ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2012-2013 ΛΕΜΕΣΟΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2013 ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 6/6/2013 ΤΑΞΗ: Β ΧΡΟΝΟΣ: 2 ΩΡΕΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 7 ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΜΗΜΑ: ΑΡ.:.. ΒΑΘΜΟΣ: ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΚΑΘΗΓΗΤΗ/ΤΡΙΑΣ:. Να γράψετε στα φύλλα εξέτασής σας όλες τις απαντήσεις. ΜΕΡΟΣ Α : ΓΛΩΣΣΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 14) Κείμενο 1 PROTAGON.GR ιστορίες για να σκεφτόμαστε διαφορετικά 24 Μαΐου 2012 ΕΛΛΑΔΑ 12 μαθητές Λυκείου γράφουν για την κρίση.της Ειρήνης Μαλικούτη, 16 ετών Η κρίση στους νέους 1
της Ειρήνης Μαλικούτη, 16 ετών Η κρίση υπάρχει παντού, σε όλους τους τομείς στη ζωή του Έλληνα. Η οικονομική του κατάσταση επιδεινώνεται και μαζί και η ψυχολογία του. Πιο συγκεκριμένα, η νεολαία βιώνει μία κατάσταση που δεν έχει βιώσει καμία άλλη τέτοια γενιά στην Ελλάδα, τις τελευταίες δεκαετίες. Ύστερα από ερώτηση που διεξήχθη σε νέους, με αφορμή μία έρευνα σχετικά με το αν έχουν περιορίσει τα έξοδά τους, το 87% απάντησε «ναι». Βέβαια, δεν υπάρχει μόνο περιορισμός στα έξοδα για αγορά υλικών αγαθών αλλά και περιορισμός στις εξόδους διασκέδασης. Ακόμη, οι περισσότεροι έφηβοι στερούνται πράγματα, όπως εξωσχολικές δραστηριότητες, με τις οποίες θα αξιοποιούσαν δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο τους. Λόγω, όμως, των οικονομικών συνθηκών, κάτι τέτοιες επιθυμίες δεν εκπληρώνονται. Μια αντίστοιχη περίπτωση είμαι και εγώ, που ήθελα να παρακολουθήσω μαθήματα χορού. Επίσης, σε μία εποχή που η ανεργία μαστίζει τον τόπο, οι νέοι, είτε δε βρίσκουν δουλειά είτε τη χάνουν. Μάλιστα, έρευνα εφημερίδας έδειξε ότι επτά στους δέκα Έλληνες αποφοίτους Πανεπιστημίων επιθυμούν να φύγουν στο εξωτερικό για να εργαστούν. Αποτέλεσμα των παραπάνω, που τα παρακολουθούμε και τα βιώνουμε, είναι η αβεβαιότητα, η αγωνία και ο φόβος όλων εμάς, των νέων παιδιών, που σε λίγο καιρό θα βγούμε στην αγορά εργασίας. http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.ellada&id=15337 Κείμενο 2 ο Πώς να μιλήσω στο παιδί για την οικονομική κρίση; 2
Τα παιδιά βιώνουν την ανησυχία και το άγχος των μεγάλων μέσα από τις συζητήσεις και βέβαια από τις περικοπές δαπανών τις οποίες υποχρεώνονται οι γονείς να αποφασίζουν. Πως να τους εξηγήσεις την κατάσταση χωρίς να επηρεάσεις αρνητικά την ψυχολογία τους; Τι λέει Ψυχοπαιδαγωγική Σύμβουλος, Χρυσούλα Μαυράκη; - Τα παιδιά θα πρέπει να είναι ενήμερα και συμμέτοχα, αλλά στο βαθμό που επιτρέπει η ηλικία και η αντίληψή τους. - Τους λέμε πάντα την αλήθεια, αλλά με τρόπο που να τα βοηθά να κατανοήσουν το νόημα των λόγων μας και να μην παρανοήσουν το μέγεθος και την σπουδαιότητα του προβλήματος γιατί τότε μπορεί να μεγαλοποιήσουν τον κίνδυνο και να τρομάξουν με δυσάρεστα για την ψυχική τους κατάσταση αποτελέσματα. - Εξηγούμε στα παιδιά ότι η δυσκολία στα οικονομικά είναι κάτι που αντιμετωπίζουν όλα τα νοικοκυριά, για να μην θεωρήσουν ότι μόνον εμείς και από δική μας υπαιτιότητα τη βιώνουμε, αναπτύσσοντας αισθήματα επιθετικά, αφού άλλοι είναι μια χαρά, ενώ εμείς δυσκολευόμαστε (θεωρία σχετικής αποστέρησης). - Τους εξηγούμε, επίσης, ότι αυτό είναι προσωρινό και θα ξεπεραστεί, με προσπάθεια και αυτοσυγκράτηση, δίνοντας μία αισιόδοξη προοπτική, που αν λείψει, θα δημιουργήσει στα παιδιά αίσθημα ανασφάλειας, απαισιοδοξίας και παραίτησης. - Μπορεί σήμερα να μην έχουμε χρήματα για ένα νέο παιχνίδι, αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι δεν θα έχουμε ποτέ. Αν το παιδί επιθυμεί κάτι διακαώς ή αν το χρειάζεται οπωσδήποτε, το διαβεβαιώνουμε ότι με την πρώτη ευκαιρία θα το αγοράσουμε και θα δώσουμε προτεραιότητα στις ανάγκες και όχι στα περιττά. Η πολυτέλεια, βέβαια, είναι το αλατοπίπερο της ζωής και ως πολυτέλεια ορίζουμε το μη αναγκαίο, το περιττό. Καλό, είναι, όμως, μέσα από τη δύσκολη αυτή περίοδο που διανύουμε να διδάξουμε στα παιδιά ότι η εξάρτηση από την κατανάλωση, τα πολλά, άχρηστα πράγματα και η αγορά αγαθών που μας γεμίζουν μόνον για μισή ώρα και μετά τα βαριόμαστε δεν είναι ούτε σωστός τρόπος ζωής ούτε σωστή διαχείριση ενέργειας και κόπου. Η κρίση μας φέρνει πιο κοντά! Μία βόλτα στο πάρκο, επιτραπέζια παιχνίδια με συμμετοχή όλης της οικογένειας, αυτοσχέδια παιχνίδια και διασκεδαστικές κατασκευές είναι προτιμότερα από ένα πανάκριβο διαφημιζόμενο παιχνίδι που χάνει τη γοητεία του μόλις, σχεδόν αγορασθεί. Ας χρησιμοποιήσουμε την κρίση ως ευκαιρία για αληθινά μαθήματα οικιακής οικονομίας και αυθεντικής και γνήσιας οικογενειακής επικοινωνίας! http://www.tlife.gr/article/%ce%9f%ce%99%ce%9a%ce%9f%ce%93%ce%95%ce%9d%ce%95%ce%99%ce%91 KAI%CE%A0%CE%91%CE%99%CE%94%CE%99-MYDAD/0-42-24554.html 3
Ερωτήσεις διερεύνησης των κειμένων (μον.6) 1. Ποιο είναι το κοινό θέμα/κοινή πτυχή της οικονομικής κρίσης που αναπτύσσουν τα δύο κείμενα; Από ποια πλευρά το βλέπει ο κάθε πομπός ξεχωριστά; (μον.2) 2. Να εντοπίσετε τον πομπό και το δέκτη των κειμένων. Ποια είναι η σχέση πομπού - δέκτη; Να βρείτε ένα στοιχείο (λέξη/φράση) από κάθε κείμενο, που να το αποδεικνύει. (μον.2) 3. Να εντοπίσετε την έγκλιση που χρησιμοποιείται στα υπογραμμισμένα ρήματα στο κείμενο 2 και να τα μεταφέρετε στην προστακτική β πληθυντικού. Τι αλλάζει στο ύφος του κειμένου; (μον.2) Παραγωγή γραπτού λόγου (μον. 8) Η οικονομική κρίση έχει αγγίξει και την Κύπρο. Αξιοποιώντας πληροφορίες από τα δύο κείμενα να γράψετε μία επιστολή στην Ειρήνη Μαλικούτη, 16 ετών, με την οποία θα μοιραστείτε τους προβληματισμούς σας για το πώς η οικονομική κρίση έχει αρχίσει να επηρεάζει και τη δική σας ζωή. (200 περίπου λέξεις) ΜΕΡΟΣ Β : ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 6) I. ΚΕΙΜΕΝΑ Κείμενο 1ο Πιτσιμπούργκο Σώτη Τριανταφύλλου Πιτσιμπούργκο, 26 Νοέμβρη 1913 Ελέγκω μου, γυναικούλα μου, λίγη απαντοχή ακόμα, καρδούλα μου. Ευχαριστώ για το χαλβά, έφτασε τριμμένος αλλά ήτονε μπουκιά και συχώριο. Ο Σπύρος ελωλάθηκε, εγώ, σκεφτόμουνα ήμπα τού κάμει καλό στο ροχαλητό. Αλλά, μπα, τίποτις. Εψές είχαμε συφορά εδώ στο Πιτσιμπούργκο, κόσμος επνίγηκε μέσα στον υπόνομο! Στους βόθρους! Είναι σκληρή η ζωή στην Αμερική, Ελέγκω μου, το μόνο καλό είναι ότι γνωρίζεις πού και πού κανέναν άθρωπο της προκοπής, κι ότι όλοι οι αθρώποι είναι διαφορετικοί, εχτός απ τους Σλάβους, πού ναι σαν κι εμάς, πάνω κάτω δηλαδής. Οι γυναίκες είν αλλιώτικες, όχι ότι ξενοκοιτάω, Ελέγκω μου, αλλά, είν αλλιώτικες και, ντρέπουμαι που θα το ειπώ, είναι τσαούσες, κάμνουνε ό,τι κάμνουνε κι οι άντρες. Δουλεύγουνε, μπαίνουνε στ αυτοκίνητα, οδηγούνε, ζητούνε μιστά, και τώρα θένε, λένε και τον ψήφο. Πριν από χρόνια, μού το πε ο Παντελής ο Τιχάκης, είχανε γίνει επεισόδια στα εργοστάσια, οι γυναίκες την επληρώσανε τη νύφη. Ξύλο, με παλούκια, Ελέγκω μου. Εδώ οι εργοστασιάρχες είναι ένα με τους Τούρκους. Βουρδουλιάζουνε. Αλλά μοναχά άμα ζητήσεις αύξηση. Λένε: έτσι και απεργήσετε, το ποτάμι θα βαφτεί κόκκινο. Σκιάζομαι, Ελέγκω μου και λουφάζω. Άχνα δε βγάζω ο έρμος. 4
Αυτές τις μέρες εγνώρισα έναν Ιταλό, η μάνα του είν αφ τη Γένοβα (ιδέα εν είχε πως η Γένοβα είχε κατακτήσει τη Χιό, α μπα, είπε, κοίτα να ιδεις!) ο πατέρας του Σικελός, και κάμνει κάτι σωστές δουλειές εδώ στο Πιτσιμπούργκο και στο Τσικάγο, πού ναι μεγαλύτερη πόλις, προς τα πάνω, θαρρώ. Στο Τσικάγο πήγε κι ο Μπιλιράκης με την Αμερικάνα. Αυτός ο Ιταλός, πολλούς παράδες, Ελέγκω μου. Τζάκομο τον λένε, Τζακ στ αμερικάνικα, και φοράει χρυσό σταυρό με τον Άγιο Γιάκωβο, αλλά, σ το λέω μυστικό, οι πολλοί παράδες δε βγαίνουνε με το σταυρό στο χέρι και τούτος δω, πού ναι χαρά Θεού παλικάρι, φανούζος, αν και κομμάτι σέρτικος, έχει το παρατσούκλι «Ντον», «Δον», κι όλοι οι συμπατριώτες του τόνε σέβονται και τόνε προσκυνάνε. Τόνε φιλούνε σταυρωτά. Λέει πως άμα του κάμνω κάνα-δυο θελήματα θα ιδώ χαΐρι. Συμφωνεί κι ο Παπαζήτος, συμπατριώτης αφ την Πελοπόνησσο, αν και, Ελέγκω μου, μακριά από Πελοποννήσιους. Α, πα, πα, Έλληνες είναι, και τους συμπατριώτες μας τους έχουμε κορώνα, αλλά, πω, πω, φάρα! Πολύ μπαγαμπόντηδες! Τούτος έχει ανοίξει εστιατόριο εδώ στο Πιτσιμπούργκο και παίρνει αράπηδες να του δουλεύγουνε για ένα ξεροκόμματο. Και τους δίνει και κατραπακιές από πάνω. Ντροπής πράματα δηλαδής. Πάντως, ο Παπαζήτος είχε έρθει στην Αμερική αξυπόλητος και τώρα εν ηξέρει ήντα έχει. Όχι μονάχα παράδες. Έχει και λιβόρβορο, πήρε το μάτι μου την κάννα μες αφ την τσέπη, αλλά, γιατί, εμείς, στη Χιό εν είχαμε κατσούνια, εν είχαμε κουμπούρια; Αφού οι Τουρκαλάδες μάς βγάλανε την ψυχή! Αν και μπροστά στον Παπαζήτο, οι Τουρκαλάδες ήτονε τζέτλεμεν που λέμε κι εδώ στ αμερικάνικα. Σ τα λέω όλ αυτά Ελέγκω μου, γιατί θα δουλέψω στα θελήματα να βγάλω παράδες για νά ρθεις γλήγορις να κάμουμε μάνι μάνι κι ένα γιούκα5 να τόνε χαρούμε. Ο Πίττας βρήκε δουλειά σε μια βιομηχανία ντοματοπολτού, κέτσαπ τον λένε εδώ τον ντοματοπολτό, που βγάζει και μουστάρδες, ένα πράμα κίτρινο, με το συμπάθειο σαν κωλοπετούρα. Μη δίνεις σημασία στα πετούμενα και σ όλα τα παραμύθια του χωριού. Το κυδώνι πού πεσε πάνω στο χωροφύλακα ήξερε που πήαινε. Μακάρι να τον άφηνε στον τόπο. Και μη φουρκίζεσαι, καρδούλα μου. Μου λες πως ο Σφήκας παίζει μπάλα. Ε, και ήντα κακό μ αυτό; Κι εμείς εδώ στα Στήλια λέμε να σιάξομε ομάδα, θα έμπω κι εγώ, να παίξομε με τη Φιλαδέλφια, μια άλλη πόλη εδώ κοντά, στην Πενσυλβανία. Η Πενσυλβανία δεν είναι πόλις, είναι πολιτεία, στέιτ το λένε εδώ. Μη σκοτίζεσαι με τέτοια, Ελέγκω μου, μπάλα ξεμπάλα, μέχρι τα Χριστούγεννα, θά χω πάρει σειρά δίπλα στον Τζακ και στον Παπαζήτο, θα βγάλω παράδες με ουρά. Θά ρθεις και θα με καμαρώνεις. Βασίλισσα θα σ έχω. Οι άλλοι Χιώτες, που δουλεύγουνε στα κάρβουνα και στις προβλήτες, θα μας ζηλεύγουνε. Στα κάρβουνα παθαίνουν τα πλεμόνια σου και στις προβλήτες σου σπάει η ραχοκοκαλιά. Σλάβοι, Αράπηδεςκι Έλληνες είμαστε, Ελέγκω μου, για να λέμε τη σκάφη σκάφη, ένα και το αυτό. Εδώ λένε(μπορεί νά ναι και φούμαρα) πως στη Νέα Ορλεάνη, άλλη πόλη ετούτη, νότια, οι Έλληνες είναι πασάδες κι οι Χιώτες έχουνε χτίσει εκκλησιά καταδική τους, ορθόδοξη. Ήμπα βάλανε κάνα τηλέφωνο της προκοπής στη Χώρα; Να ημπορέσω να σε ακούσω; Ο Δημοστένης σου Χίος, 27 Δεκέμβρη 1913 Δημοστένη μου, ελπίζω η επιστολή μου να σε βρίσκει καλά. Τηλέφωνα εβάλανε αλλά είν δύσκολο να πιάσεις. Την Αιγνούσσα πιάνεις μονάχα. Γιατί, Δημοστένη μου, δε γυρίζεις να δουλέψεις στα μαντερίνια; Οι Τούρκοι φύγανε, οι περισσότεροι άντρες είναι κι αυτοί φευγάτοι στα παπόρια, χρειάζονται χέρια στα μαντερίνια και στη μαστίχα. Πέρασα μαύρα Χριστούγεννα, μοναχή μου, κλεισμένη στο σπίτι, κι όξω λύσσιαξε το ξεροβόρι και το σιτζίμι, σ το λέω Δημοστένη, το νερό έχει ποτίσει πια το σοβά, θα γείρει το ντουβάρι και θα με πλακώσει. Τη νύχτα των Χριστουγέννων έπεσε κεραυνός στον ανεμόμυλο του Μερούση και σκότωσε μια γελάδα και μια προβατίνα. Η Ειρήνη, ο θειός, η θειά, η Μαριόγκα πήγαν στο γλέντι στο Βουνάκι, αλλ εγώ εν ήθελα να παιζογλαντίσω. Η ψυχή μου είναι μαύρη και μαργώνω εδώ μέσα, εψές εσκεπάστηκα με τρεις μπατανίες, τη μιαν πάνω στην άλληνε και ετουρτούριζα. Δεν ημπορώ άλλο να κοιμούμαι μοναχή μου, ξέρω ήντα λες, πως έγινα κιόλας πίζουλη σαν τη μακαρίτισσα τη μάνα μου. Ήντα χαμπάρια να σου ειπώ; Ότι θέλουνε να κάμουνε τις 11 Νοέμβρη εθνική γιορτή; Ότι στο καφενείο στο Βουνάκι έγινε σκυλοκαβγάς; Βγήκανε, λέει, μαχαίρια, εν ηξεύρω γιατί. Ο μπάρμπας, που μεγαλοπιάνεται, μου είπε ότι στο Βροντάδο φκιάξανε προσκόπους, αλλά ήντα με μέλλει εμένα για δαύτα; Ήντα είν οι προσκόποι; 5
Σήμερα ήβγα αφ το σπίτι για να γράψω αυτό το γράμμα και να το ποστάρω και για ν αγοράσω σαπούνι αφ του Μαρτάκη. Ο Μαρτάκης τα διαφημίζει σ όλο το νησί, τα λέει «σαπούνια αποκλειστικώς μόνον δι οικογενειάρχας». Δημοστένη, ήντα σημαίνει αυτό; Εγώ δηλαδής που είμαι γυναίκα μοναχή εν ημπορώ ν αγοράσω σαπούνι του Μαρτάκη; Λένε πως λευκαίνει τ ασπρόρουχα και ε φέρνει φαγούρα, αλλά είναι, λένε, μόνο για οικογενειάρχες. Ήντα να κάμω; Περιμένω γράμμα σου με το εισιτήριο του καραβιού. Ελέγκω ΥΓ. Επειδής είπες ότι οι Αμερικάνες είναι τσαούσες, σου λέω κι εγώ ότι πολλές από την «Αδελφότητα των κυριών» της κυρίας Λαδοπούλου είναι και παραείναι τσαούσες. Εγώ εν είμαι τσαούσα που κάθομαι και περιμένω ένα εισιτήριο για παπόρι. Σώτη Τριανταφύλλου, Πιτσιμπούργκο, Αιγέας, Χίος 2006 Κείμενο 2 ο Η αφήγηση της Μαρίτσας Νίκη Μαραγκού Το 1951, ύστερα που τρία χρόνια ήρτα holiday με τη νύφη μου, που ήταν Εγγλέζα, πάλε με το πλοίο. [ ] Εκάμαμεν ένα μήνα, μετά επήαμεν πίσω Αγγλία. Έσασα τζιαι την αρφή μου την Αντιγόνη τζιαι έρκουνταν έναν-έναν τα αδέρφκια μου. Είσιεν τζιαι μια κοτζιάκαρη που ήταν παντρεμένη με έναν Ιταλό, ενοικιάσαμεν κάμαρες, μια για τις κόρες, μια για τα παλληκάρκα. Τζιαί ύστερα λαλώ τους: «Εν να αγοράσω σπίτι, εγώ με την αρφότεχνή μου». Λαλεί η νύφη μου: «Ξέρω μια κοτζιάκαρη πού θέλουν να το πουλήσουν, τέσσερα πατώματα στο Φέντιμα Ρόουντ.» Λαλεί μου: «Να σε πάρω σε μια γιάτραινα να σε εξετάσει, αν σου διά χαρτί ότι είσαι strong». [ ] Έμαθα τζιαι εγγλέζικα, έγραφέ μου τα ο αρφός μου στο χαρτί ελληνικά τζιαι εγγλέζικα, τζιαι έμαθα, τζιείνος που πήγε Μάντσεστερ τζιαι σπούδασε χημικός. Τζιαι τώρα συντυχάνω των Εγγλέζων τζιαι κάμνω τους τζιαι λαώνονται. Η γιάτραινα είπε μου ότι είμαι strong like a horse. Μόλις εγόρασα το σπίτι, ήρτεν γράμμα που τον τζιύρη μου ότι ο Ζαχαρίας του Πολύβιου ζητά να με παντρευτεί. Ο τζιύρης μου ήταν πολλά φίλοι με τον πεθερό μου, ετρώαν, επίναν.[ ] Την ημέρα που ήρτεν το γράμμα, ήταν έσσω ο αρφός μου ο Σάββας ο μεαλλύτερος. Εγώ ήμουν στη δουλειά. Απαντά του αμέσως ο Σάββας, «είμαστιν δεκτοί, είναι δεκτή τζιαι η Μαρίτσα, δώσε λόον, παπά». Χωρίς να με ρωτήσει. Δεκαοκτώ αφηγήσεις, επιμ. Νίκη Μαραγκού, Το Ροδακιό, Αθήνα 2012 6
ΙΙ. Ερωτήσεις Να απαντήσετε στις πιο κάτω ερωτήσεις που ακολουθούν, αφού μελετήσετε τα δύο λογοτεχνικά κείμενα που σας δίνονται πιο πάνω. 1. Να συγκρίνετε τις γυναίκες της Αμερικής με τις γυναίκες στη Χίο και με τη Μαρίτσα, Κύπρια που ζει στην Αγγλία, σαράντα χρόνια αργότερα. Να στηρίξετε την απάντησή σας σε δύο στοιχεία από το κάθε κείμενο. (μον.3) 2. Να συγκρίνετε τη γλώσσα που χρησιμοποιείται στο κείμενο της Σώτης Τριανταφύλλου «Πιτσιμπούργκο» και της Νίκης Μαραγκού «Η αφήγηση της Μαρίτσας». Τεκμηριώστε την απάντησή σας με δύο λέξεις ή φράσεις από το κάθε κείμενο. (μον.2) 3. Να αναφέρετε και να σχολιάσετε με στοιχεία από το κείμενο δύο δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες εργαζόμενοι στις Η.Π.Α., όπως παρουσιάζονται στην επιστολή του Δημοσθένη. (μον.1) Η Διευθύντρια Δρ. Μαρία Γεωργίου 7