ΑΤΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΑΤΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 1 Προσωποποίηση ποταμού Ιλισσού. Δυτικό αέτωμα Παρθενώνα, 437-432 π.χ., Μουσείο Ακρόπολης, Αθήνα. Photo Μουσείο Ακρόπολης 2 Προσωποποίηση του ποταμού Κηφισού, στην αριστερή γωνία του δυτικού αετώματος του Παρθενώνα. Αντίγραφο του γλυπτού διακόσμου του αετώματος, 437-432 π.χ., Μουσείο Ακρόπολης, Αθήνα (Αίθουσα Παρθενώνα). Photo Μουσείο Ακρόπολης 3 Ο «τρισώματος δαίμονας», γλυπτό από πωρόλιθο από το δυτικό αέτωμα του αρχαϊκού Παρθενώνα ή Εκατόμπεδου, Ακρόπολη, περίπου 570 π.χ., Μουσείο Ακρόπολης, Αθήνα. Photo Μουσείο Ακρόπολης 4 Νεαρές Αθηναίες γεμίζουν τις υδρίες τους με νερό σε κρήνη. Μελανόμορφη υδρία, 6 ος αι. π.χ., Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α. /ΤΑΠ, Εφορεία 5 Η Δήμητρα κρατά ένα δεμάτι στάχυα και η Περσεφόνη κάνει σπονδές. Η θεά της γεωργίας και η κόρη της λατρεύονταν στο μεγάλο πανελλήνιο ιερό της Ελευσίνας, όπου τελούνταν τα Ελευσίνια Μυστήρια. Λήκυθος, 450 π.χ. (αρ. ευρ. 1754), Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ 6 Σάτυροι μεταφέρουν και πατούν σταφύλια, παρουσία του Διονύσου. Κιονωτός κρατήρας, άγνωστη προέλευση, 450-440 π.χ., Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ 7 Η ελιά στη δυτική πλευρά του Ερεχθείου, εκεί όπου, σύμφωνα με το μύθο, φύτρωσε η ιερή ελιά που πρόσφερε ως δώρο η θεά Αθηνά στην πόλη. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ ΤΑΠ, Εφορεία. Φωτογράφος Αλέξανδρος

8 Δύο στεφανωμένοι άνδρες συλλέγουν, παρουσία της θεάς Αθηνάς, το λάδι μιας Μορίας, δηλαδή ιερής ελιάς από την Αττική. Ερυθρόμορφος αμφορέας (Συλλογή Γερουλάνου), Τράχωνες, 420-410 π.χ. (αρ. ευρ. ΜΠ 7341), Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων 9 Αθηναϊκό τετράδραχμο, «λαυρεωτική γλαύκα» (αρ. ευρ. ΝΜ 2597), Επιγραφικό - Νομισματικό Μουσείο. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α. /ΤΑΠ 10 Παράσταση που απεικονίζει το πλοίο Πάραλος, μια αθηναϊκή τριήρη, με τους κωπηλάτες της. Ανάγλυφο Lenormant, τέλος 5 ου αι. π.χ. (Ακρ. 1339), Μουσείο Ακρόπολης, Αθήνα. Photo Μουσείο Ακρόπολης 11 Τρεις Νύμφες, μέσα σε σπηλιά, χορεύουν γύρω από βωμό, συνοδευόμενες από τον Πάνα που παίζει σύριγγα. Αριστερά η κεφαλή του ποτάμιου θεού Αχελώου. Σπηλαιόμορφο αναθηματικό ανάγλυφο από μάρμαρο, Ελευσίνα, τέλη 4 ου αι. π.χ., Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ 12 Ο Ερμής και τρεις Νύμφες χορεύουν γύρω από βωμό, μέσα σε σπηλιά. Σπηλαιόμορφο αναθηματικό ανάγλυφο από μάρμαρο, Σπήλαιο του Πανός, Πάρνηθα Αττικής, περίπου 300 π.χ., Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ 13 Ο Ερμής και τρεις Νύμφες που χορεύουν, μέσα σε σπηλιά, συνοδευόμενες από τον Πάνα που παίζει σύριγγα. Αριστερά προσωποποίηση του ποταμού Αχελώου. Σπηλαιόμορφο ανάγλυφο, Σπήλαιο Νυμφολήπτου, Υμηττός (Βάρη), Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ 14 Τρεις Νύμφες, ο Ερμής και ο Πάνας, που παίζει σύριγγα, μέσα σε σπήλαιο. Σπηλαιόμορφο αναθηματικό ανάγλυφο από μάρμαρο, Σπήλαιο των Νυμφών, Πεντέλη Αττικής, 4 ος αι. π.χ., Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ

15 Άποψη τμήματος του εσωτερικού του Σπηλαίου του Πανός, Μαραθώνας, ανασκαφική διερεύνηση 1958. (Φωτογραφία: Β. Χ. Πετράκος 1995, Ο Μαραθών, Βιβλιοθήκη της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, Αθήναι). Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας 16 Τμήμα του εσωτερικού του Σπηλαίου του Πανός στο Μαραθώνα. Το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε από τα μέσα της 6 ης χιλιετίας π.χ., ενώ από τον 5 ο αι. π.χ. υπήρχε εκεί ιερό του Πανός και των Νυμφών. Φωτογραφία από ανασκαφική διερεύνηση, 2014. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας 17 Άποψη της εισόδου του Σπηλαίου του Πανός, Πάρνηθα. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας 18 Σπήλαιο του Πανός, Πάρνηθα. Σκαλισμένες βαθμίδες στο βράχο βόρεια της εισόδου του σπηλαίου για την προσαρμογή ξύλινης κλίμακας και την κάθοδο των πιστών κατά την αρχαιότητα. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας 19 Άποψη της κύριας εισόδου του Σπηλαίου του Πανός, Πάρνηθα. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας 20 Άποψη του εσωτερικού του Σπηλαίου Νυμφολήπτου ή Πανός, στη Βάρη Αττικής. Το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε ως ιερό του Πανός και των Νυμφών από τον 5 ο αι. π.χ. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας 21 Άποψη του εσωτερικού του Σπηλαίου Νυμφολήπτου ή Πανός, στη Βάρη Αττικής. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας

22 Αρχαιολογικό Άλσος Ακαδημίας Πλάτωνος. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Φωτογράφος Γ. Ασβεστάς 23 Αρχαιολογικός χώρος Λυκείου Αριστοτέλη. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 24 Η περιοχή του Ολυμπιείου, με το ναό του Ολυμπίου Διός. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών Φωτογράφος Γ. Ασβεστάς 25 Η Πύλη του Αδριανού, δίπλα στο Ολυμπιείο, 131/2 μ.χ. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Φωτογράφος Γ. Ασβεστάς 26 Το Τελεστήριο (ναός της Δήμητρας) στο ιερό της Ελευσίνας, Αρχαιολογικός Χώρος Ελευσίνας. Photo Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων Φωτογράφος Γ. Ασβεστάς 27 Το χάσμα στο ιερό της Δήμητρας και της Περσεφόνης στην Ελευσίνα, Αρχαιολογικός Χώρος Ελευσίνας. Photo Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων Φωτογράφος Γ. Ασβεστάς 28 Η στοά του ιερού της Αρτέμιδος, 5 ος αι. π.χ., Αρχαιολογικός χώρος Βραυρώνας. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ ΤΑΠ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής

29 Ο Ερασίνος ποταμός στη Βραυρώνα. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ ΤΑΠ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής 30 Ο Λυκαβηττός. Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.) Photo Ε.Λ.Ι.Α.-Μ.Ι.Ε.Τ. 31 Η κοίτη του Ιλισσού, 1905. Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.) Photo Ε.Λ.Ι.Α.-Μ.Ι.Ε.Τ. 32 Άποψη του όρους Πεντέλη και της Μονής Πεντέλης, 1885. Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.) Photo Ε.Λ.Ι.Α.-Μ.Ι.Ε.Τ. 33 Γενική άποψη Αθήνας, 1870-1880. Διακρίνεται μέρος του ανατολικού τμήματος του λεκανοπεδίου, από το Ζάππειο και το Ολυμπιείο μέχρι τον Υμηττό. Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.) Photo Ε.Λ.Ι.Α.-Μ.Ι.Ε.Τ. 34 Παλαιοντολογική ανασκαφή του Τομέα Ιστορικής Γεωλογίας Παλαιοντολογίας του Ε.Κ.Π.Α., Πικέρμι Αττικής, 2010. Μουσείο Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας Ε.Κ.Π.Α. Photo Μουσείο Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας Ε.Κ.Π.Α. 35 Παλαιοντολογική ανασκαφή του Τομέα Ιστορικής Γεωλογίας Παλαιοντολογίας του Ε.Κ.Π.Α., Πικέρμι Αττικής, 2010. Photo Μουσείο Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας Ε.Κ.Π.Α.

36 Τμήμα κρανίου και κέρατα ελαφιού Pliocervus pentelicus, Πικέρμι Αττικής, 6,5-7 εκατομμύρια χρόνια πριν. Ψηφιακό αρχείο δειγμάτων Μουσείου Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας Ε.Κ.Π.Α. Photo Μουσείο Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας Ε.Κ.Π.Α. 37 Κρανίο ρινόκερου, Πικέρμι Αττικής, 6,5-7 εκατομμύρια χρόνια πριν. Ψηφιακό αρχείο δειγμάτων Μουσείου Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας Ε.Κ.Π.Α. Photo Μουσείο Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας Ε.Κ.Π.Α. 38 Κρανίο ιππαρίου Hipparion mediterraneum, Πικέρμι Αττικής, 6,5-7 εκατομμύρια χρόνια πριν. Ψηφιακό αρχείο δειγμάτων Μουσείου Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας Ε.Κ.Π.Α. Photo Μουσείο Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας Ε.Κ.Π.Α. 39 Κρανίο πιθήκου Mesopithecus pentelicus, Πικέρμι Αττικής, 6,5-7 εκατομμύρια χρόνια πριν. Ψηφιακό αρχείο δειγμάτων Μουσείου Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας Ε.Κ.Π.Α. Photo Μουσείο Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας Ε.Κ.Π.Α. 40 Άποψη της Λεωφόρου Β. Κωνσταντίνου. Με την κατασκευή της λεωφόρου καλύφθηκε ο ποταμός Ιλισσός. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος 41 Άποψη της οδού Πατησίων. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος 42 Το φράγμα του Μαραθώνα. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος

43 Άποψη του ανατολικού τμήματος του λεκανοπεδίου από την Ακρόπολη, με θέα προς τον Υμηττό. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος 44 Άποψη του ανατολικού τμήματος του λεκανοπεδίου από το λόφο του Φιλοπάππου. Διακρίνονται η Ακρόπολη και ο Λυκαβηττός. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος 45 Άποψη της Ακρόπολης από το λόφο του Φιλοπάππου. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος 46 Άποψη του Λυκαβηττού. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος 47 Άποψη της βιομηχανικής ζώνης της Ελευσίνας. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος 48 Άποψη του Μικρολίμανου, στον Πειραιά (αρχαίο λιμάνι Μουνιχίας). Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος 49 Τα νερά του Ηριδανού κυλούν στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία

50 Τα νερά του Ηριδανού κυλούν στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 51 Αρχαιολογικός χώρος Κεραμεικού. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ ΤΑΠ, Εφορεία Φωτογράφος Λ. Μπουρνιάς 52 Τα νερά του Ηριδανού κυλούν στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Φωτογράφος Λ. Μπουρνιάς 53 Άποψη του πεζοδρόμου της Αποστόλου Παύλου. Στο βάθος η Ακρόπολη. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος 54 Άποψη της ανατολικής πλευράς του Παρθενώνα. Ακρόπολη, Αθήνα. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 55 Στο Ερέχθειο, στον βράχο της Ακρόπολης, λατρεύονταν ο μυθικός βασιλιάς της Αθήνας Ερεχθέας και η Αθηνά Πολιάδα. Στο χώρο αυτό θεωρείται ότι βρισκόταν ο τάφος του βασιλιά Κέκροπα. Στη δυτική πλευρά του ναού, σύμφωνα με το μύθο, φύτρωσε η ιερή ελιά που πρόσφερε ως δώρο η θεά Αθηνά στην πόλη. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ ΤΑΠ, Εφορεία Φωτογράφος Αλέξανδρος 56 Το ιερό του Ασκληπιού και στο βάθος αριστερά το θέατρο και το ιερό του Διονύσου. Νότια πλαγιά Ακρόπολης, Αθήνα. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία

57 Ιερά σπήλαια στη βόρεια πλαγιά της Ακρόπολης: Ιερό του Απόλλωνα, Ιερό του Διός, Ιερό του Πανός και των Νυμφών. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 58 Άποψη της Αθήνας, μέσα από σπήλαιο στη βόρεια πλαγιά της Ακρόπολης. Στο κέντρο διακρίνεται ο ναός του Ηφαίστου, στην Αρχαία Αγορά. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ ΤΑΠ, Εφορεία Φωτογράφος Αλέξανδρος 59 Άποψη της Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας, με το λόφο της Ακρόπολης στο βάθος. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ ΤΑΠ, Εφορεία Φωτογράφος Αλέξανδρος 60 Ο ναός του Ηφαίστου στο λόφο Αγοραίου Κολωνού (Αρχαία Αγορά Αθήνας). Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ ΤΑΠ, Εφορεία Φωτογράφος Αλέξανδρος 61 Άποψη του αρχαιολογικού χώρου της Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 62 Άποψη της Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας. Στο βάθος η Στοά του Αττάλου. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 63 Περιοχή Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας. Οι αρχαιολογικοί χώροι εντός του αστικού χώρου αποτελούν συχνά πυρήνες διατήρησης του φυσικού τοπίου και περιβάλλοντος. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία

64 Περιοχή Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας. Οι αρχαιολογικοί χώροι εντός του αστικού χώρου αποτελούν συχνά πυρήνες διατήρησης του φυσικού τοπίου και περιβάλλοντος. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 65 Περιοχή Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας. Οι αρχαιολογικοί χώροι εντός του αστικού χώρου αποτελούν συχνά πυρήνες διατήρησης του φυσικού τοπίου και περιβάλλοντος. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 66 Περιοχή Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας. Οι αρχαιολογικοί χώροι εντός του αστικού χώρου αποτελούν συχνά πυρήνες διατήρησης του φυσικού τοπίου και περιβάλλοντος. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 67 Άποψη του δυτικού τμήματος του αθηναϊκού λεκανοπεδίου, από τις πλαγιές της Ακρόπολης. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος 68 Η περιοχή του Ολυμπιείου και ο λόφος του Αρδηττού με το Παναθηναϊκό Στάδιο. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ ΤΑΠ, Εφορεία Φωτογράφος Αλέξανδρος 69 Άποψη του αστικού τοπίου της Αθήνας από την Ακρόπολη. Στο βάθος διακρίνεται ο Λυκαβηττός. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος 70 Εθνικός κήπος. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος

71 Αρχαιολογικά κατάλοιπα (μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη) στον Εθνικό κήπο. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος 72 Κήπος Ζαππείου. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος 73 Άποψη του δάσους Καισαριανής στον Υμηττό. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος 74 Άποψη του δάσους Καισαριανής στον Υμηττό. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος 75 Στο όρος Πάρνηθα διατηρείται μέχρι σήμερα ένα μοναδικό ελατόδασος. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος 76 Ελαιώνας στα Μεσόγεια. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος 77 Αμπελώνας στα Μεσόγεια. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος

78 Άποψη της Πεντέλης. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος 79 Στα «καμένα» της Πάρνηθας. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος 80 Ο Κηφισός σήμερα κυλάει μέσα στη διευθετημένη κοίτη του, πλάι στη Λεωφόρο Κηφισού. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος 81 Ο Κηφισός σήμερα κυλάει μέσα στη διευθετημένη κοίτη του, πλάι στη Λεωφόρο Κηφισού. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος 82 Τμήμα του Πεισιστράτειου Υδραγωγείου, που έχει αποκαλυφθεί στην πλατεία Συντάγματος. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Φωτογράφος Αλέξανδρος 83 Στα χρόνια του αυτοκράτορα Αδριανού (117-138 μ.χ.) ο Ηριδανός καλύφθηκε με πλινθόκτιστο αγωγό και μετατράπηκε σε υπόνομο. Στη φωτογραφία, η εγκιβωτισμένη κοίτη του στο σταθμό «Μοναστηράκι» του Μετρό της Αθήνας. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 84 Η εγκιβωτισμένη κοίτη του Ηριδανού στο σταθμό «Μοναστηράκι» του Μετρό της Αθήνας. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Φωτογράφος Αλέξανδρος

85 Άποψη αρχαιολογικών καταλοίπων του Αδριάνειου Υδραγωγείου στην περιοχή της Νέας Ιωνίας (υδατογέφυρες). Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 86 Ο ναός του Ποσειδώνα στο Σούνιο. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ ΤΑΠ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής 87 Ο ναός του Ποσειδώνα στο Σούνιο. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ ΤΑΠ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής Φωτογράφος Αλέξανδρος 88 Εθνικός Δρυμός Σουνίου. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων Φωτογράφος Αλέξανδρος 89 Μεταλλευτικό πλυντήριο σε αρχαίο μεταλλουργικό εργαστήριο, Αρχαιολογικός χώρος Σούριζας Λαυρεωτικής. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής Φωτογράφος Αλέξανδρος 90 Αρχαία μεταλλευτική στοά, Μπερτσέκο Καμάριζα, Λαυρεωτική. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής 91 Αρχαία μεταλλευτική στοά, Βελατούρι Θορικού Λαυρεωτικής. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής

92 Δρόμος της Αθήνας. Στο βάθος η πύλη της Αθηνάς Αρχηγέτιδος (Παζαρόπορτα) στη Ρωμαϊκή Αγορά. Χαλκογραφία. Stuart, J. / Revett, N., The Antiquities of Athens measured and delineated by James Stuart F.R.S. and F.S.A. and Nicholas Revett painters and architects, τ. I, Λονδίνο, John Haberkorn, 1762. 93 Η Πύλη του Αδριανού και ο Ναός του Ολυμπίου Διός. Χαλκογραφία. Stuart, J. / Revett, N., The Antiquities of Athens measured and delineated by James Stuart F.R.S. and F.S.A. and Nicholas Revett painters and architects, τ. III, Λονδίνο, John Nichols, 1794. 94 Γενική άποψη της Αθήνας από το Αδριάνειο Υδραγωγείο (Δεξαμενή) στο Λυκαβηττό. Stuart, J. / Revett, N., The Antiquities of Athens measured and delineated by James Stuart F.R.S. and F.S.A. and Nicholas Revett painters and architects, τ. I, Λονδίνο, John Haberkorn, 1762. 95 Άποψη του Ιλισσού και της ρωμαϊκής γέφυρας που οδηγούσε στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Χαλκογραφία. Le Roy, J., Les Ruines des plus beaux monuments de la Grece considérées du côté de l histoire et du côté de l architecture, τ. ΙΙ, Παρίσι, Louis François Delatour, 1770. 96 Η παραλία του Φαλήρου. Le Roy, J., Les Ruins des plus beaux monuments de la Grece, considérées du côté de l histoire et du côté de l architecture, τ. Ι, Παρίσι, Louis François Delatour, 1770. 97 Βοσκός βόσκει το κοπάδι του κάτω από την Ακρόπολη. Γραφιστικά επεξεργασμένη φωτογραφία. 98 Θριάσιο πεδίο. Γραφιστικά επεξεργασμένη λιθογραφία. O.M. von Stackelberg, La Grèce. Vues pittoresques et topographiques, Παρίσι 1834

99 Από τον ήσυχο δρόμο για τα εξοχικά Πατήσια. Γραφιστικά επεξεργασμένη φωτογραφία. 100 Αρχαίο λατομείο μαρμάρου στην Πεντέλη. Γραφιστικά επεξεργασμένη φωτογραφία. 101 Άποψη του Πειραιά. Γραφιστικά επεξεργασμένη φωτογραφία. Φωτογραφικό Αρχείο Εμπορικής Τράπεζας 102 Γυναίκες γεμίζουν τις στάμνες τους σε πηγάδι, στην παλιά Αθήνα. Γραφιστικά επεξεργασμένη φωτογραφία. Αρχείο ΕΥΔΑΠ 103 Οι άθλοι του Θησέα. Ελεύθερη απόδοση παράστασης από ερυθρόμορφη κύλικα, 440-430 π.χ. British Museum, Λονδίνο. 104 Ο Ηρακλής παλεύει με τον ποτάμιο θεό Αχελώο. Ελεύθερη απόδοση παράστασης από ερυθρόμορφη στάμνο, 520-510 π.χ. British Museum, Λονδίνο. 105 Η θεά Αθηνά και Γίγαντας που μεταφέρει βράχο. Η παράσταση πιθανόν συνδέεται με μύθο σχετικό με την κατασκευή τείχους από βράχους, που μετέφεραν Γίγαντες, υπό την επίβλεψη της θεάς. Ελεύθερη απόδοση παράστασης από ερυθρόμορφο σκύφο, 440-430 π.χ. Musée du Louvre, Παρίσι.

106 Ο νεογέννητος Εριχθόνιος παραδίδεται από τη Γαία (Γη) στην Αθηνά. Αριστερά ο πατέρας του Ήφαιστος. Ελεύθερη απόδοση παράστασης από ερυθρόμορφη στάμνο, περίπου 460-450 π.χ. Staatliche Antikensammlungen, Μόναχο. 107 Η θεά Αθηνά και ο Εριχθόνιος. Ελεύθερη απόδοση παράστασης από ερυθρόμορφη πελίκη, 440-430 π.χ. British Museum, Λονδίνο. 108 Ο αυτόχθονας βασιλιάς της Αθήνας Κέκροπας και η θεά Αθηνά σε ιερή τελετουργία, που περιλαμβάνει σπονδή και θυσία. Στο κέντρο η ιερή ελιά της θεάς. Ελεύθερη απόδοση παράστασης από ερυθρόμορφο κρατήρα, 410-400 π.χ. Adolphseck Schloss Fasanerie, Kassel. 109 Ο Θησέας ανασηκώνει τον βράχο για να πάρει τα σανδάλια και το σπαθί που είχε κρύψει ο πατέρας του, ως σημάδια αναγνώρισής του. Ελεύθερη απόδοση παράστασης από πήλινο ανάγλυφο, 1 ος αι. μ.χ. British Museum, Λονδίνο. 110 Προπόνηση αθλητών στο γυμνάσιο. Ένας αυλητής δίνει το ρυθμό στον ακοντιστή, ενώ ένας δεύτερος παίζει μπροστά σε έναν δισκοβόλο. Ελεύθερη απόδοση παράστασης από ερυθρόμορφο αγγείο, περίπου 520 π.χ. Antikenmuseum, Staatliche Museen Preuβischer Kulturbesitz, Βερολίνο. 111 Η διαμάχη Αθηνάς και Ποσειδώνα για την προστασία της Αθήνας. Στο κέντρο η ελιά που πρόσφερε η Αθηνά ως δώρο στην πόλη. Αττική υδρία, περίπου 350 π.χ., Μουσείο Ερμιτάζ, Αγία Πετρούπολη. Photo Μουσείο Ερμιτάζ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΕΝΤΥΠΩΝ 1 Μονή Καισαριανής, εσωτερικό. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 2 Πηγή στον Υμηττό. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 3 Πηγή στην ανατολική πλευρά της Μονής Καισαριανής. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 4 Τοίχος του ναού των Ταξιαρχών στο λόφο των Πατέρων, όπου διακρίνεται μαρμάρινο αρχιτεκτονικό μέλος από προγενέστερο κτήριο, 5 ος ή 6 ος αι. μ.χ. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 5 Μονή Καισαριανής, η εξωτερική πλευρά του περίβολου του μοναστηριού. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 6 Μονή Καισαριανής, η πύλη από το εσωτερικό. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία

7 Μονή Καισαριανής, τα κελιά (δωμάτια) των μοναχών. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 8 Μονή Καισαριανής, τοιχογραφία από κελί της μονής. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 9 Μονή Καισαριανής, το λουτρό. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 10 Μονή Καισαριανής, τα υπόκαυστα του λουτρού. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 11 Μονή Καισαριανής, μυλόπετρες από την περίοδο που το λουτρό της μονής μετατράπηκε σε ελαιοτριβείο (16 ος αι.). Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 12 Μονή Καισαριανής, το καθολικό (δηλαδή μοναστηριακή εκκλησία). Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 13 Μονή Καισαριανής, πλαϊνός τοίχος του καθολικού κατασκευασμένος με το «πλινθοπερίκλειστο» σύστημα κτισίματος. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία

14 Μονή Καισαριανής, τοίχοι του παρεκκλησιού και του νάρθηκα. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 15 Καθολικό Μονής Καισαριανής, ο κυρίως ναός. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 16 Καθολικό Μονής Καισαριανής, τοιχογραφία του Παντοκράτορα από τον τρούλο του ναού. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 17 Μονή Καισαριανής, επιγραφή και τοιχογραφία πάνω από είσοδο του νάρθηκα. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 18 Μονή Καισαριανής, το μαγειρείο της μονής με την ψηλή καμινάδα. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 19 Μονή Καισαριανής, η τράπεζα (δηλαδή τραπεζαρία) και το μαγειρείο. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 20 Μονή Καισαριανής, χύτρα στο κέντρο του μαγειρείου. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία

21 Μάγειρας που ετοιμάζει φαγητό στη χύτρα. Λεπτομέρεια τοιχογραφίας νάρθηκα, Μονή Καισαριανής. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 22 Χωράφι με αμπέλια. Λεπτομέρεια τοιχογραφίας νάρθηκα, Μονή Καισαριανής. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 23 Στο κάτω μέρος της παράστασης διακρίνεται βυζαντινή σχάρα για το ψήσιμο ψαριών. Λεπτομέρεια τοιχογραφίας νάρθηκα, Μονή Καισαριανής. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 24 Πιθάρι. Αποθήκη μαγειρείου, Μονή Καισαριανής. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 25 Δύο άνδρες αδειάζουν τους γεμάτους σάκους τους σε ένα ξύλινο βαρέλι και ένα πήλινο πιθάρι. Λεπτομέρεια τοιχογραφίας νάρθηκα, Μονή Καισαριανής. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 26 Ο Μυστικός Δείπνος. Λεπτομέρεια τοιχογραφίας καθολικού, Μονή Καισαριανής. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 27 Παράσταση δείπνου. Τοιχογραφία νάρθηκα, Μονή Καισαριανής. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία

28 Παράσταση δείπνου. Τοιχογραφία νάρθηκα, Μονή Καισαριανής. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 29 Ο «Πύργος των Μπενιζέλων», Μονή Καισαριανής. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 30 Η λίθινη γέφυρα στην οποία κατέληγε ο δρόμος από την Αθήνα, Αρχαιολογικός χώρος Βραυρώνας, 5 ος αι. π.χ. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής 31 Το «Ανάγλυφο των θεών» απεικόνιζε την άφιξη της Ιφιγένειας στη Βραυρώνα, 420-410 π.χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Βραυρώνας. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής 32 Αγόρι που κρατάει στο αριστερό χέρι ένα πουλί και στο δεξί ένα τόπι. Άγαλμα, τέλη 4 ου αι. π.χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Βραυρώνας. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής 33 Μικρή Αθηναία που κοιτάζει με τρυφερό βλέμμα το περιστέρι που φωλιάζει στις πτυχές του ρούχου της. Άγαλμα, αρχές 3 ου αι. π.χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Βραυρώνας. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής 34 Παράσταση προσκυνητών, ενηλίκων και παιδιών, που έρχονται προς την Άρτεμη για να θυσιάσουν μια κατσίκα. Αναθηματικό ανάγλυφο, 350 π.χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Βραυρώνας. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής

35 Περίτεχνος μπρούτζινος καθρέπτης, αφιέρωμα στη θεά Άρτεμη, 500-470 π.χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Βραυρώνας. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής 36 Τμήμα αγάλματος: χέρι που κρατάει πάπια, 4 ος αι. π.χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Βραυρώνας. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ ΤΑΠ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής 37 Πήλινο παιχνίδι: κούκλα καθισμένη σε πάγκο, 4 ος αι. π.χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Βραυρώνας. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ ΤΑΠ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής 38 Πήλινα παιχνίδια: ζάρια, 6 ος -5 ος αι. π.χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Βραυρώνας. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής 39 Η κοίτη του Ηριδανού στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 40 Μαρμάρινη καμάρα πάνω από την κοίτη του Ηριδανού (περιοχή Ιεράς πύλης), Αρχαιολογικός χώρος Κεραμεικού. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Φωτογράφος Β. Βουτσάς 41 Ο αρχαιολογικός χώρος του Κεραμεικού. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία

42 Ο λόφος του Λυκαβηττού. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α., Διεύθυνση Μουσείων 43 Η κτιστή κοίτη του Ηριδανού στην οδό Αδριανού. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 44 Η εγκιβωτισμένη κοίτη του Ηριδανού, στην αποβάθρα του ΗΣΑΠ, στο σταθμό «Μοναστηράκι» του Μετρό της Αθήνας. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών 45 Η μπαζωμένη κοίτη του Ηριδανού που έφεραν στο φως οι ανασκαφές του Μετρό στο Σταθμό του Συντάγματος. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία 46 Ναός του Ολυμπίου Διός (Στύλοι του Ολυμπίου Διός). Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Φωτογράφος Σπήλιος Πίστας 47 Ερείπια σπιτιών στην ευρύτερη περιοχή του Ολυμπιείου. Στο βάθος ο ναός του Δελφινίου Απόλλωνα. Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Φωτογράφος Σπήλιος Πίστας