Η ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ
Από την αρχή του ανθρώπινου πολιτισμού,όταν δημιουργήθηκαν οι πρώτες οργανωμένες ομάδες ανθρώπων που ζούσαν στις σπηλιές εμφανίστηκαν και οι πρώτες ζωγραφικές βραχογραφίες. Βραχογραφίες έγιναν πριν 35.000 χρόνια στη Ιταλιά,πριν από 21.000 χρόνια στη Πορτογαλία, πριν 20.000 χρόνια στην Ισπανία,πριν από 15.000 χρόνια στην Αρμενία,πριν 12.000 χρονία στη Γαλλία. Οι σημαντικότερες βραχογραφίες με μεγάλο εικαστικό ενδιαφέρον βρίσκονται στα σπηλαία στη Αβινιόν,στη Λασκώ και Σωβέ,στη Γαλλία.
Η θεματογραφία των βραχογραφιών ήταν κυρίως ζώα,όπως λιοντάρια,άλογα,μαμούθ,βίσωνες, ελάφια,ζέβρες.πολύ σπάνια ζωγράφιζαν ανθρώπους.
Οι λόγοι οι οποίοι οδήγησαν στην δημιουργία των βραχογραφιών δεν είναι τόσο η καλλιτεχνική ανησυχία των δημιουργών όσο η ανάγκη να υποτάξουν την φύση.πολλά από τα ζώα που απεικονίζονται είναι πληγωμένα με βέλη. Αυτό ενισχύει την άποψη ότι υπάρχει ένα είδος <<συμπαντικής>> μαγείας, μια τελετουργία για την εξασφάλιση της επιτυχίας στο κυνήγι.
Τεχνικές και χρώματα Τα χρώματα που χρησιμοποιούνται είναι κύριως φτιαγμένα από ορυκτά πετρώματα.κόκκινη ώχρα από αιματίτη,μαύρο από κόκκαλα ζωών η κάρβουνα,κίτρινο και καφέ από λιμονίτη,άσπρο από κιμωλία.
Η ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΙΓΥΠΤΟ Πριν από 3.500 χρόνια γύρω από τον ποταμό Νείλο δημιουργήθηκε ένας πολύ σημαντικός πολιτισμός,των Αιγυπτιών.Στην Αρχαία Αίγυπτο βρίσκουμε τις βάσεις της ζωγραφικής και της γλυπτικής.σε αυτόν τον πολιτισμό η τοιχογραφία αναπτύχθηκε και έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διακόσμηση των κτηρίων,ναών και τάφων επηρεάζοντας και την αρχιτεκτονική τους.
Οι Αιγύπτιοι χρησιμοποίησαν τις τοιχογραφίες κύριως στους τάφους των Φαραώ και των αξιωματούχων τους. Ζωγράφιζαν ένδοξες στιγμές που χαρακτήριζαν την επίγεια ζωή τους. Ο νεκρός έπρεπε να συνοδεύεται από αντικείμενα ή ζωγραφιές στο δρόμο για την μετενσάρκωση.
ΘΕΜΑΤΙΚΗ Τα θέματά τους είναι εικόνες από κυνήγια, αγροτική ζωή, χοροί, πολεμικοί θρίαμβοι,εργαστήρια με τεχνίτες. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της ζωγραφικής των Αιγυπτίων που βλέπουμε και στις τοιχογραφίες είναι ότι ζωγραφίζουν τις γυναικές πιο ανοιχτόχρωμες και τους άντρες σκουρόχρωμους.
Η τεχνική που χρησιμοποιούν είναι το secco, δηλαδή η ξηρογραφία. Πάνω σε λείες επιφάνειες ζωγραφίζουν με χρώματα που έχουν βγάλει από ορυκτά και χρησιμοποιούν σαν συνδετικό υλικό το αυγό, την κουνελόκολλα, το κερί. Τα χρώματα που χρησιμοποιούν είναι κυρίως 10 : μαύρο, άσπρο, γκρί, βαθύ κίτρινο, πράσινο από μαλαχίτη, μπλε, το γνωστό και ως αιγυπτιακό, κόκκινο, γήινο καφετί, βιολετή γη και σκούρα ώχρα.
ΜΙΝΩΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΥΚΛΑΔΙΚΕΣ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ
Ο μινωικός και ο κυκλαδικός πολιτισμός αναπτύχθηκαν στο Αιγαίο, από το 3.200 π.χ μέχρι το 2.000 π.χ και συγκεκριμένα στην Κρήτη και στα νησιά των Κυκλάδων.Οι τοιχογραφίες έχουν διακοσμητικό κυρίως ρόλο και καλύπτουν μεγάλες επιφάνειες μέσα στις κατοικίες(σαντορίνη) και τα ανάκτορα ( Κρήτη).Οι μινωίτες και οι κυκλαδίτες είχαν στενή σχέση με την φύση και τα ζώα.
ΘΕΜΑΤΙΚΗ Όσον αφορά τη θεματική τους βρίσκουμε επαναλαμβανόμενα μοτίβα διακοσμητικά, σπείρες, ρόδακες, κρίκους καθώς και φυτά, λουλούδια, βράχους και ζώα, όπως πουλιά, πέρδικες, χελιδόνια, πίθηκους, δελφίνια, χταπόδια, σφουγγάρια και κοράλια. Έχουμε επίσης σκηνές από ταυροκαθάψια, από πομπή πλοίων από γυναίκες που συλλέγουν κρόκους, από παιδιά που παλεύουν, από έναν άντρα που κουβαλάει ψάρια.οι τοιχογραφίες στην Κνωσό διακρίνονται από την έντονη διάθεση για ζωή και τη λατρεία των Μινωιτών για τη φύση.
ΤΕΧΝΙΚΗ Η τεχνική που χρησιμοποιούσαν ήταν αυτή του fresco, δηλαδή η νωπογραφία. Η ζωγραφική γινόταν πάνω σε νωπό σοβά κι έπρεπε να γίνεται γρήγορα πριν προλάβει να στεγνώσει ο σοβάς, γιατί διαφορετικά το χρώμα δε θα μπορούσε να εισχωρήσει κι έτσι δε θα ήταν ανθεκτικό.
ΧΡΩΜΑΤΑ Η τέχνη της τοιχογραφίας στη Μινωική Κρήτη πέρασε από διάφορα στάδια εξέλιξης. Από την απλή δίχρωμη διακόσμηση της Μεσομινωικής Ι οδηγήθηκε στη πολυχρωμία της Μεσομινωικής ΙΙ, για να καταλήξει σε μια χαρακτηριστική τριχρωμία κίτρινου, μαύρου και λευκού η οποία είχε μια παράλληλη εξέλιξη με τη καραμαϊκή κεραμική. Στο τελευταίο στάδιο κατά τη Νεοανακτορική περίοδο παγιώθηκε να χρησιμοποιούνται και το κίτρινο με το γαλάζιο. Το σώμα των ανδρών είναι κόκκινο ενώ των γυναικών άσπρο.
Οι τοιχογραφίες αυτής της περιόδου χαρακτηρίζονται από μια ανάγκη ελεύθερης έκφρασης με έντονα διακοσμητικά στοιχεία, έναν ύμνο προς την φύση, τη ζώη και τη δημιουργία
ΜΥΚΗΝΑΙΚΕΣ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ
Ο Μυκηναϊκός πολιτισμός αναπτύχθηκε κυρίως στην κεντρική και νότια ηπειρωτική Ελλάδα. Εμφανίζεται από την υστεροελλαδική περίοδο μέχρι το 1100 πχ. Ιστορικά ακολούθησε τον Μινωικό πολιτισμό μετά την παρακμή του. Οι τοιχογραφίες που δημιουργήθηκαν αυτήν την περίοδο είχαν σαφή επιρροή από τον Μινωικό πολιτισμό.
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΩΝ Στις μυκηναϊκές τοιχογραφίες τα θέματα είναι εικόνες από την καθημερινή ζωή των Μυκηναίων. Έχουμε σκηνές από πομπές ανθρώπων σε ιερές τελετές, εικόνες από κυνήγι, γυναικείες μορφές με εξαιρετικές ενδυμασίες, μουσικούς που παίζουν όργανα, ανθρώπους πάνω σε άρματα, σκηνές μάχης, ασπίδες, κοπάδια ζώων.
Οι μυκηναϊκές τοιχογραφίες είναι νωπογραφίες. Πολλές τοιχογραφίες ξεκινούν σε νωπό σοβά αλλά σε σημεία που στεγνώνει ο καλλιτέχνης βρέχει την επιφάνεια ή ζωγραφίζει κατευθείαν πάνε σε στεγνή. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα κάποιες τοιχογραφίες να καταστρέφονται σε κάποια σημεία. Η τεχνική που προαναφέρθηκε είναι ένας συνδυασμός Buon Fresco και Fresco Seco.
ΧΡΩΜΑΤΑ Τα υλικά που χρησιμοποιούνται στις τοιχογραφίες είχαν γαιώδη σύσταση. Τα χρώματα που κυριαρχούν είναι το κόκκινο, το μαύρο, το κίτρινο, το κυανό, το αιγυπτιακό μπλε και το λευκό του ασβέστη.
Με το τέλος του Μυκηναϊκού πολιτισμού, η τοιχογραφία θα περάσει για λίγο στο περιθώριο της τέχνης μέχρι να ξανακάνει την εμφάνισή της δυναμικά στους Ρωμαϊκούς και Ελληνιστικούς χρόνους.
ΟΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΣΤΟΥΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥΣ ΤΑΦΟΥΣ
Κατά την περίοδο της Μακεδονικής κυριαρχίας στον ελλαδικό χώρο αλλά και κατά τους Ελληνιστικούς χρόνους, εμφανίζονται κυρίως σε ταφικά μνημεία εξαιρετικές τοιχογραφίες και ψηφιδωτά με βότσαλα. Επειδή από την αρχαία Ελλάδα δε μας έχουν σωθεί τοιχογραφίες ούτε από τους κλασικούς ούτε από τους αρχαϊκούς χρόνους, οι Μακεδονικές τοιχογραφίες μας δίνουν χρήσιμες πληροφορίες για την ζωγραφική στην αρχαία Ελλάδα και για την οποία γνωρίζουμε μόνο από τις γραπτές πηγές.
ΘΕΜΑΤΙΚΗ Οι Μακεδονικές τοιχογραφίες έχουν σα θέμα ανθρώπινες μορφές, σκηνές από κυνήγια, αρχαίους ελληνικούς μύθους (η αρπαγή της Περσεφόνης), πομπές με άρματα, ασπίδες, κράνη, σπαθιά.
ΧΡΩΜΑΤΑ Τα χρώματα που χρησιμοποιούν οι Μακεδόνες είναι είτε τεχνητά κατασκευασμένα, είτε προέρχονται από ορυκτά και οργανικές χρωστικές. Έχουμε λοιπόν φυσικές ώχρες, αιγυπτιακό κυανό, calcium carbonate white, carbon black. Η τεχνική που χρησιμοποιείται είναι αυτή της νωπογραφίας.
ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΣΤΟΥΣ ΡΩΜΑΙΚΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ
Οι ρωμαϊκές τοιχογραφίες εξαπλώνονται σε όλη τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία γύρω από τη Μεσόγειο. Σημαντικότερες από αυτές είναι οι τοιχογραφίες που ανακαλύφτηκαν στην Πομπηία. Από τις αρχές του πρώτου αιώνα κάνουν την εμφάνισή τους φιλόδοξα διακοσμητικά σχέδια που επιδιώκουν να διευρύνουν οπτικά το χώρο των δωματίων με κίονες και θρίγκους και άλλα αρχιτεκτονικά στοιχεία. Συχνά στις διακοσμητικές αυτές τοιχογραφίες ενσωματώνονται και εικονιστικές σκηνές σαν ένα είδος πίνακα κρεμασμένο στους τοίχους.
ΘΕΜΑΤΙΚΗ Η θεματική τους ήταν εμπνευσμένη από μύθους και θεότητες των Ρωμαίων και των αρχαίων Ελλήνων. Χαρακτηριστική θέση έχει η ανθρώπινη μορφή, οι λεπτομέρειες των υφασμάτων, οι εικόνες κήπων, ζώων και εικόνες από την καθημερινή ζωή. Επίσης χρησιμοποιούσαν διάφορα μοτίβα για να εμπλουτίσουν την τοιχογραφία.
Οι λόγοι οι οποίοι οδήγησαν στη δημιουργία των τοιχογραφιών ήταν κυρίως αισθητικοί και διακοσμητικοί. Η θεματική είχε άμεση σχέση με τη θρησκεία αφού κυρίαρχο ρόλο έπαιζαν οι θεοί όπως εμφανίζονται μέσα από τους μύθους. Οι καλύτερες από τις τοιχογραφίες της Πομπηίας διακρίνονται από την φρεσκάδα τους, τη ζωντάνια τους και την ελευθερία τους στην απόδοση του θέματος.
Τα χρώματα που έχουν χρησιμοποιηθεί στο ψηφιδωτό είναι το μαύρο, το άσπρο, το κόκκινο, το κίτρινο και το μπλε με τις ενδιάμεσες αποχρώσεις τους. Τα χρώματα αυτά είναι από την παλέτα των Ελλήνων ζωγράφων του πέμπτου και του τέταρτου πχ αιώνα.
Δεν υπάρχει βέβαια καμιά αμφιβολία ότι ακόμη και για τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες του παρελθόντος, παρόλο που υπήρχε εκτίμηση για τα έργα τους και πληρώνονταν αστρονομικά ποσά, ελάχιστα γνωρίζουμε επειδή και στην αρχαία Ελλάδα και στους ΡωμαΪκούς χρόνους υπήρχε περιφρόνηση για την χειρωνακτική εργασία.
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ
Η Βυζαντινή Τέχνη εξαπλώθηκε στη Μ.Ασια.στον Ελλαδικό χώρο,στη Β.Αφρική και γενικότερα όπου υπήρχε η Βυζαντινή Αυτοκρατορία.Το Βυζάντιο με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη ιδρύθηκε από το Μέγα Κωνσταντίνο σαν συνέχεια της Ρωμαικής Αυτοκρατορίας.Η βυζαντινή τέχνη έχει επιρροές και από την ρωμαική τέχνη και από την αρχαία ελληνικη. Η Βυζαντινή τοιχογραφία θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η συνέχεια των πρώτων τοιχογραφίων στις κατακόμβες της Ρώμης,της Ραββένας,του Μιλάνου από τους πρώτους χριστιανούς.
Τα κυριώτερα στάδια της πορείας της Βυζαντινής Τέχνης είναι. -Παλαιοχριστιανική περιόδος από 3 ο αιώνα εώς 7 ο αιώνα μ.χ -Βυζαντινή μεσαιωνική περιόδος από 8 ο αιώνα μεχρι 1024.Αυτή η περίοδο διακρίνεται σε πρωτοβυζαντινή εως το τέλος της Εικονομαχίας το 843 μ.χ Κυρίως βυζαντινή έως την πτώση της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους Το 1204 και η υστεροβυζαντινή από 1204 εως το 1453 με την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους. Τέλος η μεταβυζαντινή περίοδος που αρχίζει μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης.
Οι λόγοι οι οποίοι οδήγησαν στην δημιουργία των τοιχογραφιών είναι κυρίως για να καλύψουν τις θρησκευτικές ανάγκες. Οι πιστοί χριστιανοί, αυτοί που ήταν αγράμματοι μπορούσαν να καταλαβαίνουν το Ευαγγέλιο μέσω των εικόνων που υπήρχαν σαν τοιχογραφίες στους λατρευτικούς χώρους. Επίσης οι τοιχογραφιές, με το πλήθος των πληροφοριών που είχαν, κρατούσαν ζωντανή την θρησκεία και δημιουργούσαν μια μυσταγωγία και ένα δέος στο πιστό. Ο καλλιτέχνης δεν ενδιαφέρεται για την υλική υπόσταση όσο για την πνευματική.
Η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑΣ -Σκηνές από την Παλαιά και Καινή Διαθηκή -Μορφές Αγίων -Σύμβολα της νέας θρησκείας όπως ο σταυρός και ο αμνός -Ζώα και πτηνά -Θέματα γνωστά από την ελληνιστική και ρωμαϊκή ζωγραφική που αποκτούν τώρα νέο περιεχόμενο και αλληγορικό χαρακτήρα -Ο σταυρός με συνθέσεις από την ισλαμική τέχνη
Οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούν και αυτοί την νωπογραφιά Η κατασκευή αυτής περιλαμβάνει 3 στάδια 1)Προετοιμασία της επιφάνειας του τοίχου. Αφού βρέξουν τον τοίχο περνούν τρία χέρια σοβά από τα ψηλότερα σημεία προς τα κάτω.ο σοβάς αποτελείται από λεπτόκοκκη ποταμίσια αμμό, καλά σβησμένο ασβέστη, νερό. Πολλές φορές ο ασβέστης ανακατεύεται με μαλλί ζώου ή άχυρο για καλύτερη συνοχή.η τελευταία στρώση του σοβά πατιέται καλά για να φύγει η υγρασία και να γίνει λεία η επιφάνεια. 2)Ο αγιογράφος ετοιμάζει το σχέδιο της παράστασης με την βοήθεια του ανθιβόλου, διάτρητο στα περιγράμματα σχεδίου. Για να μεταφέρει το σχέδιο από το χαρτί στον τοίχο ακολουθεί την παρακάτω διαδικασία: α)τοποθετεί το ανθίβολο στη επιφάνεια β)ρίχνει επάνω στο χαρτί τριμμένο κάρβουνο γ)αφαιρεί το χαρτί Το κάρβουνο περνά από τις τρύπες του ανθιβόλου και αφήνει αποτυπώματα στον υγρό σοβά. Στη συνέχεια με κοκκινωπό ή καστανό χρώμα δηλώνει ζωγραφικά τα περιγράμματα του θέματος πανω στο σοβά.
Η ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ
Κατά την διάρκεια της Αναγέννησης έγιναν εξαιρετικές τοιχογραφίες κυρίως σε κυβερνητικά κτήρια και σε εκκλησίες, χαρακτηριστικό παράδειγμα οι τοιχογραφίες της Καπέλα Σιξτίνα, του Μιχαήλ Αγγέλου στη Ρώμη.
Βασικό χαρακτηριστικό κατά την περίοδο της Αναγέννησης, είναι η αναζήτηση του ωραίου,της αρμονίας,της χάρης. Ο άνθρωπος έρχεται στο κέντρο του ενδιαφέροντος των καλλιτεχνών. Η αρχαία Ελληνική και Ρωμαϊκή τέχνη επίσης επηρεάζει την τέχνη κατά την Αναγέννηση και άρα και την τοιχογραφία.
ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΙ ΧΡΩΜΑΤΑ Μία από τις τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν στην τοιχογραφία κατά την Αναγέννηση είναι η τεχνική της νωπογραφίας που ονομάζεται fresco, μια ζωγραφική με ασβεστοχρώματα πάνω σε υγρό και νωπό κονίαμα. Τα χρώματα απλώνονται στην επιφάνεια σε μορφή σκόνης διαλυμένα σε νερό, ο ασβέστης ενσωματώνει τα χρώματα στη μάζα του τοίχου μαζί με τα υλικά προετοιμασίας του. Ετσι αυτό γίνεται ένα ενιαίο μείγμα ζωγραφικής και επιφάνειας, με αποτέλεσμα η νωπογραφία να μην έχει στρώμα χρώματος. Τα χρώματα που χρησιμοποιούνται είναι αυτά που αντέχουν την οξείδωση του ασβέστη τα οποία είναι όμπρες, ώχρες, το σμάλτο, terre verte, lapis lazuli, μπλε ουλτραμαρίν, το πράσινο κοβάλτιου κ.α
ΘΕΜΑΤΙΚΗ Τα θέματα που έχουν οι τοιχογραφίες αυτήν τη περίοδο έχουν σαν αφετηρία ιστορίες από την Καινή και Παλαιά Διαθήκη. Επίσης υπάρχουν θέματα από την αρχαιότητα, από Ελληνικούς μύθους, ρεαλιστικές παρουσίες ανθρώπων, ρεαλιστική απεικόνιση της φύσης.
ΟΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΜΠΑΡΟΚ Κατά των 17 ο αιώνα έχουμε την ανακάλυψη της ελαιογραφίας σε καμβά. Ετσι ο καλλιτέχνης δημιουργούσε το έργο του στο εργαστηριό του και στην συνέχεια κολλούσε το έργο στον τοίχο. Μειονέκτημα της τεχνικής είναι ότι οι τοιχογραφίες δεν είναι φωτεινές και οι χρωστικές κιτρίνιζαν από τις κόλλες και οξειδώνονταν.
Σημαντικός ζωγράφος αυτής της περιόδου και για τις τοιχογραφιές του είναι ο Ανιμπάλε Καράτσι. Τα θέματά του είναι ρεαλιστικές σκηνές από την καθημερινότητα, γυμνά και τοπία, θρησκευτικές σκηνές, χριστιανικές και παγανιστικές.
Εξαιρετικά δείγματα των τοιχογραφιών του Καράτσι έχουμε στο παλάτσο Φαρνέζε.
Η τοιχογραφία κατά τον 17 αιώνα και λόγω της ελαιογραφίας αρχίζει να χάνει την δυναμική της και σιγά σιγά να γίνονται όλο λιγότερες. Θα περάσουν πολλά χρόνια μέχρι η τοιχογραφία να ξανακερδίσει την δυναμική της με τις μεξικάνικες τοιχογραφίες του 20 αιώνα.
ΜΕΞΙΚΑΝΙΚΗ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ MOURALES Η ανάπτυξη του μεξικάνικου μουραλισμού φαίνεται να βγαίνει μέσα από μια γενικότερη αναγέννηση της μεξικάνικης κουλτούρας, οι ρίζες της οποίας βρίσκονται πριν την μεξικάνικη επανάσταση. Μετά την επανάσταση η παραγωγή τοιχογραφιών γενικεύεται, η τοιχογραφία καθίσταται αντικείμενο κρατικής θεσμοθέτησης. Σε πολλά δημόσια κτίρια ανατίθενται σε ζωγράφους επιλεγμένες επιφάνειες για να δημιουργήσουν τοιχογραφίες.
Τα μουράλες δεν πουλιούνται και δεν αγοράζονται. Το κίνημα του μουραλισμού ξανατοποθετεί το ρόλο και τη θέση του καλλιτέχνη στη κοινωνία.
Διάσημος μεξικάνος ζωγράφος είναι ο Ντιέγκο Ριβέρα, ο οποίος μαζί με τους ζωγράφους Ορόσκο, Σικέιρος και Ταμάιο δημιουργήσαν τοιχογραφίες με λαϊκά θέματα για λογαριασμό του ΥπουργείουΠαιδείας, δημιουργώντας την Μεξικάνικη Αναγέννηση της Νωπογραφίας
Τα θέματά του είναι ιστορίες από την μεξικάνικη ιστορία και κοινωνία. Ιστορικές φιγούρες πολιτικών μαζί με μορφές απλών χωρικών, φιγούρες απλοποιημένες με επιρροές από την τέχνη των Ατζέκων, ζωηρά χρώματα, επίπεδες φόρμες.
ΣΥΓΧΡΟΝΟ GRAFFITI To γκράφιτι είναι η αναγράφη κειμένου,η ζωγραφική (street art) σε τοίχους ή άλλες επιφάνειες σε δημόσιους χώρους.
Το σύγχρονο γκράφιτι ξεκίνησε στη Φιλαδέλφεια της Αμερικής τη δεκαετία του 1960. Από το 1970 το γκράφιτι μετατοπίζεται από τη Φιλαδέλφεια προς Νέα Υόρκη. Εμφανίστηκαν πρώτα στο μετρό της Νέας Υόρκης με καλλιτέχνες όπως ο ΤΑΚΙ183, TRACY 168 και με τον καιρό αφού κυνηγήθηκε εκεί, έκανε την εμφάνισή του στους δρόμους.
BANKSY
Μερικά από τα είδη γκράφιτι που παρουσιάζονται σήμερα: -Συνθήματα -street art,ζωγραφιές πάνω σε τοιχους -murals τοιχογραφίες διαμαρτυρία(β.ιρλανδια) -στένσιλ,σχέδια έτοιμα σε χαρτόνι, λαμαρίνα, χοντρή ζελατίνα που κόβονται και χρησιμοποιούνται σαν μάσκα και με σπρέι ψεκάζονται σε τοιχούς -tag, η υπογραφή που γίνεται με σπρέι ή μαρκαδόρο.
ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΡΟΤΖΕΚΤ 1.ΣΕΡΒΕΤΑ ΟΛΓΑ 2.ΣΚΟΥΛΙΔΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ 3.ΣΠΥΡΙΔΩΝΙΔΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ 4.ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΑ 5.ΣΥΜΕΩΝΙΔΟΥ ΣΟΦΙΑ 6.ΣΥΡΑΝΙΔΗΣ ΠΑΥΛΟΣ 7.ΤΑΧΜΑΤΖΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ 8.ΤΑΧΜΑΤΖΙΔΟΥ ΜΑΡΙΑ 9. ΤΖΕΡΕΜΕΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ 10.ΤΟΣΟΥΝΙΔΗ ΣΟΦΙΑ 11.ΤΡΙΓΚΑ ΘΕΟΔΟΣΙΑ 12.ΤΣΑΚΛΟΒΑ ΕΛΕΝΗ 13.ΤΣΑΝΤΕΚΙΔΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ 14. ΤΣΙΚΙΡΙΔΗΣ ΝΙΚΗΤΑΣ 15.ΤΣΙΣΤΡΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ 16.ΤΣΟΛΕΡ-ΤΣΟΛΕΡΙΔΟΥ ΣΟΦΙΑ 17.ΦΕΤΑΧΑΙ ΕΥΑ 18.ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗ ΜΑΡΙΑ 19.ΧΑΨΑ ΝΙΚΟΛΕΤΑ 20.ΧΑΨΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ 21 ΧΕΙΜΩΝΙΔΟΥ ΑΓΑΠΗ 22 ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ 23.ΧΥΣΗ ΜΑΡΙΟΣ 24.ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ ΗΛΙΑΣ
ΠΗΓΕΣ ewww.newsbeast.gr/greece/arthro/.../grafiti-tehni-tou-dromou-ivandalism..n.wikipedia.org/wiki/street_art el.wikipedia.org/wiki/γκράφιτ www.nomika-epilekta.gr Μαρίνα Αυγερινού, συντηρήτρια αρχαιοτήτων και έργων τέχνης-αγιογράφος www.wikipedia.org www.xromata.com Ιστορία της Τέχνης, Γ τάξης Λυκείου, ΟΕΔΒ Ιστορία της Τέχνης, Χιου Χονορ-Τζον Φλεμινγκ, εκδ. Υποδομή Ιστορία του Ελληνικού Εθνους,εκδοτικη Αθηνων A.E Ιστορία της τέχνης, E.H. Gombrich, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ. Η τέχνη της Αναγέννησης, Πήτερ και Λίντα Μάρεϋ, εκδ. Υποδομή http://www.sansimera.gr/biographies/311 http://en.wikipedia.org/wiki/diego_rivera