ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΕΙΡΑΙΑ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΕΡΓΟΥ 2011 2013 ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ
Περιφέρεια Αττικής - Περιφερειακή Ενότητα Πειραιά Έκθεση Πεπραγμένων 2011, 2012, 2013 Εισαγωγικό σημείωμα Από τη φύση της, η πρόοδος είναι μια συγκριτική διαδικασία: συγκρίνουμε το χτες με το σήμερα, το πριν με το μετά και - μέσω της διαδικασίας αξιολόγησης αποφαινόμαστε για το αν υπάρχει πρόοδος, στασιμότητα ή επιδείνωση σε σχέση με το χτες. Απαραίτητο στοιχείο για τη σωστή αξιολόγηση ενός φορέα αποτελούν τα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά του παραχθέντος έργου σε σχέση με τις θεσμικές υποχρεώσεις του φορέα. Συνεπώς, για να μπορέσει ο πολίτης να κρίνει την ποιότητα και την πληρότητα του έργου ενός κοινωνικό-διοικητικού φορέα πρέπει να γνωρίζει το θεσμικό πλαίσιο, δηλαδή τις αρμοδιότητες και τους περιορισμούς λειτουργίας, αυτού του φορέα. Από αυστηρά νομοθετικής πλευράς, το πλαίσιο λειτουργίας της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης (και των συνιστωσών Περιφερειακών Ενοτήτων) καθορίζονται από το νόμο 3852/ 2010 (Πρόγραμμα Καλλικράτης). Βεβαίως η εφαρμογή στην πράξη ενός τέτοιου νόμου είναι μια δυναμική διεργασία που ξεπερνά, κατά πολύ, το αρχικό γενικόλογο κείμενο ενός νόμου. Σε όλες σχεδόν τις ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου, οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου και δευτέρου βαθμού ασκούν ένα ευρύτατο φάσμα αρμοδιοτήτων οι οποίες εντάσσονται στους Τομείς που δείχνει ο επόμενος πίνακας: Πίνακας των βασικών τομέων αρμοδιοτήτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης 1. Αθλητισμός 2. Αστική κινητικότητα 3. Ασφάλεια 4. Οικονομία 5. Παιδεία 6. Περιβάλλον 7. Πολιτισμός 8. Πρόνοια 9. Υγεία 10. Ψυχαγωγία 2
Βεβαίως, ο πίνακας αυτός δεν αναδεικνύει ούτε το εύρος ούτε το βάθος των αρμοδιοτήτων της Αυτοδιοίκησης. Οι αναφερόμενοι τομείς αποτελούν σύνθετα πεδία πολιτικής με εμφανείς αλλά και αφανείς προεκτάσεις και αλληλεπιδράσεις. Ο επόμενος πίνακας παρουσιάζει μια ενδεικτική ανάλυση μερικών από τους βασικούς τομείς που βοηθά στο να προσεγγίσουμε το πραγματικό εύρος των αρμοδιοτήτων της Αυτοδιοίκησης. Πίνακας ενδεικτικών αναλύσεων Τομεακών δραστηριοτήτων ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1. Καθαριότητα 1. Βιομηχανία 2. Χρήσεις γης 2. Βιοτεχνία 3. Δίκτυο αποχέτευσης 3. Εμπόριο 4. Δίκτυο ομβρίων 4. Αλιεία 5. Ατμοσφαιρική ρύπανση 5. Γεωργία 6. Οργάνωση ανοικτών χώρων 6. Μεταφορές 7. Πράσινο 7. Απασχόληση 8. Αισθητική 8. Τουρισμός 9. Φυσικοί πόροι 9. Ψυχαγωγία 10. Ηχορρύπανση 10. Κόστος διαβίωσης Ένα σημείο ιδιαίτερης σημασίας είναι η αρμοδιότητα που έχουν οι Περιφέρειες για τη διαχείριση του ΕΣΠΑ. Πρόκειται για μια πολύ σημαντική αναπτυξιακή διάσταση. Μέσα από την ένταξη στο ΕΣΠΑ έργων για την πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση, οι Περιφέρειες παράγουν αθόρυβα αλλά αποτελεσματικά- έργο για τον πολίτη, κοντά στον πολίτη: Δίκτυα αποχέτευσης, αντιπλημμυρικά έργα, συντήρηση οδικού δικτύου, αναπλάσεις και ένα μεγάλο πλήθος μελετών και έργων των δήμων, γίνονται με εξασφάλιση πόρων και παροχή τεχνικής στήριξης από την Περιφέρεια.
ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΜΕ ΣΤΟΧΟΥΣ Οι κανόνες για τη σύγχρονη διοίκηση οποιουδήποτε επιπέδου απαιτούν τη Διοίκηση με στόχους. Αυτό σημαίνει ότι κάθε δράση πρέπει να εξυπηρετεί συγκεκριμένο και προκαθορισμένο στόχο. Αυτή η συστηματική στοχοθεσία είναι απαραίτητη πολιτική υποχρέωση της ηγεσίας του φορέα προς τους εντολοδόχους, που στην περίπτωση της Αυτοδιοίκησης είναι ο ίδιος ο λαός. Επιπλέον, η στοχοθεσία αποτελεί προϋπόθεση τόσο για την αναζήτηση και εξασφάλιση όσο και για την αξιοποίηση πόρων. Για το λόγο αυτό, οι φορείς της Αυτοδιοίκησης οφείλουν να προσδιορίζουν στόχους και κατευθύνσεις για τη δράση τους. Η λογική σειρά του προσδιορισμού των στόχων είναι κατά βάση, ο πλήρης σχεδιασμός μιας πορείας, ενός ταξιδιού. Όπως και για τη σωστή προετοιμασία ενός ταξιδιού, χρειάζεται να προσδιοριστούν: Α. ΤΟ ΟΡΑΜΑ: (Πού θέλουμε να πάμε, ο προορισμός μας). Β. ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ: (Η πορεία, τι πρέπει να κατακτήσουμε/ πετύχουμε για να φτάσουμε στο Όραμα). Γ. ΤΟ ΟΧΗΜΑ: (Οι πολιτικές που ενδείκνυται- για θεσμικούς, κοινωνικούς, οικονομικούς, ιστορικούς κλπ. λόγους - να εφαρμόσουμε). Δ. ΤΟ ΣΩΣΤΟ ΟΔΗΓΗΜΑ: (Οι αναγκαίες δράσεις) Στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου, η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει ως βασική της επιδίωξη (ως όραμα) την προαγωγή της Κοινωνικής, Πολιτιστικής και Οικονομικής Προόδου στα πλαίσια της Βιώσιμης Ανάπτυξης. Με βάση τα ανωτέρω, μπορούμε να επιχειρήσουμε μια κωδικοποίηση των στόχων και των πολιτικών που παρουσιάζουν οι περισσότερες αυτοδιοικητικές παρατάξεις στις σύγχρονες δημοκρατικές κοινωνίες. Η στοχοθεσία ενός Αυτοδιοικητικού φορέα θα μπορούσε να αποτυπωθεί στη φράση: : Η Τοπική Αυτοδιοίκηση οραματίζεται μια δυναμική και συνεκτική κοινωνία των πολιτών, του πλουραλισμού, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της βιώσιμης ανάπτυξης. Δηλαδή: 4
Α. ΤΟ ΟΡΑΜΑ Θέλουμε να πάμε σε μία κοινωνία όπου οι πολίτες απολαμβάνουν ένα υψηλό επίπεδο διαβίωσης. Θέλουμε να πάμε σε μία συνεκτική, δυναμική και συμμετοχική κοινωνία όπου υπάρχει ισότητα για όλους τους πολίτες στις επιλογές, στις ευκαιρίες, στη συμμετοχή και στις δράσεις. Θέλουμε να πάμε σε μία πλουραλιστική κοινωνία που σέβεται την ατομικότητα και την προσωπικότητα όλων και παρέχει στον πολίτη και τους κοινωνικούς εταίρους πλήθος επιλογών και λύσεων. Θέλουμε να πάμε σε μία κοινωνία Συνευθύνης, όπου η κοινωνική, περιβαλλοντική και οικονομική διάσταση των προβλημάτων συνυπολογίζονται στις λύσεις και τις αποφάσεις. Β. ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Για να οδηγηθούμε στο παραπάνω όραμα θα πρέπει να επιτύχουμε: Αναβάθμιση και Προστασία του Περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής. Στήριξη του πολίτη (μέσα σε ένα ασφαλές κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον). Ανάπτυξη της κοινωνικής συνοχής. Σύγχρονη, διαφανή και αποδοτική Διοίκηση. 5
Γ. ΟΙ ΕΝΔΕΔΕΙΓΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ Για τον Στόχο 1: Πολιτικές: 1α. Παρέμβαση στις πηγές ρύπανσης Αναβάθμιση και Προστασία του Περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής 1β. Προστασία εδάφους και πηγών 1γ. Αναβάθμιση και επέκταση του πράσινου 1δ. Σύγχρονα και επαρκή δίκτυα ύδρευσης, αποχέτευσης και ομβρίων 1ε. Ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού σε θέματα φυσικού και δομημένου Περιβάλλοντος 1στ. Ορθολογική χρήση Ενέργειας και φυσικών πόρων 1ζ. Προστασία και αναβάθμιση της αισθητικής του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος Για τον Στόχο 2: Πολιτικές: Στήριξη του πολίτη (μέσα σε ένα ασφαλές κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον) 2α. Βελτίωση των ικανοτήτων και δεξιοτήτων των νέων μέσω καλύτερης και πολύπλευρης Παιδείας 2β. Ικανοποιητικές συνθήκες Ασφάλειας για τη ζωή και την περιουσία στο σπίτι, στη δουλειά, στη διασκέδαση και στους ανοικτούς χώρους 2γ. Προστασία της Υγείας των πολιτών 2δ. Στήριξη και προώθηση του Αθλητισμού 2ε. Στήριξη του Πολιτισμού 6
Για τον Στόχο 3: Πολιτικές: Ανάπτυξη της κοινωνικής συνοχής 3α. Κοινωνική ισότητα και δικαιοσύνη 3β. Αποδοχή και προστασία της Διαφορετικότητας 3γ. Ανάδειξη των δύσκολων προσωπικών προβλημάτων σε συνολική ευθύνη Για τον Στόχο 4: Σύγχρονη, διαφανής και αποδοτική Διακυβέρνηση Πολιτικές: 4α. Διαφάνεια 4β. Λογοδοσία 4γ. Αποτελεσματικότητα 4δ. Αποδοτικότητα Με βάση την παραπάνω προσέγγιση, η αποτύπωση του έργου της Περιφερειακής Ενότητας Πειραιά θα μπορούσε να κωδικοποιηθεί με αναφορά πεπραγμένων σε τέσσερεις βασικούς άξονες: ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ Όπου ο άξονας Κοινωνία περιλαμβάνει τους τομείς της Πρόνοιας, της Παιδείας, της Υγείας, του Πολιτισμού, του Αθλητισμού και της Ασφάλειας. 7
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Ο χώρος της Κοινωνικής Πολιτικής αποτελεί διεθνώς- έναν από τους σημαντικότερους Τομείς παρέμβασης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού. Βεβαίως, υπό το πρίσμα της παρούσας οικονομικής συγκυρίας, το θέμα αποκτά ιδιαίτερη σημασία για τον κάθε πολίτη αλλά και συνολικά για τη χώρα μας. Για λόγους πληρότητας, είναι χρήσιμο να προσεγγίσουμε το θέμα από τρία διαφορετικά σημεία: Το πρώτο σημείο είναι η εντονότατη αναπτυξιακή διάσταση που περιλαμβάνει ο όρος Κοινωνική Πολιτική. Η ταυτόχρονη αναφορά που γίνεται από όλα τα κόμματα στα τεράστια προβλήματα που υπάρχουν σήμερα στην Ελληνική κοινωνία και στην αναζήτηση των ενδεδειγμένων μέτρων ανάπτυξης δεν είναι τυχαία. Σύμφωνα με βασική Αρχή της Βιώσιμης Ανάπτυξης, κάθε σημαντική πολιτική δράση έχει πάντοτε Κοινωνική, Περιβαλλοντική και Οικονομική συνιστώσα. Το δεύτερο σημείο είναι η στενή σχέση εξάρτησης και αλληλοκάλυψης μεταξύ δράσεων Δήμων και Περιφερειών. Στις σύνθετες ανεπτυγμένες κοινωνίες που ζούμε, υπάρχει εντονότατη ώσμωση τόσο μεταξύ της λειτουργίας των διάφορων κοινωνικών εταίρων, όσο και των επιπέδων διοίκησης. Στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου, η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει ως βασική της επιδίωξη (ως όραμα) την προαγωγή της Κοινωνικής, Πολιτιστικής και Οικονομικής Προόδου στα πλαίσια της Βιώσιμης Ανάπτυξης. Είναι προφανές πως αυτός είναι και ο σκοπός κάθε δημοκρατικής διακυβέρνησης. Αυτό δεν σημαίνει πως υπάρχει σύγχυση στόχων και επιδιώξεων μεταξύ κεντρικής εξουσίας, Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αντιθέτως: Σύμφωνα με τις βασικές αρχές της Βιώσιμης Ανάπτυξης, η πρόοδος της Κοινωνίας στηρίζεται στην εταιρική σχέση και ο εκσυγχρονισμός στην κοινωνία γίνεται (πρέπει να γίνεται) από πολλές πηγές. Αυτό που είναι κοινωνικά και αναπτυξιακά σημαντικό, είναι ο εκσυγχρονισμός να γίνεται όχι με τη μορφή ανεξάρτητων και ασύνδετων δράσεων αλλά με τη μορφή συγκλινουσών πολιτικών! To τρίτο σημείο που είναι απαραίτητο είναι η σημαντική πολιτιστική διάσταση που έχει το πλαίσιο των κοινωνικών πολιτικών σε μια οργανωμένη κοινωνία. Χωρίς αμφιβολία η κοινωνική πολιτική αποτελεί έκφραση και μέτρο της ωριμότητας και της ευαισθησίας μιας κοινωνίας. Συνεπώς, η κοινωνική πολιτική αποτελεί χαρακτηριστικό στοιχείο της φυσιογνωμίας του πολιτισμού μας καθώς επηρεάζει και προσδιορίζει τις ίδιες τις ανθρώπινες σχέσεις. 8
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ- ΠΡΟΝΟΙΑ Δίκτυο Κοινωνικής Αλληλεγγύης Προκειμένου να στηριχθούν οι άστεγοι και ανήμποροι συμπολίτες μας, η Π. Ε. Πειραιά λειτουργεί το Δίκτυο Κοινωνικής Αλληλεγγύης, επί της οδού Ζωσιμάδων 44. Το Δίκτυο στελεχώνεται με εθελοντές και στόχος του είναι η υποστήριξη των κοινωνικά ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού. Σημαντική είναι η συνεισφορά τοπικών επιχειρήσεων και επαγγελματιών με την προσφορά ειδών πρώτης ανάγκης που διατίθενται μέσω του Δικτύου. Το Δίκτυο Κοινωνικής Αλληλεγγύης έχει σκοπό να προσφέρει έμπρακτη αλληλεγγύη και στήριξη σε συνανθρώπους μας που πλήττονται ιδιαίτερα από την τρέχουσα οικονομική και κοινωνική κρίση. Για το έτος 2013 υπήρξε παροχή ψυχοκοινωνικής ιατρικής στήριξης σε 400 άτομα, εργασιακή συμβουλευτική σε 197 άτομα και ιατροφαρμακευτική φροντίδα σε 58 άτομα (νοσηλευτική στήριξη). Με τη συμβολή της ΜΚΟ PRAKSIS, το Δίκτυο εξυπηρέτησε το 2013 5.644 άτομα, για προσωπική υγιεινή και 5.539 άτομα για ιματισμό. Επίσης προσέφερε τις υπηρεσίες του, σε 393 δοκιμαζόμενους συμπολίτες μας. Σε ότι αφορά παροχή φαγητού και πρωινού, παρασχέθηκαν εκατοντάδες γεύματα και πολλές χιλιάδες καφέδες και αναψυκτικά. 9
Ενίσχυση συμπολιτών μας μέσω φορέων εθελοντισμού Ολοκληρώσαμε εγκαίρως τις διαδικασίες ελέγχου των αιτήσεων για συμμετοχή των ενδιάμεσων φορέων (Φιλανθρωπικά Ιδρύματα, Ιερές Μητροπόλεις, Σύλλογοι ΑμεΑ, κ.λπ.) στο πρόγραμμα δωρεάν διανομής τροφίμων από τα κοινοτικά αποθέματα παρέμβασης. Συνολικά την τριετία 2011-2013 διανεμήθηκαν 386.000 κιλά τροφίμων (ελαιόλαδο, ρύζι, φέτα, ζυμαρικά κ.λπ.) Συνεργαστήκαμε και παρείχαμε με απόλυτο σεβασμό και κοινωνική ευαισθησία, την έμπρακτη στήριξη μας, στις εθελοντικές οργανώσεις (Γραμμή Ανθρωπιάς ΑΝΙΜΑ- Γιατροί του Κόσμου) για τη διεκπεραίωση του έργου τους. Καθιερώσαμε τακτική συνεργασία με την τοπική Εκκλησία με πολύ καλά αποτελέσματα και προοπτικές για την ενίσχυση απόρων συμπολιτών μας. Σε συνεργασία με τη «Γραμμή Ανθρωπιάς» ξεκινήσαμε επαφές με τους διευθυντές των σχολείων Α βαθμιας και Β βαθμιας Εκπαίδευσης προκειμένου με διακριτικότητα να καταγράψουμε και να προχωρήσουμε σε βοήθεια των παιδιών που έχουν ανάγκη με την κάλυψη της δαπάνης των στο σχολικό κυλικείο ή με την παροχή ενδυμάτων, ακόμη και με κάλυψη των οικογενειακών λογαριασμών. Επίσης, σε συνεργασία με τη «Γραμμή Ανθρωπιάς Κορυδαλλού», πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στις Φυλακές Ανηλίκων Αυλώνας με τη συμμετοχή 55 εθελοντριών. Στους νεαρούς τροφίμους της φυλακής προσφέρθηκαν βιβλία, ρούχα, κλινοσκεπάσματα και είδη προσωπικής υγιεινής. Η επίσκεψη αποτέλεσε και μια συμβολική κίνηση για την ανάγκη διαμόρφωσης μιας νέας σύγχρονης σωφρονιστικής πολιτικής με μοναδικό στόχο, ειδικά για τους νέους κρατουμένους, την κοινωνική τους επανένταξη. 10
Δελτία μετακίνησης ΑΜΕΑ Ο τομέας της κινητικότητας στις σύγχρονες κοινωνίες είναι συνυφασμένος με την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού. Αν η δυνατότητα άνετης και ασφαλούς μετακίνησης είναι ζητούμενο για κάθε πολίτη, για την περίπτωση των ΑΜΕΑ η δυνατότητα αυτή αποτελεί βασική κοινωνική υποχρέωση. Μέσω του το Προγράμματος Ανανέωσης και Έκδοσης των Δελτίων Μετακίνησης Ατόμων με Αναπηρία, για το 2013 δόθηκαν από την Περιφερειακή Ενότητα Πειραιά 6.104 δελτία, ενώ για το 2012 και 2011 δόθηκα 7.820 και 11.723 αντίστοιχα. Οι δικαιούχοι των δελτίων προμηθεύτηκαν τα κουπόνια από τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών ΚΕΠ των Δήμων ή την Διεύθυνση Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφερειακή Ενότητα Πειραιά. Επιδόματα νεφροπαθών Η Περιφερειακή Ενότητα Πειραιά μεριμνεί για την καταβολή του μηνιαίου διατροφικού επιδόματος στους δικαιούχους νεφροπαθείς, στους μεταμοσχευμένους νεφροπαθείς, στους μεταμοσχευμένους καρδιάς, ήπατος, πνευμόνων και µμυελού των οστών. Για το 2011, 2012 και 2013 οι δικαιούχοι ήταν 117, 128 και 118 αντίστοιχα. 11
Κοινωνική έρευνα για υιοθεσίες Η διεξαγωγή κοινωνικής έρευνας με σκοπό τη σύνταξη έκθεσης είναι απαραίτητη, για να μπορεί να αξιολογηθεί, αν η υιοθεσία θα αποβεί προς το συμφέρον του ανηλίκου. Η κοινωνική έρευνα, που πραγματοποιούν οι Διευθύνσεις Κοινωνικής Πρόνοιας, της Περιφέρειας, αφορά σε κάθε θέμα που μπορεί να έχει σημασία για την υιοθεσία και ιδίως την προσωπικότητα και την υγεία των ενδιαφερομένων, τα κίνητρα και την περιουσιακή κατάσταση του υποψηφίου θετού γονέα κ. α. Ο αριθμός των κοινωνικών ερευνών για υιοθεσίες και για προσαρμογές υιοθεσιών στο βάθος της τριετίας 2011-2013 που πραγματοποιήσαμε υπερέβη τις 100 υποθέσεις. Παρέμβαση για την ανθρωπιστική κρίση στο Πέραμα Από τα μέσα του 2012 αναζητήσαμε τρόπους παρέμβασης στην πόλη του Περάματος λόγω της παρατεταμένης ανεργίας στην Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη, που υπερβαίνει το 50%. Το πρόβλημα αυτό έχει ως αποτέλεσμα χιλιάδες συνάνθρωποι μας να ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και πολλές οικογένειες να στερούνται και τα στοιχειώδη. Αυτή η προσπάθεια τελεσφόρησε με την έγκριση από το Περιφερειακό Συμβούλιο ενός προγράμματος συνολικού κόστους 350.000 ευρώ που θα πραγματοποιηθεί άμεσα, με στοχευμένες δράσεις σε σχολεία, παρέχοντας επιδόματα θέρμανσης, αθλητικό εξοπλισμό, πρωινό και δεκατιανό σε υποσιτισμένους μαθητές. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει επίσης ενισχυτική διδασκαλία σε μαθητές λυκείων καθώς και δράσεις ανακούφισης του συνόλου του δοκιμασμένου πληθυσμού της πόλης. Θα υπάρξει ειδική μέριμνα για τις ευπαθείς ομάδες, με την λειτουργία κοινωνικού εστιατορίου κοινωνικού παντοπωλείου, κοινωνικού ιατρείου και φαρμακείου καθώς και ενός σύγχρονου βρεφονηπιακού σταθμού. 12
Πρόγραμμα εναρμόνισης οικογενειακής & επαγγελματικής ζωής (ΕΣΠΑ) Με τη διεξαγωγή του προγράμματος «Εναρμόνιση Οικογενειακής και Επαγγελματικής Ζωής» στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ, ξεπεράστηκε ο σκόπελος των περασμένων χρόνων, να μείνουν εκτός παιδικών σταθμών, χιλιάδες παιδιά. Η διάθεση των θέσεων, στις ωφελούμενες μητέρες έγινε μέσω «Εντολών Τοποθέτησης», από την E.E.T.A.A. Α.Ε (Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης). Αυτές οι θέσεις για το 2013 διαμορφώθηκαν στις 14.175 με αντίστοιχα 16.308 παιδιά, ενώ για το έτος 2012 που ξεκίνησε το πρόγραμμα οι ωφελούμενες μητέρες ήταν 12.882 και τα παιδιά 14.529. Επιτεύχθηκε έτσι η ενίσχυση της απασχολησιμότητας των γυναικών προσφέροντας τους μια ουσιαστική διευκόλυνση ώστε να εναρμονίσουν τους απαιτητικούς και αντικρουόμενους ρόλους τους, μεταξύ οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής. 13
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ- ΠΑΙΔΕΙΑ Ο χώρος της Παιδείας πέραν της τεράστιας σημασίας για τη διαμόρφωση ολοκληρωμένης προσωπικότητας για όλους τους νέους πολίτες- έχει και τεράστια κοινωνική δυναμική καθώς εμπλέκει τρεις ενδιαφέρουσες κοινωνικές ομάδες: τους μαθητές, τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς. Με διαφορετικές απαιτήσεις και δράσεις η κάθε ομάδα συμπληρώνει τις άλλες στα πλαίσια της συντονισμένης κοινωνικής δράσης. Μεταφορά των μαθητών προς και από τα σχολεία Σε όλες τις πολιτισμένες κοινωνίες, αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα του κάθε παιδιού η ασφαλής, άνετη και ανεμπόδιστη πρόσβαση στις υποδομές και τις υπηρεσίες Παιδείας. Για τη χώρα μας, προβλέπεται πως παιδιά με σοβαρά κινητικά ή νοητικά προβλήματα, καθώς και μικρά παιδιά που ζουν μακριά από το σχολείο που φοιτούν, μεταφέρονται στο σχολείο τους με ευθύνη και έξοδα της πολιτείας. Η ευθύνη για την ασφαλή μετάβαση των μαθητών στο Σχολείο τους ανήκει, από το νόμο, στους Δήμους. Παρά ταύτα, οι περισσότεροι δήμοι αρνήθηκαν αυτήν την αρμοδιότητα και οι Περιφέρειες ανέλαβαν- και μάλιστα με δικά τους έξοδα- να καλύψουν αυτή την ανάγκη μεταφοράς μαθητών. Από το πρόγραμμα μετακίνησης «Μεταφορά μαθητών Ειδικών Σχολείων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης», για το έτος 2013, επωφελήθηκαν 621 μαθητές στην Περιφερειακή ενότητα Πειραιά, με εκτιμώμενο κόστος 853.000. Με ανάλογη αντιστοιχία στα έτη 2011 και 2012. Τα επωφελούμενα σχολεία που συμμετείχαν ήταν τα ακόλουθα : 2ο Δημοτικό Σχολείο ΑΓ. Ι. ΡΕΝΤΗ ''ΣΑΜΑΡΑΚΗΣ'', 2ο Ν/Γ ΑΓ. Ι. ΡΕΝΤΗ, 3ο Δημοτικό Σχολείο.& Ν/Γ ΑΓ. Ι. ΡΕΝΤΗ, 1ο Ειδικό Δημοτικό Σχολείο. & Ν/Γ ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΥ, 1ο Ειδικό Δημοτικό Σχολείο ΠΕΙΡΑΙΑ, Ε.Ε.Ε.Ε.Κ ΠΕΙΡΑΙΑ, 2ο Ε.Ε.Ε.Ε.Κ. ΠΕΙΡΑΙΑ "ΑΝΟΙΞΗ", 2ο Ειδικό Δημοτικό Σχολείο ΠΕΙΡΑΙΑ, Ειδικό Δημοτικό Σχολείο ΑΥΤΙΣΤΙΚΩΝ ΠΕΙΡΑΙΑ, Ειδικό Δημοτικό Σχολείο ΠΙΚΠΑ ΠΕΙΡΑΙΑ, ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ, ΤΕΕ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ, Ειδικό Δημοτικό Σχολείο ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ 14
Προληπτική οδοντιατρική και παιδική παχυσαρκία Η Περιφερειακή Ενότητα Πειραιά εφαρμόζει Προγράμματα Προαγωγής της Υγείας για μαθητές δημοτικών σχολείων και νηπιαγωγείων με προληπτική οδοντιατρική και δράσεις για την παιδική παχυσαρκία. Οδοντίατρος και προσωπικό υγείας μεταβαίνουν σε Νηπιαγωγεία και Δημοτικά Σχολεία και υλοποιούν προγράμματα με στόχο την προαγωγή της υγείας των μικρών παιδιών και την εξοικείωση τους με τον οδοντίατρο. Ένας πρόσθετος στόχος των εν λόγω προγραμμάτων είναι η ενεργοποίηση των γονέων για την φροντίδα της στοματικής υγείας των παιδιών τους, όπως και η πρόληψη και αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας. Ενδεικτικά μόνο για το έτος 2013 επισκεφθήκαμε 20 σχολεία και εξετάστηκαν 564 μαθητές. Ενημέρωση μαθητών για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα Στο πλαίσιο της εφαρμογής δράσεων πρόληψης και προαγωγής της υγείας στα σχολεία της Περιφέρειας Αττικής, έχει ήδη ξεκινήσει ένα πρόγραμμα ενημέρωσης μαθητών της Β/ βάθμιας εκπαίδευσης για την πρόληψη σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων. Το πρόγραμμα είναι αποτέλεσμα συνεργασίας των αρμόδιων υπηρεσιών της Περιφέρειας Αττικής με το Υπουργείο Παιδείας. Στόχος του προγράμματος είναι η διαφύλαξη της υγείας των εφήβων και περιλαμβάνει ομιλία από ειδικούς επιστήμονες, παρουσίαση οπτικού υλικού με διαδραστικές διαφάνειες, παροχή ιατρικών συμβουλών για την ορθή σεξουαλική συμπεριφορά και συζήτηση με τους μαθητές. Το πρόγραμμα εφαρμόζεται πιλοτικά σε συγκεκριμένα σχολεία όλων των Περιφερειακών Ενοτήτων της Περιφέρειας Αττικής και συστηματικά εφαρμόζεται, κατά το σχολικό έτος 2013-2014. Έλεγχοι σε σχολικά κυλικεία Με την έναρξη, αλλά και κατά τη διάρκεια κάθε σχολικής χρονιάς, οι αρμόδιες υπηρεσίες της Περιφερειακής Ενότητας Πειραιά διενεργούν υγειονομικούς ελέγχους στα σχολικά κυλικεία. Πιο συγκεκριμένα την περίοδο 2011-2013, έγιναν 253 έλεγχοι σε κυλικεία από τη Διεύθυνση Υγειονομικού Ελέγχου & Περιβαλλοντικής Υγιεινής της Περιφερειακής Ενότητας Πειραιά εξασφαλίζοντας υγειονομική ασφάλεια των μαθητών. 15
Έλεγχοι σε σχολικά λεωφορεία Με την έναρξη, αλλά και κατά τη διάρκεια κάθε σχολικής χρονιάς, οι αρμόδιες υπηρεσίες Ελέγχου Οχημάτων της Διεύθυνσης Μεταφορών της Περιφερειακής Ενότητας Πειραιά, σε συνεργασία με την Τροχαία, διενεργούν ελέγχους συντήρησης και συνθηκών λειτουργίας των σχολικών λεωφορείων. Αδειοδοτήσεις σχολικών εκδρομών Η ψυχαγωγία αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της ανθρώπινης δραστηριότητας και πρέπει να είναι παρούσα και στην εκπαιδευτική διαδικασία. Επειδή η εκπαιδευτική δραστηριότητα περιλαμβάνει για ψυχαγωγικούς ή εκπαιδευτικούς λόγους την ανάγκη μετακινήσεων, είναι απαραίτητο να εξασφαλιστεί ότι οι μετακινήσεις αυτές γίνονται με τρόπο ασφαλή για την σωματική και ψυχική υγεία των μαθητών. Για το λόγο αυτό, η πολιτεία προβλέπει την λειτουργία μηχανισμού ελέγχου και αδειοδοτήσεων των σχολικών εκδρομών. Η αρμοδιότητα αυτή ανήκει στα Γραφεία Παιδείας των Περιφερειακών ενοτήτων της κάθε Περιφέρειας. Σε ετήσια βάση, χορηγούνται, ύστερα από ενδελεχή έλεγχο περίπου 500 άδειες σχολικών εκδρομών για το εσωτερικό ή το εξωτερικό της χώρας από την αρμόδια υπηρεσία της Περιφερειακής Ενότητας Πειραιά. Υποστήριξη λειτουργιών των Γραφείων Εκπαίδευσης Κάθε χρόνο, η Περιφερειακή Ενότητα Πειραιά διαθέτει από τον προϋπολογισμό της, ένα σημαντικό ποσό για την εύρυθμη λειτουργία των Γραφείων Εκπαίδευσης των περιφερειακών υπηρεσιών του υπουργείου Παιδείας. Με τον τρόπο αυτό καλύπτονται λειτουργικές δαπάνες και μειώνονται δυσλειτουργίες, που θα είχαν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στο παρεχόμενο από τους εκπαιδευτικούς έργο. 16
Περιφερειακό ΚΕΚ Δια Βίου Μάθησης Η Δια Βίου Μάθηση αποτελεί, διεθνώς, μια στρατηγική επιλογή για την στήριξη του ανθρώπινου δυναμικού τόσο σε επίπεδο Εκπαίδευσης όσο και αναβάθμισης και επικαιροποίησης των επαγγελματικών γνώσεων και δεξιοτήτων. Το Περιφερειακό ΚΕΚ Δια Βίου Μάθησης της Περιφερειακής Ενότητας Πειραιά, το μοναδικό εν ενεργεία ΚΕΚ της Περιφέρειας Αττικής, είναι πιστοποιημένο από το το ΕΚΕΠΙΣ (Εθνικό Κέντρο Πιστοποίησης), σύμφωνα δε με το άρθρο 23 παρ. 4 του νόμου 3879/21-9-2010 (ΦΕΚ 163/21-9-2010) «Ανάπτυξη της Δια Βίου Μάθησης και λοιπές διατάξεις» διατηρεί την υποδομή και τα μέσα και λειτουργεί με τους όρους και τις προϋποθέσεις που έχει πιστοποιηθεί από το ΕΚΕΠΙΣ, (Φ.Ε.Κ αρ. Φύλλου 230/21-02-2005 Κ.Υ.Α Υπουργών ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ KAI ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ KAI ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ σχετικά με το σύστημα πιστοποίησης Κέντρων Επαγγελματικής Κατάρτισης ήτοι επιστημονικό προσωπικό Δ/ντρια και Δ/ντρια Κατάρτισης- Συντονιστή Ενεργειών Κατάρτισης και Υπεύθυνου Ειδικών Κοινωνικά Ομάδων και τουλάχιστον τρία άτομα για Διοικητικό Προσωπικό). Το Περιφερειακό ΚΕΚ Δια Βίου Μάθησης της Περιφερειακής Ενότητας Πειραιά από τον Ιούλιο του 2013 έως σήμερα έχει υλοποιήσει και συνεχίζει να υλοποιεί τα παρακάτω προγράμματα: Έχει υλοποιηθεί η δράση 3 και Δράση 4 του σχεδίου Αναπτυξιακής Σύμπραξης «Θριάσιος». Αναλυτικά το πρόγραμμα που έχει αναλάβει να υλοποιήσει και υλοποίησε μέσα στο 2013 είναι: Πρόγραμμα κατάρτισης σε θέματα εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων, επιδιόρθωσης & επαναχρησιμοποίησης προϊόντων και ανακύκλωσης υλικών, 96 ωρών αφορά 80 καταρτιζόμενους (4 προγράμματα Χ 20 καταρτιζόμενους ) ύψους 99.838 Υλοποιήθηκαν από 1-8-2013 έως 2-10-2013. Πρόγραμμα κατάρτισης σε θέματα βασικών αρχών ανάπτυξης κοινωνικής και ατομικής επιχειρηματικότητας, 47 ωρών αφορά 60 καταρτιζόμενους (3 προγράμματα Χ 20 καταρτιζόμενους ) ύψους 36.659 Υλοποιήθηκαν από 15-8-2013 ως 8-11-2013. Σύνολο 7 προγράμματα ύψους 136.496 17
ΕΡΓΟ: Κατάρτιση ανέργων σε βασικές δεξιότητες χρήσης ΤΠΕ, του Υπουργείου Εργασίας & Κοινωνικής Ασφάλισης με τίτλους Προγραμμάτων: 1.«Προγράμματα Εκμάθησης - Χρήσης Βασικών Εννοιών ΤΠΕ και Βάσεων Δεδομένων» 100 ωρών 2.«Προγράμματα Εκμάθησης - Χρήσης Βασικών Εννοιών ΤΠΕ και Παρουσιάσεων» 100 ωρών Το ΚΕΚ καλείται για την υλοποίηση δύο προγραμμάτων συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης ανέργων. Η κατάθεση αιτήσεως έγινε από 2-10- 2013 και 11-10-2013 μετά την παραπομπή τους από τον ΟΑΕΔ. Τα προγράμματα αφορούσαν 40 καταρτιζόμενους και η υλοποίηση τους ξεκίνησε από 14-1-2014 και λήγει στις 14-3-2014 με την ολοκλήρωση της πιστοποίησης των καταρτιζόμενων μέσω της εταιρίας VELLUM που εκπροσωπεί τον διεθνή εξεταστικό φορέα University of Cambridge International Examinations. ΕΡΓΟ: Κατάρτιση ανέργων σε πιστοποιημένα Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ) με υποχρεωτική απασχόληση σε θέσεις συναφείς με θέματα αειφόρου περιβαλλοντικής διαχείρισης (πράσινα επαγγέλματα), του Υπουργείου Εργασίας & Κοινωνικής Ασφάλισης με τίτλους προγραμμάτων: «Στέλεχος οργάνωσης προγραμμάτων ανακύκλωσης και ευαισθητοποίησης κοινού» ύψους 345.600 ευρώ κατακυρώθηκε στο ΚΕΚ, υπογράφτηκε η σύμβαση με το Υπουργείο το Σεπτέμβρη του 2011 και είναι στη διαδικασία υλοποίησης. Το πρόγραμμα έχει διάρκεια 800 ωρών με 240 ώρες θεωρία και 560 ώρες πρακτική και το παρακολουθούν 24 καταρτιζόμενοι άνεργοι με επίπεδο σπουδών ΓΥΜΝΑΣΙΟ- ΛΥΚΕΙΟ ΙΕΚ.. Στο πρόγραμμα περιλαμβάνονται 40 ημέρες θεωρίας και 70 ημέρες πρακτικής, άρα το πρόγραμμα υλοποιείται σε 110 συνολικά εκπαιδευτικές ημέρες. Στα πλαίσια της θεωρίας θα υλοποιηθεί εκπαιδευτικό σεμινάριο, διάρκειας τριάντα (30) ωρών, από το διακρατικό φορέα Internationale Kommunikatioswerkstatt e.v. που έχει έδρα το Αμβούργο. Η υλοποίησή ξεκίνησε στις; 29-1-2014 και θα ολοκληρωθεί στις 28-6-2014. Το πρόγραμμα θα ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του 2014 γιατί υπάρχει και υποχρέωση για 3 (τρεις) μήνες υποχρεωτική απασχόληση σε επιχειρήσεις του 30% των καταρτιζόμενων. 18
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ- ΥΓΕΙΑ Δωρεάν Εμβολιασμοί Οργανώθηκαν και τέθηκαν σε λειτουργία πέντε εμβολιαστικά κέντρα στα οποία εμβολιάστηκαν και θα μπορούν να εμβολιάζονται σε βάθος χρόνου, δωρεάν κυρίως οι άποροι και ανασφάλιστοι πολίτες, αλλά και οι μαθητές των σχολείων. Τα εμβολιαστικά κέντρα βρίσκονται στον Δήμο Πειραιά (Τμήμα Δημόσιας Υγιεινής και Προαγωγής Υγείας), στο Γ.Ν. Νίκαιας «Άγιος Παντελεήμων», στο Γ.Ν.Π. «Τζάνειο», στην Παιδική Πολυκλινική Πειραιά και στο Ιατροκοινωνικό Κέντρο (ΙΑΚ) Καμινίων. Από την αρχή της λειτουργίας τους μέσα στην τριετία 2011-2013 έχουν διατεθεί δωρεάν 14.564 εμβόλια για τον σκοπό αυτό. Οι άποροι και οι ανασφάλιστοι ενημερώνονται από τους μηχανισμούς των Δήμων, ενώ η ενημέρωση μαθητών και γονέων γίνεται σε συνεργασία με τις Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και τους κατά τόπους συλλόγους γονέων και κηδεμόνων. Ειδικά για το Πέραμα εξετάζεται ήδη η δυνατότητα μεταφοράς των μαθητών στο πλησιέστερο εμβολιαστικό κέντρο ή η μετάβαση στα σχολεία κινητής μονάδας εμβολιασμών.axcv Ψεκασμοί για την καταπολέμηση των κουνουπιών Όπως όλες οι Περιφερειακές Ενότητες της Αττικής, η Περιφερειακή Ενότητα Πειραιά εφαρμόζει κάθε χρόνο πρόγραμμα ψεκασμών για την καταπολέμηση των κουνουπιών. Το πρόγραμμα μπορεί να είναι συνδυασμός αεροψεκασμών και ψεκασμών εδάφους, αναλόγως της φύσης της ψεκαζόμενης εστίας. Σε κάθε περίπτωση, οι ψεκασμοί γίνονται με σεβασμό στην υγεία των πολιτών και του περιβάλλοντος και οι ουσίες που χρησιμοποιούνται δεν είναι επικίνδυνα για τον άνθρωπο. 19
Προγράμματα δωρεάν εξετάσεων για ανασφάλιστους πολίτες Η Περιφέρεια Αττικής, στο πλαίσιο άσκησης κοινωνικής πολιτικής για την στήριξη των οικονομικά ασθενέστερων κατοίκων της, υλοποιεί πρόγραμμα παροχής δωρεάν εξέτασης: Ανασφάλιστων γυναικών με ψηφιακή μαστογραφία Ανασφάλιστων ανδρών και γυναικών με μαγνητική τομογραφία Η χρηματοδότηση του προγράμματος γίνεται εξ ολοκλήρου από την Περιφέρεια Αττικής, η οποία έχει συνάψει προγραμματική σύμβαση με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το πρόγραμμα εκτελείται από τη Μονάδα Έρευνας Ακτινολογίας και Ιατρικής Απεικόνισης του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Ευγενίδειο Θεραπευτήριο. Ταξιδιωτική Ιατρική Εμβολιασμοί Είναι γνωστό πως το λιμάνι του Πειραιά είναι, παγκοσμίως, το πρώτο σε κίνηση επιβατών. Είτε πρόκειται για επιβάτες εσωτερικών δρομολογίων μεταξύ νησιωτικής Ελλάδας και Πειραιά, είτε πρόκειται για επιβάτες κρουαζιερόπλοιων που επισκέπτονται τη χώρα μας, ο αριθμός των επιβατών που κινούνται σε καθημερινή βάση από το λιμάνι του Πειραιά είναι τεράστιος. Η υπηρεσία Ταξιδιωτικής Ιατρικής της Περιφέρειας δραστηριοποιείται στον τομέα της Δημόσιας Υγείας που αφορά στην προστασία της υγείας των ταξιδιωτών αλλά και των επαγγελματιών ναυτικών. Αντικείμενα της υπηρεσίας αποτελούν οι εμβολιασμοί σε πληρώματα πλοίων, η συμμετοχή στο σχεδιασμό αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών (π.χ. πανδημία γρίπης) στις πύλες εισόδου της χώρας ή σε ταξιδιώτες και η παροχή εκπαίδευσης και εξειδικευμένης συμβουλής σε επαγγελματίες υγείας. 20
Υγειονομικοί έλεγχοι στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς Στα πλαίσια της άσκησης των αρμοδιοτήτων για την προστασία της Δημόσιας Υγείας αλλά και της γενικότερης εποπτείας για την παρακολούθηση εφαρμογής των υγειονομικών διατάξεων, γίνονται υγειονομικοί έλεγχοι στις εγκαταστάσεις των σταθμών υπεραστικών λεωφορείων, σταθμών τρένων, αεροδρομίων και λιμανιών, καθώς και στα κάθε είδους Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Υγειονομικοί έλεγχοι σε χώρους κολύμβησης (πισίνες, παραλίες, κολυμβητήρια). Οι επόπτες Δημόσιας Υγείας πραγματοποιούν κάθε χρόνο συστηματικούς υγειονομικούς ελέγχους τόσο στις παραλίες όσο και σε κολυμβητήρια ή πισίνες, που βρίσκονται στο γεωγραφικό χώρο της Περιφερειακής Ενότητας Πειραιά. Σε περίπτωση εμφάνισης φαινομένων ρύπανσης των υδάτων ή επιβάρυνσης του περιβάλλοντος της ακτής-περιοχής κολύμβησης, ενεργοποιείται μηχανισμός έγκαιρης προειδοποίησης για την ασφάλεια των λουομένων. 21
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ- ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Ως γνωστόν, ο όρος και η έννοια Πολιτισμός δεν υπήρχαν στην Αρχαία Ελλάδα. Ο Πολιτισμός, ως όρος, εισήχθη στην Ελληνική γλώσσα από τον Αδαμάντιο Κοραή σε αντιστοιχία του Γαλλικού όρου civilization και αποτελεί γεγονός ότι δε διακρίνεται ούτε για τη σαφήνεια, ούτε για την αυστηρότητά του. Σε κάθε περίπτωση, ο Πολιτισμός είναι έννοια πολύ ευρύτερη της Τέχνης, των διάφορων δρώμενων ή της Λαϊκής Παράδοσης. Αφορά, πρωτίστως, στην ποιότητα των ανθρώπινων σχέσεων και περιγράφει τη διαμόρφωση κοινωνικών τάσεων μέσω της διαχείρισης της γνώσης και της αξιολογικής ιεράρχησης των ανθρώπινων αλληλεπιδράσεων. Όταν χαρακτηρίζουμε κάποιον απολίτιστο αναφερόμαστε περισσότερο στην συμπεριφορά στον στενό ή ευρύτερο κοινωνικό του κύκλο και λιγότερο στη μόρφωση ή την αγάπη του για το διάβασμα ή το θέατρο. Από άποψη αυτοδιοικητικών δράσεων, στο χώρο του Πολιτισμού ασχολούμαστε με εκδηλώσεις που συνδυάζουν την ψυχαγωγία με την πνευματική καλλιέργεια και την κοινωνική μνήμη και παράδοση. Επιπλέον, σε επίπεδο Περιφέρειας, ένα μεγάλο μέρος των δράσεων για τον τομέα του Πολιτισμού αφορούν σε έργα για την αναβάθμιση ή συντήρηση πολιτιστικών μνημείων καθώς και στην δημιουργία και προβολή σύγχρονου πολιτιστικού προϊόντος. Συγκεκριμένα: 22