( Κλεοπάτρα Λαυκιώτου, Ε.ΠΑ.Μ Πετρούπολης, Εισήγηση στα Σεμινάρια του Ε.ΠΑ.Μ, στις 14-07-2012) ΘΕΜΑ: ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ, ΣΤΗΝ ΥΠΟ ΔΙΑΛΥΣΗ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ, ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 21 ΚΑΙ ΜΕΧΡΙ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΤΟ 1832. Μετά την ήττα του Ναπολέοντα στο Βατερλό, οι νικήτριες Ευρωπαϊκές Δυνάμεις επιχειρούν να επιβάλουν την παλαιά τάξη πραγμάτων στην Ευρώπη. Στο Συνέδριο της Βιέννης ( Σεπτ. 1814- Ιούν. 1815), επικαλούμενες την αρχή της νομιμότητας της ισορροπίας και των αντισταθμισμάτων, έχουν σα στόχο να φέρουν την ισορροπία μεταξύ των Δυνάμεων, με την αποκατάσταση των συνόρων των νικητών στο χρόνο πριν από τους ναπολεόντειους πολέμους (αρχή νομιμότητας) και με την παραχώρηση εδαφών στις νικήτριες Δυνάμεις στις περιπτώσεις που δεν ήταν δυνατή η πλήρης αποκατάσταση ( αρχή των αντισταθμισμάτων). Ετσι, το Σεπτ. του 1815 ιδρύουν την Ιερή Συμμαχία ( Αυστρία, Ρωσία, Πρωσσία, Γαλλία, Αγγλία), { Βλέπε καλή ώρα στις μέρες μας συνεδριάσεις των G8 και G20 } και πραγματοποιούν την Παλινόρθωση, δηλ. την επαναφορά όλων των έκπτωτων βασιλιάδων στο θρόνο τους. Βασικός στόχος τους είναι η δίωξη των φιλελεύθερων ιδεών και κατ επέκταση η κατάπνιξη κάθε κινήματος εθνικής απελευθέρωσης, που θεωρούνταν αποτέλεσμα επιρροής Καρμποναρισμού και Γιακωβινισμού. Ολα αυτά γίνονται στα πλαίσια της παρακμής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της δημιουργίας του Ανατολικού ζητήματος (μέσα 18 ου - αρχές 20 ου αι.), που αφήνει περιθώρια για επαναστατικές απελευθερωτικές κινήσεις των λαών και την ευκαιρία να αναπτυχθεί ο ανταγωνισμός των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων, για επιρροή, επέμβαση και διανομή των εδαφών της Αυτοκρατορίας. Μέρος του Ανατολικού αποτελεί το Ελληνικό ζήτημα, δηλ. η Ελληνική Επανάσταση του 1821. Οι Δυνάμεις της Ιερής Συμμαχίας παραβλέπουν, βέβαια, την Αρχή των Εθνοτήτων που έχει τη βάση της στον προηγούμενο αιώνα και σύμφωνα με την οποία «κάθε έθνος αποτελεί ένα κράτος»
Αντίθετα, στη φάση αυτή υποστηρίζουν το Δόγμα της ακεραιότητας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. 1821 Συνεδριάζει, λοιπόν, η Ιερή Συμμαχίας στο Λάυμπαχ (Ιαν.-Μάρτ. 1821), οπότε φτάνει και η είδηση της Ελληνικής Επανάστασης. Παρά το γεγονός ότι προκάλεσε αντιδράσεις και καταδικάστηκε, όμως δεν πάρθηκε απόφαση για επέμβαση- κατάπνιξη της επανάστασης, όπως είχε συμβεί με τις εξεγέρσεις στην Ιταλία και την Ισπανία. Αυτό πώς εξηγείται; 1. Από την ευκαιρία που διαφαίνεται για κάθε Δύναμη να αναπτύξει την πολιτική της στην καταρρέουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία και 2. από τον ανταγωνισμό που δημιουργείται μεταξύ τους. Επομένως, είναι ώρα να εξηγήσουμε τις προθέσεις της πολιτικής κάθε δύναμης ξεχωριστά: Η Ρωσία επιδιώκει από το 18 ο αι. την προέκτασή της προς νότον και την εξασφάλιση ελεύθερης ναυσιπλοϊας στη Μεσόγειο, σε βάρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Απόδειξη οι συχνοί Ρωσοτουρκικοί πόλεμοι. Ετσι, ενώ ο τσάρος ήταν με το μέρος της Ιερής συμμαχίας στο Λάυμπαχ, διέκρινε συγχρόνως μια ευκαιρία για προώθηση στη Μεσόγειο, φοβούμενος την αγγλική επέκταση και η στάση του γίνεται αντιφατική. Η Αγγλία προτιμάει τη μέθοδο της οικονομικής διείσδυσης ( με οικονομικές συμβάσεις και δάνεια) που ήταν επικερδέστερη και οδηγούσε σε συνεχή εξάρτηση. Γι αυτό, κρατάει αρχικά στάση ουδετερότητας απέναντι στην ελληνική Επανάσταση, αλλά και αναμονής να επέμβει την κατάλληλη στιγμή και να εμποδίσει τη ρωσική κάθοδο προς το νότο (έχοντας και την υποψία ότι η Ρωσία είχε υποκινήσει την Ελληνική επανάσταση), για να εξασφαλίσει τα συμφέροντά της στη Μεσόγειο και το δρόμο προς τις Ινδίες. Ακόμη, φοβάται και τη γαλλική πλευρά. Η Γαλλία έχει ήδη υπογράψει ιδιαίτερα ευνοϊκές οικονομικές συμβάσεις, τις διομολογήσεις από το 1535, στους κόλπους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μένει πιστή στην Ιερή συμμαχία αρχικά, για να προωθεί τα συμφέροντά της στην Ανατολική Μεσόγειο, ανταγωνίζεται την Αγγλία και συμφωνεί μαζί της μόνο σε ό,τι εμποδίζει την επεκτατική ρωσική πολιτική. Η Αυστρία δεν έχει μόνο οικονομικές σχέσεις αλλά και καθεστωτική συγγένεια με την Οθωμανική Αυτοκρατορία (υπέρ της διατήρησης φεουδαρχικών και μοναρχικών κρατών). Έτσι, η πολιτική της είναι επιθετική και εντελώς αδιάλλακτη σ όλη τη διάρκεια του Ελληνικού Αγώνα. Ο Αυστριακός καγκελάριος Μέττερνιχ λέει συγκεκριμένα: «Μόνο οι μονάρχες έχουν το δικαίωμα να καθορίζουν
τις τύχες των λαών, οι ηγεμόνες ευθύνονται για τις πράξεις τους μόνο απέναντι στο Θεό». 1822 Εντωμεταξύ, οι δυνάμεις της Ιερής Συμμαχίας συνεδριάζουν πάλι το 1822 στη Βερόνα, για να αντιμετωπίσουν τις εξεγέρσεις στην Ισπανία και την Ελλάδα.. Η Ελληνική επανάσταση καταδικάζεται «ως ενέργεια ασύνετη και εγκληματική, εκπορευόμενη από την ίδια ανατρεπτική πηγή του Καρμποναρισμού». Με την απόφαση αυτή οι Δυνάμεις εθελοτυφλούν μπροστά σ ένα υπαρκτό πρόβλημα. 1823 Από το 1823 και μετά αρχίζουν διαφοροποιήσεις στη στάση των Δυνάμεων, που συναγωνιζόμενες η μια την άλλη, με λύσεις για το Ελληνικό ζήτημα, επιθυμούν να εξυπηρετήσουν τη δική τους επιρροή. Πρώτη η Αγγλία, το 1823, με υπουργό εξωτερικών το Γεώρ. Κάνιγκ διακηρύσσει ότι θα σεβαστεί και θα προστατεύσει τις ελευθερίες των λαών. Με ανακοινώσεις και ενέργειες, ευνοεί τους Ελληνες, τους αναγνωρίζει ως έθνος εμπόλεμο και όχι ως αντάρτες υπηκόους του Σουλτάνου, αλλά τηρεί ουδετερότητα απέναντι στους εμπόλεμους Τούρκους και Ελληνες. Με την ιδέα μιας ελεύθερης Ελλάδας ως φραγμού στη ρωσική επέκταση, δηλώνει ότι θα συνεργαστεί με τις άλλες Ευρωπαϊκές Δυνάμεις στην ελληνική υπόθεση. Ετσι, δημιουργείται οριστικά Ελληνικό ζήτημα. Η Αυστρία αντιμετωπίζει με οργή τις αγγλικές ενέργειες. Ο Μέττερνιχ αποκαλεί τον Κάνιγκ «κακοποιόν μετέωρον», και προσπαθεί να υπονομεύσει τις αγγλικές κινήσεις επηρεάζοντας τον τσάρο, αλλά ουσιαστικά μένει στο περιθώριο. 1824 Το 1824, η Ρωσία προτείνει προς τις ευρωπαϊκές δυνάμεις το «σχέδιο των τριών τμημάτων», δηλ. τη δημιουργία τριών Ηγεμονιών, κατά το παράδειγμα των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών, που θα ήταν φόρου υποτελείς στο σουλτάνο και ειδικό καθεστώς κοινοτικής αυτονομίας για τα νησιά του Αιγαίου. Το ρωσικό σχέδιο αποτελεί την πρώτη πρόταση για δημιουργία ελληνικού κράτους και ειρήνευση στην περιοχή, αναγνωρίζοντας την επανάσταση. Εντωμεταξύ, η Επανάσταση συνεχίζεται, παρεμβάλλονται οι εμφύλιοι πόλεμοι 1823-1825 και ο αγώνας βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο, λόγω των επιθέσεων του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο και της πολιορκίας του Μεσολογγιού. Επίσης, παρατηρείται και οικονομική δυσκολία που είναι αδύνατο να καλυφθεί, δεδομένου ότι το έθνος βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση. Την ευκαιρία αρπάζει η Αγγλία.
Το 1824 και 1825 λοιπόν, η Αγγλία ενθαρρύνει τη σύναψη 2 δανείων από την ελληνική επαναστατική κυβέρνηση, αξίας 2.800.000 λιρών, από τα οποία έφθασε στο επαναστατημένο έθνος περίπου το ποσό των 530.000 χρυσών λιρών και 402.000 λίρες για αγορά πολεμικών πλοίων που μέρος τους μόνο παραλάβαμε. Οι όροι ήταν επαχθέστατοι, με την αφαίρεση εκ των προτέρων ποσών για τόκους, προμήθειες, μεσιτείες και άλλα. Ομόφωνη είναι η γνώμη των ιστορικών για τις φοβερές καταχρήσεις αυτών των δανείων, με πρωταγωνιστές τους Ελληνες διαχειριστές τους και τους Αγγλους τραπεζίτες. Χαρακτηριστική είναι η επιστολή του Γ. Κουντουριώτη προς τον αδερφό του: «Περιορίζομαι να σου ευαγγελισθώ την σωτηριώδη και επιθυμητήν αγγελίαν εις το ώδε φθάσιμον του δανείου τούτο μας αποβάλλει από κάθε δειλίαν». Και η γνώμη του Λόντου: «Ο Κουντουριώτης αγοράζει με ταις λίρες τους παραστάτας και ούτω ζητεί να γίνει μονάρχης της Ελλάδος, όπως έγινε και εις την Υδρα αυθέντης». Επίσης, το τραγούδι που έλεγε ο λαός, για το σπίτι που έχτισε ο Κοντόσταυλος, ένας από τους διαχειριστές των δανείων: «Ο οίκος σου Κοντόσταυλε μακρόθεν ομοιάζει τρικάταρτον εξ Αμερικής εξ ου αυτός πηγάζει», εννοώντας τις καταχρήσεις για την παραγγελία φρεγατών. Επιπλέον, για τα δάνεια αυτά υποθηκεύτηκαν τα Εθνικά κτήματα, δηλ. γη που απελευθερωνόταν από τους Τούρκους, αλλά εξαιτίας της υποθήκευσης δεν μπορούσε να δοθεί στους αγωνιστές. Επομένως, μ αυτό τον τρόπο γίνεται η αρχή της εξυπηρέτησης των Αγγλικών συμφερόντων για έλεγχο των μελλοντικών εξελίξεων, αλλά και της εξάρτησης του έθνους από νέο δυνάστη, που δε σκοπεύει, όπως θ αποδειχτεί, να υποχωρήσει από τις προθέσεις του. 1825 Στη διάρκεια του 1825 και 1826, δημιουργούνται τρία κόμματα, το αγγλικό, το γαλλικό και το ρωσικό, κάτω από την επιρροή της πολιτικής των τριών Δυνάμεων στην επαναστατημένη Ελλάδα, την οποία σε μεγάλο βαθμό υπηρέτησαν. Επιπλέον, το 1825 με έγκριση από το Βουλευτικό και το Εκτελεστικό υπογράφτηκε και στάλθηκε στην Αγγλία η λεγόμενη Πράξη Υποτέλειας ή Υποταγής, ένα υπόμνημα με το οποίο οι Ελληνες ζητούσαν την αγγλική προστασία, σε δύσκολες, βέβαια στιγμές του αγώνα, όπως προείπαμε. 1826 Το 1826, με την ανάληψη του θρόνου από τον τσάρο Νικόλαο, η Ρωσία, με τελεσίγραφο προς την Τουρκία, την απειλεί με πόλεμο, αν δεν ικανοποιήσει τις ρωσικές απαιτήσεις από παλιές διαφορές.
Ετσι, την ίδια χρονιά υπογράφεται το Πρωτόκολλο της Πετρούπολης ( 4 Απρ. 1826), από την Αγγλία και τη Ρωσία με αγγλική πρωτοβουλία, προκειμένου να αποφευχθεί ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος. Οι όροι του πρωτοκόλλου έχουν ιδιαίτερη σημασία, γιατί: 1. Αγγλία και Ρωσία συμφωνούν να παρέμβουν μονομερώς για τη δημιουργία αυτόνομου ελληνικού κράτους, με υποτέλεια φόρου στο Σουλτάνο, 2. Δέχονται να συμπράξουν μαζί τους και άλλες δυνάμεις, 3. Εγκαταλείπεται το σχέδιο του τσάρου Αλέξανδρου για διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, 4. Διαλύεται η Ιερή Συμμαχία, με την απομάκρυνση της Αυστρίας από τους συμμάχους που ενδιαφέρονται για το Ελληνικό Ζήτημα, 5. Αποτρέπεται προσωρινά ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος και 6. Αποτελεί το πρώτο επίσημο διπλωματικό έγγραφο που αναγνωρίζει πολιτική ύπαρξη στο επαναστατημένο ελληνικό έθνος. Εντωμεταξύ, ο αγώνας βρίσκεται σε επικίνδυνη καμπή, με την πτώση του Μεσολογγιού, τον Απρ. του 1826 και την πολιορκία της Ακρόπολης. 1827 Στις 6 Ιουλ. 1827 ακολουθεί η Ιουλιανή σύμβαση του Λονδίνου μεταξύ Αγγλίας, Γαλλίας, Ρωσίας, που περιλαμβάνει: 1. τους όρους του Πρωτοκόλλου της Πετρούπολης, 2. την ανάγκη για μελλοντική διαπραγμάτευση των συνόρων με την Τουρκία και την Ελλάδα, και 3. καταναγκαστική ρήτρα για τους εμπόλεμους να σταματήσουν τις εχθροπραξίες, πράγμα που θα επέβαλε στην ανάγκη στόλος και από τις τρεις δυνάμεις. Η συνθήκη έχει ιδιαίτερη σημασία για το Ελληνικό Ζήτημα, γιατί δεν ήταν απλά μεσολαβητική, αλλά αποφασιστική παρέμβαση. Η άρνηση του Ιμπραήμ να αποδεχτεί τους όρους της συνθήκης, οδήγησε στη Ναυμαχία του Ναυαρίνου ( Οκτ. 1827), μεταξύ του Τουρκοαιγυπτιακού στόλου και του ενωμένου στόλου των τριών Δυνάμεων, με αποτέλεμα την επικράτηση των Δυνάμεων και την καταστροφή του στόλου του Ιμπραήμ. Θεωρείται ρωσική επιτυχία, γιατί οι άλλες δύο δυνάμεις είχαν την πρόθεση να απειλήσουν, αλλά όχι οπωσδήποτε να επέμβουν. Αυτή η στρατιωτική επέμβαση, που είναι καθοριστική για την απελευθέρωση της Ελλάδας, γιατί η αδιαλλαξία των Οθωμανών βοηθάει, άθελά της, για πιο ριζική λύση, τη δημιουργία ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους, θυμίζει τις επεμβάσεις των Δυνατών, κάθε φορά που τους συμφέρει, (για παράδειγμα, στον α πόλεμο του Περσικού Κόλπου και στη Γιουγκοσλαβία).
Συγχρόνως, οφείλουμε να φωτίσουμε και την οικονομική κατάσταση, σ αυτή τη φάση του Αγώνα και να αναφερθούμε στηνπτώχευση που επέρχεται, γιατί αδυνατεί πλέον το έθνος να πληρώσει τόκους και χρεωλύσια για τα αγγλικά δάνεια του 1824-25, με αποτέλεσμα να επιβεβαιώνεται η αγγλική πολιτική και η επιδίωξη για διείσδυση και εξάρτηση με βάση το δανεισμό, δεδομένου ότι δεν απαλλαγήκαμε απ αυτά, παρά το 1931. 1828 Στο εξής επιταχύνονται οι εξελίξεις για την επίλυση του Ελληνικού ζητήματος: 1828-1829 Με την έκρηξη του Ρωσοτουρκικού πολέμου το Σεπτ. του 1828 και τον κίνδυνο για κατάλυση της Αυτοκρατορίας, με τα ρωσικά στρατεύματα στην Αδριανούπολη και στα πρόθυρα της Κων/λης, ο Σουλτάνος αναγκάζεται να υπογράψει: τη Συνθήκη της Αδριανούπολης (14 Σεπτ. 1829), που δίνει το προβάδισμα στη ρωσική διπλωματία, γιατί η Τουρκία έτσι αποδέχεται: 1.τη Συνθήκη του Λονδίνου του 1827( Ιουλιανή Σύμβαση) και 2. το πρωτόκολλο του Λονδίνου (10/22 Μαρτίου 1829), που έχει εντωματαξύ υπογραφεί από τις 3 Δυνάμεις. Η πολιτική του Καποδίστρια, που βρίσκεται στην Ελλάδα με απόφαση της Γ Εθνοσυνέλευσης της Τροιζήνας, από το Μάρτιο του 1827, αυτή την περίοδο σχετίζεται με δύο εκκρεμή βασικά θέματα: Την πλήρη ανεξαρτησία και Τη διεύρυνση των συνόρων, που προσπαθεί να προωθήσει στις Δυνάμεις με αλλεπάλληλα Υπομνήματα και αντίστοιχες προτάσεις. Ας σημειώσουμε, εντωμεταξύ, ότι στις 12 Σεπτ. 1829 με τη μάχη της Πέτρας, με την οποία ολοκληρώθηκε η ανακατάληψη της Στερεάς Ελλάδας, λήγουν οι πολεμικές επιχειρήσεις, του Αγώνα της Ανεξαρτησίας. 1830 Από το 1830 μέχρι και το 1832 γίνονται αλλεπάλληλες Διασκέψεις στο Λονδίνο, από τους εκπροσώπους της Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας, για την οριστική επίλυση του Ελληνικού ζητήματος όπου υπογράφουν πρωτόκολλα και συνθήκες, αλλάζοντας κάθε φορά τα σύνορα και το βαθμό ανεξαρτησίας και αναζητώντας ηγεμόνα για το νέο κράτος. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις 3 Φεβρ. 1830 το Πρωτόκολλο του Λονδίνου εκτός των άλλων, προβλέπει: 1. Ανεξάρτητο Ελληνικό κράτος και ότι
2. Οι Δυνάμεις αναλαμβάνουν να εγγυηθούν δάνειο 60.000.000.φράγκων. ( Οταν ακούτε ΕΓΓΥΗΣΗ να ανησυχείτε, κάποιο λάκκο έχει η φάβα). 1831 Δυστυχώς, ο Καποδίστριας δεν έμαθε ποτέ τη θετική εξέλιξη των προσπαθειών του, γιατί δολοφονήθηκε στο μεταξύ. 1832 Από το Μάϊο μέχρι και το Δεκ. του 1832, στο Λονδίνο και στην Κων/λη υπογράφονται πρωτόκολλα και Συνθήκες για την τελική λύση του Ελληνικού ζητήματος : -- Η Ελλάδα κηρύσσεται κράτος μοναρχικό και ανεξάρτητο με Βασιλιά τον Οθωνα, υπό την εγγύηση των τριών Δυνάμεων, -- Τα σύνορα ορίζοναι στη γραμμή Παγασητικού-Αμβρακικού, -- Απορρίπτεται το αίτημα Κρήτης και Σάμου για Ενωση με την Ελλάδα, παραχωρείται, όμως, αυτονομία στη Σάμο και -- Ορίζεται αποζημίωση για την Τουρκία 30 ή 40 εκατ. γρόσια. Μια γενικότερη αποτίμηση όσων είπαμε: Το γεγονός ότι οι Ελληνες δε συμμετέχουν καθόλου στις διαπραγματεύσεις για την τελική συνθήκη, δείχνει ξεκάθαρα τις προθέσεις των Δυνάμεων για επιβολή και ολοκληρωτική εξάρτηση. Από την άλλη, αν υπολογίσουμε εκτός από τα δάνεια του 1824-25 και το δάνειο των 60.000.000 φράγκων που εγγυήθηκαν με το πρωτόκολλο του Φεβρ. 1832, η πολιτική τους κινείται προς την ίδια κατεύθυνση της πλήρους υποδούλωσής μας, δεδομένου ότι προβλέπεται τα έσοδα του Δημόσιου ελληνικού Ταμείου να διατίθενται πρώτα για την εξυπηρέτηση του δανείου και μετά για τις ανάγκες του Ελληνικού κράτους. (Αυτό δε μας θυμίζει όσα συμβαίνουν στις μέρες μας, με τα απανωτά μνημόνια και το ελληνικό Χρέος;) Ετσι, αποδεικνύεται πάγια η μέθοδος της αποικιοκρατίας για δανεισμό και πιστώσεις προς τις χώρες που θέλει να υποδουλώσει. Με τη μέθοδο αυτή, ανακουφίζει οικονομικά το ντόπιο κατεστημένο, του λύνει το πρόβλημα της κατάληψης και διατήρησης της εξουσίας και το καθιστά υπόδουλο και υποχείριο της πολιτικής της. Κατ επέκταση, το Χρέος της Ελλάδας, αποτελεί στο εξής εκβιαστικό φόβητρο των «προστατών μας», κάθε φορά που θέλουν να επέμβουν στην πολιτική και οικονομική ζωή της χώρας μας και χωρίς υπερβολή μπορεί να ειπωθεί ότι αυτό το Χρέος, με την εξέλιξή του, αποτέλεσε το ρυθμιστή του νεοελληνικού πολιτικού βίου.
Χαρακτηριστικότατη μαρτυρία γι αυτά μας δίνει ο στρατηγός Μακρυγιάννης στα Απομνημονεύματά του: «Ηταν ένα καιρόν ένα λιβάδι πολλά αξιόλογον. Είχε πολλά αγαθά μέσα δια τους ανθρώπους και καλή τροφή δια τα ζώα. Σε αυτό το λιβάδι ήταν ένα θερίον οπού το εξουσίαζε. Ούτε οι άνθρωποι μπορούσαν να λάβουν τ αγαθά του, ούτε τα ζώα την καλή χλόγη. Τότε, ένας κακός άνθρωπος ηύρε το καϋμένο τ άλογον και του λέγει του λιβαδιού τ αγαθά. Και του λέγει: «να σκύψεις να σε καβαλικέψω εσένα κι εγώ με τ άρματά μου να σκοτώσωμεν το θερίον, να γοδέρωμεν αυτόν τον καλόν τόπον». Μπιστεύτηκε το καϋμένο τ άλογον δια την καλήν την τροφή κι έκλινε τον αυχένα του. Κι ο κακορίζικος ο άνθρωπος τόβαλε την σέλλα και την έσφιξε καλά, και το χαλινό. Καβαλίκεψε ο άνθρωπος αρματωμένος, σκότωσαν το θερίον. Του λέγει το δυστυχισμένο τ άλογον: «Το θερίον το σκοτώσαμεν, εσύ παίρνεις τ αγαθά του τόπου, βγάλε τον χαλινόν και τη σέλλα οπού μόβαλες και κατέβα τώρα από πάνου μου να βοσκήσω κι εγώ. Ο χαλινός και η σέλλα δε βγαίνει από πάνου σου, ούτε εγώ θα κατέβω». Αφού του βοήθησε τ άλογον και με τη δύναμή του σκότωσε το θερίον, κι έλαβεν εις την εξουσίαν του εκείνον τον λαμπρόν τόπον και γοδέρει τ αγαθά του, το δυστυχισμένο τ άλογον, όχι που δεν ωφελήθη, αλλά του μπήκε κι ο χαλινός και η σέλλα κι ο διαβολάνθρωπος καβάλα, τ άφινε νηστικό και φορτωμένο».   ; ----------------------- ------------------------------------------------------------------ Στις μέρες μας, η έννοια της ελευθερίας, στα πλαίσια μιας ωραιοποιημένης παγκοσμιοποίησης, δέχεται σοβαρότατα πλήγματα, είτε όσον αφορά την ανεξαρτησία, την αυτονομία και την αυτοδιάθεση των λαών, είτε όσον αφορά την ευρύτερη έννοιά της, με παραβίαση ατομικών, πολιτικών, εργασιακών και άλλων δικαιωμάτων, που αποκτήθηκαν με αιματηρούς αγώνες. Και όλα αυτά, στο όνομα μιας δήθεν νέας εποχής, με τη βοήθεια της υπερσύγχρονης τεχνολογίας, των Μ.Μ.Ε και των ισχυρών οικονομικών συμφερόντων, που επιβάλλουν την κυριαρχία τους στον κόσμο. Μόνο μια απάντηση υπάρχει σε όλ αυτά : Γνώση της ιστορίας μας, ενημέρωση, κριτική σκέψη και θεληματική άρνηση και αντίσταση σε κάθε είδους υποδούλωση.   ; Τελειώνοντας,θέλω να
αφιερώσω σε όλους μας, την πολύ επίκαιρη, για μένα, προτροπή του ποιητή Μιχάλη Κατσαρού στο ποίημά του «Η ΔΙΑΘΗΚΗ ΜΟΥ», που δημοσιεύτηκε το 1950 στην εφημερίδα «Δημοκρατικός Τύπος». Μιχάλη Κατσαρού: «Η διαθήκη μου» Αντισταθείτε σ αυτόν που χτίζει ένα μικρό σπιτάκι και λέει: καλά είμαι εδώ Αντισταθείτε σ αυτόν που γύρισε πάλι στο σπίτι και λέει: «Δόξα σοι ο Θεός». Αντισταθείτε στον περσικό τάπητα των πολυκατοικιών στον κοντό άνθρωπο του γραφείου στην εταιρεία «εισαγωγαί- εξαγωγαί» στην κρατική εκπαίδευση στο φόρο σε μένα ακόμα που σας ιστορώ. Αντισταθείτε σ αυτόν που χαιρετάει απ την εξέδρα ώρες ατέλειωτες τις παρελάσεις στον πρόεδρο του Εφετείου αντισταθείτε στις μουσικές τα τούμπανα και τις παράτες σ όλα τ ανώτερα συνέδρια που φλυαρούνε πίνουν καφέδες σύνεδροι συμβουλατόροι σ αυτή την άγονη κυρία που μοιράζει έντυπα αγίων, λίβανον και σμύρναν σε μένα ακόμα που σας ιστορώ.
Αντισταθείτε πάλι σ αυτούς που λέγονται μεγάλοι σ όλους που γράφουν λόγους για την εποχή, δίπλα στη χειμωνιάτικη θερμάστρα στις κολακείες τις ευχές τις τόσες υποκλίσεις από γραφιάδες και δειλούς για το σοφό αρχηγό τους. Αντισταθείτε στις υπηρεσίες των αλλοδαπών και διαβατηρίων στις φοβερές σημαίες των κρατών και τη διπλωματία στα εργοστάσια πολεμικών υλών σ αυτούς που λένε λυρισμό τα ωραία λόγια στα θούρια στα γλυκερά τραγούδια με τους θρήνους στους θεατές στον άνεμο σ όλους τους αδιάφορους και τους σοφούς στους άλλους που κάνουνε το φίλο σας ως και σε μένα, σε μένα ακόμα που σας ιστορώ αντισταθείτε. Τότε μπορεί βέβαιοι να περάσουμε προς την Ελευθερία. Στη λογοκρισία που δέχτηκε αυτό το ποίημα, ο ποιητής απάντησε με το ποίημά του «Υστερόγραφο»: «Υστερόγραφο» Η διαθήκη μου πριν διαβαστεί - καθώς διαβάστηκεήταν ένα ζεστό άλογο ακέραιο. Πριν διαβαστεί όχι οι κληρονόμοι που περίμεναν
αλλά σφετεριστές καταπατήσαν τα χωράφια. Η διαθήκη μου για σένα και για σε χρόνια καταχωνιάστηκε στα χρονοντούλαπα από γραφιάδες πονηρούς συμβολαιογράφους. Αλλάξανε φράσεις σημαντικές ώρες σκυμμένοι πάνω της με τρόμο εξαφανίσανε τα μέρη με τους ποταμούς τη νέα βουή στα δάση τον άνεμο τον σκότωσαντώρα καταλαβαίνω πια τι έχασα ποιος είναι αυτός που πνίγει. Και σύ λοιπόν στέκεσαι έτσι βουβός με τόσες παραιτήσεις από φωνή από τροφή από άλογο από σπίτι στέκεις απαίσια βουβός σαν πεθαμένος: Ελευθερία ανάπηρη πάλι σου τάζουν.