης και να διευκολύνουν έτσι στον καθορισµό ποσοτικών στόχων και στη διαµόρφωση µελλοντικής πολιτικής και στρατηγικής κατά την πορεία προς την Κοινωνία της Πληροφορίας. Επιπλέον, τα ευρήµατα της έρευνας επιτρέπουν την σύγκρισή τους, µε άλλα λόγια επιτρέπουν την ισότιµη συµµετοχή και συνεισφορά της Ελλάδας στα αντίστοιχα όργανα και οµάδες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διεθνών οργανισµών όπως ο ΟΟΣΑ. Η ανάπτυξη συνεπώς κατάλληλων και αποτελεσµατικών µηχανισµών µέτρησης παρακολούθησης της πορείας προς την Κοινωνία της Πληροφορίας, στα χέρια όλων των πολιτών, συµβάλει ενεργά στην ανάπτυξη της Κοινωνίας της Πληροφορίας σε εθνικό επίπεδο. Από τα ευρήµατα της Έρευνας το 2002 προκύπτει ότι άρχισαν πλέον να καταγράφονται τα αποτελέσµατα από τα µέτρα που προωθούνται στο πλαίσιο του Προγράµµατος για την Κοινωνία της Πληροφορίας και που αγγίζουν όλους τους τοµείς τους δηµόσιου και του ιδιωτικού τοµέα. Η επέκταση της χρήσης του ιαδικτύου και η διάχυση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών στις επιχειρήσεις, στη δηµόσια διοίκηση, στην εκπαίδευση, στο σπίτι, σε όλες τις περιφέρειες της χώρας µας και για τις περισσότερες κοινωνικές οµάδες έχει αρχίσει να γίνεται µε γρήγορους ρυθµούς. Φέτος, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, είναι φανερό ότι το στοίχηµα της σύγκλισης της χώρας µας µε την Ευρωπαϊκή Ένωση µπορεί να κερδηθεί πολύ νωρίτερα απ ότι προηγούµενες εκτιµήσεις προσδιόριζαν. Ιδιαίτερη προσοχή αποδίδεται και θα αποδοθεί ακόµη περισσότερο στις κατηγορίες εκείνες του πληθυσµού που αντιµετωπίζουν τον κίνδυνο του ψηφιακού αποκλεισµού και της περιθωριοποίησης. Οι χώροι της εκπαίδευσης και των µικροµεσαίων επιχειρήσεων αναδεικνύονται και εξακολουθούν να παραµένουν ως οι κρίσιµοι χώροι δράσης για την πλήρη αξιοποίηση των ΤΠΕ από ολόκληρη την ελληνική κοινωνία και την υλοποίηση όλων των προφανών θετικών επιδράσεων τους στη αύξηση της παραγωγικότητας, στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, στην ευηµερία και στη διεύρυνση της θεώρησης των πολιτών της για τον κόσµο. 4

Εθνική Έρευνα για τις Νέες Τεχνολογίες και την Κοινωνία της Πληροφορίας 2002 Θόδωρος Καρούνος, Προϊστάµενος ιαχειριστικής Αρχής του Ε.Π. «Κοινωνία της Πληροφορίας», mailto:t.karounos@infosoc.gr Λίνα Γουσίου, Σύµβουλος Έρευνας και Τεχνικο-οικονοµικών Μελετών Ε ΕΤ, lina@grnet.gr 5

Πίνακας Περιεχοµένων Πρόλογος του Υπουργού Οικονοµίας και Οικονοµικών κ. Ν. Χριστοδουλάκη... 2 Εισαγωγή του Γιάννη Καλογήρου Ειδικού Γραµµατέα Κοινωνίας της Πληροφορίας... 4 1. Ταυτότητα της Έρευνας... 7 1.1 Στόχοι της έρευνας... 7 1.2 Μεθοδολογία της έρευνας... 7 2. Βασικά συµπεράσµατα της Έρευνας 2002... 9 3. Σύνοψη αποτελεσµάτων της έρευνας... 9 4. Αποτελέσµατα της έρευνας για το σύνολο του πληθυσµού πάνω από 15 ετών... 13 4.1 Βασικά Ποσοστά και Μεγέθη... 13 4.2 Χρήση Η/Υ και Internet... 14 4.3 Λόγοι µη χρήσης Η/Υ και Internet... 17 4.4 Κίνητρα για χρήση Η/Υ και Internet... 18 4.5 Προοπτικές ανάπτυξης στη κατοχή Η/Υ και συνδέσεων Internet από τα νοικοκυριά τους επόµενους έξι µήνες... 19 4.6 Γενικότερες στάσεις και αντιλήψεις των Ελλήνων για τις νέες τεχνολογίες... 21 5. Εξέλιξη χρήσης Η/Υ και Internet στην Ελλάδα και ΕΕ... 23 5.1 Γενικός πληθυσµός... 23 5.2 Νοικοκυριά... 24 6. Αποτελέσµατα της Έρευνας για οµάδες µε διαφορετικά δηµογραφικά χαρακτηριστικά... 26 6.1 Κατά φύλο... 26 6.2 Κατά ηλικιακή κατηγορία... 26 6.3 Κατά επίπεδο εκπαίδευσης... 27 6.4 Κατά µηνιαίο οικογενειακό εισόδηµα... 28 6.5 Κατά θέση στην απασχόληση... 30 6.5.1 Κατά µέγεθος επιχείρησης... 30 6.5.2 Κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας... 31 6.6 Κατά αστικότητα... 31 6.7 Κατά γεωγραφική περιοχή... 32 7. Σύγκριση αποτελεσµάτων Έρευνας µε άλλες έρευνες... 33 7.1 Σύγκριση µε Flash Eurobarometer 125... 33 7.2 Σύγκριση µε έρευνα ΕΣΥΕ... 34 6

1. Ταυτότητα της Έρευνας Η Εθνική Έρευνα για τις Νέες Τεχνολογίες και την Κοινωνία της Πληροφορίας (εφεξής η Έρευνα) στην Ελλάδα πραγµατοποιήθηκε το 2002 για δεύτερη συνεχή χρονιά. Η Έρευνα, η οποία αφορά στον γενικό πληθυσµό της χώρας, χρηµατοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα «Κοινωνία της Πληροφορίας», Υπουργείο Οικονοµίας και Οικονοµικών, σχεδιάσθηκε από το Ε ΕΤ και υλοποιήθηκε από την εταιρεία VPRC. Το Ε ΕΤ στο πλαίσιο του e-βusiness forum έχει επίσης την ευθύνη για άλλες δύο έρευνες µε θέµα τις νέες τεχνολογίες. Την έρευνα στις ΜΜΕ µε δείγµα 1.800 επιχειρήσεων, και την έρευνα στις 500 µεγαλύτερες επιχειρήσεις της χώρας που απευθύνεται στα διευθυντικά στελέχη των τµηµάτων πληροφορικής. 1.1 Στόχοι της έρευνας Οι βασικοί στόχοι της φετινής έρευνας παρέµειναν ίδιοι µε τους στόχους της προηγούµενης, δηµιουργώντας ιστορική συνέχεια και διατηρώντας την συγκρισιµότητα των βασικών µεγεθών. Οι στόχοι αυτοί είναι: Η διερεύνηση της διάδοσης και της χρήσης του προσωπικού Η/Υ, του Internet και της κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα και η αποτύπωση της σηµερινής κατάστασης. Η καταγραφή και παρακολούθηση του ψηφιακού χάσµατος τόσο µεταξύ διαφορετικών πληθυσµιακών οµάδων της χώρας όσο και συγκριτικά µε άλλες χώρες. Η χρήση Internet στους χώρους της εκπαίδευσης και των µικροµεσαίων επιχειρήσεων, οι οποίοι αποτελούν νευραλγικούς τοµείς για την ανάπτυξη της ψηφιακής οικονοµίας και της Κοινωνίας της Πληροφορίας στον ελληνικό χώρο. Παράλληλα όµως, η φετινή έρευνα λαµβάνοντας υπόψη τα αποτελέσµατα της προηγούµενης έρευνας και τις εξελίξεις στην αντίστοιχη διεθνή ερευνητική βιβλιογραφία επέκτεινε σηµαντικά τους άξονες διερεύνησης, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. ύο βασικοί νέοι άξονες είναι: Η διερεύνηση και αποτύπωση κυρίαρχων απόψεων, αντιλήψεων και στάσεων της σύγχρονης ελληνικής Κοινής Γνώµης απέναντι στις νέες τεχνολογίες, τόσο µεταξύ των χρηστών όσο και µεταξύ των µη-χρηστών ΤΠΕ. Η καταγραφή όλων των ατόµων που ανήκουν στα νοικοκυριά των ερωτηθέντων για τα οποία λαµβάνονται δείκτες χρήσης Η/Υ, Internet και κινητού τηλεφώνου. 1.2 Μεθοδολογία της έρευνας Το µέγεθος του δείγµατος ήταν 2.464 νοικοκυριά 1 για τα οποία απογράφηκαν συνολικά 8.030 άτοµα. Οι 2.464 ερωτώµενοι της έρευνας, ηλικίας 15 ετών και άνω, -πέραν του ερωτηµατολογίου- έδωσαν, σε ξεχωριστό έντυπο, συµπληρωµατικές πληροφορίες και για κάθε ένα από τα υπόλοιπα µέλη του νοικοκυριού τους, τα οποία ανέρχονται σε 5.566 άτοµα (δηλαδή συνολικά 8.030 άτοµα), αναφορικά ως προς τις ακόλουθες µεταβλητές: 1) φύλο, 2) ηλικία, 3) εκπαίδευση, 4) χρήση Η/Υ, 5) χρήση Internet, 6) χρήση κινητού τηλεφώνου. Η συλλογή των δεδοµένων πραγµατοποιήθηκε µε προσωπικές συνεντεύξεις (face to face) και χρήση δοµηµένου ερωτηµατολογίου στα νοικοκυριά των ερωτωµένων. Η χρονική διάρκεια της συνέντευξης ανέρχεται κατά µέσο όρο σε 19 λεπτά. Η δειγµατοληψία ήταν πολυσταδιακή, στρωµατοποιηµένη και αντιπροσωπευτική του συνολικού πληθυσµού της χώρας 2. Η έρευνα πεδίου διεξήχθη κατά το χρονικό διάστηµα 30 Ιουλίου έως 27 Σεπτεµβρίου 2002. Η συλλογή δεδοµένων διεκόπη στο διάστηµα 5 έως 25 Αυγούστου και συνεχίστηκε από 26 Αυγούστου και µετά. 1 Ως δειγµατοληπτικό πλαίσιο της Έρευνας χρησιµοποιήθηκε η απογραφή πληθυσµού της ΕΣΥΕ, του 1991. Ο πληθυσµός αναφοράς της Έρευνας ( άτοµα ηλικίας 15 ετών και άνω) ανέρχεται σε 8.285.033 άτοµα για το 1991. Με βάση όµως, τα νεότερα στοιχεία της πρόσφατης απογραφής του 2001 που ανακοινώθηκαν, ο πληθυσµός της χώρας 15 ετών και άνω υπολογίζεται σε 8.833.865 άτοµα. 2 Για άτοµα ηλικίας 15 ετών και άνω. 7

Το µέγεθος του δείγµατος που χρησιµοποιήθηκε δίνει επαρκείς αριθµητικές βάσεις που επιτρέπουν την εξαγωγή συµπερασµάτων: α) τόσο στο επίπεδο των γεωγραφικών περιφερειών της χώρας, συµπεριλαµβανοµένων των νήσων του Ιονίου και του Αιγαίου και β) όσο και στο επίπεδο ιδιαίτερων υπο-οµάδων του πληθυσµού που παρουσιάζουν ειδικό ενδιαφέρον. Η ανάλυση των δεδοµένων µε βάση το πρώτο επίπεδο, αποτυπώνει τις διαφοροποιήσεις που εµφανίζονται στις νέες τεχνολογίες στις επιµέρους γεωγραφικές περιοχές της χώρας (π.χ. Ήπειρος, Κρήτη, Μακεδονία, ΠΣ Πρωτεούσης κ.λπ.). Η ανάλυση των δεδοµένων µε βάση το δεύτερο επίπεδο, αποτυπώνει τις διαφοροποιήσεις που εµφανίζονται κατά φύλο, ηλικία, µορφωτικό επίπεδο, εισοδηµατικό επίπεδο κ.λπ. Στο σηµείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί η σηµαντική µεθοδολογική διαφοροποίηση της παρούσας Εθνικής Έρευνας από τις αντίστοιχες έρευνες που διεξάγονται στις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες (συµπεριλαµβανοµένης και της Ελλάδας) για λογαριασµό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (INFSO General Directorate). Πιο συγκεκριµένα, οι έρευνες που διεξάγονται από το Ευροβαρόµετρο (Eurobarometer οι οποίες οργανώνονται και διαχειρίζονται από το PRESS General Directorate Unit B/1) και οι οποίες αποτελούν σηµείο αναφοράς για όλα τα συγκριτικά ευρωπαϊκά µεγέθη, βασίζονται σε τηλεφωνικές συνεντεύξεις και απευθύνονται σε δείγµα που ανέρχεται περίπου σε 2.000 άτοµα. Σε τηλεφωνικές συνεντεύξεις βασίζεται επίσης και ή έρευνα που διεξήχθη από την ΕΣΥΕ το πρώτο τρίµηνο του 2002, µε δείγµα ατόµων που ανέρχεται σε 4.032. Πέρα από τη βασική αυτή µεθοδολογική διαφοροποίηση, το δεύτερο σηµαντικότερο θέµα ως προς την µεθοδολογία αφορά στις εφαρµοζόµενες τεχνικές δειγµατοληψίας. Στα δηµοσιευµένα στοιχεία του Ευροβαρόµετρου δεν υπάρχει αναλυτική περιγραφή της δειγµατοληπτικής µεθόδου για κάθε χώρα και εποµένως δεν µπορεί να αξιολογηθεί η αντιπροσωπευτικότητα του εθνικού δείγµατος για την κάθε χώρα χωριστά καθώς και η συγκρισιµότητα των αντίστοιχων στοιχείων µεταξύ των χωρών. Για την εξαγωγή συµπερασµάτων στο επίπεδο αυτό απαιτείται αναλυτικότερη περιγραφή των δειγµατοληπτικών σχεδίων και των µεθόδων στάθµισης των αποτελεσµάτων που εφαρµόζονται µεταξύ των χωρών. Σηµειώνεται επίσης, ότι και το δείγµα της έρευνας ΕΣΥΕ αποτελείται από ένα από τα έξι περιστρεφόµενα δείγµατα της Έρευνας Εργατικού υναµικού 2 ου και 4 ου τριµήνου 2001. Χρειάζεται διερεύνηση το κατά πόσο ένα δείγµα σχεδιασµένο για τους παραπάνω σκοπούς πληροί και τους όρους αντιπροσωπευτικότητας που απαιτούνται για µια έρευνα εισαγωγής νέων τεχνολογιών στον γενικό πληθυσµό της Ελλάδας. Το Ε ΕΤ και η VPRC από κοινού πιστεύουν ότι ο τρόπος διεξαγωγής και η εφαρµοζόµενη δειγµατοληψία της παρούσας έρευνας αποτελούν την βέλτιστη δυνατή µεθοδολογική προσέγγιση για έρευνες παρόµοιου αντικειµένου, περιοριζόµενη µόνο από το βαθµό πρόσβασης στα πλέον πρόσφατα και αξιόπιστα στοιχεία απογραφής του πληθυσµού της Ελλάδας. Ο παράγοντας αυτός αντιµετωπίστηκε µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο στη βάση της ερευνητικής εµπειρίας των δύο φορέων καθώς και όλων των διαθέσιµων πρόσφατων στοιχείων από κάθε δυνατή πηγή µε αποτέλεσµα τα στοιχεία που προκύπτουν από τη παρούσα έρευνα να θεωρούνται αξιόπιστα και αντιπροσωπευτικά για την Ελλάδα. Εποµένως, όλα τα συγκριτικά µεγέθη που θα παρουσιαστούν στο παρακάτω κείµενο, τόσο ως προς τα συνολικά ευρωπαϊκά µεγέθη, αλλά κυρίως ως προς τα αναφερόµενα για την Ελλάδα µεγέθη από το Ευροβαρόµετρο και την ΕΣΥΕ θα πρέπει να αξιολογηθούν κάτω από το πρίσµα όλων των παραπάνω επισηµάνσεων για την εξαγωγή των σχετικών συµπερασµάτων. 8

2. Βασικά συµπεράσµατα της Έρευνας 2002 Τα αποτελέσµατα της Εθνικής Έρευνας για τις Νέες Τεχνολογίες και την Κοινωνία της Πληροφορίας 2002 δείχνουν ότι η χρήση των νέων τεχνολογιών πληροφορίας στον γενικό πληθυσµό αυξάνεται µε γρήγορους ρυθµούς: o στο σύνολο της χώρας o στις διαφορετικές οµάδες του πληθυσµού και o σε όλες τις γεωγραφικές περιφέρειες Η χρήση Internet στον πληθυσµό αυξήθηκε σχεδόν 10 ποσοστιαίες µονάδες έναντι του 2001 (19,3% έναντι 10,15%) και φαίνεται να βρίσκεται πλέον σε φάση απογείωσης. Ιδιαίτερα ενθαρρυντική είναι επίσης και η προκύπτουσα δυναµική για την κατοχή Η/Υ και σύνδεσης Internet σε επίπεδο νοικοκυριού. Το 2002, ένα στα τρία νοικοκυριά κατέχει Η/Υ, ενώ δύο στα δεκαπέντε νοικοκυριά έχουν σύνδεση Internet. Παρά το γεγονός ότι η χώρα µας βρίσκεται σηµαντικά πίσω από τους αντίστοιχους µέσους βαθµούς διείσδυσης της ΕΕ, οι προβλεπόµενοι ρυθµοί αύξησης των παραπάνω µεγεθών για το επόµενο εξάµηνο έχουν ιδιαίτερα ενθαρρυντική δυναµική ως προς τη µείωση του παρατηρούµενου χάσµατος µε την ΕΕ τόσο στο γενικό πληθυσµό όσο και στα νοικοκυριά. Η χρήση Η/Υ και Internet παρουσίασε ανοδική πορεία σε όλες ανεξαρτήτως τις γεωγραφικές περιφέρειες τις χώρας και τις διαφορετικές οµάδες του πληθυσµού. Συνολικά, για το 2002, παρατηρείται τάση µείωσης του ψηφιακού χάσµατος 3 τόσο ανάµεσα σε διαφορετικές οµάδες του ελληνικού πληθυσµού, αλλά και της Ελλάδας έναντι της ΕΕ. Η χρήση Η/Υ και Internet εξαπλώνεται στο σπίτι, στην εργασία, στο σχολείο και σε άλλους χώρους, ενώ αυξάνεται και ο αριθµός των διαφορετικών εφαρµογών τις οποίες υιοθετούν οι χρήστες. Η χρήση νέων ΤΠΕ, εκτός της κινητής τηλεφωνίας, βρίσκεται ακόµα σε αρχικά στάδια ανάπτυξης στην Eλλάδα συγκριτικά µε άλλες ανεπτυγµένες χώρες. Μεγάλες κατηγορίες πληθυσµού (άτοµα µεγαλύτερης ηλικίας, πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης, συνταξιούχοι, νοικοκυρές) δεν φαίνεται να ακολουθούν ακόµα τις εξελίξεις αυτές. Η σταδιακή προσέλκυση και των οµάδων αυτών, µέσω ενηµέρωσης και ανάπτυξης κατάλληλων προγραµµάτων κατάρτισης και εφαρµογών, θα µπορέσει να διατηρήσει και να επιταχύνει τη σηµερινή δυναµική, ώστε επίπεδα χρήσης ΤΠΕ στην Ελλάδα να συγκλίνουν προς τα µεγέθη που απαιτούνται στην Κοινωνία της Πληροφορίας. Οι χώροι της εκπαίδευσης και των µικροµεσαίων επιχειρήσεων αναδεικνύονται και εξακολουθούν να παραµένουν κρίσιµοι χώροι δράσης για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της χώρας. 3. Σύνοψη αποτελεσµάτων της έρευνας Η χρήση Η/Υ και Internet και κινητής τηλεφωνίας το 2002 παρουσίασε εντυπωσιακούς ρυθµούς αύξησης έναντι του 2001. Ένας στους τρεις Έλληνες σήµερα κάνει χρήση Η/Υ, ένας στους πέντε κάνει χρήση Internet, ενώ σχεδόν επτά στους δέκα κάνουν χρήση κινητού τηλεφώνου). Το ποσοστό χρηστών του Internet αυξήθηκε στο 19,3% του πληθυσµού, αύξηση κατά 10 σχεδόν ποσοστιαίων µονάδων έναντι του 2001. Η χρήση του Internet στην Ελλάδα φαίνεται να βρίσκεται σε φάση απογείωσης. 3 Ορισµός ψηφιακού χάσµατος: το πηλίκο της διαφοράς των ποσοστών διείσδυσης Internet της υψηλότερης κατηγορίας από την χαµηλότερη κατηγορία προς το µέσο όρο διείσδυσης για ολόκληρη την οµάδα. Εξαίρεση για το 2002 αποτελεί η αύξηση του χάσµατος κατά φύλο. 9

Το ποσοστό των χρηστών Η/Υ που κάνει και χρήση Internet αυξήθηκε στο 67% το 2002 έναντι 50% το 2001 παρουσιάζοντας τάση γρήγορης σύγκλισης προς το 100%. Ο διπλάσιος σχεδόν ρυθµός αύξησης της χρήσης Internet έναντι του ρυθµού αύξησης της χρήσης Η/Υ οφείλεται, αφενός στην επεκτατική επίδραση της αύξησης χρήσης των Η/Υ και αφετέρου στην εντατική επίδραση της αύξησης του ποσοστού της χρήσης Internet προς τη χρήση Η/Υ. 2,2% των χρηστών κινητού τηλεφώνου χρησιµοποιεί και υπηρεσίες WAP (το αντίστοιχο ποσοστό ήταν µικρότερο της µονάδας το 2001). Το ποσοστό αυτό είναι άξιο προσοχής παρά το µικρό του ακόµη µέγεθος, γιατί οι υπηρεσίες τύπου WAP µπορεί να αποτελέσουν έναν από τους εναλλακτικούς παράγοντες για την µαζικοποίηση της χρήσης Internet στην Ελλάδα. Οι Έλληνες ενδιαφέρονται αρκετά έως πολύ για τις υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας νέας γενιάς: τρεις στους δέκα Έλληνες για πληροφορίες γεωγραφικής θέσης µέσω συστήµατος gps; τρεις στους δεκατρείς Έλληνες για αποστολή και λήψη φωτογραφιών και ήχου (ems)και υπηρεσίες εικονοτηλεδιάσκεψης; δύο στους έντεκα Έλληνες για σύνδεση µε Η/Υ σε ταχύτητες gprs, ενώ δύο στους δώδεκα Έλληνες για σύνδεση µε Η/Υ σε ακόµα µεγαλύτερες ταχύτητες. Επτά περίπου Έλληνες στους δέκα δήλωσαν ότι θεωρούν το κινητό τηλέφωνο αρκετά έως πολύ σηµαντικό για τους ίδιους προσωπικά, ποσοστό το οποίο σχεδόν συµπίπτει µε το ποσοστό κατόχων κινητού τηλεφώνου στον πληθυσµό. Η ηλικιακή κατηγορία 15-24 χρησιµοποιεί Η/Υ και Internet περισσότερο από κάθε άλλη ηλικιακή ή άλλη κατηγορία του πληθυσµού. Το 2002 έξι στους 10 νέους της κατηγορίας αυτής χρησιµοποιεί Η/Υ, ενώ πέντε στους έντεκα χρησιµοποιούν το Internet. Για τους φοιτητές τα αντίστοιχα ποσοστά είναι οκτώ στους δέκα και 6 έξι στους έντεκα. Αξιοσηµείωτα είναι τα και τα ποσοστά χρήσης Η/Υ στις ηλικιακές κατηγορίες 5-9 και 10-14 ετών 4. ύο στα δεκατρία παιδιά ηλικίας 5-9 ετών χρησιµοποιούν H/Y, ενώ πέντε στα έντεκα παιδιά ηλικίας 10-14 ετών χρησιµοποιούν Η/Υ και τέσσερα στα έντεκα χρησιµοποιούν Internet. Εµφανίζονται σηµαντικές διαφορές στην χρήση Internet στην Ελλάδα µεταξύ των διαφορετικών οµάδων του πληθυσµού ανάλογα µε το επίπεδο εισοδήµατος, το επίπεδο εκπαίδευσης, το µέγεθος της επιχείρησης κ.τλ., καθώς επίσης περιφερειακές και ενδοπεριφερειακές ανισότητες. Όµως παρατηρούνται δύο γενικές τάσεις: πρώτον, η διείσδυση Internet αυξάνεται σε όλο το εύρος των υποκατηγοριών µιας οµάδας και δεύτερον οι υποκατηγορίες µε την χαµηλότερη διείσδυση το 2001 τείνουν να παρουσιάζουν υψηλότερους ρυθµούς αύξησης το 2002 από τον µέσο ρυθµό αύξησης. Το αποτέλεσµα των δύο αυτών τάσεων είναι ότι παρά τις διαφοροποιήσεις υπάρχει αξιοσηµείωτη τάση µείωσης του ψηφιακού χάσµατος σε διαφορετικές δηµογραφικές κατηγορίες. Το επίπεδο εκπαίδευσης αποτελεί βασικό προσδιοριστικό παράγοντα για την χρήση Η/Υ και Internet. Η µεγάλη ώθηση στον φετινό ρυθµό αύξησης οφείλεται κατά κύριο λόγο σε άτοµα µε δευτεροβάθµιο επίπεδο εκπαίδευσης. ύο στα δέκα άτοµα δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης και τέσσερα στα δέκα άτοµα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης είναι χρήστες Internet. Από τον οικονοµικά ενεργό πληθυσµό, οι εργαζόµενοι σε πολύ µικρές επιχειρήσεις (1-5 ατόµων) παρουσίασαν σηµαντικούς ρυθµούς αύξησης στη χρήση Η/Υ και Internet µειώνοντας το χάσµα µε τους εργαζόµενους σε επιχειρήσεις µε περισσότερους 4 Πρέπει να σηµειωθεί όµως, ότι τα ποσοστά για τις ηλικιακές κατηγορίες κάτω των 15 ετών πρέπει να θεωρούνται ως ενδεικτικά και όχι ως αντιπροσωπευτικά των αντίστοιχων πληθυσµών. Τα ποσοστά αυτά προκύπτουν για πρώτη φορά από τις απαντήσεις των 2.464 ερωτώµενων σχετικά µε τα υπόλοιπα µέλη του νοικοκυριού τους και δείχνουν σαφώς την τάση για ιδιαίτερα αυξηµένη διείσδυση των νέων τεχνολογιών στις ηλικίες αυτές. 10

εργαζόµενους. ύο στα δεκαπέντε άτοµα που εργάζονται σε πολύ µικρές επιχειρήσεις χρησιµοποιούν Internet το 2002, έναντι ενός στα δεκαεπτά άτοµα το 2001. Οι χρήστες Η/Υ και Internet στις ηµιαστικές και αγροτικές περιοχές παρουσίασαν υψηλούς ρυθµούς αύξησης έναντι του 2001 µειώνοντας το χάσµα µε τις αστικές περιοχές. Γενικά παρουσιάζεται τάση σύγκλισης των ποσοστών χρήσης ΤΠΕ τόσο σε επίπεδο αστικότητας, όσο και σε περιφερειακό επίπεδο, καθώς περιφέρειες µε χαµηλά ποσοστά διείσδυσης το 2001 παρουσιάζουν υψηλότερους ρυθµούς αύξησης το 2002. Εξαίρεση στις παραπάνω τάσεις αποτελεί η αύξηση του ψηφιακού χάσµατος κατά φύλο. Το 2002, τρεις στους δώδεκα άντρες χρησιµοποιούν Internet στην Ελλάδα, ενώ για τις γυναίκες το αντίστοιχο ποσοστό είναι δύο στις δεκατέσσερις. Τρεις στους έντεκα Έλληνες δηλώνουν ως κυριότερο λόγο χρήσης Η/Υ την διασκέδαση/ψυχαγωγία/ηλεκτρονικά, τρεις στους δώδεκα την εργασία, και τρεις τους δεκατέσσερις χρήστες το Internet και το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο. Από τους Έλληνες που χρησιµοποιούν Η/Υ κυρίως για εργασία, οι τέσσερις στους δέκα δηλώνουν ότι κάνουν χρήση Η/Υ για εργασία και στο σπίτι, ενώ µόνο ο ένας στους δέκα δηλώνει ότι χρησιµοποιεί το Internet για να στείλει την εργασία που κάνει στο σπίτι σε άλλο χώρο εργασίας, σε συνεργάτες ή σε πελάτες. Από τους Έλληνες που χρησιµοποιούν Η/Υ ο ένας στους δύο κάνει καθηµερινή χρήση, Ο µέσος όρος ωρών χρήσης Η/Υ την εβδοµάδα στο σύνολο των χρηστών ανέρχεται σε 14,2 ώρες. Έξι στους δέκα χρήστες Η/Υ έµαθε να χρησιµοποιεί Η/Υ µε δική του πρωτοβουλία (µόνος ή µε βοήθεια φίλων ή συναδέλφων στο σπίτι ή στη δουλειά ή σε εκπαιδευτικό σεµινάριο µε δικά του έξοδα) ενώ τρεις στους δέκα δήλωσαν ότι έµαθαν στο σχολείο/πανεπιστήµιο. Ιδιαίτερα χαµηλό είναι το ποσοστό των χρηστών που έµαθε Η/Υ σε εκπαιδευτικά σεµινάρια µε έξοδα του εργοδότη (ένας στους είκοσι ένα χρήστες), ενώ ακόµα χαµηλότερο είναι το ποσοστό των χρηστών που έµαθε µέσω κάποιου προγράµµατος κατάρτισης - ΟΑΕ, ΚΕΚ, κ.α.- (ένας στους εξήντα επτά χρήστες). Οι Έλληνες χρησιµοποιούν στο Internet για ένα αυξανόµενο αριθµό εφαρµογών. ύο στους δέκα χρήστες δηλώνουν ως κυριότερο λόγο χρήσης το e-mail, ενώ το ίδιο περίπου ποσοστό δηλώνει ως κύριο λόγο την αναζήτηση πληροφοριών για προϊόντα και υπηρεσίες ή ψυχαγωγία. ύο στους δεκαπέντε δηλώνουν κύριο λόγο χρήσης την ενηµέρωση (νέα, καιρό, αθλητικά). Ένας στους 62 δηλώνει ως κύριο λόγο χρήσης τις αγορές προϊόντων/υπηρεσιών, ενώ στα ίδια επίπεδα βρίσκονται και µια σειρά άλλων εφαρµογών (π.χ. τραπεζικές συναλλαγές, χρήση υπηρεσιών δηµοσίου κα). Είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι, παρά τη µικρή διείσδυση που εµφανίζουν σήµερα, έχει αυξηθεί σηµαντικά ο αριθµός των δραστηριοτήτων για τις οποίες γίνεται πλέον καταγραφή χρήσης στον γενικό πληθυσµό. Αναµένεται ότι η εξέλιξη αυτή θα δώσει περαιτέρω ώθηση στην δυναµική ανάπτυξης της χρήσης του Internet στην Ελλάδα, παράλληλα µε τη βελτίωση της παροχής τέτοιου είδους υπηρεσιών στο Internet. Από τους Έλληνες που χρησιµοποιούν Internet, τρεις στους έντεκα κάνει καθηµερινή χρήση. Ο µέσος όρος ωρών χρήσης Internet την εβδοµάδα στο σύνολο των χρηστών ανέρχεται σε 6,3 ώρες. Οι έξι στους δέκα Έλληνες που δεν χρησιµοποιούν Η/Υ δηλώνουν ως κύριο λόγο ότι δεν το χρειάζονται ή ότι δεν τους ενδιαφέρει, ενώ τρεις στους δέκα απαντούν ότι δεν έχουν ασχοληθεί ποτέ µε Η/Υ. Βασικός ανασταλτικός παράγοντας χρήσης Η/Υ σε αυτή τη φάση δεν φαίνεται να είναι κάποιου είδους τεχνοφοβία ή θέµα κόστους αλλά είναι κυρίως θέµα άγνοιας ή έλλειψης κατάλληλων εφαρµογών που θα µπορούσαν να προσελκύσουν το ευρύ κοινό, που αποτελείται κυρίως από αυτές τις οµάδες που πληθυσµού που δεν συµµετέχουν στη χρήση των ΤΠΕ σήµερα. Το συµπέρασµα αυτό επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι στην παρουσίαση εναλλακτικών κινήτρων που θα µπορούσαν να τους ωθήσουν στη χρήση Η/Υ σχεδόν 11

έξι στους δέκα Έλληνες απάντησαν ότι τίποτα δεν θα τους έκανε να ενδιαφερθούν για τη χρήση Η/Υ. Από τους Έλληνες που χρησιµοποιούν Η/Υ αλλά όχι Internet, οι τρεις στους δέκα απάντησαν ως κύριο λόγο µη χρήσης την έλλειψη σύνδεσης στο Ιnternet. Πέντε στους δέκα ανέφεραν είτε ότι δεν το χρειάζονται, είτε ότι δεν τους ενδιαφέρει, είτε ότι δεν έχουν ασχοληθεί ποτέ µε το Internet. Στο θέµα αυτό οι χρήστες Η/Υ που δεν χρησιµοποιούν Internet φαίνεται να παρουσιάζουν παρόµοια στάση µε αυτή των µη χρηστών Η/Υ. Όµως η παραπάνω κατηγορία διαφοροποιείται σηµαντικά από τους µη χρήστες Η/Υ στο ότι οι δέκα στους έντεκα εξεδήλωσαν θετική προδιάθεση στη παρουσίαση εναλλακτικών κινήτρων που θα τους ωθούσε στη χρήση Internet. Ένας στους δέκα δήλωσε ως κύριο λόγο τη χρήση e-mail, ενώ περίπου 3 στους δέκα δήλωσαν ως λόγο την ενηµέρωση ή την αναζήτηση πληροφοριών. Αξιοσηµείωτο είναι το γεγονός ότι τα ποσοστά των ατόµων που δηλώνουν ως κύριο ενδιαφέρον τη χρήση υπηρεσιών όπως αγορές προϊόντων/υπηρεσιών, αναζήτηση εργασίας, αναζήτηση πληροφοριών για υπηρεσίες του ηµοσίου, χρήση υπηρεσιών δηµοσίου και αναζήτηση πληροφοριών για υγεία/περίθαλψη, είναι δύο µε τρεις φορές µεγαλύτερα από τα αντίστοιχα ποσοστά αυτών που δηλώνουν τις υπηρεσίες αυτές ως κύριο λόγο χρήσης Internet σήµερα. Από τα νοικοκυριά που δεν κατέχουν Η/Υ σήµερα, ένα στα δώδεκα εξεδήλωσε την πρόθεση απόκτησης Η/Υ µέσα στο επόµενο εξάµηνο, γεγονός που µπορεί να έχει ως αποτέλεσµα την αύξηση κατοχής Η/Υ στα νοικοκυριά κατά 8 ποσοστιαίες µονάδες µέσα σε ένα µόνο εξάµηνο (από 29% σε 37% των νοικοκυριών, δηλ. προβλεπόµενος ρυθµός αύξησης για το επόµενο εξάµηνο 28%). Από τα νοικοκυριά που δεν έχουν σύνδεση Internet σήµερα, ένα στα δέκα εξεδήλωσε την πρόθεση απόκτησης σύνδεσης Internet µέσα στο επόµενο εξάµηνο, γεγονός που µπορεί να έχει ως αποτέλεσµα την αύξηση κατοχής σύνδεση Internet στα νοικοκυριά κατά 9 ποσοστιαίες µονάδες µέσα σε ένα µόνο εξάµηνο (από 13,4% σε 22%, δηλ. προβλεπόµενος ρυθµός αύξησης για το επόµενο εξάµηνο 63%). Τα ελληνικά νοικοκυριά συνδέονται στο Internet σήµερα σχεδόν αποκλειστικά µέσω τηλεφωνικής επιλογής (dial-up): το 78,4% συνδέεται µε απλή τηλεφωνική σύνδεση και ένα 19,4% µε σύνδεση ISDN. Τα νοικοκυριά που δηλώνουν ευρυζωνική πρόσβαση (ADSL) είναι µόλις 0,7%, ποσοστό που υστερεί σηµαντικά από τον αντίστοιχο µέσο όρο της EΕ (10% το 2002). Το 53% των νοικοκυριών που έχουν σύνδεση Internet σήµερα δήλωσε ότι ενδιαφέρεται αρκετά έως πολύ για σύνδεση σε ταχύτητες µεγαλύτερες του ISDN. 12

4. Αποτελέσµατα της έρευνας για το σύνολο του πληθυσµού πάνω από 15 ετών 4.1 Βασικά Ποσοστά και Μεγέθη Τα βασικά ποσοστά και µεγέθη που προκύπτουν από την Έρευνα για το σύνολο που πληθυσµού ηλικίας 15 ετών και άνω παρουσιάζονται συνοπτικά παρακάτω (σε παρένθεση το τυπικό σφάλµα των εκτιµήσεων): Χρήση Η/Υ στο γενικό πληθυσµό > 15 ετών: 2002: 28,9% => 2.552.987 Χρήστες (+/- 1,8) 2001: 20,0% => 1.766.773 Χρήστες (+/- 1,0) Μέσος όρος ορών χρήσης Η/Υ: 2002: 14,2 ώρες την εβδοµάδα Χρήση Internet στο γενικό πληθυσµό > 15 ετών: 2002: 19,3% => 1.704.936 Χρήστες (+/- 1,6) 2001: 10,1% => 892.220 Χρήστες (+/- 0,8) Μέσος όρος ορών χρήσης Internet: 2002: 6,3 ώρες την εβδοµάδα Ποσοστό χρηστών Internet στο σύνολο των χρηστών Η/Υ: 2002: 66,8% 2001: 50,0% Κατοχή προσωπικού κωδικού e-mail: 2002: 12,5% => 1.104.233 κωδικοί (+/- 1,3) 2001: 6,2% => 551.233 κωδικοί (+/- 0,6) Κατοχή προσωπικής συνδροµής στο Internet: 2002: 9,2% => 812.716 συνδροµές (+/- 1,1) 2001: 5,4% => 475.262 συνδροµές (+/-0,6) Kατοχή Η/Υ στα Νοικοκυριά: 2002: 29,2% => 935.520 Νοικοκυριά (+/- 1,8) Kατοχή σύνδεσης Internet στα Νοικοκυριά: 2002: 13,4% => 429.314 Συνδέσεις (+/- 1,3) Ποσοστό συνδέσεων Internet στο σύνολο των νοικοκυριών µε κατοχή H/Y: 2002: 45,9% Πρόθεση αγοράς Η/Υ στα Νοικοκυριά: 2002: 8,3% => 265.918 Νοικοκυριά (+/- 1,1) Πρόθεση σύνδεσης Internet στα Νοικοκυριά: 2002: 8,4% => 269.122 συνδέσεις (+/- 1,1) Κατοχή Κινητού Τηλεφώνου: 2002: 63,6% => 5.574.169 κάτοχοι (+/- 1,9 ) 2001: 49,8% => 4.399.265 κάτοχοι (+/- 1,3 ) Χρήση υπηρεσιών SMS 2002: 74,7% των κατόχων κινητού Χρήση υπηρεσιών WAP 2002: 2,2% των κατόχων κινητού, 1,4% του πληθυσµού => 123.674 χρήστες WAP Στη συνέχεια ακολουθεί αναλυτική περιγραφή των αποτελεσµάτων. 13

4.2 Χρήση Η/Υ και Internet ΤΟΠΟΣ ΧΡΗΣΗΣ Η/Υ ΚΑΙ INTERNET, 2002 Μόνο στο σπίτι 35,3% 33,7% Μόνο στη δουλειά 23,5% 22,1% Στο σπίτι και στη δουλειά 14,3% 17,3% Μόνο στο Σχολείο/Πανεπιστήµιο- ΤΕΙ/Βιβλιοθήκη 6,9% 9,5% Μόνο σε Internet cafe 2,7% 6,9% Στο σπίτι και στο Σχολείο/Πανεπιστήµιο-ΤΕΙ/Βιβλιοθήκη 6,5% 9,1% Στο σχολείο/πανεπιστήµιο-τει και σε Internet café Μόνο σε σπίτια φίλων/συγγενών Αλλού Στο σπίτι και σε Internet café Στη δουλειά και σε Ιnternet café Στη δουλειά και Σχολείο/Πανεπιστήµιο- ΤΕΙ/Βιβλιοθήκη 0,0% 0,8% 2,7% 1,5% 2,1% 0,8% 0,8% 1,1% 0,8% 0,3% 0,4% 0,6% % στο σύνολο Χρήστων Internet % στο σύνολο Χρήστων H/Y Το 28,9% (20,5%) 5 του πληθυσµού κάνει χρήση Η/Υ, παρουσιάζει δηλαδή µια αύξηση της τάξης του 43,8% έναντι του 2001. Από αυτούς το 35,3% (50%) κάνει χρήση Η/Υ αποκλειστικά στο σπίτι, το 23,5 (26%) αποκλειστικά στον εργασιακό χώρο, ενώ το 17,3% (22%) κάνει χρήση Η/Υ τόσο στο σπίτι όσο και στην εργασία. Οι παρατηρούµενες µειώσεις στα παραπάνω ποσοστά σε σχέση µε το 2001 είναι αποτέλεσµα της σχετικής αύξησης της χρήσης Η/Υ σε συνδυασµούς χώρων ή σε άλλους χώρους, γεγονός που υποδεικνύει αύξηση και στη διάχυση χρήσης Η/Υ. Αξιοσηµείωτη είναι η αύξηση της χρήσης µόνο στο σχολείο/παν/βιβλιοθ 6,9% (2%), ενώ ένα 9,1% κάνει χρήση στο σπίτι και το σχολείο 6. Συνολικά, το 71% δηλώνει ότι κάνει χρήση Η/Υ στο σπίτι. Ο συνολικός αριθµός των χρηστών Η/Υ υπολογίζεται σήµερα στην Ελλάδα σε 2.552.987 άτοµα, (+/-1,8%). Τοποθετείται δηλαδή µεταξύ 2.394.873 και 2.711.101 ατόµων. ΤΟΠΟΣ ΧΡΗΣΗΣ Η/Υ ΚΑΙ INTERNET, 2002 Σπίτι 63,1% 71,0% ουλειά 36,8% 41,7% Σχολείο/Πανεπιστήµιο- ΤΕΙ/Βιβλιοθήκη 17,4% 18,7% Internet cafe 4,9% 10,8% Αλλού 2,3% 2,9% % στο σύνολο Χρήστων Internet % στο σύνολο Χρήστων H/Y 5 Οι αριθµοί στις παρενθέσεις θα υποδεικνύουν τα αντίστοιχα µεγέθη για το 2001. 6 Πρέπει να σηµειωθεί και µια µεθοδολογική διαφοροποίηση στη διατύπωση της συγκεκριµένης ερώτησης για τους Η/Υ σε σχέση µε το 2001, η οποία περιλαµβάνει αύξηση των κατηγοριών των απαντήσεων και η οποία προέκυψε από την ανάγκη πιο ολοκληρωµένης κάλυψης και µεγαλύτερης συγκρισιµότητας µε τα αντίστοιχα αποτελέσµατα για τη χρήση Internet. 14

Το 19,3% (10,1%) του πληθυσµού κάνει χρήση Internet, αύξηση της τάξης του 91,1% έναντι του 2001. Η εκτίναξη αυτή του ρυθµού µεταβολής, και σε σύγκριση µε τα αντίστοιχα µεγέθη για τα έτη 2000/1999 και 2001/2000 που ήταν 33% και 38%, υποδηλώνει ότι η χρήση του Internet στην Ελλάδα φαίνεται να βρίσκεται σε φάση απογείωσης. Το 33,7 (50,2%) των χρηστών Ιnternet κάνει χρήση αποκλειστικά στο σπίτι, το 22,1 (22,5%) κάνει χρήση αποκλειστικά στη δουλειά, το 14,3% (14,5%) κάνει χρήση στο σπίτι και τη δουλειά, το 9,5% (5,2%) δηλώνει χρήση αποκλειστικά στο σχολείο/πανεπιστήµιο-τει/βιβλιοθήκη, το 6,5% στο σπίτι και το σχολείο, και ένα 6,9% (3,1%) µόνο σε Internet café. Είναι εµφανής και η διάχυση της χρήσης Ίντερνετ σε εναλλακτικούς χώρους. Συνολικά το 63% των χρηστών δηλώνει χρήση Ίντερνετ στο σπίτι. Το 66,8% (50%) των χρηστών Η/Υ κάνει και χρήση Internet, αύξηση της τάξης του 33% έναντι του 2001 (το ποσοστό των χρηστών Η/Υ που κάνει και χρήση Ιnternet γενικά θεωρείται ως δείκτης ωριµότητας ). Ο συνολικός αριθµός των χρηστών Internet υπολογίζεται σήµερα στην Ελλάδα σε 1.704.936 άτοµα, +/-1,6%. Τοποθετείται δηλαδή µεταξύ 1.567.278 και 1.842.594 ατόµων. Το 63,6% (49,8%) του πληθυσµού έχει κινητό τηλέφωνο, αύξηση της τάξης του 28% έναντι του 2001. Ο συνολικός αριθµός Ελλήνων κατόχων κινητού τηλεφώνου υπολογίζεται σε 5.574.169, +/-1,9%. Τοποθετείται δηλαδή µεταξύ 5.405.857 και 5.742.481. Το 26,8% (32,1%) δηλώνει σύνδεση Cosmote, το 18% (24,4%) σύνδεση Panafon/Vodafone, το 15,9 (15,1%) σύνδεση Telestet. Το 39,4 (28,3%) δηλώνει χρήση καρτοτηλεφώνων (Cosmocarta:14,9%/Α la carte:15,5%/b-free:9%), το οποίο σε συνδυασµό µε τις παρατηρούµενες παραπάνω µειώσεις στα µερίδια των συνδροµών, υποδηλώνει την τάση για την σχετική αύξηση του µεριδίου χρήσης καρτοτηλεφώνων. Τα συνολικά ποσοστά (συµπεριλαµβανοµένων των µεριδίων καρτοτηλεφώνων) είναι 41,7% για την Cosmote, 33.5% για Panafon/Vodafone και 24,9 για Telestet. Στην Ελλάδα εξακολουθεί να υπάρχει µεγάλο ποσοστό νέων χρηστών Η/Υ και Internet, αν και έχει αρχίσει να µειώνεται ως ποσοστό του συνόλου των χρηστών. Το 69% (71%) των χρηστών Η/Υ το 2002 χρησιµοποιεί Η/Υ τα τελευταία 5 έτη, και το 62% (75%) των χρηστών Internet άρχισε να χρησιµοποιεί Internet τα τελευταία 2 ετών. Στο διάγραµµα που ακολουθεί γίνεται µια συγκριτική παρουσίαση της χρονικής κατανοµής της χρήσης Η/Υ και Internet για το 2001 και 2002. ΧΡΟΝΟΣ ΧΡΗΣΗΣ Η/Υ ΚΑΙ ΙΝΤΕΡΝΕΤ 31% 29% 29% 33% 31% 30% 30% 2001 2002 26% 21% 20% 19% 21% 15% 11% 2001 13% 11% 8% 6% 2002 7% 5% Τελευταίο εξάµηνο Τελευταίο χρόνο Τελευταία δύο χρόνια 3-5 χρόνια πάνω από 5 χρόνια Η/Υ 2001 Η/Υ 2002 Internet 2001 Internet 2002 15

ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΛΟΓΟΙ ΧΡΗΣΗΣ Η/Υ, 2002 ιασκέδαση / Ψυχαγωγία / Ηλεκτρονικά παιχνίδια 27,7% Εργασία 24,4% Το Ίντερνετ και το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο (e-mail) 21,7% Τις εργασίες του σχολείου / Πανεπιστηµίου 14,9% Εκπαιδευτικά προγράµµατα / εκπαίδευση από απόσταση 5,9% Οργάνωση προσωπικών και οικογενειακών θεµάτων 3,2% Για όλους αυτούς τους λόγους 1,0% Άλλος λόγος 1,1% Γ/ Α 0,1% Μεταξύ των κυριότερων λόγων χρήσης Η/Υ αναφέρθηκαν η διασκέδαση/ψυχαγωγία/ηλεκτρονικά παιχνίδια, η εργασία, το Internet και το e-mail), ενώ δύο στους δεκατρείς χρήστες αναφέρουν ως κυριότερο λόγο χρήσης τις εργασίες για το σχολείο/πανεπιστήµιο. Από αυτούς που δηλώνουν ότι χρησιµοποιούν Η/Υ για εργασία, οι τέσσερις στους δέκα δηλώνουν ότι κάνουν χρήση Η/Υ για εργασία και στο σπίτι, ενώ µόνο ο ένας στους δέκα δηλώνει ότι χρησιµοποιεί το Internet για να στείλει την εργασία που κάνει στο σπίτι σε άλλο χώρο εργασίας, σε συνεργάτες ή σε πελάτες. Από τους Έλληνες που χρησιµοποιούν Η/Υ, ένας στους δύο κάνει καθηµερινή χρήση, ενώ οι υπόλοιποι το χρησιµοποιούν από µερικές (1-2 φορές) έως αρκετές (3-5 φορές) φορές την εβδοµάδα. Ο µέσος όρος ωρών χρήσης Η/Υ την εβδοµάδα ανέρχεται σε 14,2 ώρες. Η πλειοψηφία των χρηστών Η/Υ (έξι στους δέκα χρήστες) δηλώνει ότι έµαθε να χρησιµοποιεί Η/Υ µε δική του πρωτοβουλία (µόνος ή µε βοήθεια φίλων ή συναδέλφων στο σπίτι ή στη δουλειά ή σε εκπαιδευτικό σεµινάριο µε δικά του έξοδα). Περίπου τρεις στους δέκα δηλώνουν ότι έµαθαν στο σχολείο/πανεπιστήµιο. Ιδιαίτερα χαµηλό είναι το ποσοστό των χρηστών που έµαθε Η/Υ σε εκπαιδευτικά σεµινάρια µε έξοδα του εργοδότη (ένας στους είκοσι ένα χρήστες), ενώ ακόµα χαµηλότερο είναι το ποσοστό των χρηστών που έµαθε µέσω κάποιου προγράµµατος κατάρτισης - ΟΑΕ, ΚΕΚ, κ.α.- (ένας στους εξήντα επτά χρήστες). ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΛΟΓΟΙ ΧΡΗΣΗΣ INTERNET, 2002 Ηλεκτρονικό ταχυδροµείο (e-mail) 20,5% Ενηµέρωση (Νέα, Καιρός, Αθλητικά) Αναζήτηση πληροφοριών για προϊόντα και υπηρεσίες Αγορές προϊόντων / υπηρεσιών 1,6% 13,4% 19,1% Τραπεζικές συναλλαγές 1,2% Χρηµατιστηριακές συναλλαγές 0,6% Πρόσβαση σε δωρεάν λογισµικό 1,6% Εκπαίδευση 8,1% Ψυχαγωγία - παιχνίδια 10,6% Ψυχαγωγία - TV, Video 2,4% Ψυχαγωγία - µουσική 8,3% Τηλεφωνικές κλήσεις 0,4% Αναζήτηση εργασίας 1,5% Αναζήτηση πληροφοριών για υπηρεσίες ηµοσίου 3,3% Χρήση Υπηρ. ηµ. (Συναλ. Με Εφορία / TAXIS, ΙΚΑ, ήµους) 1,6% Αναζήτηση πληροφοριών για υγεία / περίθαλψη Chat Rooms 1,3% 4,4% Γ/ Α 0,2% 16

Οι Έλληνες χρησιµοποιούν στο Internet για ένα αυξανόµενο αριθµό εφαρµογών. Το 20,6% δηλώνει ως κυριότερο λόγο χρήσης το e-mail, ενώ το ίδιο περίπου ποσοστό δηλώνει ως κύριο λόγο την αναζήτηση πληροφοριών για προϊόντα και υπηρεσίες ή ψυχαγωγία. Το 13,4% δηλώνει κύριο λόγο χρήσης την ενηµέρωση (νέα, καιρό, αθλητικά), ενώ το 1,6% δηλώνει ως κύριο λόγο χρήσης τις αγορές προϊόντων/υπηρεσιών. Σε αυτά τα επίπεδα χρήσης βρίσκονται και µια σειρά άλλων εφαρµογών (π.χ. τραπεζικές συναλλαγές, χρήση υπηρεσιών δηµοσίου κα). Είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι, παρά τη µικρή διείσδυση που εµφανίζουν σήµερα, έχει αυξηθεί σηµαντικά ο αριθµός των δραστηριοτήτων για τις οποίες γίνεται πλέον καταγραφή χρήσης στον γενικό πληθυσµό. Αναµένεται ότι η εξέλιξη αυτή θα δώσει περαιτέρω ώθηση στην δυναµική ανάπτυξης της χρήσης του Internet στην Ελλάδα, παράλληλα µε τη βελτίωση της παροχής τέτοιου είδους υπηρεσιών στο Internet. Από τους Έλληνες που χρησιµοποιούν Internet, το 28% κάνει καθηµερινή χρήση (έναντι 35% το 2001), ενώ το 33% το χρησιµοποιεί µερικές φορές (1-2 φορές) την εβδοµάδα (έναντι 25% το 2001) και το 29% το χρησιµοποιεί αρκετές (3-5 φορές) φορές την εβδοµάδα (έναντι 27% το 2001). Σύµφωνα µε τον παρακάτω πίνακα καθοριστικός παράγοντας στη συχνότητα χρήσης του Internet είναι η έναρξη χρήσης του. Ποσοστό χρηστών που κάνει καθηµερινή χρήση το 2002 Έναρξη χρήσης Ιnternet Τα τελευταία 2 χρόνια 3 5 χρόνια Πάνω από 5 χρόνια 17,1% 36,9% 81,8% Ο µέσος όρος ωρών χρήσης Internet την εβδοµάδα ανέρχεται σε 6,3 ώρες. 4.3 Λόγοι µη χρήσης Η/Υ και Internet ΛΟΓΟΙ ΜΗ ΧΡΗΣΗΣ Η/Υ, 2002 εν το χρειάζοµαι 38,10% εν έχω ασχοληθεί ποτέ µε Η/Υ 28,40% εν µε ενδιαφέρει 20,60% εν υπάρχουν εφαρµογές για τις ανάγκες µου 4,30% Είναι ακριβός 4,10% Η χρήση του είναι δύσκολη 2,20% Άλλο 2,10% Γ/ Α 0,20% Το 58,7% των Ελλήνων που δεν χρησιµοποιούν Η/Υ δηλώνει ότι αυτό συµβαίνει γιατί δεν το χρειάζονται ή δεν τους ενδιαφέρει. Το 28,4% απαντά ότι δεν έχει ασχοληθεί ποτέ µε Η/Υ. Ένα 5% απαντά ότι δεν υπάρχουν εφαρµογές για τις ανάγκες του, ενώ το ίδιο περίπου ποσοστό απαντά ότι είναι ακριβός. Από τις απαντήσεις αυτές προκύπτει ότι σε αυτή τη φάση ο βασικός ανασταλτικός παράγοντας στη χρήση Η/Υ δεν είναι κάποιου είδους τεχνοφοβία ή θέµα κόστους αλλά κυρίως θέµα άγνοιας ή έλλειψης κατάλληλων εφαρµογών που θα µπορούσαν να προκαλέσουν το ενδιαφέρον του ευρέως κοινού, που 17

αποτελείται κυρίως από αυτές τις οµάδες που πληθυσµού που δεν συµµετέχουν στη χρήση των ΤΠΕ σήµερα. ΛΟΓΟΙ ΜΗ ΧΡΗΣΗΣ INTERNET, 2002 εν υπάρχει σύνδεση Ίντερνετ 30,9% εν το χρειάζοµαι 22,9% εν µε ενδιαφέρει 16,5% εν έχω ασχοληθεί ποτέ µε το Ίντερνετ 11,0% Είναι πολύ ακριβό 8,9% εν υπάρχει Η/Υ 2,5% Η χρήση του είναι δύσκολη 2,1% Υπάρχουν προβλήµατα µε τους ISP 0,4% Άλλος λόγος 3,4% Γ/ Α 1,3% Από τους Έλληνες που κάνουν χρήση Η/Υ αλλά δεν χρησιµοποιούν Internet το 31% απάντησε ως λόγο µη χρήσης την έλλειψη σύνδεσης στο Ιnternet. Το 50% απάντησε ότι είτε ότι δεν το χρειάζεται, είτε ότι δεν το ενδιαφέρει, είτε ότι δεν έχει ασχοληθεί ποτέ µε το Internet. Το 9% περίπου απαντά ότι η χρήση του είναι πολύ ακριβή. Στο θέµα αυτό οι χρήστες Η/Υ που δεν χρησιµοποιούν Internet φαίνεται να παρουσιάζουν παρόµοια στάση µε αυτή των µη χρηστών Η/Υ. 4.4 Κίνητρα για χρήση Η/Υ και Internet ΚΙΝΗΤΡΑ ΓΙΑ ΧΡΗΣΗ Η/Υ, 2002 Μείωση του κόστους / επιδότηση αγοράς Η/Υ 9,8% Η/Υ δηµόσιας χρήσης κοντά στο σπίτι, ή στη δουλειά 3,3% Ενηµέρωση για τη χρησιµότητα του Η/Υ και τις δυνατότητες εφαρµογής που να καλύπτουν τις ανάγκες µου 7,2% Ενηµέρωση / Εκπαίδευση για τη χρήση του Ίντερνετ 8,5% ωρεάν µαθήµατα Η/Y κοντά στο σπίτι, ή στη δουλειά 12,7% Κανένας 56,4% Γ/ Α 2,1% Στην παρουσίαση εναλλακτικών κινήτρων που θα µπορούσαν να τους ωθήσουν στη χρήση Η/Υ πάνω από τους µισούς Έλληνες απάντησαν ότι τίποτα δεν θα τους έκανε να ενδιαφερθούν για τη χρήση Η/Υ. Ένα 13% απάντησε ότι δωρεάν µαθήµατα κοντά στο σπίτι ή τη δουλειά θα µπορούσε να τους κάνει να χρησιµοποιήσουν Η/Υ. Η µείωση του κόστους/επιδότηση αγοράς Η/Υ θα έκανε το 10% των σηµερινών να ενδιαφερθούν για τους Η/Υ, ενώ η ενηµέρωση για τη χρησιµότητα του Η/Υ και τις δυνατότητες εφαρµογής ή τη χρήση του Internet θα αποτελούσε πιθανό κίνητρο για ένα 16% των µη χρηστών. 18

ΚΙΝΗΤΡΑ ΓΙΑ ΧΡΗΣΗ INTERNET, 2002 Ηλεκτρονικό ταχυδροµείο (e-mail) 9,9% Ενηµέρωση (Νέα, Καιρός, Αθλητικά) Αναζήτηση πληροφοριών για προϊόντα και υπηρεσίες Αγορές προϊόντων / υπηρεσιών 3,5% 12,4% 16,4% Τραπεζικές συναλλαγές 1,2% Χρηµατιστηριακές συναλλαγές 0,3% Πρόσβαση σε δωρεάν λογισµικό 1,0% Εκπαίδευση 9,2% Ψυχαγωγία - παιχνίδια 11,0% Ψυχαγωγία - TV, Video Ψυχαγωγία - µουσική 2,1% 7,7% Τηλεφωνικές κλήσεις 0,9% Αναζήτηση εργασίας Αναζήτηση πληροφοριών για υπηρεσίες ηµοσίου 4,2% 6,6% Χρήση Υπηρ. ηµ. (Συναλ. Με Εφορία / TAXIS, ΙΚΑ, ήµους) 4,7% Αναζήτηση πληροφοριών για υγεία / περίθαλψη Chat Rooms 3,0% 1,7% Γ/ Α 4,2% Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει όµως το γεγονός ότι στη παρουσίαση εναλλακτικών κινήτρων που θα ωθούσε τη παραπάνω κατηγορία σε χρήση Internet, είναι ότι σχεδόν όλοι, το 96% των χρηστών, εξεδήλωσαν κάποιο ενδιαφέρον. Το γεγονός αυτό οφείλεται βέβαια και στο ότι τα άτοµα αυτά ήδη χρησιµοποιούν Η/Υ. Το 10% δήλωσε ως λόγο τη χρήση e-mail, ενώ περίπου 30% δήλωσε ως λόγο την ενηµέρωση ή την αναζήτηση πληροφοριών. Αξιοσηµείωτο είναι το γεγονός ότι τα ποσοστά των ατόµων που δηλώνουν ως κύριο ενδιαφέρον τη χρήση υπηρεσιών όπως αγορές προϊόντων/υπηρεσιών, αναζήτηση εργασίας, αναζήτηση πληροφοριών για υπηρεσίες του ηµοσίου, χρήση υπηρεσιών δηµοσίου και αναζήτηση πληροφοριών για υγεία/περίθαλψη, είναι δύο µε τρεις φορές µεγαλύτερα από τα αντίστοιχα ποσοστά αυτών που δηλώνουν τις υπηρεσίες αυτές ως κύριο λόγο χρήσης Internet σήµερα. 4.5 Προοπτικές ανάπτυξης στη κατοχή Η/Υ και συνδέσεων Internet από τα νοικοκυριά τους επόµενους έξι µήνες Το 8.3% του συνόλου των νοικοκυριών εξεδήλωσε την πρόθεση απόκτησης Η/Υ µέσα στο επόµενο εξάµηνο, γεγονός που µπορεί να έχει ως αποτέλεσµα την αύξηση κατοχής Η/Υ στα νοικοκυριά κατά 8 ποσοστιαίες µονάδες µέσα σε ένα µόνο εξάµηνο (από 29% σε 37% των νοικοκυριών, δηλ. προβλεπόµενος ρυθµός αύξησης για το επόµενο εξάµηνο 28%). Ο εκτιµώµενος αριθµός των νοικοκυριών που σκοπεύουν να αποκτήσουν Η/Υ είναι 265.918. Με δεδοµένο τυπικό σφάλµα +/- 1,1%, ο εν λόγω αριθµός τοποθετείται µεταξύ 231.018 και 300.819 νοικοκυριών. Από το σύνολο των νοικοκυριών που σκοπεύει να αποκτήσει Η/Υ το επόµενο εξάµηνο: o το 36,8% αποτελείται από ανύπαντρα άτοµα που συγκατοικούν µε κάποιον άλλο, το 37,7% αποτελείται από παντρεµένα ζευγάρια µε παιδιά κάτω των 18 ετών, το 18,6% από παντρεµένα ζευγάρια χωρίς παιδιά κάτω των 18 ετών, ενώ τα άτοµα που ζουν µόνα τους αποτελούν το 5,4% του συνόλου. o Το 27,5% αφορά σε µηνιαίο οικογενειακό εισόδηµα 880 1.467 ευρώ (300 500 χιλ. δρχ.), το 10,3% αφορά σε εισόδηµα 1.467 2.054 ευρώ (500 700 χιλ. δρχ.), ενώ το 14,7% σε εισόδηµα 440 880 ευρώ (150 300 χιλ. δρχ.). Το 34,3% του συνόλου δεν έχει δηλώσει µέγεθος εισοδήµατος, ενώ τα νοικοκυριά µε λιγότερο από 440 ευρώ αποτελούν µόνο το 1,5% του συνόλου. o Το 67,2% βρίσκεται σε αστικές περιοχές, το14,2% σε ηµιαστικές και το 18,6% σε αγροτικές περιοχές. 19

Πρόθεση απόκτησης Internet το επόµενο εξάµηνο εκδήλωσε το 8,4% του συνόλου των νοικοκυριών, γεγονός που µπορεί να έχει ως αποτέλεσµα την αύξηση κατοχής σύνδεση Internet στα νοικοκυριά περίπου κατά 9 ποσοστιαίες µονάδες µέσα σε ένα µόνο εξάµηνο (από 13,4% σε 22%, δηλ. προβλεπόµενος ρυθµός αύξησης για το επόµενο εξάµηνο 63%). Ο εκτιµώµενος αριθµός νοικοκυριών που σκοπεύουν να αποκτήσουν σύνδεση Internet είναι 269.122 (+/-1.1%). Τοποθετείται δηλαδή µεταξύ 234.031 και 304.213 νοικοκυριών. Από το σύνολο των νοικοκυριών που σκοπεύει να αποκτήσει σύνδεση Internet το επόµενο εξάµηνο: o το 41,3% αποτελείται από ανύπαντρα άτοµα που συγκατοικούν µε κάποιον άλλο, το 31,1% αποτελείται από παντρεµένα ζευγάρια µε παιδιά κάτω των 18 ετών, το 20,4% από παντρεµένα ζευγάρια χωρίς παιδιά κάτω των 18 ετών, ενώ τα άτοµα που ζουν µόνα τους αποτελούν το 5,8% του συνόλου. o Το 25,2% αφορά σε µηνιαίο οικογενειακό εισόδηµα 880 1.467 ευρώ (300 500 χιλ. δρχ.), το 17% αφορά σε εισόδηµα 1.467 2.054 ευρώ (500 700 χιλ. δρχ.), ενώ το 15,5% σε εισόδηµα 440 880 ευρώ (150 300 χιλ. δρχ.). Το 26,7% του συνόλου δεν έχει δηλώσει µέγεθος εισοδήµατος, ενώ τα νοικοκυριά µε λιγότερο από 440 ευρώ αποτελούν µόνο το 1,8% των µελλοντικών συνδέσεων. o Το 66% κατοικεί σε αστικές περιοχές, το15% σε ηµιαστικές και το 19% σε αγροτικές περιοχές. Στα παρακάτω διαγράµµατα παρουσιάζονται συνοπτικά οι κατανοµές των νοικοκυριών στο σύνολο των αντίστοιχων νοικοκυριών κατά τύπο νοικοκυριού, κατά µηνιαίο οικογενειακό εισόδηµα και κατά αστικότητα. ΚΑΤΟΧΗ/ΠΡΟΘΕΣΗ ΚΑΤΟΧΗΣ Η/Υ & INTERNET ΣΤΑ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ ΚΑΤΑ ΤΥΠΟ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΟΥ 41% 41% 35% 37% 38% (κατανοµή στο σύνολο κάθε κατηγορίας) 23% 32% 22% 28% 19% 21% 31% 6% 4% 7% 3% 5% 6% 2% 1% Κατοχή Η/Υ Κατοχή σύνδεσης Internet Πρόθεση κατοχής Η/Υ Πρόθεση σύνδεσης Ιnternet ανύπαντροι, µόνοι ανύπαντροι µε συγκάτοικο παντρεµένοι χωρίς παιδιά κάτω των 18 παντρεµενοι µε παιδιά κάτω των 18 διαζευγµένοι/χήροι/άλλοι ΚΑΤΟΧΗ/ΠΡΟΘΕΣΗ ΚΑΤΟΧΗΣ Η/Υ & INTERNET ΣΤΑ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ ΚΑΤΑ ΜΗΝΙΑΙΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΕΙΣΟ ΗΜΑ 34% 30% (κατανοµή στο σύνολο κάθε κατηγορίας) 24% 17% 14% 14% 28% 22% 20% 19% 12% 28% 15% 12% 10% 27% 25% 17% 16% 14% 1% 0% 2% 2% Κατοχή Η/Υ Κατοχή σύνδεσης Internet Πρόθεση κατοχής Η/Υ Πρόθεση σύνδεσης Ιnternet <440 ευρώ 440-880 ευρώ 880-1.457 ευρώ 1.457-2.054 ευρώ >2.054 ευρώ Γ/ Α 20

ΚΑΤΟΧΗ/ΠΡΟΘΕΣΗ ΚΑΤΟΧΗΣ Η/Υ & INTERNET ΣΤΑ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ ΚΑΤΑ ΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ 74% 79% (κατανοµή στο σύνολο κάθε κατηγορίας) 15% 11% 13% 9% 67% 66% 19% 19% 14% 15% Κατοχή Η/Υ Κατοχή σύνδεσης Internet Πρόθεση κατοχής Η/Υ Πρόθεση σύνδεσης Ιnternet αστικά ηµιαστικά αγροτικά Από τη σύγκριση των προφίλ των νοικοκυριών που έχουν σήµερα στη κατοχή τους Η/Υ και σύνδεση Internet και αυτών που σκοπεύουν να αποκτήσουν το επόµενο εξάµηνο που παρουσιάζονται στα παραπάνω διαγράµµατα είναι εµφανείς οι ακόλουθες τάσεις: αύξησης του µεριδίου των νοικοκυριών που αποτελούνται από ζευγάρια µε παιδιά κάτω των 18 ετών αύξησης του µεριδίου των νοικοκυριών µέσου εισοδήµατος αύξησης του µεριδίου των νοικοκυριών αγροτικών περιοχών 4.6 Γενικότερες στάσεις και αντιλήψεις των Ελλήνων για τις νέες τεχνολογίες Στο πλαίσιο της Έρευνας 2002 έγινε και για πρώτη φορά µια προσπάθεια αποτύπωσης των γενικότερων στάσεων και αντιλήψεων των Ελλήνων απέναντι στη χρήση νέων ΤΠΕ. Σηµαντικότητα της χρήσης νέων ΤΠΕ στη σηµερινή εποχή: η πλειοψηφία, το 55,4%, των Ελλήνων θεωρεί τη χρήση νέων ΤΠΕ πολύ σηµαντική στην εποχή µας, ενώ ένα 33,3% τη θεωρεί αρκετά σηµαντική. Το ποσοστό αυτών που τη θεωρούν πολύ σηµαντική διαφοροποιείται πολύ µεταξύ χρηστών και µη χρηστών Η/Υ και Internet, ενώ δεν παρουσιάζει µεγάλη διαφοροποίηση µεταξύ αντρών και γυναικών. Πιο συγκεκριµένα, µεταξύ των µη χρηστών το ποσοστό που θεωρεί τη χρήση νέων ΤΠΕ πολύ σηµαντική είναι 48,8%, ενώ στους χρήστες το ποσοστό αυτό ξεπερνά το 73%. Επιδράσεις των νέων τεχνολογιών στη καθηµερινή ζωή και στον κόσµο γενικότερα: το 90% των Ελλήνων πιστεύει ότι οι νέες ΤΠΕ έχουν αλλάξει πολύ ή αρκετά την καθηµερινή µας ζωή, ενώ µόνο το 48,7% πιστεύει ότι γενικότερα κάνουν τον κόσµο καλύτερο. Ένα 20% πιστεύει ότι κάνουν τον κόσµο χειρότερο, ενώ το 25% πιστεύει ότι δεν είναι ούτε τον καλυτερεύουν ούτε τον χειροτερεύουν. Επιδράσεις των νέων τεχνολογιών στην εργασία: το 54,6% των Ελλήνων πιστεύει ότι µε τη χρήση των νέων ΤΠΕ αυξάνονται οι δουλειές που τελειώνουν σε µια µέρα, καθώς και ο βαθµός δεξιοτήτων των εργαζοµένων (53,4%). Τα ποσοστά αυτά διαφοροποιούνται σηµαντικά µεταξύ των µη χρηστών (48% και 47%) και χρηστών ΤΠΕ (τα αντίστοιχα ποσοστά για τους χρήστες Internet είναι 73% και 69%). Το 44,8% των Ελλήνων πιστεύει ότι µε τη χρήση των νέων ΤΠΕ έχουν µειωθεί οι επαφές και η επικοινωνία µε ανθρώπους εκτός εταιρείας, ενώ το 26% θεωρεί ότι έχει αυξηθεί. Ενα 33,2% πιστεύει ότι µε τη χρήση ΤΠΕ έχει χειροτερεύσει η συνεργασία µε τους 21

συναδέλφους στη δουλειά, ενώ το 24,7% θεωρεί ότι έχει βελτιωθεί. Το 44,9% του συνόλου πιστεύει ότι µε τη χρήση ΤΠΕ έχει αυξηθεί η υπευθυνότητα των εργαζοµένων, ενώ το 39,3% ότι έχουν µειωθεί οι ώρες εργασίας. Γνώση και επιδράσεις της τηλε-εργασίας: το ποσοστό των Ελλήνων που γνωρίζουν τι είναι τηλε-εργασία είναι σχετικά χαµηλό, 23,6% του συνόλου, και διαφοροποιείται πολύ µεταξύ µη χρηστών (13,9%), και χρηστών νέων ΤΠΕ (47,5% στους χρήστες Η/Υ, 52,2% στους χρήστες Internet). Το 72,8% πιστεύει ότι η τηλε-εργασία µπορεί να αλλάξει την καθηµερινή ζωή και τη σχέση µας µε τη δουλειά, ενώ το 49,3% πιστεύει ότι µπορεί να την αλλάξει µάλλον θετικά. Μεταξύ των πιο σηµαντικών από τις πιθανές επιδράσεις της τηλε-εργασίας θεωρούνται η µείωση του χρόνου µετακίνησης των εργαζοµένων (40%), η δυνατότητα καλυτέρευσης του συνδυασµού προσωπικής ζωής και δουλειάς των εργαζοµένων (21,4%) και ή αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζοµένων (16%). Ένα 4,6% πιστεύει ότι συντελεί στη µείωση της µόλυνσης του περιβάλλοντος. Επιδράσεις και σηµαντικότητα του Internet στην καθηµερινή ζωή: Μεταξύ των πιο σηµαντικών επιδράσεων του Internet στη καθηµερινή ζωή το 37,8% των Ελλήνων θεωρεί την ευκολότερη πρόσβαση σε πληροφορίες/καλύτερη ενηµέρωση, το 14,8% την εξοικονόµηση χρόνου και το 12,7% την ευκολότερη επικοινωνία µε άλλους ανθρώπους. Το ποσοστό των Ελλήνων που θεωρεί το Internet αρκετά έως πολύ σηµαντικό ως πηγή πληροφόρησης και ενηµέρωσης είναι 81,1%, ως πηγή ψυχαγωγίας 46,6% και ως µέσον για τη δια βίου µάθηση/εκπαίδευση 61,8%. Αξιοπιστία του Internet και βαθµός εµπιστοσύνης για την διασφάλιση προσωπικών δεδοµένων: Το 8,8% των Ελλήνων πιστεύει ότι η πληροφόρηση που παρέχεται στο Internet είναι αξιόπιστη σε πολύ µεγάλο ποσοστό, ενώ το 37,9% σε µεγάλο ποσοστό. Μεταξύ των χρηστών Internet τα αντίστοιχα ποσοστά ανέρχονται σε 13,7% και 49,3%. Το ποσοστό των Ελλήνων που πιστεύει ότι υπάρχει κίνδυνος διαρροής προσωπικών δεδοµένων σε πολύ µεγάλο βαθµό όταν κάποιος συνδέεται µε το Internet είναι 24,6%, και σε µεγάλο βαθµό 35,9%. Τα αντίστοιχα ποσοστά αυξάνονται για τους χρήστες Internet και ανέρχονται σε 26,7% (υπάρχει πολύ µεγάλος κίνδυνος) και 44% (υπάρχει µεγάλος κίνδυνος). Ακόµα µεγαλύτερα είναι τα αντίστοιχα ποσοστά στη περίπτωση χρήσης πιστωτικής κάρτας για ηλεκτρονικές αγορές. Πιο συγκεκριµένα, το ποσοστό των Ελλήνων που πιστεύει ότι υπάρχει πολύ µεγάλος βαθµός κινδύνου διαρροής προσωπικών δεδοµένων στη περίπτωση αυτή ανέρχεται σε 28,9% για το σύνολο, και σε 40,6% για τους χρήστες Internet. Ο κίνδυνος διαρροής σε µεγάλο βαθµό καταγράφεται σε 27,9% για το σύνολο και σε 30,1% για τους χρήστες Internet. 22