Ομιλία του Προέδρου του Επιμελητηριακού Ομίλου Ανάπτυξης Ελληνικών Νήσων - ΕΟΑΕΝ κ. Νικήτα Δολαψάκη στην Πρώτη Διεθνή Συνάντηση για τα Αειφόρα Νησιά την 9 η Σεπτεμβρίου 2006 ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ 1
Κύριοι Υπουργοί, Κύριε Επίτροπε της ΕΕ Κύριοι Βουλευτές, Κύριοι Γενικοί Γραμματείς Κύριοι Εκπρόσωποι των Ελληνικών και Ευρωπαϊκών Δικτύων, Αγαπητές Φίλες και Φίλοι, Παρευρίσκομαι σήμερα εδώ, εκπροσωπώντας τον Επιμελητηριακό Ομιλο Ανάπτυξης Ελληνικών Νήσων και τον Πρόεδρο του κ. Νικήτα Δολαψάκη, με στόχο να σας μεταφέρουμε όσο πιο ρεαλιστικά και αντικειμενικά γίνεται- τις εμπειρίες που έχουμε μέχρι σήμερα αποκομίσει, ως Επιμελητηριακή οικογένεια, από τα λεγόμενα προγράμματα διασυνοριακής και διακρατικής συνεργασίας, τόσο στα στενά προσδιορισμένα γεωγραφικά όρια του νοτιοανατολικού άκρου της Ευρώπης, όσο και σε επίπεδο διευρωπαϊκό. Οι μέχρι σήμερα εμπειρίες από την συμμετοχή του Επιμελητηριακού Ομίλου Ανάπτυξης Ελληνικών Νήσων-Ε.Ο.Α.Ε.Ν., σε πρωτοβουλίες που στηρίζουν και υποστηρίζουν την ανάπτυξη συνεργιών και συνεργασιών μεταξύ όμορων ή μη περιοχών, στα πλαίσια προγραμμάτων και κοινοτικών πρωτοβουλιών, αξιολογούνται θετικά στο σύνολο τους, χωρίς βεβαίως να παραβλέπουμε τα αρνητικά σημεία, τις αδυναμίες αλλά και τα μειονεκτήματα που προκύπτουν ή αναδεικνύονται μέσα από τέτοιες ενέργειες. 2
Πριν σας παραθέσω τις εμπειρίες που έχει αποκομίσει ο ΕΟΑΕΝ και τα Επιμελητήρια που εκπροσωπεί, θα ήθελα να σας παρουσιάσω πολύ συνοπτικά τον Όμιλο και τους σκοπούς για τους οποίους ιδρύθηκε. Ο ΕΟΑΕΝ, δημιουργήθηκε το 1994 με έδρα την Χϊο, από τα 19 Ελληνικά Νησιωτικά Επιμελητήρια στην κοινή τους προσπάθεια να αντιμετωπίσουν τις αρνητικές οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές επιπτώσεις που βιώνουν οι νησιώτες, εξ αιτίας της γεωπολιτικής μειονεξίας των νησιών. Μεταξύ των σκοπών του ΕΟΑΕΝ, όπως αυτοί προβλέπονται από το καταστατικό του είναι: - Η ενεργοποίηση των νησιωτικών Επιμελητηρίων της χώρας ώστε να προχωρήσουν από κοινού σε ενέργειες, οι οποίες θα θέσουν σε εθνικό και ευρωπαϊκό πλαίσιο τον προβληματισμό των νησιών και τη σημαντική πραγματική απόκλιση τους από την υπόλοιπο ηπειρωτικό ευρωπαϊκό χώρο και που θα οδηγήσουν σε πολιτική και μέτρα για μια ολοκληρωμένη οικονομική και κοινωνική συνοχή. - Η συνεργασία με τις τοπικές, περιφερειακές και εθνικές αρχές και τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε., για την ανάπτυξη των νησιών. - Η καταγραφή και μελέτη των ιδιαίτερων προβλημάτων, των τυχόν εγγενών μειονεξιών, που αντιμετωπίζουν τα νησιά και εμποδίζουν την οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική τους ανάπτυξη. - Η επιδίωξη τρόπων επίλυσης-αντιμετώπισης των προβλημάτων των νησιών. - Η οργάνωση νησιωτικών δικτύων συνεργασίας, μεταφοράς τεχνογνωσίας, τηλεματικής διασύνδεσης και συμμετοχής των 3
νησιωτικών επιμελητηρίων, είτε ομαδικώς είτε μεμονωμένα σε κοινοτικά προγράμματα ή πρωτοβουλίες. Κυρίες και κύριοι, Αντλώντας μερικά παραδείγματα από την τις κοινοτικές πρωτοβουλίες Interreg I, II, εως και την τρέχουσα Interreg III, σας αναφέρω ότι μόνο θετικά μπορώ να αξιολογήσω τελικά, την συμμετοχή των περιφερειακών και τοπικών φορέων σε τέτοιες δράσεις. Και το απολογιστικό αυτό συμπέρασμα προκύπτει από το γεγονός ότι το κύριο βάρος σε αυτές τις ενέργειες εστιάζεται στην προετοιμασία, τον συντονισμό και την ικανότητα συνεννόησης των εμπλεκομένων μερών και λιγότερο σε αυτήν καθαυτή την διαδικασία της υλοποίησης τους. Το προκαταρκτικό αυτό, αλλά θεμελιώδες στάδιο, αναδεικνύει την διαχειριστική και διοικητική ικανότητα ενός φορέα να αξιοποιεί συγκεκριμένες ιδέες και προτάσεις που καλύπτουν ή ανταποκρίνονται σε ειδικές ανάγκες των περιοχών και των τοπικών κοινωνιών, να διαχέει την αντίστοιχη τεχνογνωσία και την εμπειρία των συνεργαζόμενων εταίρων και γενικότερα να αναπτύσσει δράσεις που υποστηρίζουν την δικτύωση μέσα από την συλλογικότητα. Φορείς προερχόμενοι από διαφορετικά πεδία δράσης, όπως για παράδειγμα οι τοπικές περιφερειακές διοικήσεις, οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, οι επιμελητηριακοί φορείς καθώς και οι συλλογικοί φορείς, μπορούν να αναδείξουν, να προβάλλουν και να επιλύσουν πολλές φορές σημαντικά προβλήματα και αδυναμίες μέσω των συνεργασιών και των συνεργιών αυτών, που σε αντίθετη περίπτωση θα χρειαζόταν σημαντική προσπάθεια, κόπο και χρόνο. 4
Ένα τέτοιο παράδειγμα μπορώ να σας δώσω με την σχετική πρωτοβουλία που πήρε ο Ε.Ο.Α.Ε.Ν. για την κοινή Ελληνική και Κυπριακή πρόταση στο Ιnterreg IIIA: Ελλάδα-Κύπρος, στην οποία συμμετέχουν όλοι οι επιλέξιμοι φορείς στήριξης της επιχειρηματικότητας και από τις δύο εμπλεκόμενες πλευρές. Η συστηματική προσπάθεια, ο καλός συντονισμός, η σωστή επιλογή των αναγκών και των επιδιώξεων στους οποίους στοχεύει το πρόγραμμα, επέφεραν την κοινή συμφωνία από την οποία προέκυψε μια εξαιρετικά δυναμική και ανταγωνιστική πρόταση. Προς ενημέρωση σας, σας πληροφορώ ότι το έργο εκρίθηκε στο σύνολο του με έναν προυπολογισμό της τάξης του 1.6 εκ. ευρώ και σήμερα βρίσκεται στην διαδικασία υλοποίησης. Επίσης προτάσεις που σχετίζονται με την διάδοση και την χρήση των ΑΠΕ στα νησιά-ένας υψίστης σημασίας τομέας που χρειάζεται να υποστηριχθεί και να ενισχυθεί από περιφερειακούς και τοπικούς φορείς υλοποιούνται από τον ΕΟΑΕΝ στα πλαίσια προγραμμάτων του Ιntelligent Energy Europe Programme. Ταυτόχρονα με τα όσα προανέφερα παραπάνω, οι διαπεριφερειακού χαρακτήρα συνεργασίες αποτελούν μια μικρογραφία της εσωτερικής λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προσομοιώνοντας έτσι πολλές από τις διοικητικές και διαχειριστικές λειτουργίες της κοινότητας σε τοπικό πλέον επίπεδο. Όλες λοιπόν αυτές οι συνεργασίες μπορούν να θεωρηθούν ως πιλοτικές, βγάζοντας έτσι συμπεράσματα για τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες του συστήματος στο σύνολο του. Επιπροσθέτως, πως επιζητάμε την οικονομική συνοχή εάν δεν έχουμε εξασφαλίσει την κοινωνική συνοχή και συνέχεια, μεταξύ των περιοχών που συναποτελούν την Ευρωπαϊκή οικογένεια? Είναι επομένως λογικό να 5
επιζητούνται και να ενισχύονται όλες εκείνες οι δράσεις και οι πρωτοβουλίες που ενισχύουν και αναπτύσσουν την διαπεριφερειακή συνεργασία μεταξύ των φορέων, των επιχειρήσεων και των κοινωνιών, λειτουργώντας έτσι ως μοχλός ανάπτυξης και εξέλιξης των αντίστοιχων περιοχών. Επιτρέψτε μου στο σημείο αυτό, να αναφέρω προβλήματα συντονισμού που παρουσιάστηκαν σε αρκετά διαπεριφερειακά προγράμματα, την μη έγκαιρη συγκέντρωση των απαραίτητων δικαιολογητικών με αποτέλεσμα τελικά την μη υποβολή προτάσεων, χαραμίζοντας με τον τρόπο αυτό τον σημαντικό χρόνο και τις εργατοώρες που δαπανήθηκαν για την προετοιμασία και την συγγραφή τους. Ένα άλλο επίσης σημαντικό μειονέκτημα, και μια εάν θέλετε ενδογενή αδυναμία των προσπαθειών αυτών, αποτελεί και ο αποσπασματικός και μη συνεχής τους χαρακτήρας. Δεν αποτελούν όπως όφειλαν και έπρεπε να είναι-μέρος ενός γενικότερου στρατηγικού σχεδιασμού με βάθος χρόνου, και με την συμμετοχή στον προγραμματισμό και την υλοποίηση των προβλεπόμενων ενεργειών όλων των εμπλεκομένων φορέων. Αντιθέτως, παρατηρούμε ότι εκδηλώνονται -κατά καιρούς- σπασμωδικές και περιστασιακές κινήσεις και πρωτοβουλίες συνεργασιών, που δεν καλύπτουν σε αρκετές περιπτώσεις μόνιμες και πάγιες ανάγκες, κουράζουν τους επιχειρηματίες αφού δεν παρουσιάζουν συνέχεια και συνεκτικότητα χρονική, και τελικά αποφέρουν φτωχά αποτελέσματα. Το βασικό αυτό μειονέκτημα αποκαλύπτει την σημαντική εξάρτηση που παρουσιάζουν από τις ευρωπαϊκές ενισχύσεις, τέτοιες πρωτοβουλίες εξωστρέφειας, καθώς και την έλλειψη εθνικής περιφερειακής πολιτικής 6
στρατηγικής αλλά και διαθέσιμων πόρων για την άσκηση της από τους τοπικούς οργανισμούς. Σας ανέφερα συνοπτικά μερικές σκέψεις μου αλλά και προβληματισμούς, τους οποίους θεωρώ ότι πρέπει να μεταφέρω σε όλου σας, ώστε να σας παρακινήσω, αλλά και να διεγείρω την δημιουργική κινητοποίηση όλων μας προς για συνεχή και μόνιμη εγρήγορση διεκδικήσεων. Το μέλλον δεν μπορεί να περιμένει και βέβαια δεν πρέπει να το διαμορφώνουν οι άλλοι για εμάς. Οι νησιώτες, και ιδιαίτερα εμείς, οι Έλληνες Νησιώτες, έχουμε αποδείξει επανειλημμένα ότι μπορούμε και ξέρουμε, να διεκδικούμε και να επιτυγχάνουμε τους σκοπούς και τους στόχους για τους οποίους αγωνιζόμαστε. Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας. 7