Βήμα προς βήμα μαζί με τον ασθενή

Τ ε χ ν ο λ ο γ ι κ ό Ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό Ί δ ρ υ μ α Σ τ ε ρ ε ά ς Ε λ λ ά δ α ς Σ χ ο λ ή Ε π α γ γ ε λ μ ά τ ω ν Υ γ ε ί α ς & Π ρ ό ν ο ι α ς Τ μ ή μ α Φ υ σ ι κ ο θ ε ρ α π ε ί α ς Π ρ ό γ ρ α μ μ α Μ ε τ α π τ υ χ ι α κ ώ ν Σ π ο υ δ ώ ν - Π ρ ο η γ μ έ ν η Φ υ σ ι κ ο θ ε ρ α π ε ί α Προσωπικός οδηγός για Ολική Αρθροπλαστική Γόνατος Τι πρέπει να γνωρίζετε και να αναμένετε πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την επέμβαση Βήμα προς βήμα μαζί με τον ασθενή «ο οδηγός αυτός δημιουργήθηκε για να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των πολλών ερωτημάτων και ανησυχιών που μπορεί να έχετε σχετικά με την επερχόμενη ολική αρθροπλαστική γόνατος. Παρέχει γενικές πληροφορίες σχετικά με τη χειρουργική επέμβαση, τις πρώτες ημέρες μετά από αυτήν, αλλά και πώς να προετοιμάσετε το σπίτι σας όταν λάβετε το εξιτήριο από το νοσοκομείο» Συγγραφή: Βάσσης Κωνσταντίνος, Φυσικοθεραπευτής-Φοιτητής ΠΜΣ Επιμέλεια: Πουλής Ιωάννης, Επίκουρος Καθηγητής Φυσικοθεραπείας Το εγχειρίδιο αυτό δημιουργήθηκε στα πλαίσια εκπόνησης εργασίας στο μεταπτυχιακό μάθημα «Σεμινάριο Προηγμένης Φυσικοθεραπείας» με υπεύθυνο εκπαιδευτικό τον Καθ. Γεώργιο Γιόφτσο. ΛΑΜΙΑ 2016 Βάσσης Κωνσταντίνος - 2016 2

Θυμηθείτε ότι είναι μόνο ένας οδηγός Δεν αναμένεται να τα διαβάσετε όλα αυτά σε μια μέρα, ούτε να τα απομνημονεύσετε. Κρατήστε αυτόν τον οδηγό ως αναφορά για τον πρώτο χρόνο τουλάχιστον μετά την επέμβαση σας. 1. Η άρθρωση του γόνατος Για να κατανοήσετε το γιατί αισθάνεστε πόνο στο γόνατό σας, είναι χρήσιμο να εξοικειωθείτε με την ανατομία του. Μια άρθρωση είναι το σημείο όπου συναντώνται δύο ή περισσότερα οστά. Το γόνατο είναι μια άρθρωση, η οποία αποτελείται από τα ακόλουθα οστά: Μηριαίο οστό: Το μακρύ οστό του μηρού, Κνήμη: Το δυνατό οστό που συνδέει το γόνατο με τον αστράγαλο. Επιγονατίδα: ένα σχετικά μικρό, επίπεδο οστό που βρίσκεται στο εμπρόσθιο τμήμα του γόνατος. Τα γόνατα επιτρέπουν στα πόδια μας (θα ήταν σωστότερο να λέγαμε "κάτω άκρα) να λυγίζουν στη μέση, έτσι ώστε να μπορούμε να βαδίζουμε, αλλά επίσης να καθόμαστε και γενικά να κινούμαστε με ευκολία. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, ένα υγιές γόνατο επιτρέπει επίσης στην κνήμη να περιστρέφεται γύρω από τον άξονα της σε σχέση με το μηριαίo οστό (εσωτερική και εξωτερική περιστροφή) και να κάμπτεται ειδικά με το γόνατο (τεντωμένο) εκτεταμένο, προς τα μέσα και προς έξω (ραιβή και βλαισή κίνηση). Δέχεται δυνατές πιέσεις, ιδιαίτερα κατά την άσκηση ενός αθλήματος, όπου το γόνατο περιστρέφεται (πχ ποδόσφαιρο), σε δραστηριότητες που απαιτούν ιδιαίτερα λυγισμένο το γόνατο ή σε επίπονες εργασίες. Επομένως, λόγω του ότι στηρίζει το ολόκληρο το βάρος του σώματος και όλη την «καταπόνηση» της καθημερινής μας ζωής θα πρέπει να είναι σταθερό για να μην προκαλείται πτώση. Ας θυμόμαστε ότι Μηριαίο Επιγονατίδα Κνήμη το γόνατο εκτελεί έναν απίστευτα μεγάλο αριθμό κύκλων: κάθε χρόνο, κατά μέσον όρο, ένα γόνατο εκτελεί περίπου ενάμιση εκατομμύριο βήματα, επιπρόσθετα σε πολυάριθμες άλλες κινήσεις με ελαφρύτερο φορτίο. Αντίθετα από το ισχίο, το γόνατο είναι μια πολύ ανοικτή άρθρωση, ειδικά για να επιτρέπει αυτή τη μεγάλη ποικιλία κινήσεων. Τα δύο κύρια οστά που συναντώνται εκεί, η κνήμη και το μηριαίο οστό, θα ήταν τελείως αποσυνδεδεμένα εάν δεν υπήρχαν τέσσερις σύνδεσμοι εύκαμπτοι αλλά υπερβολικά ανθεκτικοί ιστοί, οι οποίοι λειτουργούν ως «σχοινιά» που «συγκρατούν» τα αρθρικά άκρα. Παράλληλα, δυνατοί μύες κινούν την άρθρωση (για το περπάτημα, τα αθλήματα κτλ.) και βοηθούν στη συγκράτησή της. Οι μύες συνδέονται με τα οστά μέσω των τενόντων. Οι διάφοροι μύες του γόνατος πρέπει να συνεργάζονται τέλεια για τη σωστή λειτουργία της άρθρωσης. Στην άρθρωση βρίσκεται επίσης μια μαλακή επιφάνεια (ο χόνδρος), που καλύπτει τα οστά και τους επιτρέπει να γλιστρούν μεταξύ τους. Σημαντικός είναι και ο ρόλος των μηνίσκων, ο οποίοι είναι μικρά μαξιλαράκια με ημισεληνοειδές σχήμα που βελτιώνουν την επαφή του χόνδρου του μηριαίου ο- στού με την κνήμη και συμβάλλουν στην απορρόφηση των κραδασμών. Πως είναι επομένως δυνατόν ένα γόνατο να διατηρείται για τόσο πολλά χρόνια σε υγιή άτομα; Το μυστικό κρύβεται στις ιδιότητες του χόνδρου της άρθρωσης, ο ο- ποίος μειώνει τις τριβές. Ο χόνδρος λιπαίνεται από το αρθρικό υγρό το οποίο κρατά τα δύο οστά της άρθρωσης ξεχωριστά, επιτρέποντάς τους να κινούνται με ένα ρευστό γλίστρημα χωρίς τριβή. Το «Πονεμένο» γόνατο Το γόνατο μπορεί να επηρεαστεί από διάφορες παθήσεις που καθιστούν την κίνηση του μηριαίου οστού επάνω στην κνήμη επώδυνη και περιορισμένη, ειδικά όταν η άρθρωση φέρει το βάρος του σώματος. Η συχνότερη πάθηση είναι οστεοαρθρίτιδα του γόνατος, μια κατάσταση η οποία μπορεί να έχει διάφορες αιτίες που μπορεί να σχετίζονται με την ηλικία, το αυξη- Βάσσης Κωνσταντίνος - 2016 4 3

μένο βάρος, κάποιον τραυματισμό, πρόβλημα στη δομή της άρθρωσης, κάποιες ασθένειες (φλεγμονώδεις νόσοι) κτλ. Η οστεοαρθρίτιδα οφείλεται στη φθορά του αρθρικού χόνδρου. Ο χόνδρος, κανονικά, επιτρέπει στις επιφάνειες της άρθρωσης να γλιστρούν μεταξύ τους. Η φθορά, συνήθως, ξεκινά σε ένα μικρό σημείο της άρθρωσης και από το σημείο όπου η άρθρωση «δουλεύει» περισσότερο και εξαπλώνεται σταδιακά, μερικές φορές πολύ αργά, ενώ άλλες σε διάστημα μερικών μόνο μηνών. Εξαιτίας της φθοράς του χόνδρου, ο χόνδρος λεπταίνει ή ακόμα και εξαφανίζεται σε ορισμένα σημεία, αφήνοντας τα οστά να τρίβονται απευθείας το ένα με το άλλο χωρίς λιπαντικό με αποτέλεσμα μα φθείρονται και να παραμορφώνονται. Η παραμόρφωση είναι σταδιακή. Παράλληλα, δημιουργούνται οστικές προεξοχές (τα οστεόφυτα), που συμβάλλουν ακόμη περισσότερο στον περιορισμό της κινητικότητας της άρθρωσης. Όλη αυτή η διαδικασία προκαλεί πόνο και περιορισμένη κίνηση, συμπτώματα τα οποία μπορεί να στερήσουν από ένα άτομο τη δυνατότητα να εκτελεί συνηθισμένες καθημερινές δραστηριότητες. Αυτή η πάθηση είναι μη αναστρέψιμη, και οι διάφορες μη χειρουργικές θεραπείες μπορούν μόνο να επιβραδύνουν την εξέλιξή της χωρίς να μπορούν να την σταματήσουν ή να επιφέρουν ε- πούλωση των περιοχών που έχουν επηρεαστεί. Ποιά είναι τα συμπτώματα ; Το γόνατό σας γίνεται δύσκαμπτο και σας πονάει. Οι πόνοι επικεντρώνονται στο σημείο του γόνατος όπου ο χόνδρος έχει υποστεί φθορά. Όσες περισσότερες περιοχές έχουν πληγεί, τόσο περισσότερο πονάτε. Η δυσκαμψία σταδιακά επιδεινώνεται. Το γόνατο δεν μπορεί πια να λυγίσει και να τεντώσει τελείως. Ο ασθενής δυσκολεύεται και κουράζεται όταν είναι όρθιος, καθώς η άρθρωση δεν «κλειδώνει» πια σωστά. Όταν δεν μπορείτε να περπατήσετε φυσιολογικά, και οι άλλες αρθρώσεις δεν λειτουργούν σωστά (το άλλο γόνατο, το ισχίο, η σπονδυλική στήλη, ο αστράγαλος, κτλ.). 2. Ολική Αρθροπλαστική Γόνατος Πρέπει το γόνατό σας να αντικατασταθεί; Δεν είναι εύκολο να καθοριστεί πότε ακριβώς είναι η σωστή στιγμή που θα πρέπει να χειρουργηθείτε. Συνήθως, μετά από ένα συγκεκριμένο στάδιο του πόνου και της δυσκαμψίας, οι δυσκολίες στις κινήσεις σας επιβάλλουν την επέμβαση. Το στάδιο αυτό ποικίλλει ανάλογα με την κατάσταση του κάθε ασθενή. Εξαρτάται επίσης από τις βλάβες που έχει προκαλέσει η αρθρίτιδα, την ηλικία και τον τρόπο ζωής σας, καθώς και τις προσδοκίες σας. Μια λεπτομερής συζήτηση με το γιατρό σας μπορεί να καθορίσει αν είναι η κατάλληλη στιγμή για επέμβαση. Πριν όμως από αυτό θα εξαντληθούν όλες οι πιθανές λύσεις ώστε είτε να αποφευχθεί είτε να παραταθεί το χειρουργείο. Θα σας συστηθούν όλες τις δυνατές μη επεμβατικές μορφές θεραπείας, όπως η φυσικοθεραπεία, περίδεση, αναλγητικά και αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Μπορεί επίσης να σας συστηθεί η χρήση βοηθημάτων βαδίσματος όπως μπαστούνι ή πατερίτσες. Τα φάρμακα επιτρέπουν να περιορίστεί ο πόνος και ο ερεθισμός (φλεγμονή). Κάποια νέα φάρμακα (χονδροπροστατευτικά), πρoστατεύουν το χόνδρο και καθυστερούν την εξέλιξη της αρθρίτιδας αλλά δεν μπορούν να χορηγηθούν σε όλες τις περιπτώσεις. Είναι χρήσιμα σε αρχική φάση της αρθρίτιδας, στη συνέχεια όμως είναι λιγότερο αποτελεσματικά. Όσο η αρθρίτιδα επιδεινώνεται, αυξάνονται οι δυσκολίες στις κινήσεις σας, με αποτέλεσμα να νιώθετε έντονες ενοχλήσεις ακόμα και όταν περπατάτε. Οι μύες, που κινούν το γόνατο, αποδυναμώνονται. Η φυσικοθεραπεία βοηθάει στη διατήρηση της ευκαμψίας της άρθρωσης και στη μείωση του ερεθισμού (φλεγμονή) και του πόνου. Είναι επίσης χρήσιμη για την ενδυνάμωση των μυών. Η σύγχρονη αρθρογραφία επίσης συστήνει την άσκηση και τη μείωση του βάρους ως δύο ακόμα σημαντικές παρεμβάσεις. Βάσσης Κωνσταντίνος - 2016 6 5

Όταν ο πόνος αρχίζει να περιορίζει την απόδοση των συνηθισμένων καθημερινών δραστηριοτήτων σας σε βαθμό που δεν ανακουφίζεστε ούτε όταν βρίσκεστε σε ανάπαυση και η κίνηση της άρθρωσης περιορίζεται σε μεγάλο βαθμό, η εμφύτευση τεχνητής άρθρωσης αποτελεί τη μόνη λύση για να ανακτήσετε τη ζωή που είχατε πριν. Η χειρουργική επέμβαση προσφέρει την καλύτερη λύση στο πρόβλημά σας, ανάλογα με την ηλικία σας και την έκταση της βλάβης στο γόνατο. φάρμακα μπορείτε να πάρετε το πρωί της εγχείρησης. Μπορείτε να ζητήσετε σχετικές πληροφορίες από το νοσηλευτικό προσωπικό ή από το γραφείο του γιατρού σας. Οι νοσηλεύτριες θα ελέγξουν τη θερμοκρασία, την πίεση του αίματος, τον καρδιακό ρυθμό και την αναπνοή σας. Μπορεί επίσης να τοποθετήσουν έναν ενδοφλέβιo ορό για την εισαγωγή υγρών και φαρμάκων. 3. Τι να κάνετε πριν τη χειρουργική επέμβαση; Είναι λογικό ότι η καλή φυσική κατάσταση συμβάλλει στο επιτυχές αποτέλεσμα. Γι αυτό, σας συνιστάται η απώλεια βάρους, αν χρειάζεται και η διατήρηση της ευκαμψίας και της δύναμης των μυών της άρθρωσης με κατάλληλες ασκήσεις. Εάν έχετε κυκλοφορικό πρόβλημα (κιρσούς), μπορεί να χρειαστεί επέμβαση για τη θεραπεία του πριν την τοποθέτηση πρόθεσης. Σε αντίθετη περίπτωση, υπάρχει ο κίνδυνος να φράξουν οι φλέβες (φλεβοθρόμβωση). Για να μειωθεί ο κίνδυνος εισαγωγής μικροβίων στην πρόθεση (λοίμωξη), πρέπει να αποκλειστεί η περίπτωση άλλης υπάρχουσας λοίμωξης (στο δέρμα, στα δόντια, κτλ.). 4. Χειρουργική επέμβαση Προετοιμασία για το χειρουργείο Η επέμβαση πραγματοποιείται σε χώρο (χειρουργείο), που υπόκειται σε αυστηρούς κανόνες υγιεινής και ασφάλειας. Οι κανόνες υγιεινής είναι πολύ σημαντικοί στις επεμβάσεις οστών, γι αυτό η ιατρική ομάδα παίρνει ιδιαίτερες προφυλάξεις. ο γιατρός σας θα σας δώσει συγκεκριμένες οδηγίες σχετικά με τη διατροφή σας πριν τη χειρουργική επέμβαση. Γενικά, οι ασθενείς δεν πρέπει να φάνε ή να πιουν μετά τα μεσάνυκτα της ημέρας πριν την εγχείρηση. Εάν παίρνετε φάρμακα, θα πρέπει να έχετε λάβει οδηγίες σχετικά με το ποια Στη διάρκεια της επέμβασης, ο χειρουργός πρέπει να προσαρμοστεί και πιθανώς να πραγματοποιήσει επιπλέον ενέργειες, που επιμηκύνουν τη διάρκεια της επέμβασης, χωρίς ωστόσο, να γίνεται πιο δύσκολη ή επικίνδυνη. Η διάρκεια της επέμβασης Η διάρκεια της επέμβασης ποικίλλει χωρίς να σημαίνει ότι η εξέλιξή της παρουσιάζει κάποιο πρόβλημα, καθώς εξαρτάται από διάφορους παράγοντες (τη μέθοδο, τον αριθμό των συνδυαστικών ενεργειών, κτλ). Συνήθως διαρκεί από 90 λεπτά έως 3 ώρες. Πρέπει επίσης να υπολογίσετε το χρόνο προετοιμασίας, ανάνηψης, κτλ. Η χειρουργική επέμβαση Όταν μπείτε στο χειρoυργείο, θα φορέσετε την κατάλληλη ενδυμασία και θα υποβληθείτε σε αναισθησία. Μερικές φορές οι αρθροπλαστικές γόνατος γίνονται υπό γενική αναισθησία έτσι θα κοιμάστε τελείως και δεν θα έχετε αίσθηση του χρόνου ή του τι συμβαίνει. Συχνότερα όμως, η εγχείρηση εκτελείται υπό επισκληρίδιο αναισθησία, δηλαδή θα είστε ξύπνιος αλλά δεν θα αισθάνεστε πόνο κάτω από τη μέση. Η θέση σας στο χειρουργικό τραπέζι θα είναι ύπτια (θα είστε ξαπλωμένος στην πλάτη). Όταν αρχίσει η χειρουργική επέμβαση, ως πρώτο βήμα, ο χειρουργός θα κάνει μια τομή στο δέρμα με ένα νυστέρι στο εμπρόσθιο τμήμα του γόνατος σας. Βάσσης Κωνσταντίνος - 2016 8 7

Το μήκος της τομής ποικίλλει (συνήθως 30 εκ.) ανάλογο με πολυάριθμους παράγοντας: την παθολογική κατάσταση που πρέπει να αντιμετωπιστεί, το μέγεθος του ασθενούς, τις διαστάσεις της επιλεγμένης πρόθεσης κτλ. Συνήθως, ο χειρουργός πραγματοποιεί μια τομή στην πρόσθια επιφάνεια του γόνατος. Η τομή μπορεί να γίνει στη μέση ή στην εσωτερική πλευρά, πιο σπάνια στην εξωτερική. Ο χειρουργός ξεκινάει με τον καθαρισμό της άρθρωσης, αντιμετωπίζοντας τον ερεθισμό (φλεγμονή) και αφαιρώντας τις οστικές προεξοχές (οστεόφυτα), που έχουν δημιουργηθεί. Παραμερίζει την επιγονατίδα και τους μυς και τους τένοντες με τους οποίους συνδέεται. Στη συνέχεια, αφαιρεί το φθαρμένο χόνδρο μαζί με χιλιοστά οστού που βρίσκεται από κάτω. Μόλις η επιφάνεια του οστού είναι κατάλληλα διαμορφωμένη, ο χειρουργός τοποθετεί μια δοκιμαστική πρόθεση, για τον έλεγχο των κινήσεων του γόνατος και της λειτουργίας των συνδέσμων. Η στερέωσή της μπορεί να γίνει με ή χωρίς τη χρήση α- κρυλικού τσιμέντου. Ο χειρουργός επιλέγει την τεχνική ανάλογα με το είδος της πρόθεσης και την κατάσταση των οστών σας για το καλύτερο αποτέλεσμα. Μετά την τοποθέτηση της πρόθεσης, δοκιμάζει μια ακόμα φορά τις κινήσεις του γόνατος. Ακολουθεί η συρραφή της τομής με ράμματα, αγκράφες, ή κάποιο άλλο σύστημα συρραφής που είναι σταθερό ή απορροφάται σταδιακά από τον οργανισμό (απορροφήσιμο υλικό). Η τελική μορφή της ουλής εξαρτάται από την κατάσταση του δέρματός σας, τα «τραβήγματα» που υφίσταται, ή ακό- μα από την έκθεσή σας στον ήλιο, που πρέπει να αποφεύγεται μετά την επέμβαση. Είναι φυσιολογικό η εγχειρισμένη περιοχή να παράγει υγρά (αίμα, κτλ). Αν χρειαστεί, ο χειρουργός σας τοποθετεί ένα λεπτό σωληνάκι, (παροχέτευση), για να παροχετεύονται τα υγρά μετά την επέμβαση. 5. Μετά τη χειρουργική επέμβαση Η παραμονή στο νοσοκομείο Εάν υποβληθήκατε στην επέμβαση υπό γενική αναισθησία, θα οδηγηθείτε στο θάλαμο ανάνηψης αμέσως μετά την επέμβαση. Θα σας χορηγηθεί πιθανώς μια μάσκα οξυγόνου που θα σας βοηθήσει να αναπνέετε. Θα παραμείνετε στο θάλαμο ανάνηψης για 60 έως 90 λεπτά. ανάλογα με το πόσο χρόνο χρειάζεστε για να ξυπνήσετε από την αναισθησία. Μόλις η πίεση του αίματος, ο καρδιακός ρυθμός, ο ρυθμός αναπνοής και η θερμοκρασία σας επιστρέψουν σε φυσιολογικά επίπεδα, θα μεταφερθείτε στην ορθοπεδική πτέρυγα όπου θα σας φροντίσει το νοσηλευτικό προσωπικό Από τη στιγμή που θα φτάσετε στο δωμάτιό σας, θα βρίσκεστε υπό στενή παρακολούθηση. Θα σας βοηθήσουν να βρείτε την πιο άνετη για εσας θέση και μπορείτε να καλέσετε βοήθεια με το κουμπί κλήσης που βρίσκεται δίπλα σας. Παυσίπονα Το πιθανότερο είναι ότι θα αισθάνεστε κάποιον πόνο μετά την εγχείριση. Ο γιατρός σας θα συνταγογραφήσει παυσίπονα που θα σας βοηθήσουν να αναπαυθείτε και να αναρρώσετε πιο αποτελεσματικά. Ενδοφλέβια έγχυση (IV) Θα τοποθετηθεί στο χέρι σας ένας ενδοφλέβιος ορός, μέσω του οποίου θα σας χορηγούνται υγρά, αντιβιοτικά και άλλα φάρμακα. Βάσσης Κωνσταντίνος - 2016 10 9

Φροντίδα του τραύματος Κατά την ανάνηψή σας από την αναισθησία, θα βρείτε ένα βαρύ επίδεσμο επάνω στο εγχειρισμένο άκρο, ο οποίος αργότερα θα αντικατασταθεί από έναν ελαφρύτερο. Ελαστικό καλσόν (TED) Μετά τη διαδικασία θα πρέπει να φοράτε ένα ελαστικό καλσόν για να αποφύγετε τη δημιουργία εμβόλων στα άκρα. Θα μπορείτε να αφαιρείτε τo ελαστικό καλσόν κάθε μέρα για να κάνετε ντους, αλλά θα πρέπει να το φοράτε ξανά αμέσως μετά. Θα πρέπει επίσης να το φοράτε στο σπίτι για όσο χρονικό διάστημα ο γιατρός σας κρίνει ότι είναι απαραίτητο. Ανάρρωση: σηκώνεστε και κινείστε Μερικές φορές, οι ασθενείς μπορούν να σηκωθούν από το κρεβάτι την ίδια ημέρα της χειρουργικής επέμβασης. Συχνότερα όμως, αυτό γίνεται σε διάστημα από μία έως τρεις ημέρες μετά την επέμβαση. Ο φυσικοθεραπευτής σας θα ορίσει ένα μετεγχειρητικό πρόγραμμα άσκησης σύμφωνα με τις ανάγκες σας. Η φυσικοθεραπεία είναι πολύ σημαντική για την αποκατάσταση της άρθρωσής σας: στην πραγματικότητα, θα σας βοηθήσει να αρχίσετε ξανά τις καθημερινές σας δραστηριότητες. Αρχικά, θα χρησιμοποιείται πατερίτσες για να διατηρείτε τη σταθερότητά σας και για να βαδίζετε. Επιστροφή στο σπίτι Να θυμάστε να τις ακολουθείτε όταν επιστρέψετε στο σπίτι Ενέργειες που πρέπει να αποφεύγεται 1. Είναι προτιμότερο να μην κάνετε μπάνιο εάν δεν υπάρχει κάποιος να σας βοηθήσει 2. Μην οδηγείται μέχρι να σας το επιτρέψει ο γιατρός σας. 4. Μην κάθεστε «σταυροπόδι» 5. Μην κάνετε βαριές εργασίες 6. Μην γονατίζετε. 7. Αποφεύγετε την ορθοστασία για πολλή ώρα, για να μην καταπονείται η άρθρωση 8. Μην κάθεστε άνω των 60 λεπτών τη φορά. 9. Μην περιστρέφεστε επί του χειρουργημένου γόνατος. Πρέπει 1. Όταν κάθεστε, για να μειώσετε ή να αποφύγετε το πρήξιμο, να έχετε το πόδι σας υψωμένο ακουμπώντας το για παράδειγμα σε ένα σκαμπό 2. Εάν το γόνατο πρήζεται ή είναι επώδυνο τοποθετείστε παγοκύστη στην περιοχή για διάστημα 10 λεπτών 5-8 φορές την ημέρα. Εφαρμόζετε την παγοθεραπεία πριν και μετά από κάθε άσκηση ή φυσικοθεραπεία. 3. Να σηκώνετε μόνο ελαφρά βάρη εξίσου κατανεμημένα 4. Να κάνετε μικρά βήματα 5. Να φοράτε ελαστικό καλσόν 6. Να παίρνετε τα φάρμακα που συνταγογραφήθηκαν για εσάς 7. Να ακολουθείται το πρόγραμμα απόκατάστασης. 8. Να επισκέπτεστε το γιατρό σας για τους προγραμματισμένους μετεγχειρητικούς ελέγχους. 9. Να κοιμάστε με την πλάτη (σε ύπτια θέση) 10. Στο μέλλον, πριν από κάθε επέμβαση ακόμα και στα δόντια θα πρέπει να ενημερώνετε τον ιατρό και να παίρνετε προληπτικά αντιβίωση. 3. Μην κάθεστε σε επιφάνειες οι οποίες είναι πολύ χαμηλές ή πολύ μαλακές Βάσσης Κωνσταντίνος - 2016 12 11

Προσοχή! Συμβουλευθείτε το γιατρό σας στις ακόλουθες περιπτώσεις: 1. Επίμονο πρήξιμο ή κοκκίνισμα 2. Αυξημένη αιμορραγία, εκκρίσεις ή οσμή από την πληγή. 3. Αυξημένος πόνος ή πρήξιμο στο γόνατο ή στο άκρο. 4. Για προληπτική αντιβίωση αγωγή για επακόλουθες οδοντιατρικές ουρολογικές, γυναικολογικές επεμβάσεις κλπ Βάδισμα 1. Χρησιμοποιείστε τις βακτηρίες ή το πι μέχρι να σας απαλλάξει ο χειρουργός. 2. Κάνετε μικρούς «περιπάτους» αρκετές φορές την ημέρα με τις πατερίτσες. 3. Αποφεύγετε τις ανώμαλες επιφάνειες, φοράτε υποδήματα χωρίς κορδόνια, καθώς και το ελαστικό καλσόν. 4. Όταν είστε όρθιος να προσπαθείτε να ασκείται η ίδια πίεση και στα δύο πόδια. 5. Όταν δεν περπατάτε έχετε τις πατερίτσες μπροστά στα πόδια σας. 6. Όταν σηκώνεται το πόδι σας, μετακινείτε το βάρος στην αντίθετη πατερίτσα. 7. Υποστηρίζετε το βάρος σας στις πατερίτσες με τα έρια σας και όχι με τις μασχάλες 8. Αν χρησιμοποιείται μπαστούνι θα πρέπει να χρησιμοποιείται στο αντίθετο χέρι από την χειρουργημένη πλευρά. Ανάβαση σκάλας 1. Όταν ανεβαίνετε τα μια σκάλα, προχωρήστε πρώτα με το υγιές σας πόδι. 2. Κρατήστε τις πατερίτσες στο κάτω σκαλί. 3. Ανεβάστε το εγχειρισμένο πόδι στο ίδιο σκαλί και προχωρήστε τις πατερίτσες Κατάβαση σκάλας 1. Ακουμπήστε τις πατερίτσες στο πρώτο σκαλί προς τα κάτω 2. Χαμηλώστε το εγχειρισμένο πόδι σε αυτό το σκαλί 3. Μετακινήστε το υγιές πόδι σε αυτό το σκαλί. Κάθισμα 1. Οι γοφοί σας πρέπει να βρίσκονται υψηλότερα από τα γόνατά σας 2. Η καρέκλα πρέπει να έχει ύψος περίπου 70 εκ. και αν είναι δυνατόν να έχει χέρια. 3. Αποφύγετε τις χαμηλές καρέκλες και τους καναπέδες 4. Για να καθίσετε, προχωρήστε προς τα πίσω στην καρέκλα μέχρι να την αγγίξετε με το πίσω μέρος των ποδιών σας. 5. Κλίνετε επάνω στα χέρια της καρέκλας και μεταφέρετε το βάρος σας στα χέρια σας και στο υγιές πόδι. 6. Τεντώστε το εγχειρισμένο πόδι και καθίστε κάτω αργά, λυγίζοντας το γοφό και το γόνατο στη μη εγχειρισμένη πλευρά. Σήκωμα 1. Ανασηκωθείτε πιέζοντας προς τα κάτω τα χέρια της καρέκλας, μεταφέροντας το βάρος σας στα χέρια σας και στο υγιές πόδι. 2. Μετακινήστε το εγχειρισμένο πόδι προς τα εμπρός και σπρώξτε τον εαυτό σας προς τα επάνω. 3. Ανακτήστε την ισορροπίας σας πριν πιάσετε τις πατερίτσες. Βάσσης Κωνσταντίνος - 2016 14 13

Τουαλέτα 1. Χρησιμοποιείτε τουαλέτα με υπερυψωμένο κάθισμα και ακολουθείτε την ίδια διαδικασία όπως για να καθίσετε και να σηκωθείτε. Ντους 1. Είναι προτιμότερο να αποφύγετε το μπάνιο. 2. Μπορείτε να κάνετε ντους όταν το τραύμα έχει επουλωθεί πλήρως. 3. Στεγνώστε την πληγή χωρίς να την τρίβετε. 4. Για να καθαρίσετε το κατώτερο μέρος του ποδιού χωρίς να λυγίζετε, μπορείτε να χρησιμοποιείτε σπόγγο με μακριά λαβή. 5. Απαγορεύεται να κάθεστε στην μπανιέρα. Το λουτρό θα γίνεται σε όρθια θέση ή καθήμενοι σε σκαμνάκι. Υπάρχουν ειδικά εργαλεία στα οποία προσαρμόζεται ο σπόγγος για προσωπική καθαριότητα. Ύπνος 1. Το κρεβάτι πρέπει να έχει το σωστό ύψος (65-70εκ.) και το στρώμα πρέπει να είναι επαρκώς σκληρό. 2. Προχωρήστε προς τα πίσω στο κρεβάτι μέχρι να το αγγίξετε. Αφήστε τις πατερίτσες, μεταφέρετε το βάρος σας στο κρεβάτι με τα χέρια σας και καθίστε, μετακινώντας το βάρος σας στ υγιές πόδι. 3. Με αργές κινήσεις, σηκώστε πρώτα το μη εγχειρισμένο πόδι επάνω στο κρεβάτι και στη συνέχεια τραβήξτε το εγχειρισμένο πόδι, ανυψώνοντας το με τα χέρια σας αν είναι απαραίτητο 4. Μην κοιμάστε στην πλευρά του εγχειρισμένου ποδιού. 5. Ξαπλώνοντας με πλάτη, τοποθετήστε ένα μαξιλάρι την προς τα έξω περιστροφή του εγχειρισμένου ποδιού. 6. Χρησιμοποιήστε ελαφρά σκεπάσματα (παπλώματα) 7. Όταν σηκώνεστε από το κρεβάτι, ακολουθείται τα ίδια βήματα με την αντίστροφη σειρά 8. Στο κρεβάτι μην τοποθετείτε μαξιλάρι κάτω από το γόνατο γιατί έτσι η άρθρωση βρίσκεται συνεχώς σε κάμψη με αποτέλεσμα την δυσκολία ανάκτησης της έκτασης. Το μαξιλάρι θα πρέπει να τοποθετείται μόνο στην πτέρνα έτσι ώστε το γόνατο να μην ακουμπά στο στρώμα. Με αυτόν τον τρόπο διευκολύνεται η έκταση του γόνατος 9. Όταν κοιμάστε στο πλάι να έχετε ένα μαξιλάρι μεταξύ των γονάτων σας. Μαγείρεμα 1. Ετοιμάζετε απλά φαγητά τα οποία δεν απαιτούν ορθοστασία για πολλή ώρα. 2. Φοράτε πόδια με πολλές τσέπες. 3. Κάνετε μικρά βήματα. Μην περιστρέφετε το σώμα σας. 4. Προσπαθήστε να αποφεύγεται τη χρήση του φούρνου 5. Έχετε δίπλα σας ένα τρόλεϊ για να τοποθετείτε τα διάφορα δοχεία Βάσσης Κωνσταντίνος - 2016 16 15

Οδήγηση 1. Μην οδηγείται εάν δεν σας το επιτρέψει ο γιατρός σας, γενικά έξι βδομάδες μετά τη διαδικασία, όταν δεν χρειάζεστε πια βοήθεια από τις πατερίτσες. 2. Στο αμάξι είναι προτιμότερο να κάθεστε στη θέση του συνοδηγού με αρκετό χώρο για τα πόδια σας. 3. Εάν ο ασθενής είναι συνοδηγός θα πρέπει να γίνονται συχνές στάσεις, τουλάχιστον 1 την ώρα προκειμένου να βαδίσει 4. Η είσοδος στο αμάξι γίνεται ως εξής: Κάθεστε στο κάθισμα με τα γόνατα σε απόσταση τουλάχιστον 20 εκ. μεταξύ τους. Αυτό επιτυγχάνεται με την τοποθέτηση ενός μαξιλαριού μεταξύ των γονάτων. Διατροφή Μπορείτε να τρώτε κανονικά όπως και πριν την εγχείριση. Απλά να θυμάστε ότι εφόσον μόλις υποβληθήκατε σε χειρουργική επέμβαση, για να μειώσετε τον κίνδυνο της δυσκοιλιότητας, πρέπει να τρώτε πολλά φρούτα λαχανικά και να πίνετε έξι με οκτώ ποτήρια νερό την ημέρα. Σεξουαλική δραστηριότητα Μπορείτε να αρχίσετε ξανά τη σεξουαλική δραστηριότητα όταν νοιώθετε ότι μπορείτε. Η σεξουαλική δραστηριότητα είναι ασφαλής για το νέο σας γόνατο εφ 'όσον είστε προσεκτικοί. Η ύπτια θέση (ξαπλώνοντας με την πλάτη) είναι προτιμότερη. 5. Ακολουθήστε τις ίδιες συστάσεις όπως για να κάθεστε και να σηκώνεστε. 6. Καθίστε στο κάθισμα σε ημικλινή θέση. 7. Θυμηθείτε να δέσετε τη ζώνη σας. Ντύσιμο 1. Καθίστε και πιάστε τα ρούχα με το άγκιστρο του μπαστουνιού. Φορέστε το παντελόνι αρχίζοντας από το εγχειρισμένο πόδι. Βγάλτε το αρχίζοντας από το υγιές πόδι. 2. Για να φορέσετε τα παπούτσια, χρησιμοποιήστε ένα μπαστούνι με άγκιστρο ή ένα μακρύ κόκκαλο παπουτσιών. Ελπίζουμε να βρήκατε τις πληροφορίες σε αυτό το φυλλάδιο χρήσιμες. Σας ευχόμαστε ταχεία ανάρρωση και πολλά ευτυχισμένα χρόνια με τη νέα σας άρθρωση. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Πηγές από το διαδίκτυο Videos: OASIS Program; Osteoarthritis Service Integration System Vancouver Coastal Health www.oasis.vch.ca The Arthritis Society www.arthritis.ca Surgical or Orthopedic Information, American Academy of Orthopaedic Surgeons www.orthoinfo.aaos.org Royal Victoria Hospital (1997) RVH Forms. RVH-4059 Self Care after Knee Surgery. Canadian Orthopaedic Foundation www.canorth.org Βάσσης Κωνσταντίνος - 2016 18 17

https://www.youtube.com/watch?v=p5kqkjcf_l4 https://www.youtube.com/watch?v=mn4iacwahto https://www.youtube.com/watch?v=t_fxbaiagmq Βάσσης Κωνσταντίνος - 2016 20 19