ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ 2014-2015 Επιμέλεια : Παναγιώτης Γ. Αθανασόπουλος

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ... 1 ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΥ... 1 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΥ... 2 Η ΜΕΤΟΧΗ... 3 ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ... 7 ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ... 11 ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ... 11 ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ... 13 ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ... 14 ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ... 15 ΑΝΑΛΥΣΗ ΥΠΟΘΕΤΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ... 18 ΙΔΙΟΜΟΡΦΗ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΟΣ... 19 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΙΔΙΟΜΟΡΦΗΣ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΑΠΟΛΥΤΟΥ ΣΕ ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ... 19 ΤΟ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ... 20 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΠΑΘΗΤΙΚΗ... 20 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ... 20 Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ... 21 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ... 21 Ο Β ΟΡΟΣ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ... 23 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ Β ΟΡΟΥ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ... 23 Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ... 24 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ... 24 Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ... 25 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ... 25 ΤΟ ΣΟΥΠΙΝΟ... 27 ΤΟ ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ... 28 ΤΟ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ... 29 Η ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΡΑΣΤΙΚΗ ΣΥΖΥΓΙΑ (ΠΠΣ)... 30 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΠΣ ΣΕ debeo+τελικό απαρέμφατο... 30 Η ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ... 31 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΓΕΡΟΥΝΔΙΟΥ ΣΕ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ (ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ)... 31 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟΥ ΣΕ ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ (ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ)... 32 Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ... 33 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ ΣΤΑ ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ... 33 Ο ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ... 37 ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΝΟΝΑ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ... 38 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ (ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΜΙΑΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΠΟΥ ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ)... 39 ΟΙ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ... 40 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ... 40 ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ... 41 ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ... 43 ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ... 44 ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ... 45 ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ... 46 ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ... 46 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ... 47 ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ... 48 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ QUOMINUS KAI QUIN... 48 ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ... 49 ΟΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ... 50

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΥΠΟΘΕΤΙΚΩΝ ΛΟΓΩΝ ΣΤΑ ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ... 50 ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ... 53 ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ... 55 ΟΙ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ cum... 56 ΑΝΑΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΜΕ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΑΛΛΟ ΕΙΔΟΣ... 57 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΘΕΣΗΣ ΣΕ ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ... 57 ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ... 58 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΥΘΕΟΣ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΠΛΑΓΙΟ... 59 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΛΑΓΙΟΥ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΕΥΘΥ... 63 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΥΘΕΙΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ... 65 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΛΑΓΙΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ... 67 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΒΟΥΛΗΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΕ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ... 69 ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΙ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ : ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΤΟΝ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ - ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ - ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΤΑ ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ... 71 ΑΛΛΗΛΟΠΑΘΕΙΑ... 73 ΑΥΤΟΠΑΘΕΙΑ... 73 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΩΝ... 74 1. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΥ... 74 2. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ... 77 3. ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ... 80 4. ΑΝΑΛΥΣΗ ΙΔΙΟΜΟΡΦΗΣ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΑΠΟΛΥΤΟΥ ΣΕ ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ... 82 5. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΠΑΘΗΤΙΚΗ... 83 6. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ... 88 7. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ... 89 8. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ Β ΟΡΟΥ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ... 90 9. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ... 91 10. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ... 91 11. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΠΣ ΣΕ debeo+τελικό απαρέμφατο... 92 12. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ debeo+τελικό απαρέμφατο ΣΕ ΠΠΣ... 92 13α. ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ (ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΓΕΡΟΥΝΔΙΟΥ ΣΕ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ)... 93 13β. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟΥ ΣΕ ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ (ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ)... 93 14. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ... 94 15. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ (ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΜΙΑΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΠΟΥ ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ)... 96 16. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΥΠΟΘΕΤΙΚΩΝ ΛΟΓΩΝ ΣΤΑ ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ... 99 17. ΑΝΑΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΜΕ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΑΛΛΟ ΕΙΔΟΣ... 100 18. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΘΕΣΗΣ... 104 ΣΕ ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ... 104 19. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΥΘΕΟΣ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΠΛΑΓΙΟ... 104 20. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΛΑΓΙΟΥ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΕΥΘΥ... 117 21. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΥΘΕΙΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ... 118 22. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΛΑΓΙΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ... 119 23. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΒΟΥΛΗΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΕ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ... 120 24.ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΙ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ : ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΤΟΝ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ - ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΤΑ ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ... 121

ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΕΙΔΙΚΟΥ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΥσελ. 1 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΥ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ Στην ΤΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΙΑ : το υποκείμενο του τελικού απαρεμφάτου τίθεται σε πτώση ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ (όπως στα αρχαία ελληνικά). Vim hostium cavere debetis (=οφείλετε να φυλάγεστε από την ορμή των εχθρών) (Υ/Ρ=Υ/ΑΠ=vos) Στην ΕΤΕΡΟΠΡΟΣΩΠΙΑ : το υποκείμενο του τελικού απαρεμφάτου τίθεται σε πτώση ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ (όπως στα αρχαία ελληνικά). Legatos frumentum importare iubet (=διατάζει τους διοικητές να φέρουν σιτάρι) (Υ/Ρ=is, Υ/ΑΠ=legatos) ΕΙΔΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ Στην ΤΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΙΑ : Α. το υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου τίθεται σε πτώση ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ και ποτέ ΔΕΝ ΠΑΡΑΛΕΙΠΕΤΑΙ. Συνήθως πρόκειται για τύπο της προσωπικής αντωνυμίας. Το φαινόμενο αυτό λέγεται λατινισμός του ειδικού απαρεμφάτου. puto me errare (=νομίζω ότι κάνω λάθος) (Υ/Ρ/=ego, Υ/AΠ=me) Β. το υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου τίθεται σε πτώση ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ εάν το ρήμα εξάρτησης είναι ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ, όπως : dicitur(=λέγεται), fertur(=αναφέρεται), nuntiatur(=αναγγέλλεται), existimatur(=υπολογίζεται) κ.α..στην περίπτωση έχουμε άρση του λατινισμού του ειδικού απαρεμφάτου Hercules boves refecisse fertur (=Ο Ηρακλής λέγεται ότι ξεκούρασε τα βόδια) (Υ/Ρ=Υ/ΑΠ= Hercules) Στην ΕΤΕΡΟΠΡΟΣΩΠΙΑ : το υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου τίθεται σε πτώση ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ (όπως στα αρχαία ελληνικά). Hostes adventare audio (=ακούω ότι οι εχθροί πλησιάζουν)(y/ρ=ego, Y/AΠ=hostes) Παράδειγμα εξάρτησης του ειδικού απαρεμφάτου με όλους τους τρόπους : KEIMENO 21 Camillus absens dictator est factus (=ο Κάμιλλος εκλέχτηκε δικτάτορας, αν και ήταν μακρυά) α.ταυτοπροσωπία (λατινισμός του ειδικού απαρεμφάτου): Camillus narrat se absentem dictatorem esse factum (=ο Κάμιλλος διηγείται ότι εκλέχτηκε δικτάτορας, αν και ήταν μακρυά) β.ταυτοπροσωπία με εξάρτηση από παθητικό προσωπικό ρήμα (άρση λατινισμού) : Camillus dicitur absens dictator esse factum (=ο Κάμιλλος λέγεται ότι εκλέχτηκε δικτάτορας, αν και ήταν μακρυά) γ.ετεροπροσωπία : Plinius narrat Camillum absentem dictatorem esse factum (=ο Πλίνιος διηγείται ότι οκάμιλλος εκλέχτηκε δικτάτορας, αν και ήταν μακρυά)

ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΕΙΔΙΚΟΥ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΥσελ. 2 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΥ Μπορεί να ζητηθεί αλλαγή της εξάρτησης του ειδικού απαρεμφάτου. Πρέπει να προσέξουμε την πτώση του υποκειμένου του: ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ : στην ταυτοπροσωπία, όταν εξαρτάται από ρήμα ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟ (dicitur, dicuntur, fertur, credita est κλπ) ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ : 1. στην ετεροπροσωπία 2. στην ταυτοπροσωπία (λατινισμός του ειδικού απαρεμφάτου το υποκείμενο δηλώνεται απαραίτητα, ποτέ δεν παραλείπεται. Χρησιμοποιούμε τύπο της προσωπικής αντωνυμίας) Παραδείγματα ΚΕΙΜΕΝΟ 41 non Sicanorum aut Pelasgorum, qui primi coluisse Italiam dicuntur, sed aetatis suae verbis utebantur. (=όχι των Σικανών και των Πελασγών, οι οποίοι λέγεται ότι πρώτοι κατοίκησαν την Ιταλία, αλλά τη γλώσσα της εποχής μας χρησιμοποιούσαν) Έχουμε το ειδικό απαρέμφατο coluisse με εξάρτηση από το παθητικό προσωπικό ρήμα dicuntur (ταυτοπροσωπία). Ζητείται να αντικατασταθεί το dicuntur από το προσωπικό dicunt (υποκείμενό του=qui) και να γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές. : Το νέο ρήμα εξάρτησης (dicunt ) δεν είναι παθητικό προσωπικό, άρα θα έχουμε ταυτοπροσωπία με λατινισμό του ειδικού απαρεμφάτου. Το υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου coluisse θα τεθεί σε αιτιατική και θα δηλωθεί (se). Θα μετατραπεί σε αιτιατική και το κατηγορούμενο primi : = non Sicanorum aut Pelasgorum, qui primos se coluisse Italiam dicunt, sed aetatis suae verbis utebantur. KEIMENO 48 Ea cerva... perisse credita est. (=aυτό το ελάφι πίστεψαν ότι χάθηκε) Έχουμε το ειδικό απαρέμφατο perisse με εξάρτηση από το παθητικό προσωπικό ρήμα credita est (ταυτοπροσωπία). Ζητείται να αντικατασταθεί το credita est από το προσωπικό homines crediderunt και να γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές. Η ταυτοπροσωπία θα μετατραπεί σε ετεροπροσωπία και Το υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου perisse θα τεθεί σε αιτιατική : = Eam cervam... perisse homines crediderunt.

Η ΜΕΤΟΧΗ, σελ. 3 Η ΜΕΤΟΧΗ Α.ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ 1. METOXH ΕΝΕΣΤΩΤΑ (amans=ὁ ἀγαπῶν) ενεργητικής φωνής δηλώνει το σύγχρονο (πράξη που συμβαίνει συγχρόνως προς την πράξη που δηλώνει το ρήμα της πρότασης) 2. ΜΕΤΟΧΗ ΜΕΛΛΟΝΤΑ (amaturus=ὁ ἀγαπήσων) : ενεργητικής φωνής δηλώνει το υστερόχρονο (πράξη που συμβαίνει μετά από την πράξη που δηλώνει το ρήμα της πρότασης) 3. ΜΕΤΟΧΗ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ (amatus=ὁ ἠγαπημένος): παθητικής φωνής δηλώνει το προτερόχρονο (πράξη που συμβαίνει πριν από την πράξη που δηλώνει το ρήμα της πρότασης) Β.ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 1. ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ (ή ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ) αναλύεται σε αναφορική πρόταση είναι πάντοτε συνημμένη 2. ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ η χρήση της είναι σπάνια είναι πάντοτε συνημμένη 3. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ διακρίνεται σε χρονική, αιτιολογική, υποθετική, εναντιωματική, τροπική, τελική μπορεί να είναι συνημμένη ή απόλυτη. Γ.ΣΥΝΗΜΜΕΝΗ ΚΑΙ ΑΠΟΛΥΤΗ ΜΕΤΟΧΗ 1. ΣΥΝΗΜΜΕΝΗ ΜΕΤΟΧΗ : Το υποκείμενό της έχει και άλλη συντακτική θέση στην πρόταση. Οι συνημμένες μετοχές των κειμένων μας είναι οι παρακάτω : ΚΕΙΜΕΝΟ 21 1. propter Veientanam praedam non aequo iure divisam : επιθετική / αναφορική μετοχή, συνημμένη στο praedam, δηλώνει το προτερόχρονο 2. Tum Camillus absens dictator est factus :εναντιωματική μετοχή, συνημμένη στο Camillus, δηλώνει το σύγχρονο 3. is Gallos iam abeuntes secutus est : χρονική μετοχή, συνημμένη στο Gallos, δηλώνει το σύγχρονο 4. Quod illic appensum civitati nomen dedit: αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο Quod, δηλώνει το προτερόχρονο 5. unde tamen rogatus reversus est : χρονική μετοχή, συνημμένη στο υ/ρ Camillus, δηλώνει το προτερόχρονο ΚΕΙΜΕΝΟ 23 6. ac marito persaepe interroganti, quid ageret puer, respondebat :επιθετική/αναφορική μετοχή, συνημμένη στο marito, δηλώνει το σύγχρονο 7. cum lacrimae suae diu cohibitae vincerent prorumperentque, egrediebatur: επιθετική/αναφορική μετοχή, συνημμένη στο praedam, δηλώνει το προτερόχρονο ΚΕΙΜΕΝΟ 24 8. eique ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset : επιθετική/αναφορική μετοχή, συνημμένη στο ei(que), δηλώνει το σύγχρονο 9. Tum Ennius indignatus quod Nasica tam aperte mentiebatur... inquit : αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο Ennius, δηλώνει το προτερόχρονο ΚΕΙΜΕΝΟ 25 10. Cato... ostendensque patribus inquit :χρονική (ή τροπική) μετοχή, συνημμένη στο Cato, δηλώνει το σύγχρονο

Η ΜΕΤΟΧΗ, σελ. 4 ΚΕΙΜΕΝΟ 27 11. Accius tragoediam suam ei desideranti legit. : αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο ei, δηλώνει το σύγχρονο ΚΕΙΜΕΝΟ 28 12. Aesopi nostri Licinus servus tibi notus Roma Athenas fugit. : επιθετική/αναφορική μετοχή, συνημμένη στο Licinus, δηλώνει το προτερόχρονο 13. vel Epheso rediens tecum deduc. : χρονική μετοχή, συνημμένη στο υ/ρ tu, δηλώνει το σύγχρονο ΚΕΙΜΕΝΟ 29 14. homo quidam ei occurit corvum tenens; επιθετική/αναφορική (ή τροπική) μετοχή, συνημμένη στο homo, δηλώνει το σύγχρονο ΚΕΙΜΕΝΟ 30 15. sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia susceptum aut ex Asia deportatum : επιθετικές/αναφορικές μετοχές, συνημμένες στα flagitium ac dedecus, δηλώνουν το προτερόχρονο ΚΕΙΜΕΝΟ 31 16. Bello Latino T. Manlius consul nobili genere natus exercitui Romanorum praefuit. : επιθετική/αναφορική μετοχή, συνημμένη στο T. Manlius, δηλώνει το προτερόχρονο 17. Tum adulescens, viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus, iniussu consulis in certamen ruit; : αιτιολογικές μετοχές, συνημμένες στο adulescens, δηλώνουν το προτερόχρονο ΚΕΙΜΕΝΟ 36 18. Ille se in scamno assidentem apud focum et ex ligneo catillo cenantem eis spectandum praebuit : κατηγορηματικές μετοχές, συνημμένες στο se, δηλώνουν το σύγχρονο 19. Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent.: επιθετική/αναφορική μετοχή, συνημμένη στο pondus, δηλώνει το προτερόχρονο ΚΕΙΜΕΝΟ 38 20. dum aliqua vox congruens proposito audiretur. : επιθετική/αναφορική μετοχή, συνημμένη στο vox, δηλώνει το σύγχρονο 21. [ Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram ] : αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο puella, δηλώνει το προτερόχρονο - κατά το σχολικό βιβλίο είναι επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο puella ΚΕΙΜΕΝΟ 40 22. solus Quintus Mucius Scaevola augur de hac re interrogatus sententiam dicere noluit : χρονική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο Quintus Mucius Scaevola, δηλώνει το προτερόχρονο. ΚΕΙΜΕΝΟ 41 23. sermone abhinc multis annis iam obsoleto uteris : επιθετική/αναφορική μετοχή, συνημμένη στο sermone, δηλώνει το προτερόχρονο ΚΕΙΜΕΝΟ 42 24. coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt : επιθετική/αναφορική ή χρονική μετοχή, συνημμένη στο coniurationem(que), δηλώνει το σύγχρονο 25. quorum auctoritatem secuti multi,... dicerent. : τροπική ή αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο multi, δηλώνει το προτερόχρονο ΚΕΙΜΕΝΟ 43 26. Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit? : χρονική μετοχή, συνημμένη στο tibi, δηλώνει το σύγχρονο ΚΕΙΜΕΝΟ 44 27. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem. : χρονική μετοχή, συνημμένη στο Tarquinium, δηλώνει το σύγχρονο ΚΕΙΜΕΝΟ 45 28. Quam ob rem epistulam conscriptam Graecis litteris mittit. : επιθετική/αναφορική μετοχή, συνημμένη στο epistulam, δηλώνει το προτερόχρονο 29. Gallus, periculum veritus, constituit : αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο Gallus, δηλώνει το προτερόχρονο ΚΕΙΜΕΝΟ 46 30. sic vir bonus et sapiens et legibus parens consulit : επιθετική/αναφορική μετοχή, συνημμένη στο vir, δηλώνει το σύγχρονο ΚΕΙΜΕΝΟ 48 31. Sertorius omnibus persuasit cervam, instinctam numine Dianae, conloqui secum : αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο cervam, δηλώνει το προτερόχρονο μετοχή, συνημμένη στο praedam, δηλώνει το προτερόχρονο

Η ΜΕΤΟΧΗ, σελ. 5 32. Cum cerva, emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset : χρονική μετοχή, συνημμένη στο cerva, δηλώνει το προτερόχρονο ΚΕΙΜΕΝΟ 49 33. eoque velut forte elapso se vulneravit. : αιτιολογική μετοχή υποκειμενικής αιτιολογίας (λόγω του velut), συνημμένη στο eo(que), δηλώνει το προτερόχρονο 34. Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit : χρονική 35. erga te tale consilium molientem : επιθετική/αναφορική μετοχή, συνημμένη στο te, δηλώνει το προτερόχρονο 2. ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΜΕΤΟΧΗ : Το υποκείμενό της δεν έχει άλλη συντακτική θέση στην πρόταση. Η μετοχή και το υποκείμενό της τίθενται σε πτώση αφαιρετική (και όχι γενική, όπως στα αρχαία ελληνικά) Στα κείμενα της Γ Λυκείου απαντώται 9 αφαιρετικές απόλυτες μετοχές. Από αυτές οι 7 είναι ΝΟΘΕΣ (ή ΙΔΙΑΖΟΥΣΕΣ) ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΕΣ (βλέπε αμέσως πιο κάτω) και 2 ΓΝΗΣΙΕΣ 2.α. ΝΟΘΟΣ ή ΙΔΙΑΖΟΥΣΑ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΜΕΤΟΧΗ : Είναι μετοχή σε αφαιρετική απόλυτο, που το ποιητικό της αίτιο συμπίπτει (νοηματικά) με το υποκείμενο του ρήματος της πρότασης. Η χρήση της είναι συχνή και οφείλεται στο ότι δεν υπάρχει στη λατινική ενεργητική μετοχή για το προτερόχρονο. Και οι 7 νόθες αφαιρετικές απόλυτες μετοχές που απαντώνται στα κείμενα της Γ Λυκείου είναι χρονικές μετοχές παθητικού παρακειμένου. Είναι οι παρακάτω : ΚΕΙΜΕΝΟ 21 1. Galli, apud Alliam flumen deletis legionibus Romanorum, everterunt urbem Romam (=οι Γαλάτες, αφού κατατρόπωσαν τις λεγεώνες (:αφού κατατροπώθηκαν οι λεγεώνες) των Ρωμαίων κοντά στον ποταμό Αλία, κατέστρεψαν εντελώς την πόλη της Ρώμης) : νόθος αφαιρετική απόλυτος, χρονική μετοχή, υ/μτχ= legionibus το ποιητικό αίτιο a Gallis ταυτίζεται με το υ/ρ Galli 2. (Camillus) quibus interemptis aurum omne recepit. (=(Ο Κάμιλλος, αφού τους εξολόθρευσε (:αφού αυτοί εξολοθρεύθηκαν), πήρε πίσω όλο το χρυσάφι) : νόθος ή ιδιάζουσα αφαιρετική απόλυτος, χρονική μετοχή, υ/μτχ= quibus - το ποιητικό αίτιο a Camillo ταυτίζεται με το υ/ρ Camillus ΚΕΙΜΕΝΟ 29 3. Audita salutatione Caesar dixit (=Ο Καίσαρας, αφού άκουσε το χαιρετισμό, είπε) - νόθος ή ιδιάζουσα αφαιρετική απόλυτος, χρονική μετοχή, υ/μτχ= salutatione το ποιητικό αίτιο a Caesare ταυτίζεται με το υ/ρ Caesar ΚΕΙΜΕΝΟ 34 4. (praedones) abiectis armis ianuae appropinquaverunt (=οι ληστές, αφού πέταξαν μακριά τα όπλα τους, πλησίασαν στην πόρτα ) - νόθος ή ιδιάζουσα αφαιρετική απόλυτος, χρονική μετοχή, υ/μτχ= armis το ποιητικό αίτιο a praedonibus ταυτίζεται με το υ/ρ praedones ΚΕΙΜΕΝΟ 40 5. Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat (=Ο Σύλλας, αφού κατέλαβε τη Ρώμη, συγκάλεσε ένοπλος τη Σύγκλητο) : νόθος ή ιδιάζουσα αφαιρετική απόλυτος, χρονική μετοχή, υ/μτχ= urbe το ποιητικό αίτιο a Sulla ταυτίζεται με το υ/ρ Sulla ΚΕΙΜΕΝΟ 47 6. Hac re audita Augustus voluit (=Όταν ο Αύγουστος πληροφορήθηκε αυτό το πράγμα θέλησε )- νόθος ή ιδιάζουσα αφαιρετική απόλυτος, χρονική μετοχή, υ/μτχ= re -το ποιητικό αίτιο ab Augusto ταυτίζεται με το υ/ρ Augustus ΚΕΙΜΕΝΟ 48 7. Sertorius, admissis amicis in cubiculum suum, dixit eis (=ο Σερτώριος, αφού δέχτηκε τους φίλους του στην κρεβατοκάμαρά του, τους είπε )- νόθος ή ιδιάζουσα αφαιρετική απόλυτος, χρονική μετοχή, υ/μτχ= amicis το ποιητικό αίτιο a Sertorio ταυτίζεται με το υ/ρ Sertorius 2.β.ΓΝΗΣΙΑ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΜΕΤΟΧΗ : Η αφαιρετική απόλυτος μετοχή που δεν είναι νόθος ονομάζεται γνήσια. Από τις αφαιρετικές απόλυτες μετοχές των κειμένων της Γ Λυκείου μόνο δύο είναι γνήσιες και είναι οι παρακάτω : ΚΕΙΜΕΝΟ 23 1. (Paetus) occiso Scriboniano, Romam trahebatur (=αφού σκοτώθηκε ο Σκριβωνιανός, (ο Παίτος) μεταφερόταν σιδηροδέσμιος στη Ρώμη) ΚΕΙΜΕΝΟ 45

Η ΜΕΤΟΧΗ, σελ. 6 2. providet ne, intercepta epistula, nostra consilia ab hostibus cognoscantur. (=προνοεί να μη μαθευτούν τα σχέδιά μας από τους εχθρούς, αν αρπάξουν την επιστολή (=αν πέσει στα χέρια τους η επιστολή) : γνήσια αφαιρετική απόλυτος, υποθετική μετοχή, υ/μτχ= epistula Υπάρχει η βάσιμη άποψη ότι η μετοχή intercepta είναι νόθος ή ιδιάζουσα, γιατί το ποιητικό αίτιό της (ab hostibus) ταυτίζεται με το λογικό υποκείμενο (= ποιητικό αίτιο) του ρήματος εξάρτησης.

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ, σελ. 7 ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ 1.Ποιου χρόνου μετοχή θα χρησιμοποιήσω ; Αν το ρ. είναι Ενεστώτα/Παρατατικού η δευτερεύουσα θα συμπτυχθεί σε μτχ. Ενεστώτα (σύγχρονο) Αν το ρ. είναι Μέλλοντα η δευτερεύουσα θα συμπτυχθεί σε μτχ. Μέλλοντα Αν το ρ. είναι Παρακειμένου/Υπερσυντελίκου η δευτερεύουσα θα συμπτυχθεί σε παθητική μτχ. Παρακειμένου (προτερόχρονο) 2.Η μετοχή που θα χρησιμοποιήσω θα είναι συνημμένη ή απόλυτη; Το υποκείμενο του ρ. της δευτερεύουσας θα είναι το υποκείμενο της μτχ. που θα φτιάξω. Εξετάζω, λαμβάνοντας υπόψη μου όλη την περίοδο που θα προκύψει, αν το υποκείμενο της μτχ. μου : o θα έχει και άλλη συντακτική θέση στην πρόταση, άρα η μτχ. θα είναι συνημμένη και θα τεθεί στο γένος, αριθμό και πτώση του υποκειμένου της. o δεν θα έχει και άλλη συντακτική θέση στην πρόταση, άρα η μτχ. θα είναι απόλυτη και θα τεθεί σε αφαιρετική και αυτή και το υποκείμενό της. ΠΡΟΣΟΧΗ : Αν το ρήμα της δευτερεύουσας είναι συντελικού χρόνου ενεργητικής φωνής (παρακειμένου ή υπερσυντελίκου) θα πρέπει να φτιάξω μτχ. παθητικού παρακειμένου. Δηλαδή, θα μετατρέψω τη σύνταξη σε παθητική και άρα το αντικείμενο της μετοχής θα γίνει υποκείμενο της μετοχής. Στην περίπτωση αυτή η μετοχή που θα προκύψει θα είναι οπωσδήποτε νόθος (ή ιδιάζουσα) αφαιρετική απόλυτη. 3.Ποιες προτάσεις μετατρέπονται σε μετοχές; Αναφορικές >> αναφορική ή επιθετική μτχ. (πάντα συνημμένη) Χρονικές, αιτιολογικές, υποθετικές, εναντιωματικές, τελικές >> αντίστοιχο είδος Δεν μετατρέπονται σε μετοχές : Συμπερασματικές, βουλητικές, ενδοιαστικές, παραβολικές, πλ.ερωτηματικές, quominus/quin 4.ΠΡΟΣΟΧΗ :Το sum δεν έχει μετοχή Ενεστώτα-μόνο τα σύνθετά του absum(absens)-praesum (praesens) ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΚΕΙΜΕΝΟ 21 1. nam Pisaurum dicitur, quod illic aurum pensatum est. ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : nam Pisaurum dicitur illic auro pensato. (αφαιρετική απόλυτος) ΚΕΙΜΕΝΟ 23 2. Deinde, cum lacrimae suae, diu cohibitae, vincerent / prorumperentque, egrediebatur ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Deinde, lacrimis suis, diu cohibitis, vincentibus prorumpentibusque, egrediebatur(αφαιρετική απόλυτος) ΚΕΙΜΕΝΟ 24 3. cum Ennius [ad Nasicam venisset et] eum a ianua quaereret ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Ennio eum a ianua quaerente (η πρώτη πρόταση δεν μετατρέπεται) 4. etsi domi erat. ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : δεν μετατρέπεται, γιατί δεν υπάρχει μετοχή ενεστώτα του sum 5. Tum Ennius indignatus, quod Nasica tam aperte mentiebatur, inquit ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Tum Ennius indignatus, Nasica tam aperte mentiente, inquit 6. Ego, cum te quaererem, ancillae tuae credidi te domi non esse; ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Ego te quaerens ancillae tuae credidi te domi non esse; ΚΕΙΜΕΝΟ 27 7. quae scripsisset ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : scripta (ab eo) 8. quae dura et acerba nascuntur ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : dura et acerba nascentia ΚΕΙΜΕΝΟ 28 9. Postea Plato quidam Sardianus, cum eum fugitivum esse ex Aesopi litteris cognovisset, hominem comprehendit ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Postea Plato quidam Sardianus, eum fugitivum esse ex Aesopi litteris cognitum, hominem comprehendit (συνημμένη στο hominem) ΚΕΙΜΕΝΟ 29

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ, σελ. 8 10. Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret, homo quidam ei occurrit corvum tenens ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Octaviano post victoriam Actiacam Romam redeunti homo quidam ei occurrit corvum tenens; (συνημμένη στο ei=octaviano) 11. quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : avi(-e) non respondente (αφαιρετική απόλυτος, μετοχή ενεστώτα) ΚΕΙΜΕΝΟ 30 12. si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : habente Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus (αφαιρετική απόλυτος, μετοχή ενεστώτα) 13. Murenam laudare debemus, quod Asiam vidit [sed in Asia continenter vixit. ] ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Murenam laudare debemus, Asia visa (αφαιρετική απόλυτος, εννοείται ποιητικό αίτιο a Murena) (σε μετοχή μπορεί να μετατραπεί μόνο η πρώτη πρόταση. Η μετατροπή της δεύτερης πρότασης δεν είναι αποδεκτή γραμματικά και νοηματικά.) ΚΕΙΜΕΝΟ 31 14. Is cum aliquando castris abiret, edixit ut ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Is aliquando castris abiens, edixit ut...(χρονική μετοχή ενεστώτα, σύγχρονο, συνημμένη στο is) 15. Sed consul in castra, cum in castra revertisset, adulescentem, morte multavit. ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Sed consul in castra reversus adulescentem, morte multavit. (χρονική μετοχή παρακειμένου, προτερόχρονο, συνημμένη στο consul το ρ. είναι αποθετικό-ημιαποθετικό και δεν τίθεται ζήτημα μετατροπής της σύνταξης από ενεργητική σε παθητική) ΚΕΙΜΕΝΟ 32 16. quae iacerent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accederet ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : quae iacerent in tenebris omnia, litterarum lumine non accedente (αφαιρετική απόλυτος) ΚΕΙΜΕΝΟ 34 17. Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, praesidium domesticorum in tecto conlocavit ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Tum Scipio se ipsum captum venisse eis (iis-is) existimatis praesidium domesticorum in tecto conlocavit. (νόθος αφαιρετική απόλυτος αιτιολογική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο) 18. Quod ut praedones animadverterunt,... appropinquaverunt et... nuntiaverunt ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Quo (ή eo) animadverso praedones... appropinquaverunt et... nuntiaverunt...(νόθος αφαιρετική απόλυτος χρονική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο) 19. Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt, is fores resecari eosque intromitti iussit ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : His a domesticis Scipioni relatis is fores resecari eosque intromitti iussit. (αφαιρετική απόλυτος χρονική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο) 20. Cum ante vestibulum dona posuissent, praedones domum reverterunt. ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Ante vestibulum donis positis praedones domum reverterunt. (νόθος αφαιρετική απόλυτος χρονική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο) ΚΕΙΜΕΝΟ 36 21. cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, vultum risu solvit et protinus dixit ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : magno pondere auri publice misso ad eum allato, vultum risu solvit et protinus dixit (αφαιρετική απόλυτος χρονική μετοχή παθητικού παρακειμένου, δηλώνει το προτερόχρονο) ΚΕΙΜΕΝΟ 37 22. In eum locum res deducta est, ut, nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit, salvi esse nequeamus. ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : quo deo vel casu aliquo non subventuro (μετοχή μέλλοντα σε αφαιρετική απόλυτο ) 23. omnia, quae ad concordiam pertinerent; (αναφορική πρόταση) ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : omnia ad concordiam pertinentia; (αναφορική-επιθετική μετοχή, ως αντικείμενο των απαρεμφάτων, σε αιτιατική πληθυντικού του ουδετέρου γένους, το omnia κατηγορηματικός προσδιορισμός σε αυτήν) 24. sed tantus furor omnes invaserat, ut pugnare cuperent, etsi ego clamabam nihil esse bello civili miserius ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : sed tantus furor omnes invaserat, ut pugnare cuperent, (a) me clamante nihil esse bello civili miserius (αφαιρετική απόλυτος) ΚΕΙΜΕΝΟ 38 25. Caecilia, uxor Metelli, dum more prisco omen nuptiale petit filiae sororis, ipsa fecit omen. ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Caecilia, uxor Metelli, more prisco omen nuptiale petens filiae sororis, ipsa fecit omen.

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ, σελ. 9 26. quam Metellus, dum vixit, multum amavit ; ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : quam Metellus vivens multum amavit ; (αν και το ρήμα είναι παρακειμένου, μετατρέπουμε σε μετοχή ενεστώτα, γιατί δηλώνεται το σύγχρονο) 27. Nam mortua est Caecilia, quam Metellus multum amavit (αναφορική πρόταση) ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Nam mortua est Caecilia, a Metello multum amata (αναφορική μετοχή παθητικού παρακειμένου, συνημμένη στο υποκείμενο του ρ. Caecilia, προτερόχρονο) ΚΕΙΜΕΝΟ 40 28. cum Sulla minitans ei instaret, dixit is Sullae ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : dixit is Sullae minitanti ei instanti.( instanti : χρονική μετοχή ενεστώτα, συνημμένη στο έμμεσο αντικείμενο του ρ. Sullae- η μετοχή minitanti επίσης σε δοτική, συνημμένη στο Sullae) 29. Licet mihi ostendas agmina militum, quibus curiam circumsedisti; licet mortem miniteris, numquam tamen ego hostem iudicabo Marium. ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Mihi (a) te ostendente agmina militum, quibus curiam circumsedisti; mortem (a) te minitante, numquam tamen ego hostem iudicabo Marium. (αφαιρετικές απόλυτες εναντιωματικές μετοχές ενεστώτα, δηλώνουν το σύγχρονο) ΚΕΙΜΕΝΟ 41 30. Tu autem sermone abhinc multis annis iam obsoleto uteris, quod neminem scire atque intellegere vis, quae dicas ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Tu autem sermone abhinc multis annis obsoleto uteris neminem scire atque intellegere volens (πιο εύχρηστη η συνώνυμη μετοχή cupiens), quae dicas 31. atque id, quod a C. Caesare scriptum est, habe semper in memoria et in pectore ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : atque id, a C. Caesare scriptum, habe semper in memoria et in pectore: (η μετοχή λειτουργεί ως παράθεση στο id-το id μπορεί και να παραλειφθεί, ώστε η αναφορική μετοχή να λειτουργεί ως αντικείμενο στο ρ. habe : atque a C. Caesare scriptum habe semper in memoria et in pectore: ) ΚΕΙΜΕΝΟ 42 32. Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea, quae imminent, non videant, aut ea, quae vident, dissimulent ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Nonnulli sunt in hoc ordine, aut ea, quae imminent, non videntes, aut ea, quae vident, dissimulentes. 33. Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea, quae imminent, non videant ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut imminentia, non videant (το ea παραλείπεται) 34. Si iste in Manliana castra pervenerit, quo intendit, neminem tam stultum fore... ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Nunc intellego, isto in Manliana castra perventuro, quo intendit, neminem tam stultum fore, qui non videat coniurationem esse factam, neminem tam improbum, qui non fateatur. (αφαιρετική απόλυτος μετοχή μέλλοντα. Η μετοχή μέλλοντα χρησιμοποιείται εδώ, γιατί το pervenerit =υποτακτική παρακειμένου σε πλάγιο λόγο, προέρχεται από οριστική συντελεσμένου μέλλοντα στον ευθύ λόγο. 35. Nunc intellego neminem tam stultum fore, qui non videat coniurationem esse factam, neminem tam improbum, qui non fateatur. ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : neminem tam improbum, non videntem coniurationem esse factam, neminem tam improbum, non fatentem. (επιθετικές μετοχές συνημμένες στα δύο neminem) ΚΕΙΜΕΝΟ 43 36. Qui potuisti populari hanc terram, quae te genuit atque aluit ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Qui (tu) potuisti populari hanc terram genitus atque al(i)tus ab ea? (μετοχές παθητικού παρακειμένου συνημμένες στο υποκείμενο του ρ. tu, το οποίο μπορεί και να παραλειφθεί,το ab ea εμπρόθετος ποιητικού αιτίου) 37. ego nisi (te) peperissem (=αν εγώ δε σε είχα γεννήσει), Roma non oppugnaretur ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : (a) te non parto a me (=αν εσύ δεν είχες γεννηθεί από εμένα), Roma non oppugnaretur (αφαιρετική απόλυτος μετοχή παθητικού παρακειμένου-το εννοούμενο αντικείμενο του ρ. peperissem te(=σε αιτιατική), μετατρέπεται σε υποκείμενο της αφ.απολ. μετοχής parto (a) te (=σε αφαιρετική) - το a me είναι ποιητικό αίτιο) 38. nisi filium haberem, libera in libera patria mortua essem. ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : ego filium non habens, libera in libera patria mortua essem. (μετοχή ενεστώτα, συνημμένη στο υπ. του ρ. essem) 39. at contra hos, si pergis, aut immatura mors aut longa servitus manet. ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : at contra hos, (a) te pergente, aut immatura mors aut longa servitus manet. (μετοχή ενεστώτα σε αφαιρετική απόλυτο ) ΚΕΙΜΕΝΟ 44 40. Tum intellexi, quos fidos amicos habuissem, quos infidos, cum iam neutris gratiam referre poteram.

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ, σελ. 10 ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Tum intellexi, quos fidos amicos habuissem, quos infidos, iam neutris gratiam referre potens ΚΕΙΜΕΝΟ 45 41. si adire non possit ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : adire non potens (μετοχή ενεστώτα συνημμένη στο αντικείμενο του ρ.monet) ΚΕΙΜΕΝΟ 46 42. ut laudandus is sit, qui pro re publica cadat ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : ut laudandus sit pro re publica cadens (πρέπει να παραλειφθεί το is της προτάσεως, ώστε η μετοχή να λειτουργεί ως υποκείμενο του ρ.) ΚΕΙΜΕΝΟ 47 43. Etsi super vestem earum deprehendit canos, tamen Augustus dissimulavit eos vidisse... ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : super vestem earum deprehensis canis, tamen Augustus dissimulavit eos vidisse... (νόθος αφαιρετική απόλυτος εναντιωματική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο) ΚΕΙΜΕΝΟ 49 44. Porcia, Bruti uxor, cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset, cultellum tonsorium quasi ungium resecandorum causa poposcit. ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Porcia, Bruti uxor, viri sui consilio de interficiendo Caesare cognito, cultellum tonsorium quasi ungium resecandorum causa poposcit. (νόθος αφαιρετική απόλυτος χρονική μετοχή παθητικού παρακειμένου, δηλώνει το προτερόχρονο) 45. Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit, quod tonsoris praeripuisset officium. ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ : Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit, tonsoris officiο ab ea praerepto. (αφαιρετική απόλυτος αιτιολογική μετοχή παθητικού παρακειμένου, δηλώνει το προτερόχρονο)

ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ, σελ. 11 ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ 1.Ποιες μετοχές μετατρέπονται σε δευτερεύουσα : Επιθετικές (> αναφορικές), χρονικές, αιτιολογικές, εναντιωματικές, τελικές, υποθετικές δεν μετατρέπονται σε δευτερεύουσα οι κατηγορηματικές και τροπικές 2.Πώς εργάζομαι; βρίσκω το είδος της μετοχής Με βάση τη θεωρία των αντίστοιχων δευτερευουσών προτάσεων επιλέγω τον κατάλληλο σύνδεσμο εισαγωγής και την έγκλιση εκφοράς της πρότασης που θα φτιάξω Για να επιλέξω τον κατάλληλο χρόνο του ρήματος της δευτερεύουσας πρότασης που θα φτιάξω, εργάζομαι ως εξής : o Με βάση το χρόνο της μετοχής (Ενεστώτας, Μέλλων, Παρακείμενος) επισημαίνω τη χρονική σχέση που εκφράζει η μτχ. (Σύγχρονο, Προτερόχρονο, Υστερόχρονο). Την ίδια χρονική σχέση θα εκφράζει και η δευτερεύουσα πρόταση. o H χρονική αυτή σχέση θα καθορίσει το χρόνο του ρήματος της δευτερεύουσας, όπως στην ακολουθία των χρόνων. Ο παρακάτω πίνακας (που είναι ίδιος με τον πίνακα της ακολουθίας των χρόνων για τις προτάσεις που εκφέρονται με υποτακτική) δείχνει το χρόνο του ρήματος της δευτερεύουσας που θα φτιάξω, είτε σε Οριστική είτε σε Υποτακτική (εξαιρέσεις στις χρονικές) : ΜΕΤΟΧΗ Ενεστώτα σύγχρονο Μέλλοντα υστερόχρονο παρακειμένου προτερόχρονο ΡΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ Από αρκτικό Ενεστώτας Από ιστορικό Παρατατικός Από αρκτικό Μέλλων Από ιστορικό (-urus essem) Από αρκτικό Παρακείμενος Από ιστορικό υπερσυντέλικος Για το υποκείμενο του ρήματος της δευτερεύουσας πρόταση που θα φτιάξω, αν η μετοχή είναι ΣΥΝΗΜΜΕΝΗ ή ΓΝΗΣΙΑ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΗ (δηλαδή σε όλες τις περιπτώσεις εκτός των 7 νόθων αφαιρετικών απολύτων μετοχών): o μετατρέπω το υποκείμενο της μετοχής σε ονομαστικη (γιατί θα είναι υποκείμενο του ρήματος της δευτερεύουσας πρότασης) Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελεί η μετατροπή η ΝΟΘΟΣ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΗ ΧΡΟΝΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ: o Οι νόθες αφαιρετικές απόλυτες μετοχές είναι όλες χρονικές μετοχές παθητικού παρακειμένου (βλέπε πιο πάνω), ΟΜΩΣ : o Κατά τη μετατροπή τους σε δευτερεύουσα πρόταση, ΤΟ ΡΗΜΑ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΕΘΕΙ ΣΕ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ, δηλαδή πρέπει να μετατρέψω τη σύνταξη από παθητική σε ενεργητική. o Το εννοούμενο ποιητικό αίτιο της μετοχής θα είναι υποκείμενο του ρήματος της πρότασης που θα φτιάξω. Επειδή στη νόθο αφαιρετκή απόλυτο το εννοούμενο ποιητικό αίτιο συμπίπτει με το υποκείμενο του ρήματος της πρότασης στην οποία βρίσκεται η μετοχή, δεν χρειάζεται να το ξαναγράψω ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ (που είναι σε αφαιρετική) ΘΑ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΕ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ ΣΕ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ (όπως κάνω στη μετατροπή από παθητική σε ενεργητική σύνταξη) ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ Αναλύεται σε αναφορική πρόταση είναι πάντα συνημμένη στον όρο που προσδιορίζει η αντωνυμία qui, quae, quod τίθεται στην ονομαστική (σπάνια σε άλλο κατάλληλο τύπο) και στον αριθμό και γένος του προσδιοριζόμενου όρου.(σπάνια σε άλλο κατάλληλο τύπο) το ρήμα της αναφορικής πάντοτε στην Οριστική και στον κατάλληλο χρόνο βάσει του πίνακα. Παραδείγματα ΚΕΙΜΕΝΟ 21

ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ, σελ. 12 1. Tum Camillus, qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure divisam : αναφορική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο Tum Camillus, qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam, quae non aequo iure divisa erat ΚΕΙΜΕΝΟ 23 2. ac marito persaepe interroganti, quid ageret puer, respondebat :επιθετική/αναφορική μετοχή, συνημμένη στο marito, δηλώνει το σύγχρονο ac marito, qui persaepe interrogabat, quid ageret puer, respondebat 3. cum lacrimae suae, diu cohibitae, vincerent prorumperentque, egrediebatur: αναφορική μετοχή συνημμένη στο lacrimae, δηλώνει το προτερόχρονο cum lacrimae suae, quae diu cohibitae erant, vincerent prorumperentque, egrediebatur: ΚΕΙΜΕΝΟ 24 4. eique ab ostio Ennium quaerenti, ancilla dixisset: αναφορική μετοχή, συνημμένη στο ei(que), δηλώνει το σύγχρονο eique, qui ab ostio Ennium quaerebat, ancilla dixisset ΚΕΙΜΕΝΟ 28 5. Aesopi nostri Licinus servus tibi notus Roma Athenas fugit.: αναφορική μετοχή συνημμένη στο servus, δηλώνει το προτερόχρονο Aesopi nostri Licinus servus, qui tibi notus est (erat), Roma Athenas fugit. ΚΕΙΜΕΝΟ 29 6. homo quidam ei occurit corvum tenens : επιθετική/αναφορική (ή τροπική) μετοχή, συνημμένη στο homo, δηλώνει το σύγχρονο ως αναφορική : homo quidam, qui corvum tenebat, ei occurit ΚΕΙΜΕΝΟ 30 7. Quam ob rem accusatores non Asiae nomen Murenae obiecerunt sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia (a Murena) susceptum aut ex Asia deportatum.: δύο αναφορικές μετοχές συνδεόμενες με το aut...aut, συνημμένες στα flagitium ac dedecus Quam ob rem accusatores non Asiae nomen Murenae obiecerunt sed aliquod flagitium ac dedecus quod aut in Asia (a Murena) susceptum aut ex Asia deportatum erat (est). ΚΕΙΜΕΝΟ 31 8. Bello Latino T. Manlius consul, nobili genere natus, exercitui Romanorum praefuit: αναφορική μετοχή συνημμένη στο T. Manlius, δηλώνει το προτερόχρονο Bello Latino T. Manlius consul, qui nobili genere natus erat, exercitui Romanorum praefuit. ΚΕΙΜΕΝΟ 36 9. Nam cum ad eum magnum pondus auri, publice missum, attulissent: αναφορική μετοχή, συνημμένη στο pondus, δηλώνει το προτερόχρονο Nam cum ad eum magnum pondus auri, quod publice missum erat, attulissent (δευτερεύουσα αναφορική πρόταση+οριστική υπερσυντελίκου) ΚΕΙΜΕΝΟ 38 10. dum aliqua vox congruens proposito audiretur.: αναφορική μετοχή συνημμένη στο vox, δηλώνει το σύγχρονο dum aliqua vox, quae congruebat proposito, audiretur. ΚΕΙΜΕΝΟ 41 11. sermone abhinc multis annis iam obsoleto uteris : επιθετική/αναφορική μετοχή, συνημμένη στο sermone, δηλώνει το προτερόχρονο sermone, qui abhinc multis annis iam obsoletus est, uteris ΚΕΙΜΕΝΟ 42 12. coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt: αναφορική ή χρονική μετοχή, συνημμένη στο coniurationem, δηλώνει το σύγχρονο ως αναφορική : coniurationemque, quae nascebatur, non credendo confirmaverunt ως χρονική : coniurationemque, dum nascitur, non credendo confirmaverunt (dum+οριστική ενεστώτα, σύγχρονοσυνεχιζόμενη πράξη) coniurationemque, cum nasceretur, non credendo confirmaverunt (cum ιστορικός + υποτακτική παρατατικού, σύγχρονο στο παρελθόν από ιστορικό χρόνο) coniurationemque, cum nascebatur, non credendo confirmaverunt (cum καθαρά χρονικός+οριστική) ΚΕΙΜΕΝΟ 45

ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ, σελ. 13 13. epistulam conscriptam Graecis litteris mittit : αναφορική μετοχή, συνημμένη στο epistulam, δηλώνει το προτερόχρονο epistulam, quae Graecis litteris conscripta erat (est), mittit ΚΕΙΜΕΝΟ 46 14. Ut enim leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt, sic vir bonus et sapiens et legibus parens consulit : αναφορική μετοχή συνημμένη στο vir Ut enim leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt, sic vir bonus et sapiens et qui legibus paret consulit ΚΕΙΜΕΝΟ 49 15. non est hoc temerarium factum meum, sed certissimum indicium amoris mei erga te tale consilium molientem : αναφορική μετοχή, συνημμένη στο te, δηλώνει το σύγχρονο non est hoc temerarium factum meum, sed certissimum indicium amoris mei erga te, qui tale consilium moliris(-re) ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ Στα κείμενά μας είναι όλες συνημένες Εισαγωγή και εκφορά βάσει της θεωρίας : 1. Quod +Οριστική : αιτιολογία αντικειμενικά αποδεκτή 2. Quod +Υποτακτική : αιτιολογία υποκειμενική-υποθετική -ακολουθία χρόνων 3. Cum +Υποτακτική : αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας Χρόνος και εκφορά βάσει του πίνακα ΚΕΙΜΕΝΟ 21 1. quod illic appensum, civitati nomen dedit : αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο quod, δηλώνει το προτερόχρονο quod id illic appensum erat (est), civitati nomen dedit (quod +οριστική, αιτιολογία αντικειμενικά αποδεκτή) quod id illic appensum esset, civitati nomen dedit (quod +υποτακτική υπερσυντελίκου, προτερόχρονο στο παρελθόν, αιτιολογία υποκειμενική-υποθετική) cum id illic appensum esset, civitati nomen dedit (cum +υποτακτική υπερσυντελίκου, προτερόχρονο στο παρελθόν, αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας) ΚΕΙΜΕΝΟ 24 2. Tum Ennius indignatus quod Nasica tam aperte mentiebatur... inquit: αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο Ennius, δηλώνει το προτερόχρονο Tum Ennius, quod indignatus erat (est), quod Nasica tam aperte mentiebatur... inquit : (quod +οριστική, αιτιολογία αντικειμενικά αποδεκτή) Tum Ennius, quod indignatus esset, quod Nasica tam aperte mentiebatur... inquit : (quod +υποτακτική, αιτιολογία υποκειμενική-υποθετική) Tum Ennius, cum indignatus esset, quod Nasica tam aperte mentiebatur... inquit : (cum +υποτακτική, αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας) ΚΕΙΜΕΝΟ 27 3. Accius tragoediam suam ei desideranti legit.: αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο ei, δηλώνει το σύγχρονο ως αιτιολογική μετοχή : Accius tragoediam suam ei, quod (is) desiderabat, legit. (quod +οριστική, αιτιολογία πραγματική, αντικειμενικά αποδεκτή) Accius tragoediam suam ei, quod (is) desideraret, legit. (quod +υποτακτική, αιτιολογία υποκειμενικήυποθετική) Accius tragoediam suam ei, cum (is) desideraret, legit. (cum +υποτακτική, αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας) ΚΕΙΜΕΝΟ 31 4. Tum adulescens, viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus, iniussu consulis in certamen ruit: αιτιολογικές μετοχές συνημμένες στο adulescens, δηλώνουν το προτερόχρονο Tum adulescens, quod viribus suis confisus erat et cupiditate pugnandi permotus erat, iniussu consulis in certamen ruit; (quod +οριστική=αιτιολογία πραγματική, αντικειμενικά αποδεκτή) Tum adulescens, quod viribus suis confisus esset et cupiditate pugnandi permotus esset, iniussu consulis in certamen ruit; (quod +υποτακτική=αιτιολογία υποκειμενική, υποθετική) Tum adulescens, cum viribus suis confisus esset et cupiditate pugnandi permotus esset, iniussu consulis in certamen ruit; (cum +υποτακτική=αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής, λογικής διεργασίας) ΚΕΙΜΕΝΟ 38

ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ, σελ. 14 5. Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram: αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο puella, δηλώνει το προτερόχρονο-- κατά το σχολικό βιβλίο είναι επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο puella Tandem puella, quod longa mora standi fessa erat, rogavit materteram (quod +οριστική, αιτιολογία αντικειμενικά αποδεκτή) Tandem puella, quod longa mora standi fessa esset, rogavit materteram (quod +υποτακτική, αιτιολογία υποκειμενική-υποθετική) Tandem puella, cum longa mora standi fessa esset, rogavit materteram (cum +υποτακτική, αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας) ΚΕΙΜΕΝΟ 42 6. quorum auctoritatem secuti multi, dicerent: τροπική ή αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο multi, δηλώνει το προτερόχρονο ως τροπική δεν μετατρέπεται σε πρόταση ως αιτιολογική : multi, quod eorum auctoritatem secuti erant, dicerent (quod+οριστική, αιτιολογία πραγματική) multi, quod eorum auctoritatem secuti essent, dicerent (quod+υποτακτική, αιτιολογία υποκειμενική) multi, cum eorum auctoritatem secuti essent, dicerent (cum+ υποτακτική, αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής-λογικής διεργασίας) ΚΕΙΜΕΝΟ 45 7. Gallus, periculum veritus, constituit : αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο Gallus, δηλώνει το προτερόχρονο Gallus, quod periculum veritus erat, constituit (quod +οριστική, αιτιολογία πραγματική, αντικειμενικά αποδεκτή) Gallus, quod periculum veritus esset, constituit (quod +υποτακτική, αιτιολογία υποκειμενική) Gallus, cum periculum veritus esset, constituit (cum+υποτακτική, αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας) ΚΕΙΜΕΝΟ 48 8. Sertorius omnibus persuasit cervam, instinctam numine Dianae, conloqui secum: αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο cervam, δηλώνει το προτερόχρονο Sertorius omnibus persuasit cervam, quod instincta erat numine Dianae, conloqui secum (quod+οριστική, αιτιολογία πραγματική, αντικειμενικά αποδεκτή) Sertorius omnibus persuasit cervam, quod instincta esset numine Dianae, conloqui secum (quod+υποτακτική, αιτιολογία υποκειμενική) Sertorius omnibus persuasit cervam, cum instincta esset numine Dianae, conloqui secum (cum+υποτακτική, αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής - λογικής διεργασίας) ΚΕΙΜΕΝΟ 49 9. eoque velut forte elapso se vulneravit: αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο eo, δηλώνει αιτιολογία υποκειμενική-υποθετική, συνοδευόμενη από το velut, που τονίζει το υποκειμενικό περιεχόμενο της αιτιολογίας, δηλώνει το προτερόχρονο. eoque, quod velut forte elapsus esset, se vulneravit. (quod+υποτακτική, αιτιολογία υποκειμενική-υποθετική) κατ άλλη άποψη η μτχ. elapso είναι επιθετική (ενώ το velut forte είναι βραχυλογική έκφραση που δηλώνει παραβολή και λανθάνει παραβολική υποθετική πρόταση). Η ανάλυσή της ως επιθετικής μετοχής θα έχει ως εξής : eoque, qui velut forte elapsus erat, se vulneravit. 10. vocatus : χρονική αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο Brutus, δηλώνει το προτερόχρονο ως αιτιολογική : Clamore deinde ancillarum in cubiculum, quod vocatus est, Brutus ad eam obiurgandam venit (quod+οριστική, αιτιολογία πραγματική, αντικειμενικά αποδεκτή) Clamore deinde ancillarum in cubiculum, quod vocatus esset, Brutus ad eam obiurgandam venit (quod+υποτακτική, αιτιολογία υποκειμενική-υποθετική) Clamore deinde ancillarum in cubiculum, cum vocatus esset, Brutus ad eam obiurgandam venit (cum αιτιολογικός+υποτακτική, αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής διεργασίας) Στα κείμενά μας συναντάμε μόνο μία συνημμένη Etsi + Οριστική Χρόνος βάσει του πίνακα ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ, σελ. 15 ΚΕΙΜΕΝΟ 21 1. Tum Camillus absens dictator est factus : εναντιωματική μετοχή, δηλώνει το σύγχρονο etsi aberat ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ 1.ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑ (ΣΥΓΧΡΟΝΟ ) Στα κείμενά μας συναντάμε 6 και είναι όλες συνημμένες. Αναλύουμε με τους εξής τρόπους : dum+ Οριστική Ενεστώτα : συνεχιζόμενη πράξη στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη πράξη cum ιστορικός+υποτακτική Παρατατικού (σύγχρονο στο παρελθόν), μόνο από ιστορικό χρόνο [Cum καθαρά χρονικός +οριστική] ΚΕΙΜΕΝΟ 21 1. is Gallos iam abeuntes secutus est: χρονική μετοχή, δηλώνει το σύγχρονο is Gallos, dum iam abeunt, secutus est (+οριστική ενεστώτα-σύγχρονο, συνεχιζόμενη πράξη στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη πράξη) is Gallos, cum iam abirent, secutus est (Cum ιστορικός-διηγηματικός+ υποτακτική παρατατικού, σύγχρονο στο παρελθόν) is Gallos, cum iam abibant, secutus est (Cum καθαρά χρονικός +οριστική, σύγχρονο στο παρελθόν) ΚΕΙΜΕΝΟ 25 2. Cato... ostendensque patribus inquit : χρονική μετοχή (ή τροπική), συνημμένη στο Cato, δηλώνει το σύγχρονο Cato, dum ostendit patribus, inquit (dum+οριστική ενεστώτα=σύγχρονο, συνεχιζόμενη πράξη) Cato, cum ostenderet patribus, inquit (cum ιστορικός+υποτακτική=σύγχρονο στο παρελθόν) Cato, cum ostendebat, inquit (cum καθαρά χρονικός) ΚΕΙΜΕΝΟ 28 3. vel Epheso rediens tecum deduc : χρονική μετοχή συνημμένη στο υποκείμενο του ρ. tu dum Epheso redis, tecum deduc (dum+οριστική ενεστώτα, σύγχρονο) cum Epheso redis, tecum deduc (cum καθαρά χρονικός+οριστική) (ο cum ιστορικός-διηγηματικός δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί, γιατί δεν είναι διήγηση του παρελθόντος) ΚΕΙΜΕΝΟ 42 4. coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt : αναφορική (ή χρονική) μετοχή, συνημμένη στο coniurationem, δηλώνει το σύγχρονο ως χρονική : coniurationemque, dum nascitur, non credendo confirmaverunt (dum+οριστική ενεστώτα, σύγχρονοσυνεχιζόμενη πράξη) coniurationemque, cum nasceretur, non credendo confirmaverunt (cum ιστορικός + υποτακτική παρατατικού, σύγχρονο στο παρελθόν από ιστορικό χρόνο) coniurationemque, cum nascebatur, non credendo confirmaverunt (cum καθαρά χρονικός+οριστική) ΚΕΙΜΕΝΟ 43 5. Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit? : χρονική μετοχή, συνημμένη στο tibi, δηλώνει το σύγχρονο Non tibi, dum ingrederis (-re) fines patriae, ira cecidit? (dum+οριστική Ενεστώτα, σύγχρονο-συνεχιζόμενη πράξη) Non tibi, cum ingrediebaris (-re) fines patriae, ira cecidit? (cum καθαρά χρονικός+οριστική παρατατικού) Non tibi, cum ingredereris (-re) fines patriae, ira cecidit? (cum ιστορικός + υποτακτική παρατατικού, σύγχρονο στο παρελθόν από ιστορικό χρόνο) ΚΕΙΜΕΝΟ 44 6. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem.: χρονική μετοχή, συνημμένη στο Tarquinium, δηλώνει το σύγχρονο Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt, dum exulat. (dum+οριστική ενεστώτα, σύγχρονο, συνεχιζόμενη πράξη) Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt, cum exulabat. (cum καθαρά χρονικός+οριστική) (ο cum ιστορικός-διηγηματικός δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί, γιατί δεν είναι διήγηση του παρελθόντος)

ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ, σελ. 16 2.ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ = ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ Χρησιμοποιούμε τους παρακάτω τρόπους : Cum ιστορικός-διηγηματικός+ υποτακτική υπερσυντελίκου postquam+οριστική παρακειμένου [Cum καθαρά χρονικός +οριστική] Διακρίνουμε ειδικότερα τις παρακάτω περιπτώσεις : 2.α. ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΝΗΜΜΕΝΗΣ ΧΡΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ Στα κείμενά μας συναντάμε τις παρακάτω 4 περιπτώσεις. ΚΕΙΜΕΝΟ 21 1. unde tamen rogatus reversus est : χρονική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο unde tamen, cum rogatus esset, reversus est (Cum ιστορικός-διηγηματικός+ υποτακτική υπερσυντελίκου, προτερόχρονο στο παρελθόν) unde tamen, postquam rogatus est (erat), reversus est (Postquam+οριστική παρακειμένου, προτερόχρονο) unde tamen, cum rogatus est (erat), reversus est (Cum καθαρά χρονικός +οριστική) ΚΕΙΜΕΝΟ 40 2. solus Quintus Mucius Scaevola augur de hac re interrogatus sententiam dicere noluit : χρονική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο Quintus Mucius Scaevola, δηλώνει το προτερόχρονο. solus Quintus Mucius Scaevola augur, cum de hac re interrogatus esset, sententiam dicere noluit. (cum ιστορικός +υποτακτική υπερσυντελίκου, προτεροχρονο στο παρελθόν) solus Quintus Mucius Scaevola augur, postquam de hac re interrogatus est, sententiam dicere noluit. (postquam+οριστική παρακειμένου, προτερόχρονο) solus Quintus Mucius Scaevola augur, postquam de hac re interrogatus est (erat), sententiam dicere noluit. (cum καθαρά χρονικός+οριστική) ΚΕΙΜΕΝΟ 48 3. Cum cerva, emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset : χρονική μετοχή, συνημμένη στο cerva, δηλώνει το προτερόχρονο Cum cerva, postquam emissa est a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset (postquam+οριστική παρακειμένου, προτερόχρονο) Cum cerva, cum emissa esset a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset(cum ιστορικός+υποτακτική υπερσυντελίκου από ιστορικό χρόνο, προτερόχρονο στο παρελθόν) Cum cerva, cum emissa erat a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset(cum καθαρά χρονικός+οριστική) ΚΕΙΜΕΝΟ 49 4. Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit : χρονική μετοχή, συνημμένη στο Brutus, δηλώνει το προτερόχρονο Clamore deinde ancillarum in cubiculum, postquam vocatus est, Brutus ad eam obiurgandam venit (postquam+οριστική παρακειμένου, προτερόχρονο) Clamore deinde ancillarum in cubiculum, cum vocatus esset, Brutus ad eam obiurgandam venit (cum ιστορικός+υποτακτική υπερσυντελίκου, προτερόχρονο στο παρελθόν) Clamore deinde ancillarum in cubiculum, cum vocatus est, Brutus ad eam obiurgandam venit (cum καθαρά χρονικός+οριστική) 2.β..ΑΝΑΛΥΣΗ ΝΟΘΟΥ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΑΠΟΛΥΤΟΥ ΧΡΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ πάντα μετοχή παθητικού παρακειμένου και δηλώνει το προτερόχρονο. κατά τη μετατροπή η σύνταξη πρέπει να μετατραπεί σε ενεργητική, ως εξής : το υποκείμενο του ρήματος της πρότασης (που συμπίπτει με το εννοούμενο ποιητικό αίτιο της μετοχής) θα είναι και το υποκείμενο του ρήματος της χρονικής πρότασης (δεν χρειάζεται να το ξαναγράψουμε) το ρήμα της χρονικής πρότασης θα είναι σε ενεργητική φωνή (προσοχή στο πρόσωπο με βάση το καινούργιο υποκείμενο) το υποκείμενο της μετοχής θα μετατραπεί σε αντικείμενο του ρήματος της χρονικής πρότασης (σε αιτιατική) Χρησιμοποιούμε : Cum ιστορικός-διηγηματικός+ υποτακτική υπερσυντελίκου postquam+οριστική παρακειμένου

ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ, σελ. 17 Ο cum καθαρά χρονικός+οριστική λιγότερο αποδεκτός, γι αυτό και τίθεται σε αγκύλες. Στα κείμενά μας συναντάμε τις παρακάτω 7 περιπτώσεις : ΚΕΙΜΕΝΟ 21 1. Galli..., deletis legionibus Romanorum, everterunt urbem Romam...: νόθος αφαιρετική απόλυτος χρονική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο (>>ενεργητική σύνταξη) Cum Galli delevissent legiones Romanorum, everterunt urbem Romam (Cum ιστορικός-διηγηματικός+ υποτακτική υπερσυντελίκου, προτερόχρονο στο παρελθόν) Postquam Galli deleverunt legiones Romanorum, everterunt urbem Romam (Postquam+οριστική παρακειμένου, προτερόχρονο) [Cum Galli deleverunt (ή και deleverant) legiones Romanorum, everterunt urbem Romam (Cum καθαρά χρονικός +οριστική)] 2. (Camillus) quibus interemptis aurum omne recepit : νόθος αφαιρετική απόλυτος χρονική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο (Camillus) cum eos interemisset, aurum omne recepit (Cum ιστορικός-διηγηματικός+ υποτακτική υπερσυντελίκου, προτερόχρονο στο παρελθόν) (Camillus) postquam eos interemit, aurum omne recepit (Postquam+οριστική παρακειμένου, προτερόχρονο) [(Camillus) cum eos interemit (ή και interemerat), aurum omne recepit (Cum καθαρά χρονικός +οριστική)] ΚΕΙΜΕΝΟ 29 3. Audita salutatione, Caesar dixit : νόθος αφαιρετική απόλυτος, χρονική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο. (ενεργητική σύνταξη) Cum salutationem audivisset, Caesar dixit(cum ιστορικός +υποτακτική υπερσυντελίκου, προτερόχρονο στο παρελθόν) Postquam salutationem audivit, Caesar dixit (postquam+οριστική παρακειμένου, προτερόχρονο) [Cum salutationem audivit (ή και audiverat), Caesar dixit (cum καθαρά χρονικός+οριστική)] ΚΕΙΜΕΝΟ 34 4. praedones abiectis armis ianuae appropinquaverunt: νόθος αφαιρετική απόλυτος, χρονική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο. (>>ενεργητική σύνταξη) praedones, cum arma abiecissent, ianuae appropinquaverunt (cum ιστορικός +υποτακτική, προτερόχρονο) praedones, postquam arma abiecerunt, ianuae appropinquaverunt (postquam+οριστική παρακειμένου, προτερόχρονο) [praedones, cum arma abiecerunt (ή και ), ianuae appropinquaverunt (cum καθαρά χρονικός+οριστική)] ΚΕΙΜΕΝΟ 40 5. Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat : νόθος αφαιρετική απόλυτος, χρονική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο. (ενεργητική σύνταξη) Sulla, cum urbem occupavisset, senatum armatus coegerat. (cum ιστορικός +υποτακτική υπερσυντελίκου, προτερόχρονο στο παρελθόν) Sulla, postquam urbem occupavit, senatum armatus coegerat. (postquam+οριστική παρακειμένου, προτερόχρονο) [Sulla, cum urbem occupavit (ή και occupaverat), senatum armatus coegerat. (cum καθαρά χρονικός+οριστική)] ΚΕΙΜΕΝΟ 47 6. Hac re audita Augustus voluit filiam deterrere quominus id faceret : νόθος αφαιρετική απόλυτος, χρονική μετοχή(ενν. ποιητικό αίτιο ab Augusto->>> ενεργητική σύνταξη) Cum hanc rem audivisset, Augustus voluit filiam deterrere quominus id faceret (cum ιστορικός+ υποτακτική υπερσυντελίκου, προτερόχρονο από ιστορικό χρόνο) Postquam hanc rem audivit, Augustus voluit filiam deterrere quominus id faceret (postquam+οριστική παρακειμένου, προτερόχρονο) [Cum hanc rem audivit (ή και audiverat), Augustus voluit filiam deterrere quominus id faceret (cum καθαρά χρονικός+οριστική)] ΚΕΙΜΕΝΟ 48 7. Sertorius, admissis amicis in cubiculum suum, dixit eis : νόθος αφαιρετική απόλυτος χρονική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο