Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Οργάνωση και Λειτουργία Ταξιδιωτικής Βιομηχανίας Ι Ενότητα 4: Διαχείριση του τουρισμού σε εθνικό επίπεδο και Δημόσια Πολιτική Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.
Κυβερνητική οικονοµική και εµπορική πολιτική Διδάσκουσα: Βασιλοπούλου Γιώτα Εξάµηνο: Δ
Η διεθνής τουριστική κίνηση δεν επηρεάζεται µόνο από τις διπλωµατικές και προξενικές σχέσεις µεταξύ των εθνών αλλά και από την οικονοµική και εµπορική πολιτική και τη διαµόρφωση του ισοζυγίου πληρωµών κάθε χώρας. Ο διεθνής τουρισµός είναι είτε µια εισαγωγή είτε µια εξαγωγή. Οι υπηρεσίες που αγοράζονται στο εξωτερικό από τους πχ Αµερικανούς πολίτες έχουν ως αποτέλεσµα την εκροή συναλλάγµατος από τις ΗΠΑ προς τις χώρες προσφοράς των υπηρεσιών αυτών. Το ποσό που δαπανάται για τις υπηρεσίες αυτές αποτελεί χρεωστικό κονδύλιο (debit item). Αντιστρόφως, οι τουριστικές υπηρεσίες που αγοράζονται στισ ΗΠΑ από κατοίκους ξένων χωρών, δηµιουργούν µια εισροή συναλλάγµατος στις ΗΠΑ από τις άλλες χώρες. Το ποσό που δαπανάται για τις υπηρεσίες αυτές θεωρείται πιστωτικό κονδύλιο (που αντιπροσωπεύει εισόδηµα για τις ΗΠΑ) και για λόγους εθνικής λογιστικής καταγράφεται ως εισόδηµα εξαγωγών.
Οι χώρες που αντιµετωπίζουν εµπορικό έλλειµµα (περισσότερες εισαγωγές από εξαγωγές) ή µια εκροή κεφαλαίου δεν µπορούν να επιβιώσουν µε διαρκείς δανεισµούς. Αργά ή γρήγορα, θα πρέπει να υιοθετήσουν µέτρα για τη βελτίωση του ισοζυγίου πληρωµών τους. Πριν την ανάπτυξη του τουρισµού σε βιοµηχανία, όποτε το διεθνές εµπόριο αγαθών ήταν η επικρατούσα κατάσταση, τα περισσότερα µέτρα εξισορρόπησης των ισοζυγίων πληρωµών βασίζονταν στα εξής: Εισαγωγικοί δασµοί Εισαγωγικές ποσοστώσεις Προκαταβολές επί των εισαγωγών Άδειες εισαγωγής
Οταν οι υπηρεσίες έκαναν την εµφάνισή τους ως παράγοντες του παγκόσµιου εµπορίου, οι υπουργοί οικονοµικών άρχισαν να υιοθετούν προστατευτικά µέτρα που παλαιότερα χρησιµοποιούνταν στο εµπόριο αγαθών και να τα εφαρµόζουν στο εµπόριο όπως: Η χρηµατοδότηση και οι τραπεζικές υπηρεσίες, Οι υπηρεσίες µηχανικού Οι ασφάλειες Οι µεταφορές Ο τουρισµός κλπ. Όµως επειδή στην πλειοψηφία τους οι συναλλαγές σε υπηρεσίες λόγω της φύσης τους (αυλες), δεν αποστέλλονται και δεν διέρχονται από την περιοχή τελωνείων όπως τα υλικά αγαθά, τα µέτρα αυτά έπρεπε να σχεδιαστούν πολύ προσεκτικά.
Οι πρακτικές ή οι διακανονισµοί για τον περιορισµό των εισαγωγικών υπηρεσιών µπορεί να περιλαµβάνουν: Μέτρα που ισοδυναµούν µε εισαγωγικούς δασµούς (import duty like measures) Μέτρα που ισοδυναµούν µε επιβολή ποσοτικών περιορισµών στις εισαγωγές ( import quota-like restrictions) Υποχρεώσεις καταβολής προκαταβολής επί των εισαγωγών ( advance import deposit like requirements) Επιβολή υποχρεώσεως για προηγούµενη λήψη άδειας εισαγωγής (import licence-like requirements). Όλα τα µέτρα αυτά θεωρούνται εµπορικοί φραγµοί (trade barriers), προκαλούν στρεβλώσεις στο σύστηµα της ελεύθερης αγοράς περιορίζοντασ τις δυνατότητες των καταναλωτών για επιλογή, αποθαρρύνοντας το διεθνή τουρισµό και ενθαρρύνοντας τη χρήση των εσωτερικών ταξιδιωτικών υπηρεσιών ως υποκατάστατο των ξένων τουριστικών υπηρεσιών.
Γενική Συµφωνία Δασµών και Εµπορίου (General Agreement on Tariffs and Trade GATT), 1974 Οι διεθνείς προσπάθειες καταστολής των φραγµών στις εµπορικές συναλλαγές εστιάστηκαν στη µείωση και την αποµάκρυνση των φραγµών στη διακίνηση των (υλικών) αγαθών µεταξύ των κρατών. Οι ΗΠΑ ήταν από τις πρώτες χώρες που έθεσαν το ζήτηµα των φραγµών και στις υπηρεσίες, πιέζοντας το µηχανισµό της GATT προς αυτή την κατεύθυνση. Συνάντησαν όµως έντονες αντιδράσεις ως προς την άρση των φραγµών στις υπηρεσίες συµπεριλαµβανοµένου και του τουρισµού. Οι χώρες- µέλη του Οργανισµού Οικονοµικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) λαµβάνουν ήδη µέτρα για την εξάλειψη των φραγµών για τις ταξιδιωτικές και τουριστικέσ υπηρεσίεσ µεταξύ των χωρών που απαρτίζουν τον οργανισµό.
Γενική Συµφωνία Εµπορίου στις Υπηρεσίες (GATS) Στις 15/04/1994, 125 εκπρόσωποι διαφόρων κυβερνήσεων ολοκλήρωσαν τον 8 ο γύρο πολυµερών εµπορικών διαπραγµατεύσεων µε την υπογραφή της Συµφωνίας του Γύρου της Ουρουγουάης, στο Μαρακές του Μαρόκου. Στη συµφωνία ελήφθησαν υπόψη τα θέµατα του τουρισµού και προτάθηκε ένα νέο παράρτηµα στη συµφωνία µε την ονοµασία Γενική Συµφωνία Εµπορίου στις Υπηρεσίες (General Agreement on Trade and Services- GATS) Η GATS ορίζει κανόνες για τον τουρισµό και άλλες συναφείς µε αυτόν δραστηριότητες. Στόχος της είναι να απελευθερώσει τις διεθνείς εµπορικές πολιτικές.
Οι αρχές που αναφέρονται στη GATS αφορούν θέµατα όπωσ: Την πρόσβαση στην αγορά : οι αγορές θα είναι ανοικτές στον ανταγωνισµό ανάµεσα στισ χώρες µέλη Την εθνική µεταχείριση: οι χώρες θα αποδίδουν την ίδια µεταχείριση τόσο στους ανταγωνιστές των άλλων χωρών µελών όσο και στις εσωτερικές τους επιχειρήσεις Την εµπορική παρουσία: οι χώρες θα ενθαρρύνουν τις εξωτερικές επενδύσεις των άλλων χωρών µελών ώστε να εξασφαλίσουν την εµπορική τους παρουσία για την προώθηση του διεθνούς εµπορίου. Η διαφάνεια (transparency): οι νόµοι και οι κανονισµοί των χωρών µελών είναι διαφανείς ή φανεροί σε όλους και δεν µπορεί να αποκρυφτεί τίποτε που θα µπορούσε να εµποδίσει το διεθνή ανταγωνισµό.
Επιπτώσεις των εµπορικών φραγµών στις τουριστικές επιχειρήσεις Οι οικονοµικές επιπτώσεις της κυβερνητικής νοµισµατικής και εµπορικής πολιτικής στο διεθνές τουριστικό εµπόριο και την τουριστική βιοµηχανία δεν έχουν υπολογιστεί. Υπάρχουν όµως αρκετοί λόγοι οι οποίοι µας κάνουν να πιστεύουµε ότι η πολιτική αυτή επηρεάζει την τουριστική βιοµηχανία, πολύ πιο αρνητικά από τις άλλες εµπορικές δραστηριότητες. Η διεθνής πώληση των τουριστικών υπηρεσιών δε µοιάζει µε το εµπόριο των αγαθών όπου τα εµπορεύµατα πωλούνται και αποστέλλονται στισ ξένες αγορές. Ένας ξενοδόχος δεν µπορεί να αποστείλει το ξενοδοχείο του και να το πουλήσει στους κατοίκους µιας ξένης χώρας, καθώς το προϊόν του είναι αµετακίνητο Μια αεροπορική εταιρία της οποίας τα λειτουργικά περιουσιακά στοιχεία είναι µεταφερόµενα, σπάνια µπορεί να πουλήσει θέσεις για πτήσεις µεταξύ ενδιάµεσων σηµείων που βρίσκονται σε µια ξένη χώρα. Οι τουριστικές υπηρεσίες ανήκουν στην κατηγορία των φθαρτών ή ταχέως αλλοιώσιµων ειδών. Μια διανυκτέρευση σε δωµάτιο ξενοδοχείου αν δεν χρησιµοποιηθεί, χάνεται την ώρα της αναχώρησης την επόµενη ηµέρα. Αν δεν πωληθούν τη στιγµή της προσφοράς τους, δεν µπορούν να αποθηκευτούν για µελλοντική χρήση.
Επιπτώσεις των εµπορικών φραγµών στις τουριστικές επιχειρήσεις Όταν το αεροπλάνο απογειωθεί, οι θέσεις που δεν πουλήθηκαν έχουν και αυτές χαθεί. Οι νοµισµατικές ή εµπορικές πολιτικές που εµποδίζουν ή απαγορεύουν σε µια εθνική τουριστική αγορά να ταξιδεύει στο εξωτερικό, περιορίζουν δραστικά την εξαγωγική ικανότητα των ξένων τουριστικών επιχειρήσεων. Ανάλογες θα ήταν και οι επιπτώσεις για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις µιας χώρας στην περίπτωση που όλες οι άλλες χώρες αποφάσιζαν είτε να απαγορεύσουν την εισαγωγή οποιουδήποτε ξένου αγαθού, είτε να θέσουν τόσο περιοριστικούς κανονισµούς που τελικά κάθε συναλλαγή θα ήταν ανέφικτη.
Οι επιπτώσεις της απελευθέρωσης των ταξιδιών Τα οφέλη της ελεύθερης διακίνησης στο διεθνή τουρισµό είναι προφανή στην περιοχή του Ασιατικού Ειρηνικού, όπου οι αφίξεις και οι συνολικές δαπάνες αυξάνονται ταχύτερα από κάθε άλλη περιοχή. Κατά τη δεκαετία 1985-1994 παρατηρήθηκε αύξηση 250% στις τουριστικές αφίξεις. Ο µέσος ρυθµός τουριστικής ανάπτυξης ήταν 10,7% στον Ασιατικό Ειρηνικό σε σχέση µε το 5,8% που ίσχυε για όλο τον κόσµο. Τα 2/3 των επισκέψεων στον Ασιατικό Ειρηνικό προέρχονται από την ίδια περιοχή. Αναφέροντας το θέµα των πλεονεκτηµάτων του ελεύθερου εµπορίου, δεν µπορεί να θεωρηθεί σύµπτωση το γεγονός ότι η Σιγκαπούρη, η Μαλαισία, η Ιαπωνία και το Χονγκ Κονγκ δεν επιβάλλουν κανένα περιορισµό στο ύψος του συναλλάγµατος ενώ η Αυστραλία και η Νότια Κορέα επιτρέπουν αρκετά µεγάλα ποσά συναλλάγµατος.
Πηγές - Βιβλιογραφία Gee C. et al. (2004), Τουριστική και Ταξιδιωτική βιοµηχανία, Εκδόσεις ΈΛΛΗΝ, Αθήνα
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/από-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.
Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα χωρίς σήμανση Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.