Ομιλία του Υπουργού Οικονομικών και Προέδρου του Ecofin, Γιάννη Στουρνάρα, στη Διακοινοβουλευτική Διάσκεψη για την Οικονομική Διακυβέρνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Αξιότιμε Αντιπρόεδρε του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κύριε Karas, Αξιότιμε Αντιπρόεδρε του Ελληνικού Κοινοβουλίου κύριε Τραγάκη, Κυρίες και κύριοι, μέλη του Ευρωπαϊκού και των εθνικών Κοινοβουλίων, Με ιδιαίτερη χαρά αποδέχθηκα την πρόσκληση του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κυρίου Μάρτιν Σουλτς, να συμμετάσχω στη Διακοινοβουλευτική Διάσκεψη για την Οικονομική Διακυβέρνηση και το ευρωπαϊκό εξάμηνο, που οργανώθηκε από το Ευρωπαϊκό και το Ελληνικό Κοινοβούλιο. Ο θεσμός της Ευρωπαϊκής Κοινοβουλευτικής Εβδομάδας αποτελεί σημαντική ευκαιρία για ανταλλαγή απόψεων και αναζήτηση τρόπων ενίσχυσης της δημοκρατικής νομιμοποίησης στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων και της συνεργασίας μεταξύ Ευρωπαϊκού και Εθνικών Κοινοβουλίων. Και αυτό αποδεικνύεται από τις συζητήσεις που διεξήχθησαν αυτό το τριήμερο. Για την Ελληνική Προεδρία, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μαζί με τα εθνικά κοινοβούλια θα είναι σημαντικοί εταίροι, προκειμένου να ολοκληρωθούν οι στόχοι που έχουμε θέσει ως προτεραιότητες. Η πρόσφατη οικονομική κρίση δημιούργησε σοβαρές μακροοικονομικές ανισορροπίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωζώνη. Οι συνέπειες ήταν πολύ πιο έντονες στα περιφερειακά κράτη-μέλη με αποτέλεσμα να διευρυνθούν οι ανισορροπίες ανάμεσα στα κράτη-μέλη του πυρήνα και αυτών της περιφέρειας. Παρόλα αυτά, η δημοσιονομική προσαρμογή και η εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης επέφεραν σημαντική διόρθωση στις εσωτερικές και εξωτερικές ανισορροπίες. Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης περιορίστηκε, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών μειώθηκε, ενώ οι προσαρμογές των μισθών και οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας και προϊόντων οδήγησαν σε σημαντική βελτίωση της ανταγωνιστικότητας σε όρους κόστους εργασίας, ειδικά στα κράτη-μέλη που αντιμετωπίζουν τα πιο σοβαρά προβλήματα. Παρόλα αυτά, απομένουν πολλά να γίνουν: o Η ανεργία και η φτώχεια παραμένουν σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα και η πολιτική μας θα πρέπει να επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών, που επηρεάζουν μεγάλο αριθμό ευρωπαίων πολιτών.
o Τόσο το ιδιωτικό όσο και το δημόσιο χρέος έχουν σταθεροποιηθεί σε σχετικά υψηλά επίπεδα, παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται. o Οι πλεονασματικές χώρες θα χρειαστεί να προσπαθήσουν περισσότερο για την στήριξη της εγχώριας ζήτησης. Οι μακροοικονομικές ανισορροπίες διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Θα πρέπει όμως να δώσουμε προσοχή σε όλες τις περιπτώσεις, ανεξάρτητα από το εάν πρόκειται για πλεονασματικές ή ελλειμματικές χώρες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε το Νοέμβριο του 2013 την Έκθεση Μηχανισμού Επαγρύπνησης (Alert Mechanism Report), η οποία επισημαίνει τα κύρια πεδία ανισορροπιών για κάθε χώρα. Πιστεύουμε ότι η άσκηση αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική και ενθαρρύνουμε όλα τα κράτημέλη να λάβουν σοβαρά υπόψη τους τις συστάσεις της Έκθεσης. Η Ελληνική Προεδρία αναγνωρίζει τη σημασία της Έκθεσης και θα βασιστεί σε αυτή για την προετοιμασία των Συμπερασμάτων του Συμβουλίου Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων (ECOFIN) του Φεβρουαρίου. Ένα άλλο σημαντικό εργαλείο είναι οι εμπεριστατωμένες επισκοπήσεις (In Depth Reviews), οι οποίες θα εξετάσουν σε μεγαλύτερο βάθος τις μακροοικονομικές ανισορροπίες, που επισημάνθηκαν στην Έκθεση Μηχανισμού Επαγρύπνησης για κάθε κράτος-μέλος και θα προτείνουν τις κατάλληλες συστάσεις πολιτικής. Η Ελληνική Προεδρία στηρίζει την όλη διαδικασία και θα πάρει τις απαραίτητες πρωτοβουλίες για την επιτυχή διεξαγωγή της άσκησης. Τέλος, θα ήθελα να σας ενημερώσω για την πρόοδο που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα όσον αφορά τη διόρθωση των μακροοικονομικών ανισορροπιών. Η Ελλάδα υπέφερε από μεγάλες και διαρκείς ανισορροπίες: το 2008, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ήταν 14.9% του ΑΕΠ. Το 2014 προβλέπεται πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της τάξης του 1.3% του ΑΕΠ. Μεταξύ του 2009 και του 2013, το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης μειώθηκε κατά 13.4 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ (από -15.6% σε -2.2%), το πρωτογενές έλλειμμα μειώθηκε κατά 10.8 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ (από έλλειμμα της τάξης του 10.4% σε πλεόνασμα της τάξης του 0.4%) πρόκειται για την μεγαλύτερη και τη γρηγορότερη προσαρμογή που έχει καταγραφεί ποτέ σε οικονομία του ΟΟΣΑ- ενώ το κυκλικά διορθωμένο πρωτογενές πλεόνασμα αναμένεται να ξεπεράσει το 6% του ΑΕΠ. Σχετικά με το θέμα της χρηματοδότησης της οικονομίας για την τόνωση της ανάπτυξης και της απασχόλησης, που αποτέλεσε αντικείμενο ενδιαφέροντος της χθεσινής ημέρας, θα ήθελα να τονίσω ότι για την Ελληνική Προεδρία αποτελεί κεντρική προτεραιότητα. Η Ευρώπη εξακολουθεί να κινείται σε τροχιά δημοσιονομικής εξυγίανσης και τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης είναι ήδη ορατά. Τα ποσοστά ανεργίας έχουν σταθεροποιηθεί, αν και ανήλθαν σε ανεπίτρεπτα υψηλά επίπεδα στις χώρες εκείνες που εφαρμόζουν προγράμματα προσαρμογής. Η ευρύτερη κοινωνική κατάσταση εξακολουθεί να είναι δύσκολη. Για το λόγο αυτό προβάλλει
επιτακτική η ανάγκη να επικεντρώσουμε τις πολιτικές μας στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και παράλληλα την τόνωση της επιχειρηματικότητας. Διότι από μόνη της η δημοσιονομική προσαρμογή, χωρίς παράλληλες πολιτικές φιλικές προς την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή, μετατρέπεται σε παρατεταμένη λιτότητα, η οποία αποξενώνει τους πολίτες και οδηγεί σε ενίσχυση του ευρωσκεπτικισμού. Βασική προϋπόθεση για την επιστροφή στην ανάπτυξη και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας είναι η ομαλή ροή χρηματοδότησης της οικονομίας. Η οικονομική κρίση προκάλεσε πρωτοφανή πτώση στις επενδύσεις σε όλη την Ε.Ε. Οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου εξακολουθούν να είναι περίπου 17% χαμηλότερες από το ανώτατο όριο που επιτεύχθηκε το 2008. Μάλιστα, στις χώρες που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση όπως η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Κύπρος το ποσοστό μείωσης είναι ακόμα μεγαλύτερο περίπου 40% με 50%. Η χρηματοδότηση της ευρωπαϊκής οικονομίας βασίστηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό στην τραπεζική διαμεσολάβηση. Αυτό επέφερε σημαντική μείωση στη διαθεσιμότητα τραπεζικής μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης κατά την περίοδο της κρίσης που ακολούθησε. Αποτέλεσμα των παραπάνω ήταν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ευρωπαϊκής οικονομίας όχι μόνο του ευρωπαϊκού Νότου αλλά ολόκληρης της ευρωπαϊκής οικονομίας, να πληγούν περισσότερο. Η έλλειψη ρευστότητας ομολογουμένως συντέλεσε στη διαιώνιση της κρίσης. Δυστυχώς, αυτή η παράμετρος δεν ελήφθη τόσο σοβαρά υπόψη όσο θα έπρεπε για την εξήγηση πολλών φαινομένων κατά τη διάρκεια αυτής της δύσκολης περιόδου. Η οικονομική και πολιτική αβεβαιότητα υπήρξαν βασικοί αποτρεπτικοί παράγοντες στην προσέλκυση νέων επενδύσεων στην ευρωζώνη κατά τη διάρκεια της κρίσης. Όσο δυσάρεστο και αν είναι αυτό, οφείλω να αναφερθώ σε ατυχείς δηλώσεις πολλών παραγόντων ακόμα και μέσα στην Ευρωζώνη που δεν απέφυγαν αναφορές στο ενδεχόμενο εξόδου από το ευρώ. Παράλληλα με την ενίσχυση των κλασικών τραπεζικών πηγών χρηματοδότησης, θα πρέπει να αναζητήσουμε και εναλλακτικές πηγές πρόσβασης των επιχειρήσεων σε ρευστότητα. Κατ εφαρμογή των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η Προεδρία θα συνδράμει το Συμβούλιο ECOFIN στην παρακολούθηση της πορείας εξέλιξης των εργαλείων για τη χρηματοδότηση της οικονομίας και, ιδιαίτερα, της διευκόλυνσης της πρόσβασης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση, με στόχο την ενίσχυση της βιώσιμης ανάπτυξης και της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας. Η Ελληνική Προεδρία θα προωθήσει το διάλογο, βάσει μιας σειράς δράσεων, που αναμένεται να προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνέχεια της Πράσινης Βίβλου,
σχετικά με τη μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση της οικονομίας και τη διευκόλυνση της πρόσβασης των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων στην χρηματοδότηση. Στο πλαίσιο αυτό, η Προεδρία μας θα επιταχύνει τις συζητήσεις για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης, με βάση τις συστάσεις της Ομάδας Εμπειρογνωμόνων Υψηλού Επιπέδου, κατ εφαρμογή της εξουσιοδότησης του Άτυπου Συμβουλίου ECOFIN της 12ης Απριλίου 2013. Η Ελληνική Προεδρία χαιρετίζει τη νέα εντολή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤαΕ) για αύξηση της χρηματοδότησης των δραστηριοτήτων του και θα υποστηρίξει την Επιτροπή και την ΕΤΕπ στις προσπάθειές τους για περαιτέρω ενίσχυση των δυνατοτήτων του ΕΤαΕ, με την αύξηση των κεφαλαίων του, και µε σκοπό την επίτευξη τελικής συµφωνίας µέχρι τον Μάιο του 2014. Η συγκεκριμένη απόφαση θα αποτελέσει ένα ακόμη βήμα της Ε.Ε. προς την αποκατάσταση της κανονικής δανειακής ροής προς την οικονομία. Η διαδικασία προβλέπει συναπόφαση του Κοινοβουλίου και ευελπιστούμε να υπάρξει γρήγορα συμφωνία επί της πρότασης. Τέλος, σε επίπεδο νομοθετικών πρωτοβουλιών, σημαντικός θεωρείται ο Κανονισμός για τα Μακροπρόθεσμα Επενδυτικά Κεφάλαια, ο οποίος συνδέεται με την χρηματοδότηση έργων υποδομών και την ανάπτυξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Σε ό,τι αφορά την ενισχυμένη δημοσιονομική εποπτεία, θα ήθελα να τονίσω τα εξής: Η πρόσφατη οικονομική κρίση κατέδειξε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση και η ευρωζώνη έπρεπε να ενισχύσουν το συντονισμό και τη συνεργασία τους στο σχεδιασμό της δημοσιονομικής τους πολιτικής και να λάβουν όλα τα απαραίτητα διορθωτικά μέτρα στην περίπτωση που χρειαστεί. Η ανάγκη για περαιτέρω συντονισμό οδήγησε στην εισαγωγή του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, του ημερολογίου δηλαδή για την χάραξη πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο μέχρι στιγμής υπήρξε επιτυχές, ιδιαίτερα εάν ληφθεί υπόψη ότι η οικονομική κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και ιδιαίτερα στα κράτη-μέλη που έχουν πληγεί περισσότερο από την οικονομική κρίση, έχει βελτιωθεί σημαντικά. Οι ενισχυμένοι κανόνες για την οικονομική διακυβέρνηση, δηλαδή το εξάπτυχο (six pack), το δίπτυχο (two pack) και η Συνθήκη για τη Σταθερότητα, τον Συντονισμό και τη Διακυβέρνηση, εφαρμόζονται πλήρως σε αυτόν τον κύκλο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και η επιτυχής ολοκλήρωσή του αποτελεί κύρια προτεραιότητα της Ελληνικής Προεδρίας. Μετά την παρουσίαση της έκθεσης «Προς μία ουσιαστική Οικονομική και Νομισματική Ένωση» στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου του 2012, προχώρησαν οι εργασίες πάνω στα βασικά συστατικά στοιχεία για την ενδυνάμωση της αρχιτεκτονικής της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης. Στο πλαίσιο αυτό, η ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης είναι ουσιώδης για την αποκατάσταση της αξιοπιστίας του χρηματοπιστωτικού μας τομέα και την εξασφάλιση της λειτουργίας του προς όφελος της πραγματικής οικονομίας, προς όφελος των επιχειρήσεων που επιθυμούν να προβούν σε παραγωγικές επενδύσεις και να δημιουργήσουν θέσεις
απασχόλησης, προς όφελος, τέλος, των σκληρά εργαζόμενων νοικοκυριών που αποταμιεύουν για ένα καλύτερο μέλλον. Η τραπεζική ένωση είναι απαραίτητη ώστε να σπάσει οριστικά ο φαύλος κύκλος μεταξύ τραπεζών και δημόσιου χρέους, που βρίσκεται στο επίκεντρο της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Χρειαζόμαστε επίσης την τραπεζική ένωση ώστε να εξασφαλισθούν οι κατάλληλες συνθήκες για τη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στην οποία βασίζονται η ευημερία των επιχειρήσεων και η προστασία των καταθέσεων. Εκτός από την προώθηση της Τραπεζικής Ένωσης, οι συζητήσεις για την εμβάθυνση της ΟΝΕ έχουν επικεντρωθεί στον εκ των προτέρων συντονισμό των κύριων οικονομικών μεταρρυθμίσεων, στην κατάρτιση εταιρικών σχέσεων για την ανάπτυξη, την απασχόληση και την ανταγωνιστικότητα καθώς και στην κοινωνική διάσταση της ΟΝΕ. Για πρώτη φορά, η κοινωνική διάσταση της ΟΝΕ θα ενσωματωθεί στον κύκλο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου για το 2014. Η Ελληνική Προεδρία, υλοποιώντας τα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, θα επιδιώξει να διευκολύνει περαιτέρω τις συζητήσεις για την εξέλιξη της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης. Σε σχέση με τις προτεραιότητες για τον κύκλο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου 2014, θα ήθελα να πω τα εξής: Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο δημιουργεί ένα σημαντικό πλαίσιο για στενότερη συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών για το συντονισμό της οικονομικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ελληνική Προεδρία θα βασιστεί στην εμπειρία των προηγούμενων ετών, ιδιαίτερα στην πολύ καλή διαχείριση της Ιρλανδικής Προεδρίας, για να ολοκληρώσει τη διαδικασία με τη μέγιστη δυνατή επιτυχία. Η Προεδρία θα εστιάσει στην αποτελεσματική εφαρμογή των δεσμεύσεων που απορρέουν τόσο από το Δημοσιονομικό Σύμφωνο όσο και από το ενισχυμένο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Φέτος, το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο παρουσιάζει τέσσερις καινοτομίες: Διευρυμένο ρόλο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στην καθοδήγηση της όλης διαδικασίας. Διαφοροποίηση στη συμμετοχή των συνθέσεων του Συμβουλίου: σε συνέχεια των συστάσεων από τα διδάγματα της μέχρι σήμερα διαδικασίας, οι συζητήσεις του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου θα πραγματοποιούνται μόνο στα τομεακά Συμβούλια, όπου μια τέτοια συζήτηση φέρνει σαφή προστιθέμενη αξία. Εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων (Country Specific Reccommendations): Το νέο παράρτημα της Ετήσιας Επισκόπησης της Ανάπτυξης (Annual Growth Survey) επικεντρώνεται στην υλοποίηση των ειδικών συστάσεων ανά χώρα από τα κράτη μέλη.
Το Συμβούλιο αναμένεται να δώσει μεγαλύτερη προσοχή στον τρόπο που τα κράτη μέλη θα εφαρμόσουν τις συστάσεις. Το χρονοδιάγραμμα για την έγκριση των Ειδικών Ανά Χώρα Συστάσεων (CSRs) αποτελεί μία επιπλέον πρόκληση για την Προεδρία μας, καθώς θα κληθούμε να διαχειριστούμε αυτή τη διαδικασία μέσα σε σχετικά στενά χρονικά περιθώρια. Για το λόγο αυτό, εργαζόμαστε για να ολοκληρωθεί η όλη διαδικασία, όσο το δυνατόν πιο έγκαιρα και αποτελεσματικά. Είμαστε σε στενή επαφή με την Επιτροπή και τους Προέδρους των αρμόδιων Επιτροπών που επεξεργάζονται τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις (CSRs) μετά τη δημοσίευσή τους από την Επιτροπή, προκειμένου να εξασφαλίσουμε την αποτελεσματική εποπτεία της όλης διαδικασίας. Όλα τα κράτη-μέλη είναι σύμφωνα με τις πέντε γενικές προτεραιότητες που επισημάνθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης, δηλαδή 1) την επιδίωξη δημοσιονομικής εξυγίανσης, φιλικής προς την ανάπτυξη, 2) την αποκατάσταση του δανεισμού στην οικονομία, 3) την προώθηση της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας για το σήμερα και το αύριο, 4) την αντιμετώπιση της ανεργίας και τέλος τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης. Η Ελληνική Προεδρία θα επικεντρωθεί σε αυτές τις προτεραιότητες κατά τη διάρκεια της όλης διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Ειδικότερα: o Το Συμβούλιο Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων (ECOFIN) του Φεβρουαρίου θα υιοθετήσει Συμπεράσματα, τα οποία θα υποβληθούν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου και τα οποία θα παρέχουν καθοδήγηση για την εφαρμογή των προτεραιοτήτων που συμφωνήθηκαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου 2013 για μακροοικονομικά και δημοσιονομικά θέματα, καθώς και συμπεράσματα για την Έκθεση του Μηχανισμού Επαγρύπνησης. o Μετά την υιοθέτηση των εμπεριστατωμένων επισκοπήσεων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Συμβούλιο ECOFIN του Μαΐου θα υιοθετήσει τα σχετικά Συμπεράσματα. o Τέλος, το Συμβούλιο ECOFIN του Ιουνίου θα υιοθετήσει τη Γνώμη του Συμβουλίου και τις Ειδικές Ανά Χώρα Συστάσεις ώστε να εγκριθούν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου.