Γνωστική Ανάπτυξη Ενότητα 7: Ανάπτυξη Αντίληψης Διδάσκουσα: Ειρήνη Σκοπελίτη Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία
Σκοποί ενότητας Παρουσίαση του τρόπου με τον οποίο αναπτύσσεται η λειτουργία της αντίληψης. Πειραματικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για να γίνει κατανοητή αυτή η ανάπτυξη από τη βρεφική ηλικία. Σημαντικότερες αναπτυξιακές αλλαγές που σημειώνονται στην ανάπτυξη της οπτικής και ακουστικής αντίληψης.
Περιεχόμενα ενότητας Αισθητηριακή έναντι αντιληπτικής ανάπτυξης Πειραματικές μέθοδοι Το έργο της αντίληψης Οπτικές ικανότητες βρέφους Προσοχή στις εικόνες Έλξη της προσοχής Διατήρηση της προσοχής Η γνώση επηρεάζει την αντίληψη Εντοπισμός αντικειμένων Μονοφθαλμικές ενδείξεις βάθους Διοφθαλμικές ενδείξεις βάθους
Ακουστικές ικανότητες βρέφους Προσοχή στους ήχους Αναγνώριση ήχων Ακουστικός εντοπισμός Διαισθητηριακή ενοποίηση Συμβολή έρευνας για ανάπτυξη αντίληψης
Αισθητηριακή Αντιληπτική ανάπτυξη Αίσθηση Αντίληψη Αίσθηση: η διαδικασία μέσω της οποίας οι νευρώνες που δέχονται τα αισθητηριακά ερεθίσματα ανιχνεύουν τις πληροφορίες και τις μεταφέρουν στον εγκέφαλο Αντίληψη: η ερμηνεία των αισθητηριακών ερεθισμάτων
Πειραματικές μέθοδοι Προκλητά δυναμικά Θηλασμός μεγάλης έντασης Μέθοδος παρακολούθησης ματιών (eye tracking) Μέθοδος της προτίμησης κοιτάγματος Μέθοδος της συνήθειας
Το έργο της αντίληψης Προσοχή: ο προσδιορισμός του αν μία κατάσταση αξίζει τον κόπο για λεπτομερή επεξεργασία Αναγνώριση: το να αναγνωρίζουμε αυτό που αντιλαμβανόμαστε Εντοπισμός: ο προσδιορισμός τού πόσο μακριά βρίσκεται το αντικείμενο ή το γεγονός που αντιλαμβανόμαστε και σε ποια κατεύθυνση σε σχέση με τον παρατηρητή
Οπτικές ικανότητες βρέφους Περιορισμένη οπτική οξύτητα Έλλειψη εστίασης Περιορισμένη ικανότητα παρακολούθησης της κίνησης Έγχρωμη όραση Κοινωνική αντίληψη: οπτικές προτιμήσεις βρεφών
Προσοχή στις εικόνες Ικανότητα να συλλέγουμε ορισμένες πληροφορίες για λεπτομερέστερη εξέταση και να αγνοούμε άλλες. Οπτικές προτιμήσεις κρίσιμες για την ανάπτυξη 1. Ιδιότητες ερεθισμάτων που τραβούν την προσοχή 2. Ιδιότητες ερεθισμάτων που κρατούν την προσοχή Οι πρώτες είναι μόνιμες έχουν διάρκεια για μια ζωή Οι δεύτερες αλλάζουν με την ηλικία και τις εμπειρίες
Έλξη της προσοχής Το αντανακλαστικό του προσανατολισμού Έντονα φώτα, δυνατοί ήχοι, έντονες αλλαγές στο περιβάλλον Ανοιχτή και καλυμμένη ανάπτυξη προσοχής Κανόνες σάρωσης του περιβάλλοντος
Διατήρηση της προσοχής Μετριότητα ερεθίσματος Πολυπλοκότητα ερεθισμάτων Υπόθεση της μέσης διαφοράς Προσδοκίες
Η γνώση επηρεάζει την αντίληψη Γνώση των σχημάτων Φυσική γνώση Εμπειρική γνώση
Εντοπισμός αντικειμένων Αντίληψη διεύθυνσης και απόστασης Μονοφθαλμικές ενδείξεις βάθους: ενδείξεις που διαθέτει ξεχωριστά το κάθε μάτι Διοφθαλμικές ενδείξεις βάθους: ενδείξεις διαθέσιμες μόνο όταν και τα δύο μάτια εστιάζουν σε ένα αντικείμενο
Μονοφθαλμικές ενδείξεις βάθους Κινητικές ενδείξεις βάθους: Οπτική επέκταση Κινητική παράλλαξη Επικάλυψη Εικαστικές ενδείξεις βάθους Σχετικό μέγεθος Υφή Αλληλεπικάλυψη
Διοφθαλμικές ενδείξεις βάθους Διοφθαλμική διαφορά: η διαφορά της θέας που έχει το κάθε μάτι. Στερεοψία: ικανότητα να αντιλαμβάνεται κάποιος το βάθος αποκλειστικά με διοφθαλμικές ενδείξεις
Ακουστικές ικανότητες βρέφους Ενδομήτρια περίοδος : εκπληκτικές ακουστικές ικανότητες Νεογέννητα: Ανεπτυγμένο λειτουργικό ακουστικό σύστημα Διακρίνουν βασικούς ήχους ομιλίας Συνέπειες απώλειας ακοής
Προσοχή στους Ήχους Ακουστική προσοχή στις συχνότητες της ομιλίας Ακουστική προτίμηση στο όνομά τους Επιλογή της φωνής της μητέρας
Αναγνώριση ήχων Ομιλία Διάκριση φωνημάτων Διάκριση φωνής της μητέρας Διάκριση «μαμαδίστικης» ομιλίας Μουσική Διάκριση μελωδιών-νότας εκτός κλειδιού
Ακουστικός εντοπισμός Ικανότητα εντοπισμού ήχων στο χώρο Wertheimer: από τη γέννηση υπάρχει ήδη μία αίσθηση ακουστικού εντοπισμού Καμπύλη ανάπτυξης σε σχήμα U Ανάπτυξη φλοιού έναντι υποφλοιού Ανάπτυξη ακουστικού εντοπισμού σε συνδυασμό με ανάπτυξη ικανότητας ελέγχου κίνησης κεφαλιού
Διαισθητηριακή ενοποίηση Ικανότητα να χρησιμοποιεί κανείς μία αίσθηση για να αναγνωρίσει ένα ερέθισμα ή μία σειρά από ερεθίσματα τα οποία είναι ήδη οικεία μέσω μιας άλλης αίσθησης. Αισθήσεις ενοποιημένες κατά τη γέννηση Επίδραση σε: Προσοχή Αναγνώριση Εντοπισμό
Συμβολή έρευνας για ανάπτυξη αντίληψης Διάγνωση και θεραπεία βρεφών με αντιληπτικά προβλήματα Οπτική οξύτητα: διαγνωστικές τεχνικές για αποφυγή επέμβασης Ηχητικοί βοηθοί: πληροφορίες για απόσταση, διεύθυνση και τύπο αντικειμένων
Σχετική Βιβλιογραφία Bjorklund, D. F. (2012). Children s Thinking: Cogni1ve Development and Individual Differences. USA: Wadsworth, Cergage Learning. Bransford, J.D., Brown, A.L. & Cocking, R.R. (2000). How people learn: Brain, mind, experience, and school. Washington, DC: Naƒonal Academy Press. Donaldson, M. (1991). Η σκέψη των παιδιών. (Επιμ. Σ. Βοσνιάδου), Εκδόσεις Gutenberg. Lightwood, C., Cole, M., & Cole, S. R., (2015). Η Ανάπτυξη των Παιδιών (Ενιαίο), (Επιμ. Ζ. Μπαμπλέκου), Εκδόσεις Gutenberg. Σαμαρτζή, Σ. & Δημητρίου, Α. (2008). ΝΟΗΣΙΣ 4: Γνωστική Ανάπτυξη, Eκδόσεις Τυπωθήτω. Siegler, R. (2002). Πώς σκέφτονται τα παιδιά. (Επιμ. Σ. Βοσνιάδου), Εκδόσεις Gutenberg. Wood, D. (1998). How Children Think and Learn. USA: Blackwell Publishing. Τίτλος Ενότητας 22
Τέλος Ενότητας
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Πατρών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.
Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών, Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών, Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, Ειρήνη Σκοπελίτη, «Γνωστική Ανάπτυξη». Ενότητα 7: Ανάπτυξη Αντίληψης. Έκδοση: 1.0. Πάτρα 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: h ps://eclass.upatras.gr/courses/pn1565/index.php?vis=5815
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creaƒve Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] h p://creaƒvecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.