Οι νέες ρυθµίσεις στην Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας της Κύπρου Λευκωσία, 12 εκεµβρίου 2014 Κατερίνα Καραλή, Σύµβουλος ΡΑΕΚ 1
Ιστορικό Η ΡΑΕΚ, κατόπιν σχετικής µελέτης, κατέληξε ότι το µοντέλο Κοινοπραξίας Ισχύος µε παράλληλη λειτουργία ιµερών Συµβολαίων (Net Pool) αποτελεί την καταλληλότερη προσέγγιση για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της Κύπρου 2
Μοντέλο Στόχος Προθεσµιακή Αγορά Προ-ηµερήσια Αγορά Ενδο-ηµερήσια Αγορά Αγορά Εξισορρόπησης ιαχείριση φυσικών/ οικονοµικών δικαιωµάτων στις διασυνδέσεις σύζευξη τιµών ιασυνοριακές ανταλλαγές και κοινές εφεδρείες 3
Προκλήσεις ηµιουργία συνθηκών αγοράς υπό την παρουσία επιχείρησης µε δεσπόζουσα θέση Οµαλή και ουσιαστική διείσδυση ΑΠΕ Ασφάλεια του συστήµατος Προστασία των καταναλωτών 4 Λειτουργία της αγοράς σε αυστηρά ρυθµιζόµενο πλαίσιο Κρίσιµος ο ρόλος του ρυθµιστή
ιαγραµµατική απεικόνιση της χονδρεµπορικής αγοράς 5
Ο ιαχειριστής και ο Λειτουργός της Αγοράς ΣΜΚ:φέρει την ευθύνη λειτουργίας του Συστήµατος Μεταφοράς και της φυσικής εξισορρόπησής του σε πραγµατικό χρόνο Καθιστά εφικτή την πρόσβαση τρίτων Πρόβλεψη φορτίου Προµήθεια λειτουργικής εφεδρείας και επικουρικών υπηρεσιών Καταγραφή και υποβολή µετρητικών στοιχείων Τεχνική υλοποίηση προγραµµατισµού µονάδων Λειτουργία Μηχανισµού Εξισορρόπησης Λειτουργός της Αγοράς: ανατίθεται στο ΣΜΚ 6 Εγγραφή διµερών συµβολαίων Λειτουργία και επίλυση της Προ-ηµερήσιας και της Ενδοηµερήσιας Αγοράς Οικονοµικός διακανονισµός του µηχανισµού εξισορρόπησης, των διευθετήσεων αποκλίσεων και των λοιπών χρεώσεων της αγοράς
Ανεξαρτησία του ΣΜΚ Η Κύπρος εξαιρείται των διατάξεων ουσιαστικού διαχωρισµού των ΣΜ όπως αυτές προβλέπονται από την Οδηγία 2009/72 ΕΕ Ωστόσο ο ρόλος του ΣΜΚ τόσο ως ανεξάρτητου ΣΜ όσο και ως Λειτουργού της Αγοράς συνεπάγεται ότι: θα πρέπει να εξασφαλιστεί η ανεξαρτησία του και η διάθεση προς αυτόν κατάλληλων πόρων 7
Συµµετέχοντες στην Αγορά Συµµετοχή στην Αγορά: υπογραφή Συµφωνητικού Συµµετοχής από 8 Παραγωγούς: Θερµικών µονάδων που συνδέονται στο Σύστηµα Μεταφοράς ή Θερµικών µονάδων που συνδέονται στο Σύστηµα ιανοµής µε ονοµαστική εγκατεστηµένη ισχύ µεγαλύτερη από πέντε [5] MW ή σταθµών ΑΠΕ που λειτουργούν εκτός Εθνικών Σχεδίων Χορηγιών Φορείς Αθροιστικών Υπηρεσιών (aggregators) για σταθµούς ΑΠΕ που λειτουργούν εκτός Εθνικών Σχεδίων Χορηγιών Προµηθευτές λιανικής Προµηθευτές χονδρεµπορικής Υπεύθυνους Εκκαθαρίσεων Ανισοζυγίων
Προθεσµιακή Αγορά Η προθεσµιακή αγορά οργανώνεται µέσω διµερών συµβολαίων Τα διµερή συµβόλαια διευθετούνται οικονοµικά εκτός του Λειτουργού της Αγοράς Μετέπειτα στάδιο: κεντρική πλατφόρµα για τη διαπραγµάτευση προθεσµιακών προϊόντων Τουλάχιστον για αρχική περίοδο, η ΡΑΕΚ θα πρέπει να ρυθµίζει τα διµερή συµβόλαια της επιχείρησης µε δεσπόζουσα θέση µε τρίτους Τα προθεσµιακά προϊόντα φυσικής παράδοσης εγγράφονται σε πλατφόρµα την οποία διαχειρίζεται ο Λειτουργός της Αγοράς ( ηλώσεις Φυσικής Παράδοσης/Απορρόφησης) 9
Επικύρωση διµερών συναλλαγών Προβλέπεται διαδικασία διόρθωσης και εκ νέου υποβολής των δηλώσεων που δεν αντιστοιχίζονται µέχρι ώρα 10:00 της Η-1 Οι ηλώσεις Φυσικής Παράδοσης υπόκεινται σε ελέγχους τεχνικών περιορισµών των µονάδων παραγωγής και περιορισµών που απορρέουν από δεσµεύσεις στο πλαίσιο παροχής λειτουργικών εφεδρειών Οι ηλώσεις Φυσικής Παράδοσης πρέπει να µπορούν να προγραµµατίζουν τις θερµικές µονάδες παραγωγής σε ευσταθή επίπεδα λειτουργίας 10
Προ-ηµερήσια Αγορά Συµπληρωµατική αγορά της αγοράς των διµερών συµβολαίων έναρξη: 10:30της Η-1 κλείσιµο: 13:00 της Η-1 Υποχρεωτική συµµετοχή των µονάδων παραγωγής για το σύνολο της δυναµικότητάς τους εξαιρείται η δυναµικότητα που έχει δεσµευτεί στο πλαίσιο διµερών συµβολαίων και συµβάσεων λειτουργικών εφεδρειών Προαιρετική Συµµετοχή των Προµηθευτών επιβολή υποχρέωσης µόνο στην Επιχείρηση µε εσπόζουσα Θέση 11
Προσφορές στην Προηµερήσια Αγορά Προσφορές Παραγωγής: προσφορές πώλησης ενέργειας Προσφορές Ζήτησης: προσφορές αγοράς ενέργειας Η Προ-ηµερήσια Αγορά: 12 είτε εκκαθαρίζει επιπρόσθετες ποσότητες των διµερών είτε προγραµµατίζει µια µονάδα πάνω από το τεχνικό της ελάχιστο
Καµπύλες προσφοράς και ζήτησης 13
Τύποι και όρια Προσφορών Παραγωγή: Απλές ηµίωρες Προσφορές και Προσφορές τύπου µπλοκ προκειµένου να διευκολύνεται ο προγραµµατισµός των µονάδων (τιµή: µεγαλύτερη ή ίση του µηδενός) Κάτω όριο: για τις µονάδες της επιχείρησης µε δεσπόζουσα θέση, το µεταβλητό κόστος Άνω όριο: για όλους, η αξία µη εξυπηρετούµενου φορτίου Ζήτηση: απλές ηµίωρες Προσφορές Αρχικά µη τιµολογούµενες 14
Ενδο-ηµερήσια Αγορά ΕΗΑ Θα αναπτυχθεί σε µετέπειτα στάδιο και οπωσδήποτε πριν η ΡΑΕΚ σταµατήσει να ρυθµίζει τις προσφορές της ΑΗΚ στο µηχανισµό εξισορρόπησης Πλατφόρµα ΕΗΑ Επανα-προγραµµατισµός φυσικών θέσεων οι οποίες και αποτελούν πλέον τις θέσεις που αποστέλλονται στο ΣΜΚ 15
ιασυνοριακό εµπόριο Εισαγωγή σηµαντικής πολυπλοκότητας στο λογισµικό σύστηµα που θα υλοποιηθεί Αυστηρό χρονοδιάγραµµα για τη λειτουργία της αγοράς κάτω από τις νέες ρυθµίσεις Απουσία προηγούµενης εµπειρίας σε σχετικές διαδικασίες διασυνοριακών συναλλαγών Προτείνεται να υλοποιηθεί αργότερα ακόµη και αν αυτή η επιλογή θα επιβαρύνει το συνολικό κόστος ανάπτυξης του λογισµικού 16
Εξισορρόπηση πραγµατικού χρόνου Προσφορές Έγχυσης: από µονάδες για αύξηση παραγωγής ή από προµηθευτές για µείωση της κατανάλωσης Προσφορές Απορρόφησης: από µονάδες για µείωσηπαραγωγής ή από προµηθευτές για αύξηση της κατανάλωσης Κατάθεση Προσφορών σε µια µόνο χρονική στιγµή:στις 16:00 της Η-1 17
Τιµή Εκκαθάρισης Μηχανισµού Εξισορρόπησης Η υψηλότερη/χαµηλότερη αποδεκτή προσφορά θέτει την τιµή στην οποία αποζηµιώνονται όλες οι αποδεκτές προσφορές έγχυσης/απορρόφησης ενέργειας εξισορρόπησης 18
Πάροχοι Υπηρεσιών Εξισορρόπησης Υποχρεωτική συµµετοχή των συµβατικών µονάδων για το σύνολο της διαθέσιµης ισχύος τους που δεν είναι δεσµευµένη µε διµερή συµβόλαια ή µέσω της Προ-ηµερήσιας Αγοράς Προαιρετική συµµετοχή του κατανεµόµενου φορτίου Οι ΑΠΕ µπορούν να συµµετέχουν σε επόµενο στάδιο 19
Χαρακτηριστικά του Μηχανισµού Εξισορρόπησης Επιτρέπονται αρνητικές Προσφορές για απορρόφηση ενέργειας Προσφορές για διαχείριση περιορισµών του συστήµατος φέρουν σήµανση και εµπλέκονται στον υπολογισµό της τιµής ανισοζυγίου Προσφορές της επιχείρησης µε δεσπόζουσα θέση: στο µεταβλητό κόστος των µονάδων Ανεξάρτητοι Ηλεκτροπαραγωγοί:άνω όριο Προσφορών ίσο µε την αξία του µη εξυπηρετούµενου φορτίου 20
Λειτουργικές Εφεδρείες Εφεδρεία Συγκράτησης της Συχνότητας (άνω και κάτω) Εφεδρεία Αποκατάστασης της Συχνότητας (άνω και κάτω) Εφεδρεία Αντικατάστασης 1 (άνω και κάτω) Εφεδρεία Αντικατάστασης 2 (άνω) Μηνιαία συµβόλαια για δέσµευση ισχύος ΕΣΣ, ΕΑ1 και ΕΑ2 Η ζήτηση συµµετέχει υπό την προϋπόθεση τεχνικών δυνατοτήτων απόκρισης 21
Ενεργοποίηση λειτουργικών Εφεδρειών ΕΣΣ, ΕΑ1 και ΕΑ2 µέσω του Μηχανισµού Εξισορρόπησης (ΜΕ) ΕΑΣ εξ ολοκλήρου µέσω του ΜΕ Τα κόστη διαθεσιµότητας των λειτουργικών εφεδρειών επιµερίζονται σε όλους όσους εµφανίζουν ανισοζύγια 22
Επικουρικές υπηρεσίες Υπηρεσίες Επανεκκίνησης και Υπηρεσίες Ελέγχου της άεργου ισχύος εκτός του Μηχανισµού Εξισορρόπησης 23
Εκκαθάριση Ανισοζυγίων Τα ανισοζύγια υπολογίζονται ανά συµβατική µονάδα σταθµό ΑΠΕ φορέα αθροιστικών υπηρεσιών ΑΠΕ προµηθευτή λιανικής Ποσότητα ανισοζυγίου: η διαφορά µεταξύ της Φυσικής Θέσης και των µετρούµενων ποσοτήτων (συνυπολογιζοµένων των απωλειών) Οι αποδεκτές Προσφορές στο ΜΕ θεωρούνται ως εντεταλµένες αποκλίσεις 24
Τιµή Ανισοζυγίου Η οριακή τιµή των αποδεκτών προσφορών έγχυσης/απορρόφησης ενέργειας εξισορρόπησης στην κατεύθυνση του συστήµατος θέτει την τιµή ανισοζυγίου 25
Χρέωση Ανισοζυγίων Εκκαθάριση σε µοναδική τιµή Η πώληση ενέργειας στο ΜΕ λαµβάνει την τιµή ανισοζυγίου Η αγορά ενέργειας στο ΜΕ χρεώνεται την τιµή ανισοζυγίου Επιπλέον χρέωση για συστηµατικές αποκλίσεις ανεξαρτήτως της κατεύθυνσης του συστήµατος 26
Υπεύθυνοι Εκκαθαρίσεων Ανισοζυγίων Αρχικά: αναλάβουν την οικονοµική ευθύνη της οµάδας τους µε συµψηφισµό ταµειακών ροών Εκκαθάριση σε µοναδική τιµή: ισοδύναµο αποτέλεσµα σε σχέση µε το συµψηφισµό ποσοτήτων 27
Πλεόνασµα/Περίσσεια στο λογαριασµό του ΛτΑ Υπηρεσίες Εξισορρόπησης που ενεργοποιούνται σε κατεύθυνση αντίθετη αυτής του συστήµατος πληρώνονται (ή πληρώνουν) την οριακή τιµή της κατεύθυνσής τους ενώ η υπόλοιπη αγορά πληρώνεται (ή πληρώνει) την οριακή τιµή της βασικής κατεύθυνσης Αυτό δηµιουργεί έλλειµα ή περίσσεια στο λογαριασµό του ΛτΑ Τα σχετικά ποσά συµψηφίζονται στο τέλος κάθε µήνα και χρεώνονται/πιστώνονται στους προµηθευτές 28
Λειτουργία σταθµών ΑΠΕ Οι ρυθµίσεις για τα ΑΠΕ εντός ΕΣΧ διαφοροποιούνται δεν µεταβάλλονται οι όροι των υφιστάµενων συµβολαίων τους 29
Σταθµοί ΑΠΕ εκτός ΕΣΧ 1 MW συµµετέχουν απ ευθείας στην αγορά ή µέσω φορέα αθροιστικών υπηρεσιών < 1 MW Υποχρεωτικά µέσω φορέα αθροιστικών υπηρεσιών άνω όριο [20] MW (ενδεικτικά) στο συνολικό µέγεθος ΑΠΕ που µπορούν να εκπροσωπούν οι φορείς αθροιστικών υπηρεσιών 30
Φορείς Αθροιστικών Υπηρεσιών ΑΠΕ καταθέτουν προσφορές στην ΠΗΑ ή/και ΦΠ στην πλατφόρµα διµερών συµβολαίων σε αθροιστική βάση υπολογίζονται ανισοζύγια ανά σταθµό ΑΠΕ και είναι υπόχρεοι για το συνολικό ανισοζύγιο 31
Σταθµοί ΑΠΕ εντός ΕΣΧ Συµµετέχουν µέσω της ΑΗΚ Αποτελούν µέρος των διµερών συµβολαίων της ΑΗΚ Οι σχετικές ποσότητες παραγωγής δεν προσφέρονται στην ΠΗΑ Τρεις κατηγορίες: >1 MW : η AHK καταθέτει ΦΠ ανά σταθµό η οποία αντιστοιχίζεται µε ισόποση ΦΑ >150 kwκαι <1 MW:η ΑΗΚ καταθέτει µια ΦΠ για το σύνολο της σχετικής παραγωγής <150 kw:η ΑΗΚ λαµβάνει υπόψη την παραγωγή τους ως αρνητικό φορτίο 32
Εγγυήσεις Προσφορές Ζήτησης στην ΠΗΑ:κάλυψη από ισόποσες ή µεγαλύτερες εγγυήσεις Για όλους τους συµµετέχοντες: κατάλληλες εγγυήσεις ανάλογες µε την έκθεσή τους στο ΜΕ/ανισοζύγια Για τους προµηθευτές λιανικής: κατάλληλες εγγυήσεις ανάλογες των πρόσθετων χρεώσεων (επιπρόσθετα της έκθεσής τους στην ΠΗΑ και το ΜΕ/ανισοζυγιών) 33
Μετρήσεις και κατατοµή Μετρητικών δεδοµένων Μητρώο µετρητών Μετρητές χωρίς κατατετµηµένη καταγραφή:µεθοδολογία συντελεστών εκπροσώπησης επί του συνολικού προφίλ των µετρητών αυτής της κατηγορίας Τελική εκκαθάριση:στη βάση συγκεντρωτικών δεδοµένων (και εκ των υστέρων ποσοστών εκπροσώπησης) 34
Απώλειες ηλώσεις των προµηθευτών στην πλατφόρµα διµερών συµβολαίων και προσφορές στην ΠΗΑ προσαρµόζονται ώστε να καλύπτονται οι απώλειες των δικτύων 35
Κανόνες Αγοράς και Εγχειρίδια Οι Κανόνες της Αγοράς θα εκδοθούν από το ΛτΑ και θα εγκριθούν από τη ΡΑΕΚ και τον Υπουργό Οι ΚΜ θα πρέπει να τροποποιηθούν κατάλληλα Τα εγχειρίδια θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθείµε την έναρξη της Αγοράς 36
Πρόστιµα Η καταχρηστική συµπεριφορά επιφέρει πρόστιµα. Το έσοδο επιστρέφεται στους καταναλωτές (απ ευθείας µέσω π.χ. µείωσης των χρεώσεων Υ Ω) ή Επιστρέφεται σε αυτούς που έχουν υποστεί ζηµία εξ αιτίας της καταχρηστικής συµπεριφοράς Το έσοδο συλλέγεται σε ξεχωριστό λογαριασµό του ΛτΑ και ανά περίπτωση η ΡΑΕΚ αποφασίζει για τη διάθεσή του 37
Απόκριση Ζήτησης Απόκριση Ζήτησης:προσφέρεται και από φορείς που δεν είναι κατ ανάγκη και προµηθευτές Απόκριση Ζήτησης:συµµετέχει και στην ΠΗΑ και στο ΜΕ Οι Φυσικές Θέσεις των Προµηθευτών θα πρέπει να τροποποιούνται στη βάση κατάλληλων επιπέδων αναφοράς 38