1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΣΚΟΠΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ
2 ΕΙΔΗΣΕΙΣ Δραστηριότητα εγχώριων εταιριών της πγδμ Οι κατασκευαστικές εταιρείες της πγδμ διαμαρτύρονται, σε τοπικά δημοσιεύματα, για την ακύρωση πολλών συμφωνιών τους με ξένους εταίρους και για τη μείωση, κατά 40%, των συμβεβλημένων τους έργων. Εκφράζουν επίσης την ελπίδα ότι η κυβέρνηση θα πραγματοποιήσει το ανακοινωθέν πρόγραμμα υποδομών, ύψους 200 εκατ. ευρώ. Ο Υπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών της πγδμ άρχισε τη διανομή των πρώτων κατασκευαστικών αδειών, διάρκειας 5 και 7 ετών, στις οικοδομικές εταιρείες της χώρας. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η χαλυβουργία Mittal Steel πρόκειται να αρχίσει την απόλυση εργατών από την Τετάρτη, 18 Φεβρουαρίου. Η οινοποιεία Tikves, μία από τις μεγαλύτερες στην πγδμ, διαμαρτύρεται ότι, εξ αιτίας της απαγόρευσης πώλησης αλκοόλ έπειτα από τις 19:00 μ.μ., η ζημία της το τρέχον έτος θα ανέλθει στα 2-2,5 εκατ. ευρώ. Η Υπηρεσία Δημοσίων Εσόδων της πγδμ πρόκειται να επιβάλει πρόστιμα σε 14.000 επιχειρήσεις που δεν κατέβαλαν τους μισθούς του Ιανουαρίου εγκαίρως. Εξ αιτίας της διεθνούς οικονομικής κρίσης, ακυρώθηκαν προγραμματισμένα έργα της κατασκευαστικής εταιρείας Beton ύψους 112 εκατ. ευρώ. 180 μικρές εταιρείες στην πγδμ ρευστοποιήθηκαν μέσα στις τελευταίες 10 ημέρες. Σύμφωνα με οικονομικούς αναλυτές, το φαινόμενο αυτό προέκυψε ως αποτέλεσμα της εφαρμογής του συστήματος μεικτών μισθών. Ξένες εταιρίες στην πγδμ επενδύσεις - εξαγορές Όπως αναφέρουν τοπικά δημοσιεύματα, εάν η Cosmofon δεν μειώσει τις τιμές διασύνδεσης θα της επιβληθεί πρόστιμο ύψους 3 εκατ. ευρώ από την Αρχή Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών της πγδμ. Ο Υπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών της πγδμ ανακοίνωσε ότι η κροατική εταιρεία Agrokor πρόκειται να αρχίσει την αναμενόμενη κατασκευή του κέντρου εξαγοράς αγροτικών προϊόντων στη Στρούμιτσα την ερχόμενη άνοιξη. Ο Υπουργός επιβεβαίωσε ότι η εταιρεία κατέβαλε το υπολειπόμενο ποσό των 20 εκατ. δηναρίων (περίπου 326.000 ευρώ) στις τοπικές αρχές για την απόκτηση οικοδομικής άδειας. Σημειωτέον ότι ο δήμος της Στρούμιτσα είχε μειώσει το χρηματικό ποσό για την απόκτηση της εν λόγω άδειας από 122 εκατ. δηνάρια σε 52 εκατ. δηνάρια, εκ των οποίων τα 32 εκατ. κατεβλήθησαν από την κυβέρνηση. Ο όμιλος Phoenix Energy Group ολοκλήρωσε την εξαγορά του υπόλοιπου 20% των μετοχών της γαλακτοβιομηχανίας Swedmilk, η οποία έχει συσσωρεύσει χρέη ύψους 37,5 εκατ. ευρώ. Η κυβέρνηση της πγδμ ετοιμάζει νόμο ο οποίος θα επιτρέπει σε ξένες εταιρείες να λειτουργούν γραφεία στοιχημάτων on line.
3 Όπως ενημερώνουν τοπικά δημοσιεύματα, η βουλγαρική εταιρεία Bulgarian Energy Holding (BEH) σχεδιάζει επέκτασή της στην αγορά της πγδμ. Οικονομικές σχέσεις της πγδμ με άλλες χώρες Η Λέσχη Επιχειρήσεων της πγδμ για τη Συνεργασία με τις χώρες της Μέσης Ανατολής και του Maghreb κάλεσε την κυβέρνηση να τις συνδράμει για την προώθηση των προϊόντων τους στις αγορές των ανωτέρω χωρών. Σύμφωνα με την εν λόγω Λέσχη, η πγδμ εισήγαγε το παρελθόν έτος από τις ανωτέρω χώρες κυρίως τα εξής προϊόντα: κινητά τηλέφωνα από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, μαγειρικό άλας από την Αίγυπτο, κινητήρες οχημάτων από το Ιράν και πολυαιθυλένιο από το Κατάρ. Συνολικά, οι εισαγωγές της πγδμ από τις χώρες αυτές το 2008 ανήλθαν στα 18,3 εκατ. δολλάρια ενώ οι εξαγωγές της προς αυτές στα 9,6 εκατ. δολλάρια. Όπως υποστηρίζει η Λέσχη, η χώρα τους διαθέτει προοπτικές για την αύξηση των εξαγωγών της στη Μέση Ανατολή, ωστόσο υπάρχουν κάποια εμπόδια που συνίστανται στην χρονοβόρο διαδικασία για την έκδοση θεωρήσεων (visas) και στην έλλειψη Εμπορικών Γραφείων στις χώρες της περιοχής. Ζητούν λοιπόν από την κυβέρνηση της πγδμ να λάβει μέτρα για τη ρύθμιση των θεμάτων αυτών. Ο Πρόεδρος της Σλοβενίας κ. Danilo Tirk, συνοδευόμενος από 42 επιχειρηματίες της χώρας του, πραγματοποιεί αυτές τι ημέρες διήμερη επίσημη επίσκεψη στην πγδμ, προσκεκλημένος από τον Πρόεδρο της τελευταίας κ. Crvenkovski. Οι Σλοβένοι επιχειρηματίες δήλωσαν ότι η διεθνής οικονομική κρίση δεν πρόκειται να ακυρώσει ή να ελαττώσει αλλά απλώς να καθυστερήσει τις σχεδιαζόμενες επενδύσεις τους στην πγδμ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Οικονομική κατάσταση στην πγδμ Γενικά Όπως αναφέρουν τοπικά δημοσιεύματα, η κατανάλωση στην πγδμ μειώνεται διαρκώς, παρά την πτώση στις τιμές των αγαθών. Οικονομικοί αναλυτές προειδοποιούν για πιθανό αποπληθωρισμό. ΑΕΠ, Κατά Κεφαλήν ΑΕΠ Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, στην έκθεσή του για την πγδμ, προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ για το τρέχον έτος 3%, ενώ οι αρμόδιες αρχές της χώρας έχουν προβλέψει αύξηση 4%. Ο διεθνής οργανισμός, αναλύοντας τις συνέπειες της διεθνούς οικονομικής κρίσης για την οικονομία της πγδμ, συστήνει στην κυβέρνηση να μειώσει τις δαπάνες του προϋπολογισμού, να περιορίσει το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, να αυξήσει την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας και να δημιουργήσει μηχανισμούς για την προστασία των φτωχών στρωμάτων του πληθυσμού. Στην ίδια έκθεση επίσης, υπάρχει προειδοποίηση για μείωση των εξαγωγών, των ξένων επενδύσεων και της ροής ξένου συναλλάγματος. Επίσης, το ΔΝΤ προβλέπει ότι οι μετανάστες της χώρας στο εξωτερικό θα στείλουν στην πατρίδα τους, ως εμβάσματα, περίπου 710 εκατ. ευρώ αντί 906 εκατ. ευρώ πέρυσι και 1.048 εκατ. ευρώ το 2007. Ακόμη, προβλέπει ότι το εμπορικό έλλειμμα της χώρας θα αυξηθεί δραματικά το τρέχον έτος και θα είναι δύσκολη η αναπλήρωση των αποθεμάτων ξένου συναλλάγματος. Επιπλέον, βάσει των στοιχείων της Στατιστικής Υπηρεσίας της πγδμ, το κόστος διαβίωσης τον Ιανουάριο τρέχοντος έτους σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο 2008 αυξήθηκε κατά 0,6% και σε σύγκριση με τον Ιανουάριο 2008 κατά
4 1,7%. Σύμφωνα με σχετικές αναλύσεις δημοσιευμάτων, πρόκειται για ένδειξη ότι η χώρα εισέρχεται σε ζώνη αποπληθωρισμού, γεγονός που μπορεί να έχει δυσάρεστες συνέπειες για την οικονομία της. Πληθωρισμός αύξηση/μείωση τιμών Η Στατιστική Υπηρεσία της πγδμ κατέγραψε πληθωρισμό για τον Ιανουάριο 2009 ύψους 1,7%. Η πτώση του πληθωρισμού τον Ιανουάριο προκύπτει κυρίως ως αποτέλεσμα της υψηλής βάσης σύγκρισης του Ιανουαρίου παρελθόντος έτους, όταν ο δείκτης άρχισε να σημειώνει ανοδική πορεία, για να φτάσει τελικά μέσα στο 2008 στο 8,7%. Η πραγματική όμως αύξηση του κόστους διαβίωσης επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι η αξία του «καλαθιού της νοικοκυράς» για την αγορά τροφίμων και ποτών για μία τετραμελή οικογένεια τον Ιανουάριο 2009, εκτιμώμενη σε τιμές λιανικής, ανήλθε στα 12.824 δηνάρια (περίπου 209 ευρώ), σημειώνοντας ελαφρά αύξηση σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του παρελθόντος έτους (12.030 δηνάρια). Επιπρόσθετα προς το κόστος διαβίωσης, άνοδο σημείωσαν και οι τιμές λιανικής, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 0,7% τον Ιανουάριο τρέχοντος έτους σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του 2008. Συναλλαγματικά αποθέματα Συναλλαγματική ισοτιμία Κατά δήλωσεις πολιτικών κύκλων της πγδμ στον Τύπο, τα αποθέματα της χώρας σε ξένο συνάλλαγμα τους τελευταίους τρεις μήνες μειώθηκαν κατά 320 εκατ. ευρώ (από 1.750 δισ. ευρώ σε 1.430 δισ. ευρώ) ενώ, όπως αποκαλύπτουν δημοσιεύματα, βάσει ανώνυμης πηγής από την Κεντρική Τράπεζα, η εν λόγω μείωση ήταν της τάξεως των 300 εκατ. Σύμφωνα με οικονομικούς αναλυτές, το φαινόμενο αυτό οφείλεται σε παρέμβαση της Κεντρικής Τράπεζας στη συναλλαγματική αγορά εξ αιτίας της έλλειψης σε ξένο συνάλλαγμα που αντιμετωπίζουν οι εμπορικές τράπεζες αλλά και για την εξυπηρέτηση του εξωτερικού χρέους της χώρας. Εκπρόσωποι του χρηματοπιστωτικού αυτού ιδρύματος δήλωσαν ότι η χώρα διαθέτει επαρκή αποθέματα σε ξένο συνάλλαγμα ώστε η Κεντρική Τράπεζα να παρεμβαίνει στην αγορά και να διατηρήσει τη σταθερότητα του δηναρίου. Αγροτική Πολιτική Ο Υπουργός Γεωργίας της πγδμ δήλωσε ότι η κυβέρνηση πρόκειται να καλύψει το 60%, αντί του περυσινού 30%, της δαπάνης των αγροτών για την ασφάλιση της παραγωγής τους. Επίσης, κατά τον ίδιο, η κυβέρνηση θα προσφέρει επιδοτήσεις στους αμπελοκόμους ύψους 350 εκατ. ευρώ το 2009. Έληξε για του αγρότες της πγδμ η προθεσμία υποβολής αιτήσεων για λήψη επιδοτήσεων για τις φθινοπωρινές συγκομιδές, τα φρούτα και την εκτροφή ζώων. Έως και την προηγούμενη εβδομάδα είχαν υποβληθεί στο Υπουργείο Γεωργίας 46.500 αιτήσεις, ποσό πολύ μεγαλύτερο σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Ενέργεια Το Υπουργείο Οικονομίας της πγδμ υπέγραψε συμφωνία με την Ακαδημία Επιστημών και Τεχνών της πγδμ για την ανάπτυξη στρατηγικής για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Επίσης, ο Υπουργός Οικονομίας δήλωσε ότι η κυβέρνηση χορήγησε επιδοτήσεις για την κατασκευή ηλιακών συσσωρευτών και την κατασκευή μικρών υδροηλεκτρικών σταθμών και ανεμογεννητριών. Σύμφωνα με εκπρόσωπο του ανωτέρω ιδρύματος, έως το 2020 το 22% της συνολικής ενέργειας θα παράγεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
5 Η Αλβανία απηύθυνε πρόσκληση προς την πγδμ για συμμετοχή στην κατασκευή πυρηνικού σταθμού στην πρώτη. Η κυβέρνηση της πγδμ απάντησε ότι θα εξετάσει την πρόταση και θα ανακοινώσει την απόφασή της αφού πρώτα η Ακαδημία Επιστημών και Τεχνών της πγδμ παρουσιάσει τη στρατηγική της για την ανάπτυξη του ενεργειακού τομέα. Μεταφορές Επικοινωνία Η Υπηρεσία Εθνικών Οδών της πγδμ ανακοίνωσε ότι η ανακατασκευή της βορείου διαδρομής του αυτοκινητόδρομου Veles Skopje έχει καθυστερήσει σε σχέση με ό,τι είχε προγραμματισθεί, διότι δεν έχουν καταβληθεί ακόμη τα κονδύλια που έχει αναλάβει να διαθέσει για το έργο το ΝΑΤΟ. Οικονομική Κατάσταση Άλλο Οι πολίτες της πγδμ επενδύουν ελάχιστα στα επενδυτικά κεφάλαια. Έτσι, κατά μέσο όρο, ένας πολίτης της χώρας επενδύει μόνο 0,69 ευρώ στις εν λόγω εταιρείες, ένας Σέρβος 6 ευρώ, ένας Κροάτης 450 ευρώ και ένας Σλοβένος 1.300 ευρώ. Αναλυτές αποδίδουν την αρνητική αυτή τάση σε έλλειψη εμπιστοσύνης προς τα επενδυτικά κεφάλαια, ενώ άλλοι την αποδίδουν στο γεγονός ότι τα τελευταία αποτελούν κάτι είναι καινούριο για τη χώρα. Στην πγδμ λειτουργούν οκτώ επενδυτικά ταμεία. Μείωση κατά 27% σημείωσαν οι πωλήσεις νέων οχημάτων στην πγδμ τον Ιανουάριο, ενώ οι εταιρείες leasing έχουν κατασχέσει 50 οχήματα το τελευταίο εξάμηνο λόγω αδυναμίας των ιδιοκτητών τους να καταβάλουν τις δόσεις τους εγκαίρως. Οικονομική πολιτική στην πγδμ Τραπεζικά Νομισματικά Τα χρέη των πολιτών της πγδμ προς τις τράπεζες Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της πγδμ, οι πολίτες της χώρας χρωστούν στις τράπεζες 1,07 δισ. ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι κάθε απασχολούμενος χρωστά στις τράπεζες κατά μέσο όρο 1.788 ευρώ, ποσό επταπλάσιο του μέσου μισθού στη χώρα, ενώ κάθε πολίτης, συμπεριλαμβανομένου και του οικονομικά μη ενεργού πληθυσμού, είναι χρεωμένος κατά μέσο όρο με 500 ευρώ. Πρόκειται ωστόσο για το βασικό μόνον χρέος, καθώς, εάν προστεθεί το ετήσιο επιτόκιο ύψους 12%, το χρέος των πολιτών υπερβαίνει τα 1,2 δισ. ευρώ. Τα τραπεζικά δάνεια προς τους πολίτες αυξήθηκαν ετησίως κατά 37,6% το 2008, φτάνοντας στο χαμηλότερο σημείο των δύο τελευταίων ετών. Σύμφωνα με οικονομικούς αναλυτές, η αύξηση των δανείων το 2009 προβλέπεται στο εν τρίτον της περυσινής αύξησης. Τραπεζικά στελέχη δηλώνουν στον τοπικό Τύπο ότι οι επιπτώσεις της διεθνούς οικονομικής κρίσης έχουν γίνει πλέον αισθητές και στις τράπεζες της χώρας. Γενικά Εκπρόσωποι των Οικονομικών και Εμπορικών Επιμελητηρίων της πγδμ είχαν συνάντηση με κυβερνητικούς εκπροσώπους, προκειμένου να συζητήσουν την υιοθέτηση νέων μέτρων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης. Οι επιχειρηματίες ζήτησαν ευκολότερη πρόσβαση σε πιστώσεις, ενώ από πλευράς κυβέρνησης ειπώθηκε ότι θα πρέπει να υπάρξει αναμονή έως ότου φανούν τα αποτελέσματα των μέτρων που έχουν ήδη ληφθεί.
6 Οικονομική Πολιτική - Άλλο Το Υπουργείο Οικονομικών της πγδμ πρόκειται να επιφέρει τροποποιήσεις στο νόμο για τους μεικτούς μισθούς, βάσει των οποίων το εν λόγω σύστημα καταβολής μισθών δεν θα ισχύει για τους τεχνίτες, τους οδηγούς ταξί, τους αγρότες, τους δικηγόρους και τους λογιστές. Πολιτική Ιδιωτικοποιήσεων Σύμφωνα με έρευνα της Global Integrity, η οποία διηνεργήθη σε όλες τις βαλκανικές χώρες, η διαδικασία εταιρικής ιδιωτικοποίησης στην πγδμ αποτελεί την πιο αδύναμη πτυχή στη χώρα. Συγκεκριμένα, η κυβέρνηση της πγδμ δεν υποχρεούται να γνωστοποιήσει δημοσίως τα αποτελέσματα μίας ιδιωτικοποίησης και οι πολίτες δεν γνωρίζουν τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιήθηκε η ιδιωτικοποίηση κάποιων εταιρειών, γεγονός που δεν συμβαίνει σε άλλες βαλκανικές χώρες. Εξωτερικό Εμπόριο Εξαγωγές Εισαγωγές Σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία της πγδμ, η εισαγωγή ακατέργαστων υλών τον Ιανουάριο τρέχοντος έτους ήταν κατά 23% χαμηλότερη σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2008. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ Υποστήριξη Επενδυτικών Δραστηριοτήτων Κοινοτικά Προγράμματα Η ΕΕ πρόκειται, μέσα στα επόμενα δύο έτη, να χορηγήσει στην πγδμ 1,5 εκατ. ευρώ και ειδική λογιστική βοήθεια, προκειμένου να βοηθήσει τη χώρα να ενισχύσει το θεσμικό της πλαίσιο ώστε να καταστεί ικανή να απορροφήσει τα προενταξιακά ευρωπαϊκά κονδύλια. Θεσμικό Νομικό Πλαίσιο Φορολογία, ΦΠΑ Ένα μήνα πριν την λήξη της προθεσμίας υποβολής φορολογικών δηλώσεων στην πγδμ, έχουν μέχρι στιγμής υποβληθεί μόνο 2.000 δηλώσεις, αριθμός που ανέρχεται μόλις στο 3% των συνολικών δηλώσεων που υπεβλήθησαν κατά το παρελθόν έτος (77.014). Το τρέχον έτος ωστόσο αναμένεται ότι ο αριθμός υποβληθεισών φορολογικών δηλώσεων θα είναι πολύ μικρότερος, λόγω της πτώσης στο χρηματιστήριο της χώρας και των μειωμένων μερισμάτων και κερδών σε άλλους ανεξάρτητους τομείς. Σημειώνεται ότι ο αριθμός των φορολογικών δηλώσεων που υπεβλήθησαν πέρυσι, ήταν άνω τετραπλάσιος σε σχέση με το 2006. Φορολογικές δηλώσεις στην πγδμ υποχρεούνται να υποβάλλουν όσοι πραγματοποιούν έσοδα στη χώρα ή στο εξωτερικό. Ο προσωπικός φόρος εισοδήματος καταβάλλεται ετησίως στη βάση των συνολικών καθαρών εσόδων από όλες τις πηγές, εκτός για τα έσοδα που εξαιρούνται της φορολόγησης. Τα έσοδα που πραγματοποιήθηκαν κατά το έτος 2008 υπόκεινται σε φορολογικό συντελεστή 10%.
7 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ Καμία από τις 16 εταιρείες που είχαν εκδηλώσει ενδιαφέρον για την κατασκευή του υδροηλεκτρικού σταθμού στο Boskov Most δεν υπέβαλε τελική προσφορά στο Υπουργείο Οικονομίας. Σύμφωνα με τοπικά δημοσιεύματα, η περίπτωση «Boskov Most» αποτελεί άλλη μία ένδειξη του γεγονότος ότι οι ξένες εταιρείες απέχουν όλο και περισσότερο από συμμετοχή σε διαγωνισμούς που αφορούν στον ενεργειακό τομέα της χώρας. Αυτό συμβαίνει, όπως αναφέρουν οι ίδιες πηγές, εξ αιτίας της διεθνούς οικονομικής κρίσης αλλά και της κυβερνητικής πολιτικής κωλυσιεργίας σε σχέση με τους διαγωνισμούς, μέσω συνεχών ακυρώσεων και νέων προκηρύξεων. Χαρακτηριστικά, η κυβέρνηση της πγδμ ανέμενε ότι η γερμανική εταιρεία Verbund θα συμμετείχε στον εν λόγω διαγωνισμό. Ωστόσο, η ίδια εταιρεία είχε συμμετάσχει μαζί με την RWE στο διαγωνισμό για την κατασκευή των υδροηλεκτρικών σταθμών Cebren και Galiste, ο οποίος ακυρώθηκε για να προκηρυχθεί νέος. Σημειωτέον ότι, στο πρόσφατο παρελθόν, ακυρώθηκε επίσης ο διαγωνισμός για την πώληση του θερμοηλεκτρικού σταθμού TEC Negotino, καθώς και δύο φορές ο διαγωνισμός για τον υδροηλεκτρικό σταθμό Boskov Most, ενώ αβέβαιες παραμένουν οι επενδύσεις στο εργοστάσιο φυσικού αερίου Energetika, όπως και για το «πακέτο» κατασκευής 400 μικρών υδροηλεκτρικών σταθμών.