Ομιλία του Γενικού Διευθυντή, Υπουργείο Εσωτερικών Δρος. Λάζαρου Σ. Σαββίδη στο Ετήσιο Συνέδριο κατά της Εμπορίας Γυναικών με Σκοπό τη Σεξουαλική Εκμετάλλευση που διοργανώνει η Μη Κυβερνητική Οργάνωση Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ένωσης Παρασκευή, 22 Οκτωβρίου 2010 Κυρίες και Κύριοι, Φίλες και Φίλοι, Επιτρέψτε μου κατ αρχήν να σας ευχαριστήσω εκ μέρους του Υπουργού Εσωτερικών για την πρόσκληση που του απευθύνατε για συμμετοχή του στο σημερινό Συνέδριο και να σας μεταφέρω τις απολογίες του για τη σημερινή του απουσία η οποία οφείλεται σε άλλες ειλημμένες υποχρεώσεις. Είναι, λοιπόν, με χαρά που βρίσκομαι σήμερα εδώ σε αυτό το Ετήσιο Συνέδριο που αποδεικνύει τη διαχρονική αφοσίωση και αποφασιστικότητα των διοργανωτών του για ενεργό και αποτελεσματική συμμετοχή τους στις προσπάθειες που γίνονται για την καταπολέμηση αυτού του ειδεχθούς εγκλήματος που λέγεται εμπορία προσώπων. Είναι γεγονός, φίλες και φίλοι, ότι παρ όλες τις προσπάθειες που καταβάλλονται παγκοσμίως για πάταξη του εγκληματικού αυτού φαινομένου και παρ όλες τις βελτιώσεις και τις επιτυχίες που σημειώνονται, η εμπορία προσώπων εξακολουθεί να εμφανίζεται και παραμένει, δυστυχώς, ένα έγκλημα μεταλλασσόμενο με χαμηλό ρίσκο και υψηλές αποδόσεις για τα παράνομα δίκτυα του οργανωμένου εγκλήματος. Δυστυχώς η Κύπρος δεν αποτελεί εξαίρεση στο θλιβερό αυτό γεγονός. Τα δίκτυα της εμπορίας προσώπων έχουν εξαπλώσει
την παράνομη δράση τους και στο νησί μας, εκμεταλλευόμενα τους μετανάστες που στην αναζήτηση ελπίδας φθάνουν στην Κύπρο είτε για να παραμείνουν και να εργαστούν είτε επειδή για αυτούς η χώρα μας αποτελεί σημείο εισόδου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όπως όλοι γνωρίζουμε η εμπορία προσώπων στην Κύπρο μεταφράζεται κυρίως στη σεξουαλική εκμετάλλευση και στην εκμετάλλευση στην εργασία. Φίλες και Φίλοι, η Κυβέρνηση και, ειδικότερα, το Υπουργείο Εσωτερικών έχει θέσει ως έναν από τους βασικότερους στόχους της την αποτελεσματική αντιμετώπιση του ειδεχθούς αυτού εγκλήματος. Προς το σκοπό αυτό, έχουν προωθηθεί σειρά μέτρων και δράσεων και έχουν αναπτυχθεί διάφορες πρωτοβουλίες τόσο εντός της Κύπρου, όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και για να αναφερθώ σε μερικές από αυτές: 1. Εκσυγχρονίσαμε τη νομοθεσία μας, έτσι που να είναι πλήρως εναρμονισμένη με το Ευρωπαϊκό Κεκτημένο και σύμφωνη με τις Διεθνείς Συμβάσεις. Η Νομοθεσία μας καλύπτει τα αδικήματα της εμπορίας προσώπων, της εμπορίας ανηλίκων, της εμπορίας ανθρωπίνων οργάνων, τη σεξουαλική εκμετάλλευση ατόμων και τη σεξουαλική εκμετάλλευση ανηλίκων και προβλέπει αυστηρές ποινές. Επιπλέον, μέσω της Νομοθεσίας, καθορίζεται μηχανισμός αναφοράς θυμάτων, διασφαλίζονται τα δικαιώματα των θυμάτων, όπως για παράδειγμα ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, επιδόματα, το δικαίωμα στην απασχόληση, η πρόσβαση σε εκπαιδευτικά προγράμματα, ενώ προβλέπεται
και περίοδος περίσκεψης ενός μήνα με πιθανότητα ανανέωσης. 2. Στη βάση των προνοιών της Νομοθεσίας μας προχωρήσαμε στη σύσταση της Πολυθεματικής Συντονιστικής Ομάδας για την Εμπορία Προσώπων, της οποίας προεδρεύει ο Υπουργός Εσωτερικών ως Εθνικός Συντονιστής και της οποίας ρόλος είναι η αναγνώριση των πραγματικών διαστάσεων του προβλήματος και η επεξεργασία συγκεκριμένων λύσεων. Στην Ομάδα αυτή συμμετέχουν όλες οι εμπλεκόμενες κρατικές υπηρεσίες, καθώς και δύο Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. 3. Η Κύπρος είναι η 10 η χώρα που επικύρωσε τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη Δράση κατά της Εμπορίας Προσώπων, θέτοντας τη σε ισχύ από την 1 η Φεβρουαρίου 2008. Πρέπει να σημειώσω στο σημείο αυτό ότι την προηγούμενη βδομάδα αντιπροσωπεία της Ομάδας Εμπειρογνωμόνων GRETA του Συμβουλίου της Ευρώπης πραγματοποίησε επίσκεψη στην Κύπρο στα πλαίσια του πρώτου γύρου αξιολόγησης της εφαρμογής της πιο πάνω Σύμβασης από τα Συμβαλλόμενα Μέρη. Αναμένουμε πραγματικά με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τα ευρήματα της αξιολόγησης αυτής ώστε να προχωρήσουμε στη αντιμετώπιση τυχόν κενών και προβλημάτων που μπορεί να υπάρχουν. Πρέπει, επίσης, να σημειώσω ότι θεωρούμε εξαιρετικά σημαντική τη συμμετοχή της κας. Τζόσης Χριστοδούλου του Μεσογειακού Ινστιτούτου Μελετών Κοινωνικού Φύλου στην Ομάδα αυτή, καθότι η απόκτηση
τέτοιων εμπειριών είμαι σίγουρος ότι θα συμβάλει σημαντικά στις προσπάθειες που καταβάλλονται τόσο από πλευράς κράτους όσο και από πλευράς Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. 4. Πέραν όμως των νομοθετικών ρυθμίσεων, η Κυβέρνηση, όπως ήδη γνωρίζετε, έχει προχωρήσει και στην αναθεώρηση των πολιτικών της μέσα από τις οποίες αντανακλάται και η σημασία που δίδεται στη διάσταση του φύλου σε ό,τι αφορά την εμπορία προσώπων. Σημαντικότερη, ίσως, είναι η αναθεώρηση της πολιτικής που διέπει την είσοδο και απασχόληση αλλοδαπών καλλιτεχνών στη Δημοκρατία,. Η αναθεώρηση αυτή έγινε με πρωτοβουλία του Υπουργείου Εσωτερικών σε συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και μετά από απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου. Με τη νέα πολιτική, που τέθηκε σε ισχύ την 1 η Φεβρουαρίου 2009, έχουν υιοθετηθεί διαδικασίες ομοιόμορφες με τους υπόλοιπους τομείς απασχόλησης με στόχο την προστασία των δικαιωμάτων των αλλοδαπών εργαζομένων. Πρόσθετα, η νέα πολιτική εισάγει σαφή κριτήρια και προϋποθέσεις για την είσοδο και απασχόληση αλλοδαπών καλλιτεχνών στη Δημοκρατία για διασφάλιση της πραγματικής καλλιτεχνικής τους ιδιότητας και ελαχιστοποίηση της πιθανότητας τα πρόσωπα αυτά να τύχουν εκμετάλλευσης ή να πέσουν θύματα εμπορίας. 5. Διαμορφώσαμε ολοκληρωμένη πρόταση για την αναθεώρηση της πολιτικής που διέπει την είσοδο και
απασχόληση αλλοδαπών οικιακών βοηθών, η οποία, ανάμεσα σε άλλα, περιλαμβάνει την αναθεώρηση της μισθοδοσίας, των κριτηρίων απασχόλησης, των συμβολαίων απασχόλησης και του τρόπου καταβολής της εγγυητικής. Ήδη το Υπουργικό Συμβούλιο έχει εγκρίνει σε πρόσφατη συνεδρία του την πρότασή μας αυτή που αναμένουμε ότι θα συμβάλει στις προσπάθειές μας για αντιμετώπιση των φαινομένων εκμετάλλευσης των οικιακών εργαζομένων. 6. Από το Νοέμβριο του 2007 δημιουργήσαμε το κρατικό καταφύγιο, το οποίο και βρίσκεται υπό την αρμοδιότητα των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας. Αξίζει να επισημανθεί, πως τόσο ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, κ. Hammarberg, όσο και ο Βρετανός Εμπειρογνώμονας και βουλευτής, κος. Anthony Steen κατά τις επισκέψεις τους στην Κύπρο τον τελευταίο χρόνο εξέφρασαν θετικότατες εντυπώσεις για το κρατικό καταφύγιο. 7. Με την Απόφασή του στις 22 Απριλίου 2010 το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε το νέο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα έτη 2010 2012, το οποίο ετοιμάστηκε από την Πολυθεματική Συντονιστική Ομάδα. Το νέο Σχέδιο Δράσης διαδέχεται το Σχέδιο του 2005 το οποίο μετά την υιοθέτηση της νέας νομοθεσίας και τη σύσταση της Πολυθεματικής Συντονιστικής Ομάδας κρίθηκε ότι χρειάζεται επικαιροποίηση και ριζική αναθεώρηση. Το νέο Σχέδιο Δράσης, σε αντίθεση με το παλαιότερο θέτει ένα συνολικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση της εμπορίας προσώπων μέσα στο
περιβάλλον και τις ιδιαιτερότητες της κυπριακής πραγματικότητας. Περιλαμβάνει πραγματιστικούς στόχους που καλύπτουν όλες τις πτυχές του προβλήματος, αλλά και συγκεκριμένες δράσεις, οι οποίες πρέπει να υλοποιηθούν εντός συγκεκριμένων χρονοδιαγραμμάτων. Το νέο Σχέδιο Δράσης 2010-2012, καλύπτει θέματα συντονισμού, διαφώτισης, πρόληψης, εντοπισμού και αναγνώρισης θυμάτων, προστασίας και στήριξης θυμάτων, καταστολής και δίωξης, συλλογής δεδομένων, εκπαίδευσης, διεθνούς συνεργασίας και αξιολόγησης. Το νέο Εθνικό Σχέδιο Δράσης 2010-2012 πράγματι αποτελεί για εμάς ένα χρήσιμο πρακτικό εργαλείο στις προσπάθειές μας για αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού. Ήδη έχουν υλοποιηθεί κάποιες και έχουν τροχοδρομηθεί αρκετές άλλες από τις δράσεις που περιλαμβάνονται στο Σχέδιο και είναι με χαρά που διαπιστώνουμε την καλή διάθεση και την αποφασιστικότητα τόσο των κυβερνητικών υπηρεσιών όσο και των Μη Κυβερνητικών για την αποτελεσματική υλοποίηση του Σχεδίου. Πέραν όμως από τις προσπάθειες στο εθνικό μας επίπεδο και οι τελευταίες εξελίξεις και σε ευρωπαϊκό επίπεδο καταδεικνύουν την αδήριτη πλέον ανάγκη για συλλογική και συνολική αντιμετώπιση του θέματος, που φαίνεται ότι πια κατέχει υψηλή θέση στις ατζέντες των ευρωπαϊκών οργάνων λήψης αποφάσεων. Αυτό αποδεικνύεται έμπρακτα από την ένταξη του θέματος της εμπορίας προσώπων στις προτεραιότητες του νέου προγράμματος της Στοκχόλμης αλλά και του Σχεδίου Δράσης για την εφαρμογή του,
που αποτελούν την πολιτική της ΕΕ για τα θέματα Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων για την επόμενη πενταετία. Σας αναφέρω επίσης ορισμένες άλλες σημαντικές εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση: 1. Βρίσκονται κοντά στην ολοκλήρωση τους δύο νέες Οδηγίες που αφορούν στην εμπορία προσώπων και την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης, της σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών και της παιδικής πορνογραφίας, που θέτουν ένα πιο ολοκληρωμένο κοινοτικό δίκαιο στους τομείς αυτούς. Με την ολοκλήρωσή τους, οι Οδηγίες αυτές θα μεταφερθούν και στο εθνικό μας δίκαιο, το οποίο πρέπει να πω ότι σε ένα μεγάλο ποσοστό ήδη καλύπτει τις πρόνοιες που περιλαμβάνονται στις δύο νέες αυτές Οδηγίες. 2. Η τροχοδρόμηση της δημιουργίας του Ευρωπαϊκού Συντονιστή για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων που θα έχει ως ρόλο τη δημιουργία γενικού στρατηγικού προσανατολισμού στον τομέα της πάταξης της εμπορίας προσώπων, με προοπτική ιδίως τη βελτίωση του συντονισμού και της συνοχής μεταξύ των οργάνων και των οργανισμών της ΕΕ, καθώς και των κρατών μελών και των διεθνών φορέων. Ο Συντονιστής θα συμμετέχει στην επεξεργασία ήδη υφιστάμενων ή νέων πολιτικών της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, ιδίως σε σχέση με τις τρίτες χώρες, και θα μεριμνά για την ικανοποιητική χρησιμοποίηση και κινητοποίηση όλων των κατάλληλων
μέσων δράσης που διαθέτει η ΕΕ για την καταπολέμηση εγκληματικού αυτού φαινομένου, με τον συνδυασμό της πρόληψης, της επιβολής του νόμου και της προστασίας των θυμάτων, ενώ συγχρόνως θα διασφαλίζει τη συνοχή με τις πολιτικές στον τομέα της μετανάστευσης και του ασύλου. 3. Η υιοθέτηση του Εγγράφου Δράσης, που αποτελεί μέρος της Εξωτερικής Διάστασης του Τομέα Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων. Στο έγγραφο αυτό γίνεται εκτίμηση της παρούσας κατάστασης αναφορικά με το έγκλημα της εμπορίας προσώπων και καταγράφονται οι δράσεις για αντιμετώπισή του από την Ε.Ε. και τα Κράτη Μέλη. Βέβαια, είναι κατανοητό από όλους, πως η συνοχή και η συμπληρωματικότητα των δράσεων για την καταπολέμηση του προβλήματος με άλλες κοινοτικές ενέργειες και, ιδίως με δράσεις που αφορούν την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης, είναι απαραίτητη. Η Κύπρος στηρίζει και συμμετέχει ενεργά στη διαμόρφωση της Ευρωπαϊκής πολιτικής κατά της εμπορίας προσώπων και πρέπει να σας διαβεβαιώσω ότι στόχος μας είναι η διατήρηση του θέματος ψηλά στην ατζέντα αλλά και η περαιτέρω προώθησή του κατά τη διάρκεια της δικής μας Προεδρίας το δεύτερο εξάμηνο του 2012. Φίλες Φίλοι,
Την τελευταία διετία έχουμε κάνει σημαντικά βήματα που έχουν αναγνωρισθεί καθώς η Κύπρος έχει επιτέλους βγει από τη μαύρη λίστα, ενώ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην Έκθεση της του Μαρτίου του 2009 μας έχει εντάξει τη χώρα μας στις χώρες εκείνες που έχουν υιοθετήσει επαρκείς νομοθετικές ρυθμίσεις σχετικά με την εμπορία προσώπων. Παρόλα αυτά δεν καθησυχαζόμαστε αλλά αντίθετα γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η εμπορία προσώπων παραμένει ένα έγκλημα με πολλά πρόσωπα το οποίο οφείλουμε σαν κράτος δικαίου αλλά και σαν παγκόσμια κοινωνία να αντιμετωπίσουμε κτυπώντας το στη ρίζα του την οικονομική δηλαδή εξαθλίωση στις χώρες προέλευσης θυμάτων. Κλείνοντας θα ήθελα να σας ευχαριστώ ακόμα μια φορά για την πρόσκληση που μας απευθύνατε και να σας διαβεβαιώσω ότι θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε ακούραστα για ολοκλήρωση του έργου που αρχίσαμε, μέσα σε πνεύμα συνεργασίας, καθώς η πάταξη της εμπορίας προσώπων απαιτεί αφοσίωση αλλά πάνω από όλα απαιτεί ειλικρινή συλλογική προσπάθεια. Σας ευχαριστώ.