Το κάπνισμα είναι μια μορφή φαρμακολογικής εξάρτησης.

Το κάπνισμα είναι μια μορφή φαρμακολογικής εξάρτησης.

Μόνο το 2% από τους καπνιστές είναι περιστασιακοί. Οι περισσότεροι είναι συστηματικοί που σπάνια μπορούν να περάσουν 2 ώρες χωρίς τσιγάρο.

Δεν χρειάζεται καμιά ιδιαίτερη ψυχολογική ή κοινωνική συνθήκη για να αποκτήσει και το πιο καλά ισορροπημένο άτομο εξάρτηση από το κάπνισμα.

Από τα παιδιά που έχουν καπνίσει >2 τσιγάρα, <20% δεν έγιναν τακτικοί καπνιστές.

Σήμερα, όχι μόνο καπνίζουν περισσότερες γυναίκες, αλλά συνεχώς καπνίζουν περισσότερο και αρχίζουν το κάπνισμα σε μικρότερη ηλικία. Σε πολλές χώρες οι γυναίκες έχουν πλέον τις ίδιες καπνιστικές συνήθειες με τους άνδρες.

Με δεδομένο ότι μόνο 1 στους 4 που έχουν προσπαθήσει να κόψουν το κάπνισμα, το έχουν πετύχει, προκύπτει ότι η εξάρτηση απ αυτό είναι πολύ έντονη.

Επομένως, το κάπνισμα προκαλεί εξάρτηση και βλάβη της υγείας, και επειδή είναι πολύ διαδεδομένο, αποτελεί το σημαντικότερο πρόβλημα δημόσιας υγείας στις περισσότερες χώρες του κόσμου.

Η εξάρτηση ερμηνεύει τη δυσκολία διακοπής τουμεποικίλεςτεχνικέςόπωςουπνωτισμός, οβελονισμός, η ομαδική ψυχοθεραπεία και πιο πρόσφατα η θεραπεία υποκατάστασης με νικοτίνη (κατά την οποία γίνεται λήψη νικοτίνης με φαρμακευτικά προϊόντα όπως τσίχλες, αυτοκόλλητα, ταμπλέτες κ.λπ.)

Tο κάπνισμα ενοχοποιείται για σχεδόν διπλάσιο κίνδυνο αυτόματων αποβολών, υπολειπόμενη ανάπτυξη των εμβρύων (Detmar et al 2008), προωρότητα, χαμηλό βάρος γέννησης, αιφνίδιο νεογνικό θάνατο (Duroseau & Blakemore 2002, Kochenour 1996) και σπανιότερα για πρόωρη αποκόλληση του πλακούντα. Detmar J et al. Fetal growth restriction triggered by polycyclic aromatic hydrocarbons is associated with altered placental vasculature and AhR-dependent changes in cell death. Am J Physiol Endocrinol Metab. 2008 Jun 17. [Epub ahead of print]

Το κάπνισμα της μητέρας στη διάρκεια της κύησης είναι ένας ισχυρός δοσοεξαρτώμενος παράγοντας κινδύνου για χαμηλό βάρος γέννησης. Αυξάνει επίσης τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού αν και φαίνεται να επηρεάζει περισσότερο την εμβρυϊκή ανάπτυξη παρά τη διάρκεια της κύησης. Suzuki et al. Is Maternal Smoking during Early Pregnancy a Risk Factor for All Low Birth Weight Infants? Journal of Epidemiology 2008, 18:89-96.

Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι το 40% όλων των περιπτώσεων χαμηλού βάρους γέννησης συμβαίνει λόγω κληρονομικών παραγόντων και το 60% λόγω περιβαλλοντικών παραγόντων, μεταξύ των οποίων το κάπνισμα στα αρχικά στάδια της κύησης είναι ένας κύριος παράγοντας. Suzuki et al. Is Maternal Smoking during Early Pregnancy a Risk Factor for All Low Birth Weight Infants? Journal of Epidemiology 2008, 18:89-96.

Επίσης, γυναίκες με ανεπιθύμητες κυήσεις έχουν αυξημένη πιθανότητα πρόωρου τοκετού. Suzuki et al. Is Maternal Smoking during Early Pregnancy a Risk Factor for All Low Birth Weight Infants? Journal of Epidemiology 2008, 18:89-96.

Τα παιδιά με υπολειπόμενη ανάπτυξη βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης χρόνιων παθήσεων κατά την ενήλικο ζωή, όπως υπέρταση, διαβήτη τύπου 2 και στεφανιαία καρδιακή νόσο (Suzuki et al 2008). Suzuki et al. Is Maternal Smoking during Early Pregnancy a Risk Factor for All Low Birth Weight Infants? Journal of Epidemiology 2008, 18:89-96.

Μεμονωμένες μελέτες έδειξαν απουσία σχέσης καπνίσματος και υπολειπόμενης ανάπτυξης! (Driul et al 2008) αλλά αυτό το συμπέρασμα έρχεται σε αντίθεση με σχεδόν το σύνολο της βιβλιογραφίας. Driul L, et al. Intrauterine growth restriction and pregnancy outcome. Minerva Ginecol 2008; 60:231-8.

Επίσης, το κάπνισμα της μητέρας δεν φάνηκε να ενοχοποιείται για αύξηση των λοιμώξεων του αναπνευστικού στη νεογνική περίοδο (Duijts et al 2008). Duijts L, et al. Maternal smoking in prenatal and early postnatal life and the risk of respiratory tract infections in infancy. The Generation R study. Eur J Epidemiol. 2008 Jun 14.

Οι βλαπτικοί παράγοντες που κυρίως ενοχοποιούνται για τις δυσμενείς επιδράσεις του καπνίσματος είναι το μονοξείδιο του άνθρακα και η νικοτίνη (Duroseau & Blakemore 2002).

Η νικοτίνη προκαλεί σπασμό των αρτηριών, περιλαμβάνοντας εκείνες που στέλνουν αίμα στον πλακούντα. Αυτό ελαττώνει την εμβρυϊκή οξυγόνωση και την προμήθεια θρεπτικών ουσιών, που μπορεί να συνεπάγονται υπολειπόμενης ανάπτυξης έμβρυα.

Υπάρχουν επίσης σαφείς ενδείξεις ότι η νικοτίνη έχει άμεση δυσμενή επίδραση στα αναπτυσσόμενα νευρικά κύτταρα. Στα ζώα, ακόμα και μικρές δόσεις νικοτίνης που ενίενται στη μητέρα στη διάρκεια της κύησης είχαν ως αποτέλεσμα διαμαρτίες του εγκεφάλου, κακή λειτουργικότητα και προβλήματα μάθησης.

Επειδή το μονοξείδιο του άνθρακα υποκαθιστά το οξυγόνο στο αίμα στη διάρκεια του καπνίσματος, τα έμβρυα μπορεί να προσπαθούν να αντεπεξέλθουν σε αυτή την έλλειψη με την παραγωγή επιπλέον ερυθροκυττάρων για τη μεταφορά περισσότερου οξυγόνου. Σε μερικές περιπτώσεις, αυτή η υπερπαραγωγή ερυθροκυττάρων μπορεί να διακόψει την αιματική παροχή σε ζωτικά όργανα, με μοιραία αποτελέσματα (στη διάρκεια της κύησης και μετά τον τοκετό.

Η διακοπή του καπνίσματος στη διάρκειατηςκύησηςβελτιώνειτο βάροςγέννησηςτουνεογνού, ιδιαίτερα αν η διακοπή γίνει πριν από τις 16 εβδομάδες της κύησης.

Υπολογίστηκε ότι αν όλες οι γυναίκες σταματούσαν να καπνίζουν, θα γινόταν ελάττωση των εμβρυϊκών και νεογνικών θανάτων κατά 10% (Duroseau & Blakemore 2002).

Στην Αγγλία, το μήνυμα στα πακέτα των τσιγάρων είναι σαφές Smoking kills.

Aπό την αρχή της κύησης, επομένως, συνιστάται στην έγκυο να αποφεύγει το κάπνισμα ή τουλάχιστον να το περιορίσει στο ελάχιστο.

Το βασικό συστατικό όλων των οινοπνευματωδών ποτών είναι η αιθυλική αλκοόλη (ή αιθανόλη) που αποτελεί προϊόν αλκοολικής ζύμωσης των υδατανθράκων.

Η περιεκτικότητα οινοπνεύματος σε συνηθισμένα ποτά του τόπου μας είναι: μπύρα ~4 gr%, κρασί ~12 gr%, τσίπουρο 30 gr%, whisky 40 gr%.

Αλκοολισμός είναι η «καταναγκαστική» τακτική χρήση του αλκοόλ, με συμπτώματα στέρησης όταν σταματά η κατανάλωση. Το άτομο που είναι εξαρτημένο από το αλκοόλ νιώθει μια ακατανίκητη παρόρμηση να πιει, δίνει σ αυτή του την επιθυμία σχεδόν απόλυτη προτεραιότητα σε σχέση με οτιδήποτε άλλο στην ζωή του.

Μέθη Τη φάση διέγερσης ακολουθού κινητικές διαταραχές, δυσαρθρία και μυϊκή υποτονία που μπορεί να καταλήξει σε πλήρη αδράνεια.

Η μέθη χαρακτηρίζεται από ευφορία και υποκειμενικό αίσθημα αύξησης της δυναμικότητας. Ακολουθεί ασυναρτησία του λόγου. Η μέθη μπορεί να καταλήξει σε κώμα. Η αμνησία είναι εξαιρετικά συχνή.

Ο αλκοολικός χαρακτηρίζεται από ακρισία, αμνησία, αβουλία, κυνισμό και αδιαφορία. Πολλά από τα «αδικαιολόγητα» και αποτρόπαια εγκλήματα έγιναν από αλκοολικούς.

Κύρια επίδραση του οινοπνεύματος είναι η καταστολή του κεντρικού νευρικού συστήματος, ημείωσητου συντονισμού των κινήσεων και η αύξηση του χρόνου αντίδρασης του πότη.

Μερικές φορές, το οινόπνευμα προκαλεί κάποια ευχάριστη άρση των αναστολών και η κρίση μπορεί να είναι μειωμένη, γι αυτό είναι επικίνδυνη η οδήγηση ή η χρήση μηχανημάτων.

Το οινόπνευμα προκαλεί αγγειοδιαστολή των αγγείων του δέρματος. Παρότι αυτή η αυξημένη ροή αίματος, μπορεί να κάνει αυτούς που έχουν καταναλώσει αλκοόλ να νιώθουν ότι είναι ζεστοί, στην πραγματικότητα το σώμα έχει απώλεια θερμότητας.

Επίσης, προκαλεί αυξημένη διούρηση και πιθανόν ο πότης να νιώθει αφυδατωμένος.

Το ποτό αυξάνει συνήθως τη σεξουαλική επιθυμία, αλλά στον άνδρα ελαττώνεται η ικανότητα διατήρησης της στύσης

Χρόνιες επιπτώσεις Δεδομένου ότι το οινόπνευμα περιέχει πολλές θερμίδες, οι τακτικοί πότες συχνά παίρνουν βάρος.

Χρόνιες επιπτώσεις Το οινόπνευμα καταστρέφει τα περισσότερα συστήματα και αποτελεί μείζον αίτιο ηπατοπάθειας (3 τύποι ηπατικής νόσου: λιπώδης εκφύλιση του ήπατος, αλκοολική ηπατίτιδα και κίρρωση ).

Χρόνιες επιπτώσεις Τέλος, η κατανάλωση οινοπνευματωδών σε τακτική βάση μπορεί να καταστρέψει κάθε είδους ανθρώπινες σχέσεις και προκαλεί μεγάλο στρες και εντάσεις στην οικογένεια του αλκοολικού ατόμου.

Η μεγάλη κατανάλωση οινοπνεύματος ελαττώνει τη γονιμότητα και είναι επικίνδυνη σε περίοδο εγκυμοσύνης. Μία έγκυος που καταναλώνει πάνω από 1 μονάδα αλκοόλ την ημέρα στα πρώτα στάδια της κύησης μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο έμβρυο.

Η αιθανόλη διέρχεται ελεύθερα από τον πλακούντα και τον εμβρυϊκό αιματο-εγκεφαλικό φραγμό.

Η αιθανόλη είναι ένα γνωστό τερατογόνο και η εμβρυϊκή της τοξικότητα είναι δοσοεξαρτώμενη.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος παρατηρείται στη διάρκεια του πρώτου τριμήνου αλλά επηρεασμός της ανάπτυξης του εμβρυϊκού εγκεφάλου συμβαίνει σε όλη τη διάρκεια της κύησης

Η μεγάλη κατανάλωση οινοπνευματούχων ποτών (οκτώ συνηθισμένα ποτά την ημέρα) προκαλεί χαρακτηριστικό σύνδρομο (εμβρυϊκό αλκοολικό σύνδρομο),

που χαρακτηρίζεται από καθυστέρηση της ανάπτυξης (κατά την εμβρυϊκή ζωή, μετά από τον τοκετό ή και τα δύο), ανωμαλίες (της μεσότητας) του προσώπου, των αρθρώσεων και της καρδιάς και ανατομικές-λειτουργικές ανωμαλίες του κεντρικού νευρικού συστήματος του εμβρύου.

Να σημειωθεί ότι τα παιδιά με υπολειπόμενη ανάπτυξη βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης χρόνιων παθήσεων κατά την ενήλικο ζωή, όπως υπέρταση, διαβήτη τύπου 2 και στεφανιαία καρδιακή νόσο (Suzuki et al 2008). Suzuki et al. Is Maternal Smoking during Early Pregnancy a Risk Factor for All Low Birth Weight Infants? Journal of Epidemiology 2008, 18:89-96.

Μεμονωμένες μελέτες έδειξαν απουσία σχέσης κατανάλωσης αλκοόλ και υπολειπόμενης ανάπτυξης! (Driul et al 2008) αλλά αυτό το συμπέρασμα έρχεται σε αντίθεση με εκτεταμένη βιβλιογραφία Driul L, et al. Intrauterine growth restriction and pregnancy outcome. Minerva Ginecol 2008; 60:231-8.

Η περιοχή κάτω από τη μύτη μέχρι το άνω χείλος φυσιολογικά παρουσιάζει κυρτότητα. Στο εμβρυϊκό αλκοολικό σύνδρομο είναι επίπεδη.

Η μεγάλη κατανάλωση οινοπνεύματος μπορεί, επίσης, να ευθύνεται για τον θάνατο της μητέρας και του νεογέννητου (Ηaessler & Rosenthal 2003).

Δεν έχει καθοριστεί με ακρίβεια η μικρότερη ασφαλής δόση αλκοόλ για το έμβρυο και η κατανάλωση οινοπνεύματος συστήνεται, γενικά, να αποφεύγεται στη διάρκεια της κύησης (Duroseau & Blakemore 2002).

Η έκθεση του εμβρύου στο αλκοόλ μπορεί να μετρηθεί και με ανάλυση του μηκωνίου. Garcia-Algar, et al. Alarming prevalence of fetal alcohol exposure in a Mediterranean city. Ther Drug Monit 2008; 30:249-54.

Η λήψη εθισμογόνων ουσιών αντενδείκνυται στη διάρκεια της κύησης, όπως και εκτός κύησης, για λόγους ιατρικούς και "κοσμοθεωρητικούς".

Ηκοκαΐνη, το crack (παράγωγο της κοκαΐνης), ηηρωίνη(αλλά πιθανόν και η αγωγή με υποκατάστατα, όπως η μεθαδόνη) μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα στη μητέρα και στο έμβρυο-νεογνό.

Δυστυχώς, σε αναπτυγμένες χώρες του κόσμου, ηχρήσητης κοκαΐνης είναι πολύ δημοφιλής λόγω εύκολης προσπέλασης και σχετικά χαμηλού κόστους.

Η κοκαΐνη μπορεί να προκαλέσει έντονη αγγειοσυστολή που να οδηγήσει σε κακοήθη υπέρταση, καρδιακή ισχαιμία και εγκεφαλικό επεισόδιο.

Μπορεί επίσης να έχει άμεση καρδιοτοξική δράση και να οδηγήσει σε αιφνίδιο θάνατο (Duroseau & Blakemore 2002).

H κοκαΐνη έχει ισχυρότερη θανατηφόρο δράση από την ηρωίνη και καταστροφικές συνέπειες για το έμβρυο (Beckman et al 2002).

Η χρήση κοκαΐνης στη διάρκεια της κύησης μπορεί να συνεπάγεται αυτόματη έκτρωση, εμβρυϊκό θάνατο, πρόωρη ρήξη των υμένων, πρόωρο τοκετό, ενδομήτρια καθυστέρηση της ανάπτυξης, χρώση του αμνιακού υγρού με μηκώνιο και αποκόλληση του πλακούντα (λόγωτηςοξείαςυπέρτασηςκαιτης αύξησης της συσταλτικότητας του μυομητρίου που προκαλεί η κοκαϊνη). Η αγγειοσυστολή που προκαλείται στον πλακούντα ελαττώνει την αιματική ροή στο έμβρυο προκαλώντας εμβρυϊκή υποξία.

H κοκαΐνη είναι, επίσης, τερατογόνος και η χρήση της έχει συσχετιστεί με εμβρυϊκά εγκεφαλικά έμφρακτα, μικροκεφαλία, ανωμαλίες ανάπτυξης των άκρων και ανωμαλίες του ουρογεννητικού συστήματος του εμβρύου. Οι ανωμαλίες της ουρογεννητικής οδού και του νευρικού σωλήνα προκαλούνται στις πρώτες 5 εβδομάδες της κύησης. Οι τερατογενείς επιδράσεις επηρεάζουν τη μεσοδερματική ανάπτυξη (λόγω της εμβρυϊκής υποξίας και των αγγειακών διαταραχών).

Ηέκθεσητουεμβρύουστην κοκαϊνη μπορεί να εκτιμηθεί και με ανάλυση του μηκωνίου. Garcia-Algar, et al. Alarming prevalence of fetal alcohol exposure in a Mediterranean city. Ther Drug Monit 2008; 30:249-54.

Τα νεογνά που γεννήθηκαν από μητέρες που έκαναν χρήση κοκαΐνης παρουσιάζουν νευρολογικές ανωμαλίες, διαταραχές προσανατολισμού και κινητικές διαταραχές (Duroseau & Blakemore 2002)

Τα παιδιά των μητέρων που τη χρησιμοποιούν παρουσιάζουν συχνά ψυχοκινητικές διαταραχές αλλά και το σύνδρομο του αιφνίδιου θανάτου.

Eρωτηματικά υπάρχουν για τη λήψη μαριχουάνας.

Το ενεργό συστατικό της είναι η τετραϋδροκαναβινόλη.

Καναβοειδείς μεταβολίτες μπορεί να ανιχνεύονται στα ούρα των χρηστριών για ημέρες έως εβδομάδες μετά τη χρήση, δηλαδή για χρονικό διάστημα πολύ μεγαλύτερο από εκείνο του οινοπνεύματος και των περισσότερων απαγορευμένων ουσιών.

Η παρουσία αυτών των μεταβολιτών στα ούρα μπορεί να προσδιορίσει τις ασθενείς που είναι πιθανό να χρησιμοποιούν αυτές και άλλες απαγορευμέ ς υσίες (Duroseau & Blakemore 2002).

Η συνέχιση της κατάχρησης εθισμογόνων ουσιών κατά τη διάρκεια της κύησης είναι επικίνδυνη για το έμβρυο, αλλά & η απότομη διακοπή τους μπορεί να προκαλέσει σύνδρομο στέρησης στην έγκυο & στο έμβρυο, με συχνή συνέπεια τον ενδομήτριο θάνατο, μετά από μια περίοδο υπερδραστηριότητας του εμβρύου.

Οι ουσίες αυτές έχουν επίσης ενοχοποιηθεί για αυτόματες εκτρώσεις, πρώιμη ρήξη των υμένων, πρόωρη αποκόλληση του πλακούντα, πρόωρο τοκετό, οξύ τοκετό, έμβρυα υπολειπόμενου βάρους κ.λπ.

Φυσικά, άσχετα από τις φαρμακολογικές παρενέργειες αυτών των ουσιών, ηχρήσητους είναι καθολικά απαράδεκτη.