ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ 7 7.1 Γενικά Η δέσμευση χρηματικών πόρων σε διάφορα πάγια ή και άυλα περιουσιακά στοιχεία για την δημιουργία μιας νέας μονάδας ή την επέκταση - εκσυγχρονισμό μιας υφιστάμενης επιχειρηματικής δραστηριότητας με σκοπό την μελλοντικά αποτελεσματική και αποδοτική λειτουργία της επιχείρησης, ορίζεται ως επένδυση,. δηλαδή το κεφάλαιο που εκμεταλλευόμενο σωστά θα αποφέρει μετά από κάποια χρονική περίοδο ικανοποιητικά οικονομικά αποτελέσματα. Επειδή, οι επενδύσεις δεσμεύουν συνήθως σημαντικά χρηματικά ποσά για μεγάλες χρονικές περιόδους, οι επενδυτικές αποφάσεις επηρεάζουν αποφασιστικά τόσο τη βραχυχρόνια όσο και τη μακροχρόνια ζωή των επιχειρήσεων. Έτσι οι αποφάσεις πραγματοποίησης επενδύσεων προβάλλουν πλέον σαν η πιο σημαντική λειτουργία της επιχειρηματικής δράσης. Η μελλοντική λοιπόν επιτυχία, ακόμη και αυτή η βιωσιμότητα, μιας επιχείρησης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις επενδυτικές αποφάσεις που παίρνει αυτή σήμερα. Τα διαθέσιμα χρηματικά ποσά αξίζει να δεσμευθούν προκειμένου να πραγματοποιηθεί το επενδυτικό σχέδιο που έχει προκριθεί μεταξύ άλλων, μόνον εφόσον έχει γίνει η αξιολόγηση όλων των υποψήφιων επενδυτικών σχεδίων που θα μπορούσαν να αποφέρουν οικονομικά οφέλη. Θα ήταν ως εκ τούτου ιδιαίτερα χρήσιμη για μια επιχείρηση η χρήση ενός αξιόπιστου συστήματος, με το οποίο αξιολογούνται όλες οι υποψήφιες επενδυτικές προτάσεις και επιλέγεται για υλοποίηση η πλέον προσοδοφόρα. Με άλλα λόγια, η ανάπτυξη ή χρησιμοποίηση ενός κατάλληλου λογισμικού 331

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ - Μεθοδολογία Σύνταξης Οικονομοτεχνικών Μελετών έχει σαν στόχο την αξιολόγηση διάφορων επενδυτικών έργων εφαρμόζοντας τα κατάλληλα για κάθε περίπτωση κριτήρια και μεθόδους. Δίνεται έτσι στην επιχείρηση η δυνατότητα υιοθέτησης της πολιτικής, η οποία ανταποκρίνεται καλύτερα στις μελλοντικές ανάγκες και απαιτήσεις της. Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται συνοπτική παράθεση ορισμένων γενικών υποδείξεων ως προς την σωστή υποβολή - συμπλήρωση της επενδυτικής πρότασης και αναλυτική περιγραφή επισήμανση των απαραίτητων τεχνικών - οδηγιών που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την επεξεργασία - ανάπτυξη των βασικότερων σημείων μιας Οικονομοτεχνικής Μελέτης, που είναι σημαντικά τόσο για την βιωσιμότητα όσο και για την δυνατότητα ένταξης του εκάστοτε εξεταζόμενου επενδυτικού σχεδίου σε κάποιο επενδυτικό πρόγραμμα και με αυτόν τον τρόπο να βελτιωθούν ακόμη περισσότερο οι αναμενόμενες επιδόσεις της επένδυσης. Τέλος, θα πρέπει να επισημανθεί ότι πριν την σύνταξη - εκπόνηση οποιασδήποτε μελέτης είτε υπό την μορφή Οικονομοτεχνικής Μελέτης είτε υπό άλλη μορφή επενδυτικής πρότασης, απαιτείται προσεκτική μελέτη των προϋποθέσεων επιλεξιμότητας του φορέα επένδυσης, επιλεξιμότητας των δαπανών και κυρίως των κριτηρίων αξιολόγησης - ένταξης μιας επένδυσης στο εκάστοτε επενδυτικό πρόγραμμα (Ν.3299/04, κοινοτικό επενδυτικό πρόγραμμα κλπ.). Επίσης, δεν θα πρέπει να διαφεύγει την προσοχή του μελετητή τυχόν δυνατότητα υποβολής ένστασης σε περίπτωση μη έγκρισης του επενδυτικού σχεδίου και το εν λόγω πρόγραμμα προβλέπει σχετική διαδικασία. 7.2 Γενικές επισημάνσεις για τη σωστή υποβολή επενδυτικών σχεδίων Όπως αναφέρθηκε παραπάνω η σωστή υποβολή μιας επενδυτικής πρότασης παίζει σημαντικό ρόλο στη διαδικασία της αξιολόγησης και προφανώς επηρεάζει την τελική απόφαση ένταξης ή απόρριψης του σχεδίου επένδυσης στα όποια κίνητρα επενδύσεων που προσφέρονται είτε από την χώρα μας είτε μέσω κοινοτικών προγραμμάτων. Για τον λόγο αυτό είναι απαραίτητο κατά την επεξεργασίας μιας επενδυτικής πρότασης να λαμβάνονται μεταξύ των άλλων και οι παρακάτω γενικές υποδείξεις: 332 1) Καταρχήν θα πρέπει να μελετηθεί σωστά και ουσιαστικά ο οδηγός του επενδυτικού προγράμματος και γενικά να διευκρινισθούν τυχόν απορίες του επιχειρηματία - μελετητή προκειμένου να υπάρχει σαφής και πλήρη εικόνα των απαιτήσεων -υποχρεώσουν που απορ-

Εγχειρίδιο Εκπόνησης Οικονομοτεχνικών Μελετών ρέουν από το εκάστοτε επενδυτικό πρόγραμμα. Καλό είναι ο υπεύθυνος της σύνταξης του επενδυτικού σχεδίου να επικοινωνήσει με τους αρμόδιους φορείς του προγράμματος σε θέματα που χρήζουν άμεση διευκρίνιση και κυρίως να παρακολουθήσει τυχόν ενημερωτικές εκδηλώσεις του επενδυτικού προγράμματος που τα τελευταία χρόνια υλοποιούνται από τους ενδιάμεσους φορείς, αλλά συνήθως γίνονται με μεγάλες καθυστερήσεις ή καλύτερα όταν γίνονται δεν έχει ο φορέας της επένδυσης τον απαιτούμενο χρόνο να προσαρμόσει το επενδυτικό του σχέδιο. 2) Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στις προϋποθέσεις του προγράμματος, δηλαδή εάν και κατά πόσο το εν λόγω επενδυτικό πρόγραμμα αφορά την δραστηριότητα της ενδιαφερόμενης επιχείρησης ή άλλους περιορισμούς π.χ. μέγεθος επιχείρησης (μικρή, μεσαία, μεγάλη), τόπος εγκατάστασης της περιοχής (επιλεξιμότητα περιοχής) κλπ. 3) Επίσης, ανάλογη προσοχή απαιτείται και στην διάρθρωση του κόστους επένδυσης όπου καλό είναι να ακολουθείται το υπόδειγμα της μελέτης (ανάλυση του κόστους σε επιμέρους δαπάνες π.χ. κτιριακά, διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου, εξοπλισμός κλπ.) και κυρίως να λαμβάνονται υπόψη τυχόν μέγιστα περιθώρια ανά επιμέρους δαπάνη (π.χ. κτιριακά 30% του συνολικού επενδυτικού έργου). 4) Σημαντικό ζήτημα αποτελεί η συνεχής και στενή συνεργασία του επιχειρηματικού φορέα καθώς και των στελεχών της επιχείρησης με τον Σύμβουλο Επενδύσεων προκειμένου να υπάρχει πλήρη και σαφή ενημέρωση του συμβούλου για τις επιμέρους λεπτομέρειες του επενδυτικού σχεδίου. 5) Σημαντικό ενδιαφέρον έχει η γνώση της επιλεξιμότητας των δαπανών όπως αυτό περιγράφεται στον οδηγό του επενδυτικού προγράμματος. Με άλλα λόγια, απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή προκειμένου το επενδυτικό σχέδιο να περιλαμβάνει όσο το δυνατόν κονδύλια που είναι επιλέξιμα και γενικά να περιορίζει τις μη επιλέξιμες δαπάνες. Παρά ταύτα, υπάρχουν περιπτώσεις που κρίνεται συμφερότερο να προταθούν τέτοιου είδους δαπανών (μη επιλέξιμες δαπάνες) όταν η προμήθεια αυτών είναι οικονομικότερη σε σχέση με την επιλογή αντίστοιχων επιλέξιμων δαπανών (π.χ. αγορά μεταχειρισμένου αντί καινούργιου μηχανολογικού συγκροτήματος) ή εξασφάλιση αυτών είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική λειτουργία της μονάδας (π.χ. η δημιουργία εκθεσιακού χώρου σε παραγωγικές μονάδες όπως είναι οι επιχειρήσεις κατασκευής και εμπορίας επίπλων, δεν θεωρείτο επι- 333

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ - Μεθοδολογία Σύνταξης Οικονομοτεχνικών Μελετών λέξιμη δαπάνη από τους αναπτυξιακούς νόμους 1262/82, 1892/80, 2601/98, 3299/04). 6) Μεγάλη προσοχή απαιτεί ο προσδιορισμός του χρηματοδοτικού σχήματος της προτεινόμενης επένδυσης και ειδικότερα των κεφαλαίων που αφορούν τα ίδια κεφάλαια της επιχείρησης. Με άλλα λόγια, η ύπαρξη των ιδίων κεφαλαίων αποτελεί το κλειδί της επιτυχίας όσο αφορά την υλοποίηση της επένδυσης και για αυτόν τον λόγο ενέργειες για διασφάλιση «εικονικών» ιδίων κεφαλαίων θα πρέπει να αποφεύγονται, αν και στην χώρα μας πολλά επενδυτικά σχέδια έχουν σημαντικές αδυναμίες στον τομέα αυτό και γενικά υπάρχει κακή παράδοση περί των ιδίων κεφαλαίων. 7) Επίσης, θα πρέπει να γίνεται με σαφήνεια και επαρκή στοιχεία η όσο το δυνατόν αναλυτική παρουσίαση της επενδυτικής πρότασης και κυρίως των θεμάτων που αφορούν στην υφιστάμενη κατάσταση της επιχείρησης και στις επενδυτικές παρεμβάσεις του προτεινόμενου επενδυτικού σχεδίου όπου θα διαφαίνονται οι αναμενόμενες βελτιώσεις της επιχειρηματικής δράσης μετά την υλοποίηση του έργου. 8) Η συμπλήρωση των οικονομικών στοιχείων στους διάφορους πίνακες θα πρέπει να συμφωνούν με τα επισυναπτόμενα δικαιολογητικά καθώς και με τις παραδοχές που αναλύονται στην επενδυτική πρόταση. Καλό είναι να χρησιμοποιούνται αυστηρές παραδοχές ως προς τα αναμενόμενα έσοδα (συντηρητική εκδοχή - αποφυγή υπερεκτιμήσεων των δυνατοτήτων της επιχείρησης) και χαλαρές υπερτιμημένες παραδοχές ως προς τα έξοδα λειτουργίας της μονάδας μετά την ολοκλήρωση της επένδυσης. 9) Η περιγραφή των δαπανών της επένδυσης να τεκμηριώνεται από τις επισυναπτόμενες προσφορές δικαιολογητικά στοιχεία (τεχνική έκθεση, προϋπολογισμοί όταν αφορούν κτιριακά τεχνικά έργα ή προσπεκτ των μηχανημάτων όταν αφορούν μηχανολογικό και λοιπό εξοπλισμό). Με άλλα λόγια, να καταβάλλεται προσπάθεια πληρότητας του επενδυτικού σχεδίου, η οποία φαίνεται και από τον τρόπο της περιγραφής των δαπανών στις εκάστοτε προσφορές. 10) Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στην επιλογή των επιμέρους δαπανών που συνθέτουν το συνολικό κόστος της επένδυσης τόσο από πλευράς αναγκαιότητας της προτεινόμενης δαπάνης όσο και από πλευράς εφικτότητας του επενδυτικού έργου. Συνηθίζεται στην χώρα μας να δίδεται ελάχιστη σημασία στον σχεδιασμό της επένδυσης ή καλύτερα να υπάρχει σημαντική προχειρότητα του είδους των επενδυτι- 334

Εγχειρίδιο Εκπόνησης Οικονομοτεχνικών Μελετών κών παρεμβάσεων με αποτέλεσμα να διαπιστώνονται σοβαρές αποκλίσεις κατά την υλοποίηση του επενδυτικού έργου (τροποποιήσεις φυσικού και οικονομικού αντικειμένου της επένδυσης, παράταση του χρόνου υλοποίησης, τροποποιήσεις που αφορούν την νομική σύνθεση του φορέα κλπ.). Δηλαδή, γίνεται ανορθόδοξος καταμερισμός του χρόνου που πρέπει να διατίθεται στην προώθηση μιας επένδυσης. Συγκεκριμένα διατίθεται ελάχιστος χρόνος στον σχεδιασμό του επενδυτικού έργου, ενώ καταναλώνεται πολύ περισσότερος χρόνος κατά την υλοποίηση της επένδυσης. 11) Προς την ίδια κατεύθυνση θα πρέπει να δίδεται ανάλογη προσοχή και σχεδιασμό του χρονοδιαγράμματος της υλοποίησης της επένδυσης. Δηλαδή, να αποφεύγεται η υπεραισιόδοξη παραδοχή για περιορισμένο χρόνο ολοκλήρωσης του έργου ή καλύτερα να προσδιορίζεται ο συνολικός χρόνος με βάση τα πραγματικά δεδομένα του φορέα της επένδυσης καθώς και τις ιδιαιτερότητες του επενδυτικού έργου. Έτσι με αυτόν τον τρόπο αποφεύγονται άσκοπες τροποποιήσεις κατά την πορεία της υλοποίησης της επένδυσης και γενικά να μην επιβαρύνουμε την βιωσιμότητα της προτεινόμενης επένδυσης με άστοχες ενέργειες ή παραλείψεις. 12) Θα πρέπει επίσης να δίδεται μεγάλη προσοχή στην διερεύνηση και επιλογή των προμηθευτών κατασκευαστών που θα χρησιμοποιηθούν για την υλοποίηση του έργου. Αυτή η διαδικασία καλό είναι να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή και με ανάλογο χρόνο κατά τον σχεδιασμό της επένδυσης και να απομένει μόνο ο επανέλεγχος για τυχόν μικρο αλλαγές/βελτιώσεις ορισμένων δαπανών κατά την υλοποίηση του έργου. 13) Καλό είναι η έντυπη υποβολή της επενδυτικής πρότασης να έχει και ανάλογη εικόνα - προφίλ που να προδιαθέτει τον φορέα αξιολόγησης θετικά. Με άλλα λόγια, χρειάζεται επιμέλεια της σωστής παρουσίασης του φακέλου της επένδυσης (κλασέρ, αριθμός αντιγράφων, σειρά των δικαιολογητικών κλπ.) όπως είναι οι προδιαγραφές του επενδυτικού προγράμματος. 14) Τέλος, όταν το επενδυτικό σχέδιο υποβάλλεται και ηλεκτρονικά τότε χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή προκειμένου να αποφύγουμε λάθη τα οποία είναι δύσκολο εκ των υστέρων να διορθώσουμε. Δηλαδή, απαιτείται καλή μελέτη του τυχόν οδηγού συμπλήρωσης της πρότασης ηλεκτρονικά και αυστηρός έλεγχος όταν αποφασίσουμε να οριστικοποιήσουμε την αποστολή της πρότασης. 335

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ - Μεθοδολογία Σύνταξης Οικονομοτεχνικών Μελετών 7.3. Στοιχεία του φορέα επένδυσης 7.3.1 Αντικειμενικός σκοπός 336 Ο αντικειμενικός σκοπός του τμήματος αυτού της μελέτης είναι: Να εκθέσει την εμπειρία, την οικονομική επιφάνεια, τις οικονομικές δυνατότητες, της διασυνδέσεις και τον ρόλο του επιχειρηματία σε συνάρτηση με το προγραμματιζόμενο σχέδιο επένδυσης. Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η ταυτότητα και ειδικότερα η καταλληλότητα του φορέα επένδυσης έχει μεγάλη σημασία τόσο για την πορεία της υλοποίησης της επένδυσης όσο κυρίως για την βιωσιμότητα του επενδυτικού έργου- της επιχείρησης. Να εκθέσει το ιστορικό της επενδυτικής ιδέας, παρουσιάζοντας όλες τις σημαντικές ενέργειες που προηγήθηκαν από τον δυνητικό επιχειρηματία για την οριστική επιλογή της πλέον ευκαιριακής επενδυτικής ιδέας. Να αναφέρει το είδος και το κόστος των διαφόρων μελετών (αναγνωριστική μελέτη, Προμελέτη σκοπιμότητας, μελέτες υποστήριξης κ.λ.π.) που προηγήθηκαν για την σύνταξη της Οικονομικοτεχνικής Μελέτης. 7.3.2 Περιεχόμενο θεμάτων Το περιεχόμενο των θεμάτων που πρέπει να εξετασθεί στο τμήμα αυτό της μελέτης αναφέρεται αναλυτικά στο υπόδειγμα εκπόνησης Οικονομοτεχνικής Μελέτης. Θα πρέπει όμως να επισημάνουμε ότι η περιγραφή παρουσίαση και ιδιαίτερα η τεκμηρίωση των επιμέρους θεμάτων έχει βαρύνουσα σημασία και για αυτόν τον λόγο απαιτούνται σχετικά τεκμήρια-στοιχεία που επιβεβαιώνουν τα αναφερόμενα στην μελέτη. Καλό είναι να ακολουθείται το προβλεπόμενο υπόδειγμα σχετικά με την σειρά των επιμέρους κεφαλαίων και να αποφεύγονται οι τυχόν επικαλύψεις πληροφοριών κατά την περιγραφή του επενδυτικού σχεδίου. Συνοπτικά τα θέματα που εξετάζονται στο κεφάλαιο «στοιχεία του φορέα επένδυσης» σε συνδυασμό με τους παραπάνω σκοπούς είναι τα εξής: 1. Ταυτότητα του φορέα. Στην περίπτωση που η επένδυση υλοποιείται από υφιστάμενη μονάδα αναφέρουμε πλήρη στοιχεία του φορέα της επένδυσης (επωνυμία, τυχόν διακριτικός τίτλος, έτος ίδρυσης, η διάρκεια και ο σκοπός της εταιρείας

Εγχειρίδιο Εκπόνησης Οικονομοτεχνικών Μελετών όπως προβλέπονται στο καταστατικό, τυχόν τροποποιήσεις του καταστατικού, σύντομο ιστορικό της εξέλιξης της εταιρείας - επιχείρησης, διεύθυνση). Αντίθετα, εάν πρόκειται για νέα μονάδα γίνεται αναφορά στην επωνυμία της υπό σύσταση εταιρείας καθώς και στη νομική μορφή αυτής. Καλό είναι από την περιγραφή της ταυτότητας του φορέα να δίνεται έμφαση σε εκείνα τα στοιχεία που αναδεικνύουν την καταλληλότητα του επενδυτικού φορέα σε σχέση με το προγραμματιζόμενο επενδυτικό έργο και τεκμηριώνουν επαρκώς τα κριτήρια βαθμολογίας της επένδυσης που έχουν σχέση με τον φορέα της επένδυσης. Εξυπακούεται ότι όλα τα έγγραφα-αποδεικτικά στοιχεία περιλαμβάνονται στο φάκελο των δικαιολογητικών της μελέτης. 2. Στοιχεία υφισταμένων επιχειρήσεων που δεν είναι νεοϊδρυόμενες. Στην περίπτωση που η επένδυση υλοποιείται από υφιστάμενη μονάδα παρατίθενται τα προβλεπόμενα στοιχεία που αφορούν το προφίλ της επιχείρησης (εγκαταστάσεις που διαθέτει, δραστηριότητες που αναπτύσσει, συμμετοχή σε άλλες επιχειρήσεις κ.λπ.) με σαφή αναφορά στο χρόνο έναρξης της παραγωγικής της λειτουργίας και στην τεκμηρίωση του χρόνου προηγούμενης δραστηριότητα στο αντικείμενο της επένδυσης. Στις περιπτώσεις αυτές συμπληρώνονται επίσης και οι πίνακες «Στοιχεία Δραστηριότητας Λειτουργουσών Επιχειρήσεων». Η διάρκεια δραστηριότητας και κυρίως τα οικονομικά επιτεύγματα (εξέλιξη πωλήσεων, κερδών κλπ.) της υφιστάμενης επιχείρησης επηρεάζουν σημαντικά την αξιολόγηση του επενδυτικού έργου (ομάδα κριτηρίων αξιολόγησης επενδυτικού φορέα). Επιπλέον, στην παρούσα περιγραφή θα πρέπει να τονίσουμε τυχόν δραστηριότητες του φορέα -μετόχων που έχουν σχέση με το προτεινόμενο επενδυτικό σχέδιο. Επίσης, εφόσον η επιχείρηση έχει κλείσει τρεις τουλάχιστον διαχειριστικές χρήσεις με παραγωγική λειτουργία παρατίθενται αναλυτικά στοιχεία σχετικά: α) με την υφιστάμενη στελέχωσή της σε ανθρώπινο δυναμικό (ειδικευμένο προσωπικό, επιστημονικό προσωπικό, βιογραφικά ανωτάτων στελεχών και μελών Δ.Σ (προσωπικά στοιχεία, εκπαίδευση, προϋπηρεσία, ξένες γλώσσες, γνώση Η/Υ, σεμινάρια επιμόρφωσης-κατάρτισης κλπ.), οργανόγραμμα για περιπτώσεις επιχειρήσεων σημαντικού μεγέθους κ.λπ.) καθώς και 337

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ - Μεθοδολογία Σύνταξης Οικονομοτεχνικών Μελετών 338 β) με το υφιστάμενο επίπεδο εφαρμογής σύγχρονων μεθόδων και εργαλείων οργάνωσης (μηχανοργάνωση των λειτουργιών με χρήση Η/Υ, τυποποίηση και διασφάλιση διαδικασιών και ποιότητας με ISO κ.λπ.). 3. Στοιχεία μετόχων εταίρων. Παρατίθεται πίνακας με τους μετόχους εταίρους της επιχείρησης (υφιστάμενης ή υπό σύσταση), και τα ποσοστό συμμετοχής. Για τις περιπτώσεις που ο φορέας του επενδυτικού σχεδίου είναι υφιστάμενη επιχείρηση αναφέρονται τα επίσημα στοιχεία (που συμπεριλαμβάνονται στα υποβληθέντα δικαιολογητικά) βάσει των οποίων τεκμηριώνεται η ως άνω μετοχική εταιρική σύνθεση. Στις υπό σύσταση επιχειρήσεις, μέτοχοι εταίροι της επιχείρησης είναι οι δηλούμενοι και υπογράφοντες το σχετικό ερωτηματολόγιο. Ανάλογα με την νομική μορφή του φορέα της επένδυσης παρατίθενται συνοπτικά βιογραφικά στοιχεία για τον κάθε εταίρο που αναδεικνύουν τις γνώσεις, την εμπειρία, την επιχειρηματικότητα, τις τυχόν διοικητικές-διαχειριστικές δεξιότητες/ικανότητες των βασικών μελών αυτής. Επιπλέον, δεν θα πρέπει να διαφεύγει από την προσοχή του μελετητή η υπογράμμιση εκείνων των στοιχείων που έχουν σχέση με την βαθμολόγηση-αξιολόγηση του φορέα της επένδυσης. Ειδικότερα, για τους κυριότερους μετόχους, οι οποίοι βαθμολογούνται στο σχετικό Κριτήριο, σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση αρ. 17299/19-04-2011 (Καθορισμός στοιχείων Αξιολόγησης, Δεικτών βαθμολογίας και στάθμισης, και ελαχίστου ορίου βαθμολογίας των επενδυτικών σχεδίων του Ν.3908/11), παρατίθενται αναλυτικότερα στοιχεία: α) Για μετόχους - εταίρους επιχειρήσεις παρατίθενται: i) τα οικονομικά τους στοιχεία για τις τέσσερις τελευταίες κλεισμένες διαχειριστικές χρήσεις σύμφωνα και με τα επίσημα συνοδευτικά δικαιολογητικά (ισολογισμοί, φορολογικές δηλώσεις κ.λπ.) ii) Το Υπόδειγμα Δήλωσης για ΜΜΕ επιχειρήσεις. Το Υπόδειγμα αυτό συμπληρώνεται για κάθε μέτοχο - εταίρο επιχείρηση ανεξαρτήτως του μεγέθους της (μικρή, μεσαία ή μεγάλη) iii) Υπαγωγές της επιχείρησης σε Αναπτυξιακούς Νόμους (αριθμός απόφασης υπαγωγής και ολοκλήρωσης, περιγραφή επένδυσης κ.λπ.) iv) Σε περίπτωση που εταιρεία μέτοχος - εταίρος ανήκει σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50% σε μητρική εταιρεία ή όμιλο ή στη διαδοχή συμ-

Εγχειρίδιο Εκπόνησης Οικονομοτεχνικών Μελετών μετοχών παρεμβάλλεται φυσικό πρόσωπο που ελέγχει κατά πλειοψηφία άλλη μητρική εταιρεία ή όμιλο παρατίθενται τα στοιχεία (i) έως (iii) για την μητρική εταιρεία ή όμιλο καθώς και επίσημα στοιχεία που να τεκμηριώνουν την διαδοχή συμμετοχών. Επίσης για τις επιχειρήσεις μετόχους - εταίρους αναλύεται και τεκμηριώνεται η δυνατότητα διάθεσης των απαιτούμενων ιδίων κεφαλαίων στο προτεινόμενο επενδυτικό σχέδιο και το αναγκαίο κεφάλαιο κίνησης σε συσχετισμό με τα επίσημα οικονομικά τους στοιχεία (ή την οικονομική επιφάνεια των μετόχων εταίρων τους εφόσον υπάρχει απόφαση για εισφορά νέων κεφαλαίων). β) Για τους μετόχους - εταίρους φυσικά πρόσωπα που δεν συμμετέχουν σε άλλες επιχειρήσεις, παρατίθεται βιογραφικό σημείωμα με έμφαση στην συνάφεια της προηγούμενης επαγγελματικής δραστηριότητας αυτού με το αντικείμενο της προτεινόμενης επένδυσης. Για τους μετόχους - εταίρους φυσικά πρόσωπα τα οποία δηλώνουν επιχειρηματική δραστηριότητα σε άλλες εταιρείες παρατίθενται τα στοιχεία μίας εταιρείας στην οποία συμμετέχουν ουσιαστικά (κατ αντιστοιχία με τα αναφερόμενα στην περίπτωση α) προκειμένου να κριθούν βάσει αυτής καθώς και επίσημα στοιχεία τεκμηρίωσης της συμμετοχής τους στις αντίστοιχες εταιρείες. Επίσης για τους μετόχους εταίρους φυσικά πρόσωπα, παρατίθενται τα στοιχεία της οικονομικής τους επιφάνειας και η τεκμηρίωση της δυνατότητας κάλυψης των απαιτούμενων ιδίων κεφαλαίων στο προτεινόμενο επενδυτικό σχέδιο και το αναγκαίο κεφάλαιο κίνησης σε συσχετισμό με τα υποβληθέντα επίσημα σχετικά συνοδευτικά δικαιολογητικά. 4. Μέγεθος της επιχείρησης. Συμπληρώνεται το Υπόδειγμα Δήλωσης για μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) προκειμένου να ορισθεί το μέγεθος του φορέα της επένδυσης σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) 70/2001 της ΕΕ. Το υπόδειγμα αυτό συμπληρώνεται ανεξαρτήτως του μεγέθους της επιχείρησης μεγάλη, μεσαία ή μικρή. Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι το μέγεθος της επιχείρησης επηρεάζει το τελικό ποσοστό επιχορήγησης δημοσίου (τα λεγόμενα δωρεάν κεφάλαια) και επομένως θα πρέπει να εξετασθεί ιδιαίτερα το άριστο μέγεθος της επιχείρησης τόσο από πλευράς των παρεχόμενων ενισχύσεων που επηρεάζουν το τελικό ποσοστό επιχορήγησης του δημοσίου (δωρεάν κεφάλαια) όσο και από πλευράς ανταγωνιστικότητας παραγωγικότητας και του βαθμού αξιοποίησης των πόρων της επιχείρησης. 339

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ - Μεθοδολογία Σύνταξης Οικονομοτεχνικών Μελετών Τέλος, το μέγεθος της επιχείρησης επηρεάζεται τόσο από τον αριθμό εργαζομένων ή καλύτερα τις Ετήσιες Μονάδες Εργασίας (ΕΜΕ) όσο και από τον κύκλο εργασιών- ύψος του ενεργητικού. Σχετικά με τον υπολογισμό των ΕΜΕ χρησιμοποιείται ο ακόλουθος τύπος: ΕΜΕ = αριθμός εργαζομένων * (ώρες απασχόλησης /8) * (ημέρες απασχόλησης/ 25) * (μήνες απασχόλησης /12). Ο αριθμός των απασχολουμένων σε κάθε επιχείρηση υπολογίζεται και ελέγχεται με βάση τις θεωρημένες καταστάσεις της Επιθεώρησης Εργασίας (κατάσταση προσωπικού και ωρών εργασίας). Η διατήρηση των θέσεων εργασίας των δικαιούχων ενίσχυσης ελέγχεται υποχρεωτικά για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα μετά την ολοκλήρωση της επένδυσης και γι αυτόν τον λόγο καλό είναι ο φορέας της επένδυσης να εκτιμήσει σωστά τις ανάγκες του σε ανθρώπινο δυναμικό και να μην παρασύρεται από τυχόν πριμοδότηση της βαθμολογίας του επενδυτικού του σχεδίου λόγω αύξησης των θέσεων εργασίας. 7.3.3 Οδηγίες - Διευκρινίσεις Για την καλύτερη επεξεργασία των πιο πάνω θεμάτων πρέπει μεταξύ των άλλων να ληφθούν υπόψη οι εξής τουλάχιστον οδηγίες ή διευκρινίσεις: 340 Συγκέντρωση και καταγραφή όλων των μελετών που επιβαρύνουν το σχέδιο επένδυσης και διαχωρισμός του κόστους σε ευρώ και συναλλαγματικό κόστος. Το κόστος των σχετικών δαπανών κυμαίνεται ενδεικτικά ως εξής: α) έρευνες ευκαιριών επένδυσης 0,2-1% του συνολικού κόστους της επένδυσης β) προμελέτες 0,25-1,5% γ) μελέτες σκοπιμότητας 1,6-3% Ένας ικανοποιητικός τρόπος προσδιορισμού και περιγραφής των βασικών στοιχείων του φορέα της επένδυσης με έμφαση στην ανάδειξη της επιχειρηματικής ικανότητάς του, σε περίπτωση που υφίσταται επιχείρηση πριν την προγραμματιζόμενη νέα επένδυση, είναι η παρακάτω αναλυτική εξέταση όλων των στοιχείων δραστηριότητας της λειτουργούσας επιχείρησης: Νομική μορφή Κατά τον αστικό κώδικα οι ομόρρυθμες και ετερόρρυθμες εταιρείες μπο-

Εγχειρίδιο Εκπόνησης Οικονομοτεχνικών Μελετών ρούν να συσταθούν είτε με ιδιωτικό είτε με δημόσιο έγγραφο, οι δε ΕΠΕ και Α.Ε. μπορούν να συσταθούν μόνο με δημόσιο έγγραφο. Το έγγραφο αυτό που καλείται καταστατικό (ή εταιρικό) είναι το συστατικό έγγραφο της Εταιρείας. Η προσεκτική μελέτη του καταστατικού από τον μελετητή ή αξιολογητή μιας επένδυσης μπορεί να οδηγήσει σε χρήσιμα συμπεράσματα για την προοπτική και τις δυνατότητες της κυρίως στην περιφέρεια όπου η πληροφόρηση είναι περισσότερο αξιόπιστη και οι Φορείς επιχειρηματικής δραστηριότητος γνωστοί. Πέρα από την νομική μορφή του Φορέα πρέπει να αναφέρονται μεταξύ άλλων τα κάτωθι στοιχεία : Το ομόρρυθμο μέλος που αντιπροσωπεύει την Εταιρεία Ο διευθυντής και διαχειριστής της Εταιρείας Το Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρείας (σε περίπτωση Α.Ε.). Τέλος, αν η εταιρεία είναι υπό σύσταση, υποβάλλεται δήλωση του Ν.1599/86, όπου πρέπει να φαίνεται η νομική μορφή, η έδρα, το αρχικό κεφάλαιο και η σύνθεση του κεφαλαίου της Εταιρείας. Έδρα και καταστατικός σκοπός της Εταιρείας Ως έδρα της εταιρείας ορίζεται δήμος - κοινότητα της Ελληνικής Επικράτειας. Δύναται η έδρα της εταιρείας να είναι και έδρα των παραγωγικών εγκαταστάσεών της. Ο καταστατικός σκοπός της Εταιρείας μπορεί να είναι ευρύς, δεν μπορεί όμως να είναι αόριστος. Δεν μπορεί π.χ. να ορίζεται ότι ο σκοπός της Εταιρείας είναι η παραγωγή τροφίμων. Πρέπει να καθορίζεται το συγκεκριμένο αντικείμενο παραγωγής. Όταν ο επενδυτής είναι ήδη λειτουργούσα επιχείρηση, τότε ο καταστατικός σκοπός (κατά κανόνα) σχετίζεται με το αντικείμενο παραγωγής της υπάρχουσας επιχείρησης. Ύψος εταιρικού / μετοχικού κεφαλαίου Το κεφάλαιο διαφέρει από την εταιρική περιουσία, είναι πάγιο και το ύψος του καθορίζεται εκ των προτέρων. Κατανέμεται σε ίσα μερίδια τις μετοχές που είναι ονομαστικές ή ανώνυμες. Στην μελέτη μιας επένδυσης ενδιαφέρον παρουσιάζουν: Οι μετοχές που έχουν δικαίωμα ψήφου, το ύψος, η σύνθεση και προέλευση του εταιρικού κεφαλαίου. Αν πρόκειται για ήδη λειτουργούσα επιχείρηση αναφέρονται οι σχετικές μεταβολές (αύξηση ή μείωση) του εταιρικού κεφαλαίου καθώς και οι λόγοι που τις υπέβαλλαν(π.χ. αύξηση από κεφαλαιοποίηση αποθεματικών, αύξηση από αναπροσαρμογή της αξίας των παγίων στοιχείων). 341

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ - Μεθοδολογία Σύνταξης Οικονομοτεχνικών Μελετών 342 Έτος ίδρυσης και διάρκεια Εταιρείας Ο χρόνος ίδρυσης και η διάρκεια είναι στοιχεία ιδιαίτερης σημασίας, για μια επένδυση. Εξετάζεται κατά πόσο η διάρκεια ζωής του νομικού προσώπου είναι αρκετή για να ικανοποιηθούν κυρίως οι μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις της Επιχείρησης, Αν η διάρκεια ζωής της επιχείρησης είναι μικρότερη από την διάρκεια του δανείου πρέπει να γίνει τροποποίηση του καταστατικού με σκοπό την παράταση της διάρκειας της Εταιρείας (τουλάχιστον μέχρι το χρόνο λήξης του δανείου). Ο χρόνος ίδρυσης της εταιρείας (για υπάρχουσα επιχείρηση) αποτελεί δείγμα της ιστορίας και αξιοπιστίας της Εταιρείας με αποτέλεσμα να ισχυροποιεί ή να αποδυναμώνει τα πλεονεκτήματα της επένδυσης. Ονομαστική κατάσταση κυριότερων μετόχων/εταίρων, αριθμός μετοχών & ποσοστό συμμετοχής: Μέτοχοι ή Εταίροι Αριθμός μετοχών Κεφάλαιο Ποσοστό (Ονοματεπώνυμο) ή μεριδίων (.) συμμετοχής Λοιποί μέτοχοι ή εταίροι Σύνολο.. Σύνθεση Διοικητικού Συμβουλίου: Ονοματεπώνυμο Ηλικία Επάγγελμα Ιδιότητα μέλους Διευθυντές ή Διαχειριστές - Τμήμα, που προΐστανται:

Εγχειρίδιο Εκπόνησης Οικονομοτεχνικών Μελετών Σύντομο ιστορικό της επιχείρησης (έτος ίδρυσης, όνομα ιδρυτού, τυχόν μεταβολές, αντικείμενο εργασιών κ.λπ.)...... Αντικείμενο - Συμμετοχές Εφόσον πρόκειται για ήδη λειτουργούσα μονάδα αναφέρονται τα παραγόμενα προϊόντα ή εφ όσο η επένδυση στοχεύει στην καθετοποίηση της παραγωγής, τα επόμενα στάδια ετοίμων ή ημιετοίμων προϊόντων ή υλικών που θα εξασφαλίσει η επένδυση. Αν η επιχείρηση είναι νέα τότε το αντικείμενο είναι ταυτόσημο μ αυτό που αναφέρει το καταστατικό. Αν η εταιρεία συμμετέχει σαν νομικό πρόσωπο σε άλλες Εταιρείες, πρέπει να δοθεί αναλυτικό περίγραμμα των σχέσεων αυτών (εύρος και μορφή συνεργασίας). Εταίροι - Διοίκηση - Τραπεζικές σχέσεις Αναφέρονται τα ονόματα των σημαντικότερων μετόχων και γίνεται περιγραφή όσον αφορά την ικανότητα και εμπειρία τους στον κλάδο. Εξ ίσου σημαντικό είναι για την επένδυση η αναφορά των κάτωθι κυρίως στοιχείων: Ήθος Φερεγγυότητα Αξιοπιστία Οικονομική επιφάνεια Τραπεζικές σχέσεις Διαδοχικό σχήμα. Μεγάλη σημασία πρέπει να δίνεται ποίος θα ασκήσει την διοίκηση και ποια είναι η σχέση του με το αντικείμενο της επένδυσης. Πρέπει να γίνει αναφορά στις δραστηριότητες που είχε στο παρελθόν και πόσο επιτυχημένος θεωρείται στον κλάδο. Μέσος όρος ατόμων που απασχολήθηκαν την τελευταία 3ετία: 200 200 200 Διοικητικό προσωπικό.. Τεχνικό προσωπικό.. Ειδικευμένοι εργάτες.... 343

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ - Μεθοδολογία Σύνταξης Οικονομοτεχνικών Μελετών Λοιπό προσωπικό.... ΣΥΝΟΛΟ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 1. Τόπος εγκατάστασης εργοστασίου/(ων) και αποθηκών 2. Εργοστάσιο ιδιόκτητο μισθωμένο (μίσθωμα που καταβάλλεται./έτος.) 3. Καλυμμένη με κτήρια επιφάνεια (μ2) και όγκος κτηρίων (μ3).. 4. Έκταση γηπέδων.... 5. Έτος ανέγερσης κυριότερων κτηρίων.. 6. Εγκατεστημένη ισχύς (KW)... 7. Κυριότερα μηχανήματα : Οίκος Κατασκευαστής, Χώρα προέλευσης, δυναμικότητα. Εμπράγματα βάρη «Υπέρ ου το βάρος» Σειρά Ποσό... Ετήσια παραγωγική ικανότητα κυριότερων τμημάτων, με βάση 8ωρη ημερήσια απασχόληση, την τελευταία 4ετία: 200.. 200.. 200 200. Βάρδιες:.. Συνηθισμένος αριθμός φυλάκων (οκταώρων) την τελευταία 3ετία και βαθμός απασχόλησης: Βαθμός απασχόλησης: 200.. 200.. 200 200.... Σύντομο τεχνικό υπόμνημα της παραγωγικής διαδικασίας (ροή, διάρκεια, γενική κατάσταση εξοπλισμού, τεχνολογικό επίπεδο, τυχόν προβλήματα παραγωγικών εγκαταστάσεων, τεχνικές συνεργασίες με οίκους του εξωτερικού, βαθμός όχλησης κ.λπ.). μετα- Στοιχεία δραστηριότητος λειτουργουσών επιχειρήσεων του ποιητικού τομέα 344

Εγχειρίδιο Εκπόνησης Οικονομοτεχνικών Μελετών Οι επιχειρήσεις του δευτερογενούς τομέα που τηρούν βιβλία Γ κατηγορίας του Κ. Φ. Σ. πρέπει να συμπληρώσουν όλα τα στοιχεία που αναφέρονται στους πίνακες: Στοιχεία Λειτουργουσών μονάδων. Οι επιχειρήσεις που τηρούν βιβλία Β κατηγορίας του Κ. Φ. Σ. συμπληρώνουν τους πίνακες εκείνους για τους οποίους υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία. Επισημαίνεται όμως ότι θα πρέπει να δοθεί πλήρης εικόνα της οικονομικής τους κατάστασης (συμπλήρωση των πινάκων ισολογισμού με εξωλογιστικά στοιχεία). Όπου υπάρχουν ιδιαιτερότητες, π.χ. σε ορισμένες δραστηριότητες του πρωτογενούς τομέα, θα πρέπει να γίνονται οι αναγκαίες προσαρμογές των παρατιθέμενων στοιχείων κατά την κρίση του επενδυτή. 7.4 Πρόγραμμα επενδύσεων 7.4.1Αντικειμενικός σκοπός Ο αντικειμενικός σκοπός του τμήματος αυτού της μελέτης είναι: Να παρουσιάσει με σαφήνεια το φυσικό περιεχόμενο του επενδυτικού σχεδίου, το είδος των προϊόντων που θα παραχθούν ή των υπηρεσιών που θα προσφέρονται, τις απαιτούμενες εισροές (πρώτες, βοηθητικές και λοιπές ύλες), τα τεχνικά στοιχεία του επενδυτικού προγράμματος (δυναμικότητα παραγωγής, κλιμάκωση παραγωγής, αξιολόγηση προτεινόμενης τεχνολογίας, ενεργειακές και λοιπές επιπτώσεις του επενδυτικού σχεδίου) και κυρίως τις προοπτικές του προτεινόμενου επενδυτικού έργου. Να περιγράψει με ακρίβεια την σκοπιμότητα της προτεινόμενης επένδυσης όπου να τεκμηριώνεται η αναγκαιότητα της υλοποίησης του επενδυτικού αυτού έργου. Με άλλα λόγια, ο σκοπός της επένδυσης να συσχετίζεται άμεσα με το επιζητούμενο «κενό» της αγοράς που πρέπει να καλύπτει η εκάστοτε επένδυση. Να προσδιορίσει το κόστος των επιμέρους δαπανών της επένδυσης, το συνολικό κόστος του επενδυτικού έργου και κυρίως να διερευνήσει τη συνολική δυνατότητα/ εφικτότητα χρηματοδότησης της εξεταζόμενης επένδυσης αναζητώντας τις καλύτερες δυνατές - εφικτές χρηματοδοτικές πηγές του επενδυτικού έργου. 7.4.2 Περιεχόμενο θεμάτων Το περιεχόμενο των θεμάτων που πρέπει να εξετασθεί στο τμήμα αυτό της μελέτης αναφέρεται αναλυτικά στο υπόδειγμα εκπόνησης Οικονομοτεχνικής Μελέτης. 345