Κύκλος Μαθημάτων στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών του Τμήματος Κοινωνιολογίας με τίτλο «Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση»

Transcript

1 ΝΙΚΟΣ ΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ Κύκλος Μαθημάτων στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών του Τμήματος Κοινωνιολογίας με τίτλο «Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση» ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ : ΕΥΡΩΠΑΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ 1.Εισαγωγικό Μάθημα. Απασχόληση και ευρωπαϊκές πολιτικές Στο μάθημα επιχειρείται η ανάλυση όλων των πτυχών της ευρωπαίκής στρατηγικής για την απασχόληση, έτσι όπως συμφωνήθηκε από τα κράτη μέλη της Ε.Ε καθώς και οι συνδεδεμένες με τις αποφάσεις αυτές πολιτικές στο κοινωνικό πεδίο. Όπως είναι γνωστό, η Ε.Ε στο Συμβούλιο της Λισσαβόνας το 2000 έθεσε ως στόχο να επιτύχει να γίνει η περισσότερο ανταγωνιστική και δυναμική οικονομία στον κόσμο, βασισμένη στη γνώση ικανή για αειφόρο οικονομική ανάπτυξη με περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας και μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή. Η στρατηγική αυτή υποστηρίζεται κυρίως από την ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση και τη διαδικασία κοινωνικής ένταξης που εφαρμόζεται τόσο σε επίπεδο Ε.Ε, όσο και από τα επιμέρους κράτη μέλη. Ειδικότερα, ένας από τους στόχους της λεγόμενης ατζέντας της Λισσαβώνας είναι η αύξηση των επιπέδων απασχόλησης ομάδων που υποεκπροσωπούνται στην αγορά εργασίας. Οι στόχοι περιλαμβάνουν την αύξηση του ποσοστού απασχόλησης των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας και των γυναικών καθώς και την επίτευξη σημαντικής μείωσης της ανεργίας των μειονεκτούντων ατόμων, όπως τα άτομα με αναπηρίες, οι εθνικές και θρησκευτικές μειονότητες και οι μετανάστες. Τα κράτη μέλη συμφώνησαν να υιοθετήσουν διετή Εθνικά Σχέδια Δράσης, που το καθένα στο πλαίσιο της νέας ανοικτής μεθόδου συντονισμού όφειλε να συμβάλλει στην επίτευξη τεσσάρων στόχων, που αφορούν -στη διευκόλυνση της συμμετοχής στην απασχόληση και της πρόσβασης όλων των ατόμων σε πόρους, δικαιώματα, αγαθά και υπηρεσίες για αξιοπρεπή διαβίωση, -στη πρόληψη κινδύνων κοινωνικού αποκλεισμού, -στη παροχή βοήθειας στους πιο ευάλωτους πολίτες και

2 -στη κινητοποίηση όλων των αρμοδίων φορέων για την από κοινού αντιμετώπιση και επίλυση προβλημάτων που αφορούν στην απασχόληση και στην κοινωνική προστασία. Σύμφωνα με τα παραπάνω κατά πάγιο τρόπο επιδιώκεται στο πλαίσιο των Εθνικών Σχεδίων Δράσης η ενθάρρυνση της συνεργασίας των κρατών μελών, η ανάπτυξη συγκρίσιμων ποιοτικών δεικτών, η δημοσιοποίηση βέλτιστων πρακτικών και η παρακολούθηση του αντίκτυπου στην κοινωνική ενσωμάτωση από πολιτικές, όπως αυτές για την κοινωνική προστασία, την απασχόληση, την υγεία, τη στέγαση και την εκπαίδευση. Σημαντικό μέρος αυτής της πολιτικής είναι η κινητοποίηση και η συνεργασία όλων των παραγόντων, φορέων και δομών που μπορούν να συμπράξουν για την επίτευξη του παραπάνω στόχου. 2. Πολιτικές και μέθοδοι βελτίωσης των υπηρεσιών στήριξης της απασχόλησης και επιχειρηματικότητας Νέες μορφές οργάνωσης της εργασίας και η ποιότητα στην κοινωνική πολιτική Το μάθημα αυτό σχεδιάσθηκε να αναπτυχθεί σε δύο ενότητες. Πρώτον εστιάζει στις νέες μορφές οργάνωσης της εργασίας που δημιουργούν την ανάγκη για χάραξη αναμορφωμένων πολιτικών στον τομέα της απασχόλησης, οι οποίες αναπτύσσονται σύμφωνα με ένα σχεδιασμό προτεραιοτήτων για την καταπολέμηση της ανεργίας και την άρση των εμποδίων ευπαθών ομάδων για ομαλή πρόσβαση στην αγορά εργασίας. Στην πορεία εξετάζεται από κριτική σκοπιά κατά πόσο α) οι αναπροσαρμογές αυτές δημιουργούν νέες πολιτικές αναδιανομής που ενισχύουν τόσο μια νέα αναπτυξιακή κοινωνική πολιτική, όσο και τη λειτουργία της κοινωνικής συνοχής και β) αξιοποιείται με καλύτερο τρόπο το αναβαθμισμένο ανθρώπινο κεφάλαιο σε ένα πλαίσιο εργασιακής απόδοσης που συνδέεται με την αυτόνομη παραγωγική συμμετοχή. Περαιτέρω διερευνάται το πλαίσιο και η αποτελεσματικότητα παρεμβάσεων με ολοκληρωμένη μορφή και περιεχόμενο προς αυτή την κατεύθυνση καθώς και οι δυνατότητες για ευρύτερη εφαρμογή συγκεκριμένων καλών πρακτικών που αναδεικνύονται μέσα από διευρυμένα εταιρικά σχήματα, τα οποία υλοποιούν κοινά προγράμματα εργασιών για την επίτευξη των παραπάνω στόχων. Σε συνδυασμό με τα παραπάνω σχολιάζεται σε μία δεύτερη ενότητα, και με μελέτη περίπτωσης την ελληνική πραγματικότητα, η συμβολική αλλά και η ουσιαστική ανάδειξη της κοινωνικής πολιτικής στις τελευταίες αναθεωρήσεις του Συντάγματος της Ελληνικής Δημοκρατίας καθώς και η τυπική καθιέρωση της αρχής του κοινωνικού κράτους στην ελληνική έννομη τάξη, κυρίως σε σχέση με την απασχόληση και την κοινωνική

3 προστασία των πολιτών. Τέλος, στο πλαίσιο αυτό, το μάθημα εξετάζει το ρόλο της κοινωνίας των πολιτών μέσα από την εμπλοκή των κοινωνικών εταίρων και των ΜΚΟ ιδιαίτερα στο επιτελικό επίπεδο της διαμόρφωσης κοινωνικής πολιτικής, ενίσχυσης της απασχόλησης και της κοινωνικής προστασίας και ανάληψης θεσμικών δράσεων ή εξωθεσμικών πρωτοβουλιών. 3. Νέες Στρατηγικές Απασχόλησης των Περιφερειών. Στο μάθημα εξετάζουμε κυρίως την υπόθεση που προκύπτει από το περιεχόμενο των κειμένων για τη χάραξη της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση ότι η ανάπτυξη και η εφαρμογή στοχευμένων μέτρων σχετίζεται κυρίως με την προσπάθεια διαμόρφωσης ενός σχεδιασμού που να συνδυάζει και να συντονίζει τις πολιτικές απασχόλησης, τόσο μεταξύ τους, όσο και με τις πολιτικές οικονομικής ανάπτυξης. Στο πλαίσιο της Τοπικής Στρατηγικής για την Απασχόληση, προωθείται παράλληλα η επίτευξη στενής και ουσιαστικής συνάφειας, συνοχής και συμπληρωματικότητας της στρατηγικής για την απασχόληση με κρίσιμα ζητήματα και ιδιαιτερότητες των Περιφερειών, με στρατηγικούς αναπτυξιακούς στόχους σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, με σκοπό να εξασφαλίζονται ολοκληρωμένες παρεμβάσεις, υψηλή αποτελεσματικότητα, σημαντικές και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, αλλά και υποστήριξη και πόροι. Τα παραπάνω επίπεδα πολιτικών προτεραιοτήτων αποτελούν το γενικό πλαίσιο για τον προσδιορισμό των στρατηγικών κατευθύνσεων και των οριζόντιων αρχών της Τοπικής Στρατηγικής Απασχόλησης των Περιφερειών και στο πλαίσιο αυτό διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις για την πλήρη Απασχόληση, τη βελτίωση της ποιότητας και παραγωγικότητας της εργασίας, την κοινωνική συνοχή και ενσωμάτωση και τη δημιουργία ενός ανταγωνιστικού παραγωγικού περιβάλλοντος και νέων ευκαιριών απασχόλησης, μέσω της αξιοποίησης των φυσικών αποθεμάτων των τοπικών κοινωνιών και της γεωγραφικής τους θέσης. Στο μάθημα εξετάζονται επίσης τα εμπόδια για την υλοποίηση μιας τέτοιας στρατηγικής που εντοπίζονται κυρίως, όπως επισημαίνουν πορίσματα σχετικών ερευνών, στην αδυναμία των περισσοτέρων τοπικών κοινωνιών να επιδιώξουν, μέσω των αντιπροσωπευτικών φορέων και οργανώσεών τους την επιλογή, τόσο των μέσων και εργαλείων αυτής της στρατηγικής, όσο και τη λήψη των κατάλληλων αποφάσεων σε ότι αφορά τους αναγκαίους οικονομικούς πόρους. Σε γενικές γραμμές η αλλαγή που χρειάζεται να πραγματοποιηθεί σχετικά με την προσέγγιση των αναπτυξιακών πολιτικών είναι ότι αυτές πρέπει να περάσουν από τη λογική της μεταφοράς των πόρων στη λογική της προσφοράς γνώσης. Η

4 νέα αυτή γνώση με το συγκεκριμένο περιεχόμενό της πρέπει να προσφερθεί και να παραχθεί μέσω διαδικασιών που αποφασίζονται και υλοποιούνται σε μεγάλο βαθμό συλλογικά. Κατά τον ίδιο τρόπο συλλογικά θα παράγεται και η γνώση που επιτρέπει επιλογές στο επίπεδο της τοπικής αναπτυξιακής πολιτικής. 4. Σύνδεση των ευρωπαϊκών Πολιτικών Απασχόλησης με τη θεσμική ολοκλήρωση και τον λειτουργικό εκσυγχρονισμό της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης. Σύμφωνα με τις περιφερειακές επιδιώξεις της ευρωπαϊκής πολιτικής για την απασχόληση η Τοπική Αυτοδιοίκηση σε ένα νέο θεσμικό ρόλο καλείται να δημιουργήσει δομές και αναβαθμισμένες υπηρεσίες σε σχέση με την απασχόληση. Αφενός να επιδράσει θετικά στο να αμβλύνει την ανεργία ή το αίσθημα του κινδύνου που προκαλεί η απειλή της απώλειας της εργασίας, αφετέρου να αναλάβει αναπτυξιακό ρόλο στην τοπική κοινωνία ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή. Στόχος είναι να διατυπώσει μια Τοπική Στρατηγική για την Απασχόληση που να προκύπτει από μια διαδικασία κοινής προσέγγισης, ως προσπάθεια συντεταγμένων δράσεων από φορείς τοπικών κοινωνιών. Μια τέτοια Τοπική Στρατηγική για την Απασχόληση σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό θέτει στόχους για την απασχόληση για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο, σχεδιάζει μέτρα για την επίτευξη των στόχων αυτών, προβλέπει τους αναγκαίους ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους για την εφαρμογή των μέτρων αυτών και συνοδεύεται από μηχανισμό για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των τοπικών αγορών. Ταυτόχρονα η Τοπική Στρατηγική για την Απασχόληση μπορεί να αποτελεί μια δεσμευτική πολιτική πράξη, ένα εργαλείο διαχείρισης των ζητημάτων για την απασχόληση και ένα μηχανισμό επικοινωνίας με την τοπική κοινωνία, εφόσον εκφράζει τη δραστηριοποίηση των τοπικών αρχών με γενικό στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Στο πλαίσιο αυτό, αρμόδιοι περιφερειακοί και τοπικοί φορείς καταρτίζουν μια ολοκληρωμένη Τοπική Στρατηγική για την Απασχόληση με πρωταρχικό στόχο την προώθηση της απασχόλησης και την αντιμετώπιση της ανεργίας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Ταυτόχρονα, η Στρατηγική αποσκοπεί στο να εξειδικεύσει και να προσαρμόσει τις προτεραιότητες των Εθνικών Σχεδίων Δράσης για την Απασχόληση (ΕΣΔΑ) και Εθνικών Σχεδίων Δράσης για την Κοινωνική Ενσωμάτωση (ΕΣΔΕν) που υλοποιούνται σε επίπεδο περιφερειακών και

5 τοπικών αναγκών, έτσι ώστε να αξιοποιηθούν τα εργαλεία της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Απασχόληση. Σε σύνδεση με τα παραπάνω το μάθημα θα εξετάσει παραδείγματα και δυνατότητες ολοκλήρωσης και λειτουργικού εκσυγχρονισμού φορέων τοπικής αυτοδιοίκησης σε σχέση με τις πολιτικές για την Κοινωνική Ενσωμάτωση και τη δημιουργία ευνοϊκού κλίματος για δικτυώσεις και τοπικές στρατηγικές για την απασχόληση. 5. Περιφερειακές πολικές και δικτυώσεις για την υποστήριξη της απασχόλησης Στη βάση της παραπάνω ενότητας ο σχεδιασμός της Τοπικής Στρατηγικής για την Απασχόληση, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές πολιτικές και τον προσδιορισμό των στρατηγικών κατευθύνσεων, επικεντρώνεται ιδιαίτερα στη λειτουργία δικτύων και την ανάπτυξη τοπικών παραγωγικών συστημάτων, που βασίζονται : -στα στοιχεία και τις πληροφορίες που συλλέγονται, καθώς και στις αναλύσεις των εμπλεκομένων φορέων που αφορούν στην κοινωνικοοικονομική κατάσταση και τις τοπικές αγορές εργασίας στη διάγνωση των τοπικών αγορών, αναγκών και προτεραιοτήτων, έτσι όπως αυτές προκύπτουν από τα ευρήματα των Swot αναλύσεων, οι οποίες εντοπίζουν τα δυνατά σημεία, τα μειονεκτήματα, τις ευκαιρίες, αλλά και τους κινδύνους που μπορεί να υπάρχουν στην αναπτυξιακή πολιτική των Περιφερειών και στους άξονες Αναπτυξιακών Προτεραιοτήτων, όπως αυτοί αναπτύσσονται στα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα στις προτεραιότητες και τις κατευθυντήριες γραμμές των ΕΣΔΑ και της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Απασχόληση Ειδικότερα σε σχέση με τις τοπικές δικτυώσεις, λαμβάνονται υπόψη ο αριθμός και το είδος των συμμετεχόντων φορέων, ο ρόλος τους, η μορφή της συνεργασίας, οι στόχοι και η οργάνωση, καθώς και οι εμπειρίες σε εθνικό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο ευρωπαϊκών περιφερειών. Επιπλέον, οι τοπικές ιδιομορφίες και το ειδικότερο κοινωνικό, οικονομικό, θεσμικό και ιστορικό πλαίσιο κάθε περιοχής επιβάλουν διαφορετικές επιλογές. Στο πλαίσιο αυτό στο μάθημα συζητούνται φαινόμενα περιφερειακών ανισοτήτων και η διαφορετική αντιμετώπιση και οι αδυναμίες για την ενίσχυση της απασχόλησης.

6 Σε κάθε περίπτωση, η ανάπτυξη συνεργασίας και διαλόγου μεταξύ εκπροσώπων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, η διασφάλιση χρόνου και πόρων είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για να συνεισφέρουν τα δίκτυα που έχουν δημιουργηθεί (τοπικά, περιφερειακά, ή θεματικά δίκτυα) στη διαδικασία σχεδιασμού. Η καταγραφή και αξιολόγηση των εμπειριών που αποκτούνται για τη συγκροτημένη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στη διαμόρφωση των πολιτικών για την προώθηση της απασχόλησης, μπορεί να συνεισφέρει σε προβληματισμούς για ζητήματα, όπως: καλή γνώση της τοπικής κοινωνίας το θεματικό εύρος του δικτύου ο αριθμός, το είδος και η αντιπροσωπευτικότητα των συμμετεχόντων φορέων η σαφήνεια του ρόλου και το επίπεδο εκπροσώπησης των φορέων το προσδοκώμενο όφελος από τη συμμετοχή του κάθε φορέα στο δίκτυο, αλλά και το προσφερόμενο έργο του σε αυτό η δυνατότητα συμμετοχής στο δίκτυο των τελικών δικαιούχων (χρηστών) των υπηρεσιών του η χρονική διάρκεια λειτουργίας των δικτύων οι διατιθέμενοι πόροι για την υλοποίησή του. Ειδικότερα, η λειτουργία του δικτύου στηρίζεται στην ενεργό συμμετοχή των προσώπων που το πλαισιώνουν, τα οποία είτε εκπροσωπούν φορείς, είτε αναλαμβάνουν συγκεκριμένους ρόλους, ευθύνες και αρμοδιότητες επί τη βάση συγκεκριμένου στρατηγικού σχεδίου στο οποίο τηρείται η δεσμευτική συμμετοχή των εταίρων και των εκπροσώπων τους. Τα πρόσωπα αυτά επικοινωνούν, συνεργάζονται, συσκέπτονται, ενημερώνουν και ενημερώνονται και προσφέρουν υπηρεσίες στους τελικούς αποδέκτες. Δύο είναι οι βασικές προϋποθέσεις για τη συμμετοχή των προσώπων: α) η συναντίληψη στην κατάρτιση του στρατηγικού σχεδίου, η αίσθηση της ομάδας στην υλοποίηση κοινών στόχων με συμπληρωματικές δράσεις και β) η σαφής οριοθέτηση των ρόλων και αρμοδιοτήτων, που αναλαμβάνονται στο πλαίσιο του συγκεκριμένου κοινού σκοπού. Κεντρικός στόχος είναι η ανάπτυξη τοπικών δράσεων που είναι προσανατολισμένες σε τοπικά παραγωγικά συστήματα και ενισχύουν την απασχόληση, την επιχειρηματικότητα και την κοινωνική οικονομία, αξιοποιώντας καλύτερα τη γνώση, τα χαρακτηριστικά και τη φυσιογνωμία της τοπικής οικονομίας. Οι πρωτοβουλίες αυτές διασφαλίζουν επιτυχημένες συνδέσεις με τις ανάγκες και τις προοπτικές των τοπικών παραγωγικών συστημάτων και εντάσσονται στο σχεδιασμό

7 ενός τοπικού στρατηγικού συστήματος κοινωνικής - οικονομικής ανάπτυξης και βελτίωσης του τοπικού περιβάλλοντος απασχόλησης. Για την αποτελεσματικότητα ενός δικτύου, στο οποίο δραστηριοποιείται μια ποικιλία φορέων, είναι απαραίτητη η σύνθεση των διαφορετικών προσεγγίσεων, απόψεων και συμφερόντων για τη χάραξη κοινών στρατηγικών κατευθύνσεων, χωρίς να αγνοούνται ή να παραβλέπονται επιμέρους ζητήματα, αλλά και χωρίς να διακυβεύεται η βιωσιμότητά του. Προς την ίδια κατεύθυνση, απαραίτητη είναι η επιχειρησιακή οργάνωση του δικτύου, η δημιουργία διοικητικών οργάνων, ομάδων συντονισμού και εργασίας, καθώς επίσης και η έγγραφη περιγραφή ρόλων, αρμοδιοτήτων, διαδικασιών επικοινωνίας και συνεργασίας των μελών και η λήψη αποφάσεων από τη διοίκηση του δικτύου. Η επιχειρησιακή οργάνωση και λειτουργία είναι επίσης προϋπόθεση για την αξιοπιστία του δικτύου, τη διασφάλιση αποτελεσμάτων από τη λειτουργία του και εν τέλει τη βιωσιμότητά του. 6. Η Ευρωπαϊκή πολιτική στην ενίσχυση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας Στην ενότητα αυτή το μάθημα επικεντρώνεται στη δημιουργία Συμβουλίων σε Τοπικό Επίπεδο με τη διευρυμένη συμμετοχή φορέων της τοπικής κοινωνίας και αγοράς για το σχεδιασμό του τομέα της κοινωνικής επιχειρηματικότητας σε συγκεκριμένες περιφέρειες εφαρμογής. Στο πλαίσιο αυτό αναπτύσσουν θεματικό διάλογο, αξιοποιούν συγκεκριμένο ερευνητικό υλικό για την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη των περιοχών και επεξεργάζονται τρόπους για την ενθάρρυνση της ζήτησης στην αγορά εργασίας, καθώς και για την ίδρυση κοινωνικών επιχειρήσεων σε τοπικό επίπεδο. Ο τομέας της Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας αποτελεί ένα εναλλακτικό και ελπιδοφόρο πεδίο για την αντιμετώπιση προβλημάτων που απορρέουν από την εξέλιξη των κοινωνικών και οικονομικών συστημάτων και ενθαρρύνεται ιδιαίτερα από την ευρωπαϊκή πολιτική για την απασχόληση. Ιδιαίτερα, σε μια περίοδο κρίσης στην αγορά εργασίας ο τομέας της κοινωνικής οικονομίας συντελεί στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και του τοπικού κοινωνικού κεφαλαίου και ανταποκρίνεται σε ανάγκες που δεν καλύπτονται από την αγορά ή το κράτος. Αποτελεί δε μια δυνητική πηγή απασχόλησης, κυρίως για τα άτομα που βρίσκονται ή κινδυνεύουν από κοινωνικό και εργασιακό αποκλεισμό. Οι οργανισμοί της κοινωνικής οικονομίας δοκιμάζουν σε τοπική κλίμακα νέες πρακτικές, πολλές από τις οποίες στη συνέχεια υιοθετούνται από τις δημόσιες αρχές, και δημιουργούν θέσεις απασχόλησης σύμφωνα με τις

8 αρχές της κοινωνικής αλληλεγγύης (εργασιακή ένταξη αποκλεισμένων κοινωνικά ομάδων), ενώ σε πολλές περιπτώσεις παρέχουν κοινωφελείς υπηρεσίες. Σε επιλεγμένους τομείς της κοινωνικής οικονομίας, ανάλογα με τις τοπικές παραγωγικές δυνατότητες, τα Τοπικά Συμβούλια μπορούν να προωθούν στρατηγικές δικτυώσεις σύμφωνα με τις αρχές της δημοκρατικής οργάνωσης, της ευρείας κοινωνικής βάσης, της βιώσιμης ανάπτυξης, της ποιότητας και σταθερότητας των θέσεων εργασίας και της υιοθέτησης συλλογικών κριτηρίων κατανομής των κερδών. Η τοπική ανάπτυξη συνδέεται με την αξιοποίηση των τοπικών πόρων (φυσικών και ανθρώπινων) και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων (οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών) μιας συγκεκριμένης περιοχής. Με τις επιλογές αυτές και στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης τοπικής στρατηγικής, η ανάπτυξη στην τοπική κλίμακα εστιάζεται στην αξιοποίηση των παραγωγικών πόρων μιας ευέλικτης οικονομίας, ικανής να προσαρμόζεται σε μεταβαλλόμενες συνθήκες και αποτελεί την εναλλακτική προοπτική στην οικονομία των μεγάλων μεγεθών. Στα Τοπικά αυτά Συμβούλια μπορούν να συμμετέχουν : φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Δήμοι, Αναπτυξιακές Εταιρείες), εκπρόσωποι συνδικαλιστικών φορέων (Εργατικά Κέντρα), φορείς του ευρύτερου Δημόσιου Τομέα, επιχειρηματικές Ενώσεις της τοπικής οικονομίας (Επιμελητήρια), φορείς συλλογικής εκπροσώπησης των ευπαθών ομάδων. Στο πλαίσιο αυτό η επεξεργασία και η υιοθέτηση με πολιτικούς όρους από τις τοπικές αρχές και αντιπροσωπευτικούς φορείς μιας περιφερειακής αναπτυξιακής στρατηγικής αποτελεί προϋπόθεση για τον καθορισμό των μακροπρόθεσμων στόχων της ανάπτυξης, αλλά και των εξειδικευμένων στόχων των διαφόρων πολιτικών. Παράλληλα, στο πλαίσιο μιας περιφερειακής αναπτυξιακής στρατηγικής απαιτείται η συνεργασία μεταξύ υπηρεσιών, φορέων και ειδικών πρωτοβουλιών που μπορεί να εμφανιστούν σε τοπικό επίπεδο. Στόχος του μαθήματος είναι να γίνει σαφής το πλαίσιο των προσπαθειών οικοδόμησης ενός κοινωνικού κεφαλαίου με βάση τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών και τις ανάγκες των περιφερειακών οικονομιών. Η οικοδόμηση μιας νέας συλλογικότητας σε σχέση με τις ανάγκες αυτές, απαιτεί σημαντικές αλλαγές στους τρόπους λειτουργίας των υπηρεσιών και των φορέων. 7. Οι ολοκληρωμένες παρεμβάσεις ως εναλλακτικό, υπό διαμόρφωση θεσμικό εργαλείο για την ενίσχυση της απασχόλησης στις ευρωπαϊκές περιφέρειες. Η επιστημονική γνώση και οι κοινωνικές δεξιότητες ως εργαλεία επιτυχίας.

9 Σύμφωνα με τις αρχές που έχουν θέσει οι ευρωπαϊκές πολιτικές για την απασχόληση η μετάβαση των σύγχρονων κοινωνιών προς τις αποκαλούμενες κοινωνίες της γνώσης, έχει ως βασική στρατηγική την προώθηση της δια βίου μάθησης. Αποτέλεσμα αυτού είναι ο ρόλος της γνώσης και των δεξιοτήτων να γίνεται ολοένα και πιο σημαντικός. Οι ταχύτατες μεταβολές του οικονομικού και κοινωνικού περιβάλλοντος, με τους έντονους ρυθμούς των τεχνολογικών μεταβολών επιδρούν άμεσα στη παραγωγική διαδικασία και στον καταμερισμό της εργασίας και οδηγούν σε σημαντική διαφοροποίηση του συσχετισμού, του καταμερισμού και της διάρθρωσης των διαφόρων κατηγοριών δεξιοτήτων. Η ομαλή ένταξη των ατόμων στο οικονομικό αλλά και κοινωνικό περιβάλλον απαιτεί ένα συνδυασμό τεχνικών και κοινωνικών δεξιοτήτων. Με τον όρο τεχνικές δεξιότητες εννοούμε τις δεξιότητες που προκύπτουν από την τεχνολογία και τον καταμερισμό εργασίας στο εσωτερικό των επιχειρηματικών μονάδων. Ενώ με τον όρο κοινωνικές δεξιότητες εννοούμε τις δεξιότητες που είναι απαραίτητες όχι μόνο για την οργάνωση της οικονομικής διαδικασίας αλλά και για την επιτυχή αντιμετώπιση σειράς κοινωνικών ζητημάτων που συνδέονται με την προσαρμογή των πολιτών στο κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό γίγνεσθαι. Ενδεικτικό των εξελίξεων αυτών είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση άρχισε να δίνει έμφαση στην ανάγκη ανάπτυξης των κοινωνικών δεξιοτήτων των πολιτών, με σκοπό να γίνουν πιο παραγωγικοί και ενεργοί αλλά και να προσαρμόζονται δημιουργικά στις αλλαγές και εξελίξεις, χωρίς ωστόσο να τις ορίζει επαρκώς. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι κοινωνικές δεξιότητες περιλαμβάνουν τη διαχείριση των σχέσεων, της συνεργασίας, της ομαδικής εργασίας της δημιουργικότητας και της επιδίωξης της ποιότητας. Στο μάθημα επιχειρούμε να συγκεκριμενοποιήσουμε αυτές τις μορφές κοινωνικών δεξιοτήτων και να τις συνδέσουμε με νέες επαγγελματικές ειδικότητες και ταυτόχρονα με τις δυνατότητες ενίσχυσης της απασχόλησης. Στο πλαίσιο της απασχόλησης αλλά και της δια βίου μάθησης η ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων αναγνωρίζεται ως ένα σημαντικό στοιχείο της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης. Ζητήματα τα οποία συζητούνται στο μάθημα στο πλαίσιο αυτό και συνδέονται με τις επιτυχείς παρεμβάσεις για την ενίσχυση της απασχόλησης και της ποιότητας στην εργασία είναι: Οι κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις που εμπεριέχουν οι διαφορετικοί ορισμοί των τεχνικών και κοινωνικών δεξιοτήτων.

10 Η σύνδεση της γνώσης και των κοινωνικών δεξιοτήτων με τις διαδικασίες συμμετοχής των ατόμων στο ευρύτερο οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό γίγνεσθαι. Η σύνδεση απασχόλησης με τις κοινωνικές δεξιότητες και την επαγγελματική εκπαίδευση. Η σύνδεση των διαδικασιών καταγραφής και αναγνώρισης κοινωνικών δεξιοτήτων με τα επαγγελματικά δικαιώματα. 8. Συγκριτική ανάλυση και ανάδειξη αδυναμιών στην άσκηση περιφερειακής πολιτικής για την απασχόληση Στο τελευταίο μάθημα θα επιχειρηθεί με τη συμβολή των μεταπτυχιακών φοιτητών η ανάδειξη του πλαισίου εφαρμογής και των αποτελεσμάτων επιλεγμένων περιφερειακών πολιτικών για την απασχόληση και την κοινωνική προστασία σε κράτη μέλη της Ε.Ε μέσα από συγκριτική μελέτη και με την αξιοποίηση επικαιροποιημένων στοιχείων και μελετών. Στη προσέγγιση αυτή θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στις εγγενείς αδυναμίες σε επίπεδο εφαρμογής συν-αποφασισμένων σχεδίων από τη μεριά συγκεκριμένων περιφερειών στην άσκηση περιφερειακής πολιτικής για την απασχόληση καθώς και τρόποι ή παραδείγματα υπέρβασης των αδυναμιών και των δυστοκιών αυτών