Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Οργάνωση & Διοίκηση Δημοσίων Επιχειρήσεων & Οργανισμών Ενότητα 12: Διοικητική Μεταρρύθμιση & Στρατηγική Διοίκηση Δημοσίου Τομέα και Δημοσίων Επιχειρήσεων Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.
ΓΗΜΟΣΙΑ ΓΙΟΙΚΗΣΗ 10 ν Μάζεκα Δηδηθά Θέκαηα Γεκφζηαο Γηνίθεζεο 1. Η έλλνηα ηεο κεηαξξχζκηζεο Γηνηθεηηθή κεηαξξχζκηζε: ε δηαδηθαζία δηαξθνχο αλαδήηεζεο νξγαλσηηθψλ θαη δηνηθεηηθψλ αιιαγψλ πνπ νδεγνχλ ζηε βειηίσζε θαη ζηελ αλαβάζκηζε ηεο δηνηθεηηθήο ζπκπεξηθνξάο θαη ηεο νξγαλσηηθήο ιεηηνπξγίαο ψζηε λα αληαπνθξίλεηαη ζηηο θνηλσληθέο θαη πνιηηηθέο ζπλζήθεο θαη απαηηήζεηο ηνπ πεξηβάιινληνο ζην νπνίν βξίζθεηαη. Η δηαδηθαζία απηή ηεο αιιαγήο είλαη ζπλερήο αλ θαη απηφ δελ γίλεηαη άκεζα αληηιεπηφ. Οη νξγαλψζεηο δελ παξακέλνπλ ζηαζεξέο ζην ρξφλν. Άξα: νη ιεηηνπξγίεο πνπ επηηεινχλ, νη ζπλζήθεο ππφ ηηο νπνίεο ηηο επηηεινχλ, ην θαζεζηψο νξγάλσζεο θαη ην θνηλφ ζην νπνίν απεπζχλνληαη δελ κπνξεί λα είλαη πάληα ζηα ίδηα θαη αλαιινίσηα επίπεδα. Ο ρξφλνο δελ κέλεη αθίλεηνο άξα θαη νη νξγαλψζεηο, ε δηνίθεζε θαη νη αλάγθεο αλαπξνζαξκνγήο κεηαβάιινληαη. Όξνη φπσο: αιιαγή, εθζπγρξνληζκφο, πξφνδνο, εμέιημε, αλάπηπμε, αλαλέσζε, πξνζαξκνγή, αλαδηάξζξσζε, επαλαπξνζδηνξηζκφο, ρξεζηκνπνηνχληαη πξνθεηκέλνπ λα ππνδειψζεη θαλείο επηκέξνπο δηαζηάζεηο πνπ εζηηάδνληαη θπξίσο ζην δηνηθεηηθφ θαη νξγαλσηηθφ θαηλφκελν. Τν ζηνηρείν ηεο κεηαβνιήο θαη ηεο αιιαγήο απνηειεί έλα νπζηψδεο θαη δηαξζξσηηθφ γλψξηζκα ησλ θνηλσληθψλ ζπζηεκάησλ. Η απνπζία ελφο ζπζηεκαηηθνχ εληαίνπ ζεσξεηηθνχ πιαηζίνπ ησλ αιιαγψλ θαη κηα επηθξαηνχζα ζεσξία ησλ κεηαξξπζκίζεσλ, νθείιεηαη ζηελ αδπλακία ζεψξεζεο ελφο γεληθνχ πιαηζίνπ πνπ ζα εθθεχγεη απφ ηελ αλάιπζε εμεηδηθεπκέλσλ θαηαζηάζεσλ θαηά πεξίπησζε αιιά θαη ζηελ πεξηνξηζκέλε δεθηηθφηεηα απέλαληη ζηε ζεσξία γεληθφηεξα.
2. Γηνίθεζε κεηαξξχζκηζε - θνηλσλία Βαζηθφ γλψξηζκα ησλ ζεκεξηλψλ θνηλσληψλ είλαη ε ηθαλφηεηα ηνπο λα πξνμελνχλ θαη λα απνξξνθνχλ αιιαγέο θαη κεηαζρεκαηηζκνχο ζηε δνκή, ζηε δηάξζξσζε θαη ζηε ιεηηνπξγία ηνπο (κνληεξληθφηεηα). Απηή ε ηθαλφηεηα δελ εμαθαλίδεη ηελ αληίζηνηρε δηάζεζε ησλ θνηλσληψλ θαη ησλ ζπζηεκάησλ γηα ηελ απηνζπληήξεζε θαη ηελ ππεξάζπηζε ησλ δεδνκέλσλ θαη ηε ζηαζεξφηεηα ηνπο. Η ηθαλφηεηα επίηεπμεο αιιαγψλ παξαηεξείηαη θαηά θχξην ιφγν ζηηο ζχγρξνλεο (άξα θαη πεξηζζφηεξν κεηαβαηηθέο) θνηλσλίεο παξά ζηηο παξαδνζηαθέο άξα θαη πεξηζζφηεξν ζηαηηθέο θνηλσλίεο. Τν ζχλνιν ησλ αιιαγψλ πνπ πηνζεηνχληαη απφ κηα κεηαξξχζκηζε φζν θαζνιηθφ ραξαθηήξα θαη αλ έρεη, δελ έρεη απαξαίηεηα έλαλ εμίζνπ θαζνιηθφ ραξαθηήξα ζηα πξαγκαηηθά απνηειέζκαηα. Με ηελ πηνζέηεζε ηνπ θαηλνύξγηνπ, ην παιαηό δελ πεζαίλεη πάληα αιιά ζπλήζσο ζπλερίδεη λα ππάξρεη κε κεησκέλεο φκσο δπλαηφηεηεο θαη ηθαλφηεηεο. Οπζηαζηηθά ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο θαη ηα δχν ζπλππάξρνπλ γηα κεγάιεο ρξνληθέο πεξηφδνπο ζε πνηθίιεο κνξθέο θαη εθδειψζεηο ηεο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηαο θαη θνηλσληθήο δσήο. Παιαηέο αμίεο θαη ζχκβνια επηβηψλνπλ θπξίσο σο πιαίζηα νξγάλσζεο ηεο παιαηφηεξεο ηάμεο. Υπάξρνπλ θαη ζχλζεηνη ηξφπνη αιιειεπίδξαζεο ηνπ παιαηνχ κε ην λέν. Γεδνκέλνπ φηη ν εθζπγρξνληζκφο πξνσζεί κηα δηαδηθαζία θαη κηα δπλακηθή γεληθψλ αιιαγψλ θαη κεηαζρεκαηηζκψλ πνπ αθνξνχλ θαη αγγίδνπλ φιεο ηηο φςεηο θαη ηνπο ηνκείο ηεο θνηλσληθήο δσήο, ην βαζχηεξν λφεκα ηνπ εθζπγρξνληζκνχ αλαθέξεηαη ζηε δηάζεζε θαη ζηελ ηθαλφηεηα απνδνρήο θαη αθνκνίσζεο ή απνξξφθεζεο ησλ αιιαγψλ θαη φρη ζηελ εθ ησλ πξνηέξσλ απφξξηςε θαη ζηελ θαηαπνιέκεζε ηνπο. Η φιε δηαδηθαζία ησλ αιιαγψλ πνπ ραξαθηεξίδεη ηε κνληεξληθφηεηα σο δηάζεζε θαη πξάμε, δελ είλαη εληειψο πξνθαλήο πάληα. Γελ ζπιιακβάλεηαη πάληα θαη δελ είλαη άκεζα ζεζκνζεηεκέλε. Λεηηνπξγεί πάλησο θάησ απφ ηελ επηθάλεηα ησλ θαηλνκέλσλ. Θα κπνξνχζακε λα ηζρπξηζηνχκε φηη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ αιιαγψλ πνπ ζεκεηψλνληαη ζηελ νξγάλσζε θαη ηελ ιεηηνπξγία ησλ θνηλσληθψλ ζπζηεκάησλ 2
αθνκνηψλνληαη κε έλαλ ζρεδφλ αλεπαίζζεην θπζηθφ θαη απξφζθνπην ηξφπν ρσξίο λα ζπλεηδεηνπνηνχκε άκεζα θαη εκθαλψο ην θχκα ησλ αιιαγψλ απηψλ. 3. Μεηαξξχζκηζε - αιιαγή Με βάζε ηελ παξαπάλσ παξαηήξεζε κπνξνχκε λα πξνβνχκε ζε κηα πξψηε ελλνηνινγηθή δηαθνξνπνίεζε κεηαμχ αιιαγψλ θαη κεηαξξπζκίζεσλ. Αιιαγή: ε κεηαβνιή πξνγξακκαηηζκέλε ή όρη πνπ πξαγκαηνπνηείηαη εύθνια θαη γίλεηαη θαζνιηθά απνδεθηή. Μεηαξξχζκηζε: ε κεηαβνιή πνπ ζπλαληά θάπνηα κνξθή αληίζηαζεο ζηελ ζρεδίαζε ή ζηελ εθαξκνγήο ηεο ή θαη ζηνπο δύν ηνκείο. Η απφζηαζε κεηαμχ πξαγκαηηθφηεηαο θαη ηδέαο δεκηνπξγεί ππνζρέζεηο θαη πξνζδνθίεο γηα κείσζε ή εμαθάληζε ηνπ ράζκαηνο κεηαμχ ηνπ πξνβιήκαηνο θαη ηεο επίιπζεο ηνπ. Ωο επίιπζε ζεσξείηαη εθ ησλ πξαγκάησλ ε πξνβνιή ζπλήζσο ζην κέιινλ ηεο ηδαληθήο εθείλεο θαηάζηαζεο από ηελ νπνία απνπζηάδνπλ ην πξόβιεκα, ε δηαηαξαρή θαη ε παζνινγία. Η εμαγγειία κηαο κεηαξξχζκηζεο ζπλδέεηαη ζρεδφλ πάληνηε κε θάπνηα εζηθή αμία θαη επγελή ζθνπφ: ηελ βειηίσζε κηαο θαηάζηαζεο, ηε ιήμε ελφο θαθνχ, ηε ζεξαπεία θάπνησλ δεηλψλ θαη ηελ απνθαηάζηαζε ηνπ απφ έλα αγαζφ ή ηδεψδεο, απφ ην νπνίν ηα πξνβιήκαηα απηά απνπζηάδνπλ. Η ζχλδεζε απηή γίλεηαη κε κάιηζηα κε ηξφπν άκεζν θαη απφιπην δηαθεξχζζνληαο δειαδή φηη ε απνηπρία ησλ ελδηάκεζσλ κεηαξξπζκηζηηθψλ κέηξσλ ζα καηαηψζεη θαη αλάγθελ ηελ πξαγκάησζε ηεο εζηθήο αμίαο θαη ηνπ απψηεξνπ ζθνπνχ. Δίλαη ζπάληα ε πεξίπησζε εθείλε θαηά ηελ νπνία νη δηνηθεηηθέο κεηαξξπζκίζεηο έξρνληαη λα θαηαιάβνπλ θαη λα ξπζκίζνπλ εμ αξρήο έλα έσο ηφηε απνιχησο αξξχζκηζην δεκφζην πξφβιεκα ή δηνηθεηηθφ πεδίν θαη ιεηηνπξγία. Αληίζεηα νη δηνηθεηηθέο κεηαξξπζκίζεηο αληηθαζηζηνχλ ζπλήζσο ή ηξνπνπνηνχλ πξνεγνχκελεο ξπζκίζεηο απηνχ ηνπ πεδίνπ ή πξνβιήκαηνο. Οη πεξηνρέο ή νη φςεηο ηεο θνηλσληθήο ζπκπεξηθνξάο πνπ γίλνληαη αληηθείκελν κηαο άλεπ πξνεγνπκέλνπ θαη εμ αξρήο ξχζκηζεο, είλαη εμαηξεηηθά ειάρηζηεο ιφγσ ηεο έθηαζεο ηνπ δηνηθεηηθνχ πεδίνπ θαη ησλ ιεηηνπξγηψλ ή εθδειψζεσλ ηεο δεκφζηαο πνιηηηθήο πνπ ζπλνδεχνπλ ηε δηακφξθσζε ηνπ ζχγρξνλνπ θξάηνπο. 3
Άξα ην βαζηθφ εξψηεκα πνπ αληηκεησπίδνπλ ν κεηαξξπζκίζεηο δελ είλαη ηφζν ε απνπζία πνιηηηθήο αιιά ε κεηαηξνπή ηεο εμαηηίαο ησλ πξνβιεκάησλ ή δπζιεηηνπξγηώλ πνπ πξνθύπηνπλ από ηελ εθαξκνγή ηεο. Η εθαξκνγή κηαο κεηαξξχζκηζεο, πξννπηηθά κέζα ζηε δπλακηθή ηνπ ρξφλνπ δεκηνπξγεί ζηαδηαθά ηελ αλάγθε θαη ηηο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ ελδερφκελε κειινληηθή ηεο κεηαξξχζκηζε. Η κεηαξξπζκηζηηθή απηή αιπζίδα φπνπ θάζε θξίθνο απνηειεί ξχζκηζε ηνπ επφκελνπ θαη κεηαξξχζκηζε ησλ πξνεγνχκελσλ ξπζκίζεσλ, δελ είλαη βέβαηα ηφζν ζπκπαγήο νχηε ηφζν αξκνληθά δεκέλε. Μεηαμχ ησλ θξίθσλ ή ησλ δηαδνρηθψλ κεηαξξπζκηζηηθψλ θπκάησλ αλαπηχζζνληαη αληηζεηηθέο ζρέζεηο θαη εμαξηήζεηο. Η δηαπινθή ησλ θξίθσλ είλαη πνιχπιεπξε θαη έληνλε. Οη πξνεγνχκελεο ξπζκίζεηο δεκηνπξγνχλ ην πιαίζην θαη ηηο ζπλζήθεο γηα ηηο επφκελεο. Ηθικό αξίωμα ηηρ κοινωνικήρ δςναμικήρ ηος Comte: δελ πξέπεη θαλείο λα θαηαζηξέθεη θάηη ην νπνίν δελ κπνξεί ή δελ ζέιεη λα αληηθαηαζηήζεη. Καηάπγηζη θαη ανηικαηάζηαζη ηείλνπλ ζαλ φξνη λα ζπκπίπηνπλ αιιά ζπάληα ζεσξείηαη ε νινζρεξήο θαηάξγεζε δίρσο ηελ παξάιιειε επί ηνχηνπ αληηθαηάζηαζε. 4. Μεηαξξπζκίζεηο θαη γξαθεηνθξαηία Έλα απφ ηα βαζηθφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο δεκφζηαο γξαθεηνθξαηίαο είλαη ην γεγνλφο φηη δελ ππφθεηηαη εχθνια ζηηο αιιαγέο πνπ πξνσζήζεθαλ, αληηηίζεηαη ζε απηέο θαη ηηο απνθξνχεη. Η γξαθεηνθξαηία αληηζηέθεηαη ζηηο αιιαγέο θαη ζηηο κεηαξξπζκίζεηο δηφηη, απνηειψληαο κηα κεγάινπ κεγέζνπο ηππηθή νξγάλσζε, πνπ έρεη δηαηεξεζεί γηα νξηζκέλν ρξφλν ή ζε πεδίν ηεο δεκφζηαο πνιηηηθήο, έρεη ζεζκνζεηεζεί, έρεη θαηαζηεί δειαδή ζεζκφο πνπ αγσλίδεηαη γηα ηε απηνζπληήξεζε ηνπ. Η ζέζπηζε γξαθεηνθξαηηθψλ κεραληζκψλ νξγαληζκψλ ζπλνδεχεηαη ζπλήζσο απφ ηε δηαπινθή θαη ηελ επέθηαζε ελφο ζχλζεηνπ δηθηχνπ ζρέζεσλ θαη ζπκκαρηψλ κε: i. άιινπο φκνξνπο νξγαληζκνχο θαη γξαθεηνθξαηίεο κε ηηο νπνίεο αλαπηχζζεη ζπλαιιαθηηθέο θαη αληαγσληζηηθέο ζρέζεηο. ii. ηηο θαηεγνξίεο ή ηηο πεξηνρέο ηνπ θνηλνχ, ηα ζπκθέξνληα ή ηε ζπκπεξηθνξά ησλ νπνίσλ εμππεξεηεί ή ξπζκίδεη. 4
iii. ην αλζξψπηλν δπλακηθφ πνπ ζηειερψλεη ηε γξαθεηνθξαηία θαη πξνθαλψο επηζπκεί λα δηαηεξήζεη (αλ φρη λα εληζρχζεη) πνζνηηθά θαη πνηνηηθά ηηο ζπλζήθεο απαζρφιεζεο ηνπ. Άξα έρεη ηεξάζηηα ζεκαζία ε ζηξαηεγηθή ησλ κεηαξξπζκίζεσλ γηα ηηο κεγάιεο θξαηηθέο γξαθεηνθξαηηθέο νξγαλψζεηο. Γειαδή: Πνηεο ζα είλαη νη κεηαξξπζκίζεηο Σε πνηα επίπεδα Με πνην ρξνλνδηάγξακκα Απφ ή κε πνηνπο εζσηεξηθνχο ή εμσηεξηθνχο ζπληειεζηέο ζα ζρεδηαζζνχλ ή ζα πξαγκαησζνχλ. Όζν παιαηφηεξε θαη πην εθηεηακέλε είλαη ε γξαθεηνθξαηηθή νξγάλσζε ηφζν κεγαιχηεξε είλαη ε ζεκαζία ηεο ζηξαηεγηθήο ηθαλφηεηαο απνθπγήο παζνινγηθψλ ή δπζιεηηνπξγηθψλ φςεσλ. Σηελ παξαπάλσ πεξίπησζε απμάλεηαη αληίζηνηρα ε δχλακε ηεο αδξάλεηαο ηεο γξαθεηνθξαηίαο θαη κεηψλεηαη αλαινγηθά ε εηνηκφηεηα θαη ε πξνζαξκνζηηθή ηεο ηθαλφηεηα ζηηο κεηαβαιιφκελεο ζπλζήθεο ηνπ πεξηβάιινληνο ηεο. 5. Σηξαηεγηθή θαη δηνηθεηηθή κεηαξξχζκηζε Όζν πην ρξήζηκε θα αλαγθαία παξνπζηάδεηαη ε ζηξαηεγηθή απηή, ηφζν επηθίλδπλε κπνξεί λα απνδεηρηεί ε απζηεξή πξνζήισζε ζηηο ζηξαηεγηθέο ζέζεηο θαη αξρέο, δίρσο ηελ αλάινγε πξνζνρή θαη ζεκαζία ζηελ νξγαλσηηθή πξαγκαηηθφηεηα θαη ζηηο δηαξθψο κεηαβαιιφκελεο ζπλζήθεο. Η ζηξαηεγηθή είλαη ρξήζηκε θαη αλαγθαία φηαλ ζπλδέεηαη κε ηελ πξαγκαηηθφηεηα ηελ νπνία επηδηψθεη λα ειέγμεη ή λα αιιάμεη, κε ζπγθεθξηκέλα κέηξα, ελέξγεηεο θαη απνηειέζκαηα θάησ απφ ηηο θαηάιιειεο ρξνληθέο ζπγθπξίεο θαη θνηλσληθέο ζπλζήθεο. Η ζηξαηεγηθή ησλ δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ δελ ζεκαίλεη απνθιεηζηηθά έλα ζπγθεληξσηηθφ, ηεξαξρηθφ θαη ιεπηνκεξψο πξνγξακκαηηζκέλν κνληέιν ή ζχζηεκα αιιαγψλ. Αληίζεηα ζπρλά δηαπηζηψλεηαη σο πξνζθνξφηεξε (ζε ζπλζήθεο απμεκέλεο πνιππινθφηεηεο) ε εναλλακηική ζηπαηηγική ηων ζηαδιακών αλλαγών πος 5
εθαξκφδνληαη απνθεληξσκέλα θαη πεηξακαηηθά ζηηο παξπθέο ηνπ ζπζηήκαηνο θαη αλάινγα κε ην κέηξν ηεο επηηπρίαο ηνπο, εμαπιψλνληαη βαζκηαίσο νξηδφληηα ψζηε λα θαηαιακβάλνπλ ην ζχλνιν ηνπ νξγαλσηηθνχ πεδίνπ. Σχκθσλα κε ην απνθεληξσηηθφ κνληέιν ησλ νξγαλσηηθψλ αιιαγψλ, ην πεξηερφκελν ηεο ζηξαηεγηθήο θαη ηεο πξνγξακκαηηθήο εμαγγειίαο πξέπεη λα πεξηνξίδεηαη ζηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο γεληθήο θαηεχζπλζεο, ηνπ πλεχκαηνο θαη ηεο πνξείαο ησλ αιιαγψλ, ησλ νπνίσλ ε εηδηθή κνξθή θαη θπζηνγλσκία ζρεκαηίδεηαη απνθεληξσκέλα. Βαζηθή απνζηνιή ηεο εγεζίαο είλαη φρη ε ηεξαξρηθή θαη αμησκαηηθή επηβνιή ησλ αιιαγψλ - κεηαξξπζκίζεσλ αιιά ε έκπλεπζε, ε ελνξρήζηξσζε θαη ε πξνζαξκνζηηθφηεηα ηνπο. Έλαο απφ ηνπο κεγαιχηεξνπο, ζεκαληηθφηεξνπο θαη δπζθνιφηεξνπο ζηελ επίηεπμε ηνπο ζηφρνπο είλαη ε δηαηήξεζε ηνπ παπάθςπος (εςκαιπίαρ και δςναηοηήηων) ηων αλλαγών αλνηρηφ θαηά ην κεγαιχηεξν ρξνληθφ δηάζηεκα, φζν δειαδή ρξφλν απαηηείηαη ψζηε απηέο λα εθαξκνζηνχλ θαη λα επηθέξνπλ ηα επηζπκεηή απνηειέζκαηα. Τν κέγεζνο ηνπ παξαζχξνπ εμαξηάηαη απφ δχν παξάγνληεο: i. ηελ νμχηεηα ηεο θξίζεο ή ησλ πξνβιεκάησλ πνπ νη ζρεδηαδφκελεο αιιαγέο ζθνπεχνπλ λα αληηκεησπίζνπλ, θαη ii. ηελ έθηαζε ηεο απνδνρήο θαη ηεο ππνζηήξημεο πνπ ζπλαληά ην κεηαξξπζκηζηηθφ πξφγξακκα εθ κέξνπο εθείλσλ πνπ επεξεάδνληαη άκεζα ή έκκεζα απφ απηφ, θαη ίζσο είλαη ζε ζέζε λα ην επεξεάζνπλ, π.ρ. νκάδεο ζπκθεξφλησλ. Τν κέγηζην κέγεζνο ηνπ παξαζχξνπ ησλ αιιαγψλ δηακνξθώλεηαη φηαλ απηνί νη δχν παξάγνληεο ζπκπίπηνπλ ρξνληθά: πθίζηαληαη δειαδή νμεία θξίζε θαη γεληθεπκέλε ζπλεηδεηνπνίεζε ηεο πνπ ζπλνδεχεηαη απφ ηελ πξνζδνθία ησλ αιιαγψλ απφ ην θνηλφ ή ηνπο εκπιεθφκελνπο θνξείο. Γελ ππάξρεη ακθηβνιία φηη θαηά ηελ εθαξκνγή ησλ ζπγθεθξηκέλσλ κεηαξξπζκηζηηθψλ κέηξσλ επηδξνχλ θαη άιινη πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο φπσο: Η επηθξαηνχζα πνιηηηθή θηινζνθία. Τν χθνο. Η δηάξθεηα θα ε απνθαζηζηηθφηεηα ηεο πνιηηηθήο εγεζίαο. Οη πνιηηηθέο ζπκκαρίεο θαη ε ρξνληθή ζπγθπξία. 6
Η πνηφηεηα θαη ε ζπλνρή ηεο γξαθεηνθξαηίαο. Οη αληηδξάζεηο θαη νη ζέζεηο ησλ ακάδσλ ζπκθεξφλησλ θιπ Τν ζεκαληηθφηεξν ξφιν ίζσο παίδεη ν ρξφλνο ζηε ζηξαηεγηθή ησλ κεηαξξπζκίζεσλ. Ο ρεηξηζκφο θαη ε αμηνπνίεζε ηνπ ρξφλνπ θαηά ηελ πξψηε θξίζηκε πεξίνδν κπνξεί λα απνβεί θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο θαη λα ζέζεη ηηο πξνυπνζέζεηο είηε γηα ηελ νινθιήξσζε θαη ηελ εθαξκνγή ηνπ είηε γηα ηελ αλαζηνιή θαη ελδερφκελε καηαίσζε ηνπ. Τν έξγν ηεο ζηξαηεγηθήο έγθεηηαη ζην λα δηαηεξήζεη ηελ ππνζηήξημε γηα φζν ην δπλαηφλ κεγαιχηεξν δηάζηεκα θαη λα επηηχρεη ηα πξνγξάκκαηα θαη ηα κεηαξξπζκηζηηθά κέηξα γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ. Άξα φζν κεγαιχηεξε είλαη ε δηάζηαζε θαη ρξνληθή απφζηαζε αλάκεζα: ζηελ νμχηεηα ή ηελ θξηζηκφηεηα ησλ πξνβιεκάησλ θαη ζηε ζρεδίαζε θαη εθαξκνγή ησλ κέηξσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπο, ηφζν: ζηελεχεη ην παξάζπξν ησ αιιαγψλ, κεηψλεηαη ε δηαζέζηκε ππνζηήξημε θαη νη πηζαλφηεηεο επηηπρίαο ησλ κεηαξξπζκίζεσλ. Αληίζεηα, απνηειεζκαηηθή ζηξαηεγηθή είλαη εθείλε πνπ ζα θαηαθέξεη λα ζρεδηάζεη θαη λα θέξεη εηο πέξαο ηηο κεηαξξπζκίζεηο φζν ην παξάζπξν κέλεη αλνηρηφ. 6. Η έλλνηα ηεο νξγάλσζεο Οξηζκφο: σο Οξγάλσζε ζα κπνξνχζε λα νξηζζεί κηα δηαθξηλφκελε θνηλσληθή νληφηεηα ή έλα ζχλνιν αλζξψπσλ, ε νπνία κέζσ ηεο δηαίξεζεο ηεο εξγαζίαο, δνκψλ, ζπζηεκάησλ θαη ζρεδίσλ επηδηψθεη ηελ επίηεπμε ζε ρξνληθή δηάξθεηα ζθνπψλ. Τα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο νξγάλσζεο είλαη ηα εμήο: i. Άηνκα. Η νξγάλσζε απνηειείηαη απφ αλζξψπνπο ή νκάδεο αλζξψπσλ νη νπνίνη αιιειεπηδξνχλ αλαπηχζζνπλ ζρέζεηο κεηαμχ ηνπο παίδνληαο ξφινπο πνπ νδεγνχλ ζηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ βαζηθψλ ιεηηνπξγηψλ ηεο νξγάλσζεο. ii. Σθνπνί. Η νξγάλσζε έρεη απνζηνιή θαη ζηφρνπο. Γεκηνπξγείηαη θαη δηαηεξείηαη αθξηβψο γηα ηελ πινπνίεζε ζπγθεθξηκέλεο απνζηνιήο θαη ζηφρσλ. 7
iii. Γηαίξεζε εξγαζίαο, δνκέο, ζπζηήκαηα, ζρέδηα. Η νξγάλσζε δελ απνηειεί απιά έλα άζξνηζκα αηφκσλ ή ιεηηνπξγηψλ. Υπάξρεη ζπλεηδεηή δηάξζξσζε ησλ ξνιψλ θαη ησλ ζρέζεσλ ησλ αηφκσλ. Τν ζπλνιηθφ έξγν ηεο νξγάλσζεο δηαηξείηαη ζε θαζήθνληα ή εξγαζίεο, νκάδεο ησλ νπνίσλ ζπληζηνχλ ζέζεηο εξγαζίαο ή ξφινπο πνπ ηα άηνκα-κέιε αλαιακβάλνπλ λα εθηειέζνπλ ή λα παίμνπλ. iv. Σχλνξα. Η νξγάλσζε είλαη δηαθξηλφκελε απφ ην πεξηβάιινλ κέζσλ ησλ ζπλφξσλ. Παξά ηηο πνιπάξηζκεο αιιειεπηδξάζεηο θαη αιιειεμαξηήζεηο κηα νξγάλσζε απνηειεί κηα θνηλσληθή νληφηεηα κε δηθά ηεο ζηνηρείο θαη ραξαθηεξηζηηθά, δνκέο, ζθνπνχο, άηνκα θηι πνπ ηελ μερσξίδνπλ απφ άιιεο νξγαλψζεηο. v. Χξνληθή δηάξθεηα. Η νξγάλσζε δελ απνηειεί απζφξκεην θαη ζηηγκηαίν θνηλσληθφ θαηλφκελν, αιιά κηα ζπλέρεηα ζην ρξφλν. 7. Απνηειεζκαηηθφηεηα θαη Απνδνηηθφηεηα ηεο Οξγάλσζεο Οη ζηφρνη ηεο νξγάλσζεο απνηεινχλ ηνπο ιφγνπο δεκηνπξγίαο ηεο. Η επίηεπμε φκσο απηψλ ησλ ζηφρσλ απνηειεί ηνλ φξν επηβίσζεο ηεο. Σπλεπψο ηίζεηαη ην δήηεκα ηεο κέηξεζεο ηνπ βαζκνχ ηεο επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ ηεο νξγάλσζεο.πάλσ ζε απηφ ην ζέκα έρνπλ αλαπηπρζεί δχν έλλνηεο: ε έλλνηα ηεο απνηειεζκαηηθόηεηαο θαη ε έλλνηα ηεο απνδνηηθόηεηαο. Απνηειεζκαηηθφηεηα είλαη ν βαζκφο ζηνλ νπνίν ε νξγάλσζε επηηπγράλεη ηνπο ζηφρνπο. Απνδνηηθφηεηα αθνξά θπξίσο ζηελ εζσηεξηθή ιεηηνπξγία ηεο νξγάλσζεο θαη εθθξάδεη ηηο θαηαλαιψζεηο ή ζπζίεο (θφζηε) πνπ γίλνληαη γηα ηελ επίηεπμε ελφο απνηειέζκαηνο. Μεηξάεη κε δείθηεο νη νπνίνη έρνπλ σο αξηζκεηή ην πξαγκαηνπνηεζέλ απνηέιεζκα θαη σο παξαλνκαζηή ηα θφζηε θαη ηηο ζπζίεο πνπ έγηλαλ γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηνπ απνηειέζκαηνο (εηζξνέο-εθξνέο). Τέηνηνη δείθηεο είλαη είλαη δείθηεο παξαγσγηθφηεηαο ηεο εξγαζίαο, ησλ κεραλψλ, ηεο γεο θ.ιπ. Η Απνδνηηθφηεηα νδεγεί ζπλήζσο ζηελ Απνηειεζκαηηθφηεηα. Απηφ φκσο δελ κπνξεί λα ζπκβαίλεη πάληνηε. Η ζπλνιηθή απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο νξγάλσζεο είλαη δχζθνιν λα κεηξεζεί δεδνκέλεο ηεο χπαξμεο κηαο ηεξαξρίαο πεξηζζφηεξσλ ζηφρσλ. Πάλσ ζε απηφ ην πξφβιεκα έρνπλ αλαπηπρζεί νη αθφινπζεο ζεσξήζεηο: 8
Α. Πξνζέγγηζε πφξσλ / εηζξνψλ. Η ινγηθή απηήο ηεο πξνζέγγηζεο ζπλίζηαηαη ζην όηη ε επηβίσζε θαη ε αλάπηπμε κηαο νξγάλσζεο απαηηεί ζπάληνπο πόξνπο ( πξφζσπα, θεθάιαηα, ηερλνινγία) ε απνηειεζκαηηθφηεηα ινηπφλ ηεο, ζε απφιπηα ή ζρεηηθά κεγέζε, λα εθκεηαιιεπζεί ή αμηνπνηήζεη ην πεξηβάιινλ ηεο γηα λα απνθηήζεηο ηνπο ζπάληνπο θαη πνιχηηκνχο πφξνπο πνπ έρεη αλάγθε. Η απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο νξγάλσζεο εθηηκάηαη απφ: α) ηελ δηαπξαγκαηεπηηθή ηεο ζέζε, β) ηελ ηθαλόηεηα ησλ ζηειερώλ ηεο ζρεηηθά κε ηελ εθηίκεζε θαη αληίιεςε ηεο πξαγκαηηθόηεηαο, γ) ηελ ηθαλόηεηα ηεο νξγάλσζεο λα πξνζαξκόδεηαη ζηηο αιιαγέο ηνπ πεξηβάιινληνο θαη δ) ηελ ηθαλόηεηα νξγάλσζεο λα ηξνθνδνηεί θαη λα δηαηεξεί ηελ θαζεκεξηλή ηεο ιεηηνπξγία. Β. Πξνζέγγηζε εζσηεξηθψλ δηαδηθαζηψλ Η πξνζέγγηζε απηή επηρεηξεί λα κεηξήζεη ηελ απνηειεζκαηηθόηεηα ηεο νξγάλσζεο κέζσ ηεο απνδνηηθόηεηαο ησλ εζσηεξηθώλ δηαδηθαζηώλ θαη επηδόζεσλ. Ιδηαίηεξε έκθαζε δίλεηαη ζηα κέιε ηεο νξγάλσζεο, δειαδή ηελ αμηνπνίεζε θαη ηθαλνπνίεζε απηψλ. Έηζη εθηηκάηαη ε νηθνλνκηθή απνδνηηθφηεηα ε νπνία κεηξάηαη κε δείθηεο πνπ εθθξάδνπλ ιφγνπο απνηειεζκάησλ (εθξνψλ) πξνο θφζηε (εηζξνέο?) πνπ δεκηνπξγνχληαη ζε θάζε δξαζηεξηφηεηα θαη ε δεχηεξε κεηξάηαη κε δείθηεο φπσο ε ηθαλνπνίεζε ησλ εξγαδνκέλσλ, ε πνηφηεηα ηεο επηθνηλσλίαο, ην νκαδηθφ πλεχκα θαη ε ζπλεξγαζία. Τα πιενλεθηήκαηα απηήο ηεο πξνζέγγηζεο είλαη φηη αμηνινγεί ηελ εζσηεξηθή αξκνλία θαη ηελ απνδνηηθή ρξήζε ή αμηνπνίεζε ησλ πφξσλ πνπ δηαζέηεη ε επηρείξεζε. Τν κεηνλέθηεκα είλαη φηη αγλνεί ην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ θαη ηηο ζπλνιηθέο επηδφζεηο ηεο νξγάλσζεο Γ. Πξνζέγγηζε ζηφρσλ Η πξνζέγγηζε απηή εθηηκά ηελ απννηειεζκαηηθφηεηα ιακβάλνληαο σο θξηηήξην επίηεπμεο ησλ δηαθφξσλ ζηφρσλ ηεο νξγάλσζεο. Οη δείθηεο πνπ ρξεζηκνπνηεί αληηζηνηρνχλ ζηνπο ιεηηνπξγηθνχο ζηφρνπο πνπ πξναλαθέξζεθαλ ε ρξεζηκφηεηα ηεο είλαη ζεκαληηθή αθνχ νη ζηφρνη ηεο 9
νξγάλσζεο δηθαηνινγνχλ ηελ χπαξμε ηεο θαη ε επίηεπμε ηνπο εμαζθαιίδεη ηε επηβίσζε ηεο. Γ. πξνζέγγηζε ησλ νκάδσλ ζπκθεξφλησλ Η πξνζέγγηζε απηή ζπλίζηαηαη ζην φηη ε νξγάλσζε ππάξρεη γηα λα ηθαλνπνηεί αλάγθεο ή επηδηψμεηο δηαθφξσλ νκάδσλ κέζα θαη έμσ απφ απηή. Η απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο νξγάλσζεο ζχκθσλα κε απηή ηε πξνζέγγηζε εθθξάδεη ην βαζκφ ηεο ηθαλνπνίεζεο ησλ δηαθφξσλ νκάδσλ πνπ ζπλδένληαη κε απηή( ηδηνθηήηεο, κέηνρνη, εξγαδφκελνη, πειάηεο θιπ) Τα θξηηήξηα κέηξεζεο αληηζηνηρνχλ ζηελ ηθαλνπνίεζε ηεο θάζε νκάδαο. Δ. πξνζέγγηζε αμηψλ Η απνηειεζκαηηθόηεηα θάζε νξγάλσζεο εθηηκάηαη κε θξηηήξηα πνπ εθθξάδνπλ ηελ έκθαζε πνπ πξνζδίδεη ε νξγάλσζε ζε δηάθνξνπο ζηόρνπο ιόγσ ηνπ ζπζηήκαηνο αμηώλ πνπ ηε ραξαθηεξίδεη. Γχν δηαζηάζεηο ζπλζέηνπλ ηνπο ζηφρνπο ηεο νξγάλσζεο: α) ε πξψηε δηάζηαζε είλαη απηή πνπ εθθξάδεη ηηο αμίεο ηεο νξγάλσζεο σο πξνο ηηο νξγαλσηηθέο δνκέο θαη β) κε ηε δεχηεξε δηάζηαζε ε νξγάλσζε κπνξεί λα δίδεη έκθαζε ζην εζσηεξηθφ ηεο ή αληίζεηα ζην εμσηεξηθφ ηεο πεξηβάιινλ. 8. Γηαζηάζεηο - Χαξαθηεξηζηηθά ησλ Οξγαλσηηθψλ Γνκψλ Κχξηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ νξγαλσηηθψλ δνκψλ είλαη: i. ζρέζεηο εμνπζίαο ηεξαξρίαο. Σε θάζε νξγάλσζε ηα κέξε ηεο, νη ζέζεηο εξγαζίαο ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο κε ζρέζεηο εμνπζίαο. Γηα θάζε αξηζκφ ζέζεσλ ππάξρεη ε πξντζηάκελε αξρή πνπ έρεη ην δηθαίσκα λα αζθεί εμνπζία ζηηο πξψηεο κε ζθνπφ ηνλ πξνγξακκαηηζκφ, ηνλ έιεγρν, ηε θαζνδήγεζε θαη ηε ζηειέρσζε ηνπο γηα ηε απνηειεζκαηηθφηεξε επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο νξγάλσζεο. Δχξνο Διέγρνπ ή Γηνίθεζεο νλνκάδεηαη απηφο ν αξηζκφο ησλ ζέζεσλ πνπ αζθεί ε εμνπζία ή δηνηθεί κηα πξντζηάκελε αξρή. ii. ζπγθέληξσζε. Δίλαη ν βαζκφο θαηά ηνλ νπνίν ε εμνπζία, ην δηθαίσκα ηνπ απνθαζίδεηλ, ζε κηα νξγάλσζε ζπγθεληξψλεηαη ζηα αλψηεξα ηεξαξρηθά 10
επίπεδα. Αληίζεηα ε απνθέληξσζε ηεο εμνπζίαο ζεκαίλεη φηη αξθεηέο θαη ζεκαληηθέο απνθάζεηο ιακβάλνληαη απφ ηα ρακειφηεξα ηεξαξρηθά επίπεδα. iii. ηππηθφηεηα. Δίλαη ν βαζκφο ζηνλ νπνίν ππάξρνπλ ζε απηή ηππηθνί γξαπηνί θαλφλεο, νδεγίεο θαη δηαδηθαζίεο ιεηηνπξγίαο, ζρεδηαζκνχ, ειέγρνπ, ιήςεο απνθάζεσλ θιπ iv. ηππνπνίεζε. Ο βαζκφο ζηνλ νπνίν ιεηηνπξγίεο θαη ζπκπεξηθνξέο ζηελ νξγάλσζε είλαη ηππνπνηεκέλεο. v. εμεηδίθεπζε. Δίλαη ν βαζκφο δηαίξεζεο ηνπ ζπλνιηθνχ έξγνπ. Όζν κεγαιχηεξν είλαη απηφο ηφζν ε θάζε ζέζε εξγαζίαο πεξηνξίδεηαη ζε έλα κηθξφ αξηζκφ θαζεθφλησλ ηα νπνία επαλαιακβάλνληαη vi. πνιππινθφηεηα. Η πνιππινθφηεηα θάζε νξγάλσζεο κπνξεί λα κεηξεζεί κε ηξία θξηηήξηα: ε θάζεηε πνιππινθφηεηα κε ηελ έλλνηα ηνπ αξηζκνχ ησλ ηεξαξρηθψλ επηπέδσλ πνπ ππάξρνπλ ζε απηή. ε νξηδφληηα πνιππινθφηεηα κε ηελ έλλνηα ηνπ αξηζκνχ ησλ εμεηδηθεπκέλσλ ζέζεσλ ή ηκεκάησλ πνπ ππάξρνπλ ην εχξνο ηεο γεσγξαθηθήο δηαζπνξάο ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο νξγάλσζεο 9. Οξγαλσηηθέο Γνκέο Καη Οξγαλσηηθφο Σρεδηαζκφο Η θνηλσληθή νξγάλσζε απνηειείηαη απφ έλα ζχλνιν κεξψλ απφ ην νπνίν ην θαζέλα παίδεη ζπγθεθξηκέλνπο ξφινπο γηα ηελ ιεηηνπξγία θαη πινπνίεζε ησλ ζθνπψλ θαη ζηφρσλ ηεο. Η νιφηεηα θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο νξγάλσζεο δελ εμαζθαιίδεηαη ζπλεπψο απφ ηελ χπαξμε θαη κφλν ησλ κεξψλ πνπ ηε ζπλζέηνπλ, αιιά ζπγρξφλσο απαηηείηαη ν ζαθήο θαζνξηζκφο ησλ ξφισλ ηνπ θάζε κέξνπο θαη νη ζρέζεηο κεηαμχ απηψλ. Η κνξθή ησλ ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ κεξψλ δηακνξθψλνπλ ηε δηάξζξσζε ή δνκή πνπ κεηαζρεκαηίδνπλ ην ζχλνιν ησλ κεξψλ ζε νξγαληθή νιφηεηα. Ο ζρεδηαζκόο ησλ κεξώλ θαη ηεο δηάξζξσζεο ησλ δνκώλ ηεο νξγάλσζεο απνηεινχλ έλα ζεκαληηθφ θεθάιαην ηεο νξγαλσηηθήο ζεσξίαο πνπ δηαθξίλεηαη κε ηνλ φξν οπγανωηικόρ ζσεδιαζμόρ. 11
Η έλλνηα ηνπ νξγαλσηηθνχ ζρεδηαζκνχ εθθξάδεη ινηπφλ ηε δηαδηθαζία δηακφξθσζεο ησλ νξγαλσηηθψλ δνκψλ κηαο νξγάλσζεο, επηρείξεζεο ή νξγαληζκνχ, θαη ην ζχλνιν ησλ απνθάζεσλ ή επηινγψλ πνπ γίλνληαη ζηα πιαίζηα απηήο ηεο δηαδηθαζίαο Οη απνθάζεηο απηέο αθνξνύλ ηνλ αξηζκό θαη ηε κνξθήο ησλ κεξώλ ηεο νξγάλσζεο θαη ηηο κνξθέο ησλ ζρέζεσλ κεηαμύ απηώλ πνπ ζε αλαινγία απνηεινύλ ην απσιηεκηονικό ζσέδιο απηήο. Γχν είλαη νη δηαζηάζεηο ηεο νξγάλσζεο πνπ απνηεινχλ ην πεξηερφκελν ηνπ νξγαλσηηθνχ ζρεδηαζκνχ: ε δνκηθή θαη ε ιεηηνπξγηθή δηάζηαζε. Η δνκηθή δηάζηαζε αθνξά: Τν ζρεδηαζκφ ζέζεσλ εξγαζίαο κηαο νξγάλσζεο πνπ νπζηαζηηθά εθθξάδνπλ έλα ζχλνιν θαζεθφλησλ ή ξφισλ πνπ αθνξνχλ ζηελ πινπνίεζε ελφο κέξνπο ηνπ ζπλνιηθνχ ηεο έξγνπ. Πξφθεηηαη γηα ηελ δηαίξεζε ηνπ ζπλνιηθνχ έξγνπ ηεο νξγάλσζεο ζε επηκέξνπο κε ζθνπφ λα αλαηεζεί ζε άηνκν-κέινο ηεο ζπγθεθξηκέλν έξγν. Τελ νκαδνπνίεζε ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο ζε ηκήκαηα κε ζθνπφ ηελ εληαία δηνίθεζε ηνπο θαη ζπληνληζκφ κεηαμχ ηνπο Ο θαζνξηζκφο ηνπ εχξνπο ηεο δηνίθεζε, δειαδή ηνπ αξηζκνχ ησλ πθηζηακέλσλ ζέζεσλ πνπ ζα δηνηθεί ε θάζε πξντζηάκελε δηνηθεηηθή ζέζε θαη ν θαζνξηζκφο ησλ ηεξαξρηθψλ επηπέδσλ ηεο νξγάλσζεο. Ο θαζνξηζκφο ησλ ζρέζεσλ εμνπζίαο κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ ζέζεσλ εξγαζίαο θαη ηεξαξρηθψλ επηπέδσλ θαη ν θαζνξηζκφο ηνπ βαζκνχ ζπγθέληξσζεο ή απνθέληξσζεο ηεο. Η δηακφξθσζε ησλ βαζηθψλ κεραληζκψλ ζπληνληζκνχ κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ κεξψλ ηεο νξγάλσζεο ( ηκήκαηα, ζέζεηο εξγαζίαο) Με ηελ ιεηηνπξγηθή δηάζηαζε ηεο νξγάλσζεο: ν νξγαλσηηθφο ζρεδηαζκφο πεξηιακβάλεη ηνλ θαζνξηζκφ ησλ δηαδηθαζηψλ θαη θαλνληζκψλ πνπ ζα πξέπεη λα δηέπνπλ ηε ιεηηνπξγία θαη ηε ζπκπεξηθνξά ησλ αηφκσλ, ησλ εξγαζηψλ, ησλ πιεξνθνξηψλ θιπ. 12
10. Γηνίθεζε κε ζηφρνπο Η δηνίθεζεο κε ζηφρνπο απνηειεί έλα ζχζηεκα δηνίθεζεο ην νπνίν ρξεζηκνπνηείηαη επξέσο ζήκεξα. Η θηινζνθία ηνπ ζπζηήκαηνο ηεο δηνίθεζεο κε ζηφρνπο ζπλίζηαηαη ζπλνπηηθά ζε δχν αξρέο: H δηνίθεζε γηα λα θηάζεη ζε επηζπκεηά απνηειέζκαηα πξέπεη λα ζέζεη ζην θάζε ηκήκα ή νκάδα ή άηνκν ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο θαη λα ειέγρεη κα βάζε απηνχο, έηζη ψζηε ην θάζε ζηέιερνο ή εξγαδφκελνο α έρεη ζαθή γλψζε θαη αληίιεςε γηα απηφ αθξηβψο πνπ ε επηρείξεζε πξνζδνθεί απφ απηφλ θαη κε βάζε ην νπνίν ζα ηνλ αμηνινγήζεη. Η νπζηαζηηθή ζπκκεηνρή ηνπ θάζε αηφκνπ ή νκάδαο ζηνλ θαζνξηζκφ ησλ ζηφρσλ ηνπο έηζη ψζηε λα επηηπγράλεηαη ε ζπλαίλεζε, ε ππνθίλεζε θαη ε δέζκεπζε ηνπο γηα ηελ απνηειεζκαηηθή πινπνίεζε ηνπο. Η δηαδηθαζία θαζνξηζκνχ ζηφρσλ ζπλήζσο παίξλεη ηελ αθφινπζε δνκή: i. ε δηνίθεζε θαζνξίδεη ηνπο γεληθνχο ζηφρνπο ηεο νξγάλσζεο, νξγαληζκνχ, επηρείξεζεο ii. νη γεληθνί ζηφρνη επηκεξίδνληαη γηα λα θαζνξηζζνχλ νη ζηφρνη ησλ δηαθφξσλ ηκεκάησλ ηελ επζχλε ησλ νπνίσλ αζθαιψο έρνπλ ηα δηνηθεηηθά ζηειέρε πνπ πξνΐζηαληαη. iii. ν επηθεθαιήο ηνπ θάζε ηκήκαηνο επηκεξίδεη ηνπ ζηφρνπο ηνπ ηκήκαηνο ηνπ ζε επηκέξνπο, έηζη ψζηε λα θαζνξίζεη γηα θάζε πθηζηάκελν ηνπ κέινο ηεο νκάδαο, ζπγθεθξηκέλν ζηφρν. iv. ν επηθεθαιήο θαη πθηζηάκελνο ζπδεηνχλ ηνπο πξνηεηλφκελνπο ζηφρνπο θαη θαηαιήγνπλ κηα ζπκθσλία νξηζηηθψλ θαη ζπγθεθξηκέλσλ ζηφρσλ πνπ αλαιακβάλεη λα πινπνηήζεη ν πθηζηάκελνο ζε ζπγθεθξηκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα. v. ηα δχν πξναλαθεξφκελα πξφζσπα παξαθνινπζνχλ ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα ηελ πξφνδν πινπνίεζεο ησλ ζηφρσλ, αλαιχνπλ ηελ εμέιημε ησλ δεδνκέλσλ θαη αλ ρξεηαζζεί ιακβάλνπλ ηα ελδεδεηγκέλα κέηξα. 13
Πιενλεθηήκαηα ηεο Γηνίθεζεο κε ζηφρνπο απνζαθελίδνληαη θαιχηεξα νη νξγαλσηηθέο δνκέο, νη αξκνδηφηεηεο θαη νη επζχλεο. επηηπγράλεηαη θαιχηεξνο ζπληνληζκφο. νη εξγαδφκελνη απφ ηε κία θαηαλννχλ θαιχηεξα ηα θαζήθνληα ηνπο θαη ηα απνηειέζκαηα ηα νπνία ζα πξέπεη λα θηάζνπλ θαη απφ ηελ άιιε έρνπλ θαιχηεξν εζηθφ θαη δηάζεζε λα θαηαβάιινπλ πξνζπάζεηεο αθνχ ζπκκεηέρνπλ νπζηαζηηθά ζηνλ θαζνξηζκφ ζηφρσλ. γίλνληαη πεξηζζφηεξν απνηειεζκαηηθέο νη ππφινηπεο δηνηθεηηθέο ιεηηνπξγίεο φπσο ν έιεγρνο ε θαζνδήγεζε, ν πξνγξακκαηηζκφο, ε αμηνιφγεζε θιπ. Απηφ ην ζχζηεκα δηνίθεζεο κε ζηφρνπο αλ δελ ζπλδπαζηεί κε απνηειεζκαηηθή εγεζία, ππνθίλεζε, επηθνηλσλία, νξγαλσζηαθφ θιίκα θαη θνπιηνχξα, πξνγξακκαηηζκφ θαη ζσζηή ιήςε απνθάζεσλ δελ ζα κπνξέζεη λα ιχζεη θαλέλα πξφβιεκα. Δκπφδηα ζηελ εθαξκνγή ζπζηήκαηνο δηνίθεζεο κε ζηφρνπο έιιεηςε ππνζηήξημεο απφ ηελ αλψηαηε δηνίθεζε έιιεηςε θαηαλφεζεο ηνπ ζπζηήκαηνο θαθψο θαζνξηζκέλνη ζηφρνη θαθέο ζρέζεηο κεηαμχ πξντζηακέλσλ πθηζηακέλσλ αληίδξαζε ησλ ζηειερψλ κε ζχλδεζε ησλ ζηφρσλ κε ηηο ακνηβέο φγθνο δηαθηλνχκελσλ εγγξάθσλ 11. Γηνίθεζε θαη Γεκνθξαηία 11.1 Η γξαθεηνθξαηία σο ζπκπιήξσκα ηεο καδηθήο δεκνθξαηίαο Ιζηνξηθά ην θξάηνο πξνεγήζεθε ηεο δεκνθξαηίαο θαηά 4-5 αηψλεο. Ωζηφζν, νη θξαηηθέο ιεηηνπξγίεο πνπ αλάγνληαη ζηελ άζθεζε εζσηεξηθήο θαη εμσηεξηθήο θπξηαξρίαο θαη ζπλδένληαη κε ην κνλνπψιην ηνπ θαηαλαγθαζκνχ αζθνχληαη ήδε απφ νξηζκέλνπ ηχπνπ δηνηθεηηθέο δνκέο, νη νπνίεο φθεηιαλ λα αληηκεησπίζνπλ ηελ πξφθιεζε ηεο δεκνθξαηίαο. 14
Τν πέξαζκα απφ ηελ άκεζε ζηελ αληηπξνζσπεπηηθή δεκνθξαηία απμάλεη ηελ απφζηαζε ηνπ πνιίηε απφ ηηο δεκνθξαηηθέο δηαδηθαζίεο ζπκκεηνρήο θαη ειέγρνπ. Μπνξεί λα ηελ θαζηζηά αδχλαηε είηε ιφγσ αδπλακηψλ ησλ αηφκσλ ζην πιαίζην θνηλνηήησλ κεγάινπ κεγέζνπο είηε ιφγσ ηεο αληηθεηκεληθήο αδπλακίαο λα εμαζθαιηζηεί ε άκεζε ζπκκεηνρή κεγάισλ αξηζκψλ πιεζπζκνχ. Η γξαθεηνθξαηία αλαδεηθλχεηαη σο δηαθνξνπνηεκέλε δηνηθεηηθή ιεηηνπξγία πνπ δελ ειέγρεηαη κε ηα κέζα ηεο άκεζεο δεκνθξαηίαο. Αληί λα ππάγεηαη ζηνλ θπξίαξρν ιαφ, ε γξαθεηνθξαηία ππεξεηεί ηελ εμνπζία, απνηειψληαο ην κεραληζκφ ζπγθεθξηκελνπνίεζεο ηεο Η αλάπηπμε ηεο αληηπξνζσπεπηηθήο δεκνθξαηίαο νδήγεζε ζηε δηάθξηζε ηεο άξρνπζαο ηάμεο ζε δχν κέξε: εθείλν πνπ πξνέξρεηαη απφ ηε ιατθή ςήθν θαη εθείλν πνπ πξνέξρεηαη απφ δηνξηζκφ, δειαδή, δειαδή ηελ δεκνθξαηία. Απηή ε θαηαλνκή ηεο εμνπζίαο απνηειεί ηελ ζεκαληηθφηεξε ζπκβνιή ηνπ αληηπξνζσπεπηηθνχ ζπζηήκαηνο ζην γξαθεηνθξαηηθφ θξάηνο. Η γξαθεηνθξαηία ραξαθηεξίδεηαη απφ ην λνκηθφ θαλφλα πνπ νξηνζεηεί εμνπζία θαη επζχλε θαη θαζηζηνχλ απνδεθηή ηελ άζθεζε εμνπζίαο ζην φλνκα κηαο αθεξεκέλεο νιφηεηαο. Βαζίδεηαη ζηελ εηδίθεπζε, πξάγκα ην νπνίν έρεη απφιπηε αλάγθε ε ζχγρξνλε ηερληθή θαη νηθνλνκηθή παξαγσγή. Τα ραξαθηεξηζηηθά απηά αλαπηχζζνληαη παξάιιειε κε ηελ εμέιημε ηεο πνιηηηθήο δεκνθξαηίαο, ζην πιαίζην ηεο νπνίαο ππεξεηνχλ δεκνθξαηηθέο αμίεο φπσο ε λνκηκνπνίεζε ηεο εμνπζίαο βάζεη ηνπ λφκνπ θαη ε ηζφηεηα κεηαρείξηζεο. 11.2 Δθδεκνθξαηηζκφο ηεο Γξαθεηνθξαηίαο Η ζπλχπαξμε γξαθεηνθξαηίαο θαη δεκνθξαηίαο φρη κφλν απνηέιεζε παξάδνμν αιιά θαη πξφθιεζε φζνλ αθνξά ηηο αλαγθαίεο δηεπζεηήζεηο γηα ηελ ζπκβηβαζκφ ηνπο. Κεληξηθφ εξψηεκα γηα ηελ δεκνθξαηία είλαη ε λνκηκνπνίεζε ηεο άζθεζεο εμνπζίαο πνπ πξνεθηείλεηαη κε ηνλ έιεγρν θαη ηελ επζχλε ηεο, φζνλ αθνξά ηε ζπκκφξθσζε ηεο κε ηηο απνθάζεηο θαη θαηεπζχλζεηο ηεο πνιηηηθήο εμνπζίαο, θαη ηελ ππνρξέσζε ινγνδνζίαο. Απηέο νη έλλνηεο ζπλνςίδνπλ ηα ζεκαληηθφηεξα θξηηήξηα ζπκβηβαζκνχ γξαθεηνθξαηίαο δεκνθξαηίαο Γηα λα είλαη ζπκβαηή κε ηε δεκνθξαηία, ε γξαθεηνθξαηία παίξλεη ηε κνξθή ελφο εθ ησλ άλσ ειεγρφκελνπ κεραληζκνχ, πνπ ιεηηνπξγεί βάζεη γεληθψλ 15
πξνδηαγξαθψλ νη νπνίεο ππεξεηνχλ γεληθνχο θαη απξφζσπνπο ζθνπνχο. Άξα ν ηξφπνο εθπιήξσζεο ησλ θξηηεξίσλ: i. ηεο λνκηκνπνηεηηθήο αλαθνξάο ζηνλ θπξίαξρν ιαφ ii. ηεο ππνρξέσζεο ινγνδνζίαο θαη iii. ηεο ππαγσγήο ηεο ζηνλ έιεγρν ηνπ είλαη δηαδηθαζηηθφο. Κιεηδί γηα φιεο απηέο ηηο δηαζηάζεηο είλαη ε ηεξαξρία, δηφηη απηή εμαζθαιίδεη φιεο απηέο ηηο δηαδηθαζίεο. Η ππεξνρή ηεο πνιηηηθήο δελ πήξε εμ αξρήο ηε κνξθή ηεο επαγγεικαηηθήο θαη νπδέηεξεο γξαθεηνθξαηίαο. Αληίζεηα, ε πνιηηηθνπνίεζε ηεο δηνίθεζεο ζεσξήζεθε, απφ κηαλ άιιε ζθνπηά, αλαγθαία ζπλζήθε γηα ηελ πηζηή κεηαθνξά ηεο εληνιήο ηνπ εθινγηθνχ ζψκαηνο πξνο κηα λέα θπβέξλεζε Διιείςεη κεραληζκνχ ινγνδνζίαο έλαληη ηνπ εθινγηθνχ ζψκαηνο, ηφζν ε γξαθεηνθξαηηθή εμνπζία φζν θαη ε δηαθξηηηθή επρέξεηα ηεο γξαθεηνθξαηίαο, ηα δχν ζεκέιηα δειαδή ηνπ δηνηθεηηθνχ θξάηνπο, απνηεινχλ πεγή πξνβιεκάησλ γηα ηε δεκνθξαηία. Γηα απηφ ην ιφγν ε επζχλε είλαη πηζαλφηαηα ε πην ζεκαληηθή έλλνηα ζηε δηνίθεζε, ηφζν δεκφζηα φζν θαη ηδησηηθή. 11.3 Η δηεχξπλζε ηεο λνκηκνπνίεζεο ηεο γξαθεηνθξαηίαο Η έκκεζε λνκηκνπνίεζε ηεο γξαθεηννθξαηίαο θαη ν εξγαιεηαθφο ηεο ραξαθηήξαο ηεο απνηεινχλ πεγέο ραξαθηεξηζηηθψλ πνπ πξνβιεκαηίδνπλ ηε δεκνθξαηία. Σπγρξφλσο ηεο ζηεξνχλ ηε δπλαηφηεηα λα ππεξεηήζεη απηνηειψο ηελ θνηλσλία, θαη ηελ ζηεγαλνπνηνχλ ζε ζρέζε κε ηεο επηζπκίεο ηεο. Η έλλνηα ηεο δεκνθξαηίαο δελ βαζίδεηαη ζηελ ηδηφηεηα ηνπ ελεξγνχ πνιίηε θαη ηε ζπκκεηνρή. Η δηεχξπλζε ηεο λνκηκνπνίεζεο ηεο γξαθεηνθξαηηθήο εμνπζίαο αλαδεηείηαη ζε δηάθνξεο πεγέο νη νπνίεο δελ πεξηιακβάλνπλ απαξαίηεηα ηελ εθινγή. Άιινηε δίδεηαη έκθαζε ζηνλ επαγγεικαηηθφ ηεο ραξαθηήξα θαη ηελ εμεηδηθεπκέλε γλψζε ηεο θαη άιινηε ππάξρεη ελδηαθέξνλ λα θαηαζηεί αληηπξνζσπεπηηθή ηεο θνηλσλίαο. Η αληηπξνζσπεπηηθή γξαθεηνθξαηία απνηειεί κηα πξψηε αληίιεςε εθδεκνθξαηηζκνχ ηεο γξαθεηνθξαηίαο. Αλ θαη ν επαγγεικαηηθφο ραξαθηήξαο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο γίλεηαη δεθηφο σο αλακθηζβήηεηνο, ε ηδέα ηεο 16
αληηπξνζσπεπηηθφηεηαο επηρεηξεί λα ηεο πξνζδψζεη κηα άιινπ ηύπνπ λνκηκνπνίεζε πνπ μεθεύγεη από ηε ζηελή πξνζέγγηζε ηεο εθινγηθήο δηαδηθαζίαο Η αξρή ηεο αληηπξνζσπεπηηθήο γξαθεηνθξαηίαο ζεκαίλεη φηη επξείεο θνηλσληθέο νκάδεο πξέπεη λα εθπξνζσπνχληαη απφ αηξεηνχο ή θαη δηνξηζκέλνπο ππαιιήινπο, ηφζν ζε δηνηθεηηθέο φζν θαη πνιηηηθέο ζέζεηο. Η αληηπξνζψπεπζε παχεη λα απνηειεί απνθιεηζηηθφ πξνλφκην ηεο πνιηηηθήο. Μεηαθεξφκελε ζηε γξαθεηνθξαηία, ε αληηπξνζσπεπηηθφηεηα ζεσξείηαη σο ηξφπνο ελίζρπζεο ηεο ππεπζπλφηεηαο ηεο ζηε ρξήζε ηεο δηαθξηηηθήο ηεο επρέξεηαο θαη ηεο ππαγσγήο ηεο ζηελ ππνρξέσζε ινγνδνζίαο, ζην βαζκφ πνπ ηα ζπκθέξνληα ηεο γξαθεηνθξαηίαο πξνζεγγίδνπλ εθείλα ηνπ επξένο θνηλνχ Η λνκηκνπνίεζε ηεο γξαθεηνθξαηίαο θαη ν ελδερφκελνο εθδεκνθξαηηζκφο ηεο ηε θέξλνπλ αληηκέησπε κε ην θνηλσληθφ πεξηβάιινλ Η ίδηα ε γξαθεηνθξαηία ή ηα επηκέξνπο εμεηδηθεπκέλα ηκήκαηα ηεο επηρεηξνχλ λα αληιήζνπλ άκεζα λνκηκνπνίεζε απφ ην θνηλσληθφ ηνπο πεξηβάιινλ, πξνθεηκέλνπ λα αληηζηαζκίζνπλ ην ζρεηηθφ έιιεηκκα. Σην πιαίζην απηφ αλαπηχζζνληαη ζρέζεηο κεηαμχ ησλ επί κέξνπο γξαθεηνθξαηηθψλ κνλάδσλ θαη ηνπ ηδηαίηεξνπ θνηλσληθνχ πεξηβάιινληνο πνπ ππάγεηαη ζηελ αξκνδηφηεηα ηνπο θαη ζπληζηά ηελ πειαηεία ηνπο. 12. Γηνίθεζε θαη Πνιίηεο 12.1 Γεκνθξαηηθή πνιηηηθή θνπιηνχξα θαη πνιηηηθν-δηνηθεηηθνί ζεζκνί Τν εξψηεκα πσο ζπλδένληαη νη ζηάζεηο, αμίεο θαη ζπκπεξηθνξέο ησλ πνιηηψλ κε ηνπο δεκνθξαηηθνχο ζεζκνχο νδήγεζε ζηε δηεχξπλζε ηεο πνιηηηθήο θνπιηνύξαο ε νπνία ζπλνδεχεη, πξνυπνζέηεη ή επλνεί ηε δεκνθξαηία. Η πνιηηηθή θνπιηνύξα νξίδεηαη σο ζχλνιν κεηαβιεηψλ ( ζηάζεηο, πεπνηζήζεηο, αμίεο) ζρεηηθψλ κε ηηο δηαδηθαζίεο πνιηηηθήο ιεηηνπξγίαο θαη ηνπο πνιηηηθνχο ζεζκνχο. Η δεκνθξαηηθή πνιηηηθή θνπιηνχξα νξίδεηαη σο ην πξφηππν πνιηηηθψλ ζπκπεξηθνξψλ πνπ αληηζηνηρνχλ ζηε δεκνθξαηία θαη πξνάγνπλ ηε ζηαζεξφηεηα ησλ δεκνθξαηηθψλ ζεζκψλ. 12.2 Η επαθή κε ηελ δηνίθεζε σο κνξθή πνιηηηθήο ζπκκεηνρήο Η ζηελή δηαζχλδεζε ηνπ πνιηηηθνχ θαη δηνηθεηηθνχ κεραληζκνχ θαη ε ζρεηηθφηεηα ηεο δηάθξηζεο πνιηηηθήο θαη δηνίθεζεο κπνξεί λα νδεγήζεη ζηαδηαθά 17
ηελ επαθή ησλ πνιηηψλ κε ηελ δηνίθεζε ζε κνξθή ζπκκεηνρήο ζηελ πνιηηηθή δηαδηθαζία. Η δηνίθεζε απνηειεί κεραληζκό πινπνίεζεο πνιηηηθώλ απνθάζεσλ θαη σο πξνο απηφ απαηηεί θάπνηα κνξθή ζπλεξγαζίαο ηνπ πνιίηε γηα ηελ εθπιήξσζε ησλ ιεηηνπξγηψλ ηεο. Οη δεκφζηεο πνιηηηθέο εθθξάδνληαη ζε κεγάιν βαζκφ σο ππνρξεψζεηο θαη δηθαηψκαηα ησλ πνιηηψλ, νξηνζεηψληαο ηε δηνηθεηηθή εμνπζία θαη ηελ ειεπζεξία ησλ πνιηηψλ, θαηά αξλεηηθφ ηνπιάρηζηνλ ηξφπν Ο θνξνινγνχκελνο ζπκκεηέρεη ζηελ δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή, ν καζεηήο ζηελ εθπαίδεπζε, ν ζηξαηεπκέλνο ζηελ εζληθή άκπλα θαη αζθάιεηα. Σε φιεο ηηο παξαπάλσ πεξηπηψζεηο, ε ζπλαιιαγή κε δηαθφξσλ ηχπσλ δηνηθεηηθέο κνλάδεο έρεη ην ραξαθηεξηζηηθφ φηη απαηηεί απφ ηνλ πνιίηε λα ζπλεξγαζηεί θαηά ειάρηζην ηξφπν, ζπκκνξθνχκελνο πξνο ηηο πξνδηαγξαθέο γηα ηελ άζθεζε δηθαησκάησλ ή θαη ππνρξεψζεσλ. Η ζπκκεηνρή ηνπ πνιίηε δελ ηνπ δίλεη ηελ δπλαηφηεηα άζθεζεο θπξηαξρηθήο επηξξνήο ζηελ δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ δεδνκέλεο ηεο πεξηνξηζκέλεο ηνπ ζπκκεηνρήο. Ο πνιίηεο απφ ηε παξαπάλσ ζρέζε επεξεάδεηαη ζηελ δηακφξθσζε αληηιήςεσλ ηνπ απέλαληη ζηελ θξαηηθή ιεηηνπξγία θαη σο εθ ηνχηνπ επεξεάδεηαη ν βαζκφο εκπηζηνζχλεο ηνπ πξνο ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ηελ ιεηηνπξγηθφηεηα ησλ πνιηηηθψλ ζεζκψλ. Ο βαζκφο απηφο εκπηζηνζχλεο δηαδξακαηίδεη ζεκαληηθφ ξφιν αθνχ κηα ελδερφκελε άξζε ηεο ζα νδεγήζεη ζε θξίζε λνκηκνπνίεζεο ηνπ θξαηηθνχ κεραληζκνχ ζηα κάηηα ηνπ πνιίηε κε αλακθηζβήηεηα αξλεηηθά απνηειέζκαηα. Η ζρέζε δηνίθεζεο πνιηηψλ είλαη αδηαπξαγκάηεπηα άληζε, αιιά παξαηεξνχληαη θαη δηαβαζκίζεηο. Ο πεξηνξηζκέλνο ξφινο ηνπ πνιίηε ζηελ δεκνθξαηία ζπλδέεηαη εθ ησλ πξαγκάησλ κε ηνλ εμ ίζνπ πεξηνξηζκέλν ξφιν ηνπ έλαληη ησλ γξαθεηνθξαηηθψλ κεραληζκψλ φζνλ αθνξά ηε δηαρείξηζε δεηεκάησλ ηεο θαζεκεξηλήο δσήο Αλ ε ζρέζε δηνίθεζεο- πνιηηψλ ζεσξεζεί κφλν σο ζρέζε ππεξεζίαο εθηφο πνιηηηθνχ πιαηζίνπ, ε ζχλδεζε ηεο κε ηελ δεκνθξαηία είλαη πξνβιεκαηηθή. Ο πνιίηεο δελ κπνξεί λα δηαηεξήζεη ηδηφηεηεο πνπ ηνλ ζπλνδεχνπλ ζην πνιηηηθφ πιαίζην ελφο δεκνθξαηηθνχ πνιηηεχκαηνο. Η ζρέζε ηε κε ηελ δηνίθεζε απνηειεί φλησο ηδηαίηεξε κνξθή πνιηηηθήο ζπκκεηνρήο. Παξαπέκπεη ζην δεζκφ πνπ ζπλδέεη ηα άηνκα κε ηελ πνιηηηθά 18
νξγαλσκέλε θνηλόηεηα. Υπ απηή ηελ έλλνηα είλαη άξξεθηα ζπλδεδεκέλε κε ηελ έλλνηα ηνπ δεκνζίνπ σο ρψξνπ πνπ θαζνξίδεη ηε ζπιινγηθή δσή κηαο θνηλφηεηαο Φαξαθηεξηζηηθφ ηεο πνιηηηθήο θνηλφηεηαο είλαη ε ηθαλφηεηα δεκφζησλ επηινγψλ. Ο δεκφζηνο ρψξνο έρεη ηελ επζχλε δηεπθξίληζεο, δηακφξθσζεο θαη επίηεπμεο ζθνπψλ, ηελ πξφθιεζε λα δηακνξθψλεη έλα θνηλό ην νπνίν κπνξεί λα ζπδεηήζεη θαη λα απνθαζίζεη γηα ηηο αλάγθεο ηεο θνηλφηεηαο σο ζχλνιν 12.3 Ο ραξαθηήξαο ηεο επαθήο δηνίθεζεο - πνιηηψλ Απέλαληη ζηε δηνίθεζε κπνξνχλ λα ηίζεληαη άηνκα ή ελψζεηο πνιηηψλ, είηε κε πξσηνβνπιία ηεο κελ είηε κε πξσηνβνπιία ησλ δε. Η ζπλαιιαγή κε ηε δηνίθεζε κπνξεί λα νδεγήζεη ηνπ πνιίηεο ζηελ πηνζέηεζε ζπιινγηθψλ κνξθψλ δξάζεο ή ζε εμαηνκηθεπκέλεο επαθέο κε ηηο αξρέο πνπ κπνξνχλ λα ηνπο εμαζθαιίζνπλ θάπνηα νθέιε Η ζπιινγηθή παξνπζία ησλ πνιηηψλ απέλαληη ζηε δηνίθεζε ζέηεη, σζηφζν, ην πξφβιεκα ηνπ νξηζκνχ ηεο ζπιινγηθφηεηαο πνπ εθπξνζσπεί θαη ηνπ ηξφπνπ λνκηκνπνίεζεο ηεο. Τν ζώκα ησλ πνιηηώλ πξνδηαγξάθεηαη σο πξνο ηελ ηδηόηεηα ηνπ ςεθνθόξνπ (εθινγηθό ζώκα). Οη νκάδεο ζπκθεξόλησλ όκσο πξνδηαγξάθνληαη σο πξνο ηνπο ελδηαθεξόκελνπο θαη θηλεηνπνηνύκελνπο γηα ηελ ππεξάζπηζε ησλ ηδηαίηεξσλ ζπκθεξόλησλ ηνπο. Η δπζθνιία πξνζδηνξηζκνχ επί αληηθεηκεληθήο βάζεσο ηνπ θξηηεξίνπ ζπγθξφηεζεο ηεο νκάδαο ζπληζηά ζεκαληηθφ ιφγν γηα ηνλ νπνίν ζηηο ζρέζεηο δηνίθεζεο πνιηηψλ, ν πνιίηεο δελ αληηκεησπίδεηαη εμ νξηζκνχ σο νκάδα. Η ζπγθξφηεζε νκάδαο ζπκθεξφλησλ παξαπέκπεη ζε κηα αληίιεςε πεξί ζπγθέληξσζεο πξνζδνθψκελσλ νθειψλ (ή απνθπγή θφζηνπο) ζηα κέιε ηεο νκάδαο, ηα νπνία εμ απηνχ ηνπ ιφγνπ έρνπλ, αλάινγα κε ηελ πεξίπησζε, ιηγφηεξν ή πεξηζζφηεξν ζεκαληηθφ θίλεηξν ζπιινγηθήο νξγάλσζεο θαη θηλεηνπνίεζεο. Η ζρέζε δηνίθεζεο πνιηηψλ δελ κπνξεί λα εμαληιείηαη ζηελ παξάζεζε εμαηνκηθεπκέλσλ επαθψλ, δηφηη εκπιέθνληαη επξχηεξα δεηήκαηα θνηλσληθήο, πνιηηηθήο αλαγλψξηζεο ηεο απηνλνκίαο θαη ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο σο βαζηθψλ δηαζηάζεσλ ηεο έλλνηαο ηνπ πνιίηε. 19
Η επαθή ησλ πνιηηψλ κε ηελ δηνίθεζε απνηειεί θξίζηκε κνξθή ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ. Δπηηξέπεη ηε δηαζχλδεζε κεηαμχ ησλ πνιηηηθψλ ειίη θαη ησλ καδψλ, δήηεκα ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ ζηε δεκνθξαηία. Σπλδέεηαη κε ηε δεκνθξαηία απφ ηέζζεξηο φςεηο: i. απνηειεί ζεκηηφ κεραληζκφ κέζσ ηνπ νπνίνπ νπνηνζδήπνηε πνιίηεο κπνξεί λα επεξεάζεη σο έλα βαζκφ ηηο επηινγέο ηεο θπβέξλεζεο. Αθνξά άηνκα ηα νπνία κπνξεί λα κελ ζπκκεηέρνπλ κε άιιν ηξφπν ζην πνιηηηθφ ζχζηεκα θαη θαη απηφ ηνλ ηξφπν δηεπθνιχλεη ηε ζηήξημε ηνπ πνιηηηθνχ ζπζηήκαηνο. ii. Παξαπέκπεη ζηε ζρέζε δεκνθξαηηθήο εθπξνζψπεπζεο ηελ νπνία θαη ελεξγνπνηεί, αθνχ ε επαθή απνηειεί αίηεκα πξνο θάπνηνλ αμησκαηνχρνπ λα αλαιάβεη δξάζε γηα ινγαξηαζκφ ηνπ πνιίηε iii. Ωο κνξθή ζπκκεηνρήο θαη ελεξγνπνίεζεο ηεο εθπξνζψπεπζεο, ε επαθή κε ηελ δηνίθεζε εληζρχεη ηελ ηθαλφηεηα αληαπφθξηζεο ηνπ πνιηηηθνδηνηθεηηθνχ ζπζηήκαηνο iv. Η επαθή κε ηελ δηνίθεζε επεξεάδεη ηελ αλαδηαλεκεηηθή ιεηηνπξγία πνπ δηαξθψο εληζρχεηαη, ζπκβάιινληαο ζηελ επηηπρία ηεο, ηδηαίηεξα φηαλ ην αίηεκα αθήλεηαη ζηελ πξσηνβνπιία ηνπ ελδηαθεξνκέλνπ. Η πνηφηεηα ηεο ζρέζεο κε ηε δηνίθεζε δείρλεη ηελ πνηφηεηα ηεο δεκνθξαηίαο. Απηφο είλαη ν ιφγνο γηα ηνλ νπνίν ε ηδηφηεηα ηνπ πνιίηε κπνξεί λα έρεη λφεκα απέλαληη ζηε δηνίθεζε. Τφζν ε ζεκαζία ηεο δεκνθξαηηθή πνιηηηθήο θνπιηνχξαο φζν θαη ν ραξαθηήξαο ηεο επαθήο κε ηε δηνίθεζε σο κνξθήο πνιηηηθήο ζπκκεηνρήο ζπγθιίλνπλ ζηελ αλάδεημεο ηεο δεκνθξαηίαο σο πιαηζίνπ αλαθνξάο ηεο ζρέζεο δηνίθεζεο πνιηηψλ Οη παξάγνληεο δηακφξθσζεο ησλ φξσλ ηεο παξαπάλσ ζρέζεο πξέπεη λα αλαδεηεζνχλ ηφζν ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο δηνίθεζεο, σο κεραληζκνχ θαηαλνκήο πφξσλ θαη παξνρήο ππεξεζηψλ, φζν θαη ζην θνηλσληθφ ηεο πεξηβάιινλ, δειαδή ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο θνηλσλίαο ζηελ νπνία εληάζζεηαη. 20
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/από-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.
Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα χωρίς σήμανση Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.