ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Η/Υ Ενότητα: Τοπικές vs Καθολικές Μεταβλητές ΚΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Τμήμα Διοίκηση Επιχειρήσεων (Κοζάνη)
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 2
Περιεχόμενα 1. Τοπικές vs Καθολικές Μεταβλητές... 4 2. Το Λογικό Διάγραμμα... 4 3. Σχεδιασμός Φόρμας... 5 4. Κωδικοποίηση... 6 5. Παράρτημα... 16 3
1. Τοπικές vs Καθολικές Μεταβλητές Στο προηγούμενο κεφάλαιο εξερευνήσαμε την έννοια των μεταβλητών. Είχαμε πει, ότι οι μεταβλητές δεν είναι τίποτε άλλο από αποθηκευτικός χώρος στην μνήμη του συστήματος μας, τον οποίο προκρατούμε για να αποθηκεύουμε δεδομένα. Οι μεταβλητές θα πρέπει να δηλώνονται πριν χρησιμοποιηθούν και ο προκαθορισμένος τρόπος δήλωσης τους είναι DIM «Όνομα Μεταβλητής» AS «Τύπος μεταβλητής» Έχομε εξηγήσει ότι θα χρησιμοποιήσουμε μόνο 4 τύπους μεταβλητών: INTEGER, DOUBLE, STRING, και BOOLEAN Στην επόμενη άσκηση θα προσπαθήσουμε να διερευνήσουμε την χρονική διάρκεια που οι μεταβλητές κρατούν τις τιμές που τους δίδονται. Δηλαδή για πόσο χρονικό διάστημα, το σύστημα προκρατεί τον χώρο που του ζητούμε πριν τον πάρει πίσω και τον χρησιμοποιήσει για κάτι άλλο. Σας έχει ζητηθεί να κατασκευάσετε ένα πρόγραμμα το οποίο δέχεται δύο ακέραιους αριθμούς από τον χρήστη τους προσθέτει και τυπώνει το αποτέλεσμα. Η ιδιαιτερότητα του προγράμματος που σας έχει ζητηθεί είναι να δημιουργήσετε ξεχωριστό κουμπί εκτέλεσης για κάθε βήμα του προγράμματος. Στην ουσία σας έχει ζητηθεί να απεικονίσετε το λογικό διάγραμμα πάνω στην φόρμα σας στην «Visual Basic». 2. Το Λογικό Διάγραμμα Αρχή 1 Πάρε Πρώτο Αριθμό (Νο1) Πρόσθεσε πρώτο με Δεύτερο (Νο3=Νο1+Νο2) Πάρε Δεύτερο Αριθμό (Νο2) Τύπωσε Τρίτο Αριθμό (Νο3) 1 Τέλος Σχήμα 1 4
3. Σχεδιασμός Φόρμας Ακολουθώντας το λογικό διάγραμμα (Σχήμα 1), θα μπορούσαμε να κατασκευάσουμε ένα κουμπί εκτέλεσης (Command Button) για κάθε βήμα του λογικού διαγράμματος. Η Φόρμα μας θα μπορούσε να ήταν όμοια με την φόρμα του σχήματος 2 Κουμπί Εκτέλεσης Command Button1 Ετικέτα lblmessage1 Κουμπί Εκτέλεση ς Comman Κουμπί Εκτέλεση ς Comman Ετικέτα lblno1 Ετικέτα lblmessage2 Ετικέτα lblno2 Κουμπί Εκτέλεση ς Comman Κουμπί Εκτέλεση ς Comman Ετικέτα lblmessage4 Ετικέτα lbl2 Ετικέτα lbl4 Ετικέτα lblmessage3 Σχήμα 2 (1) Δημιουργήστε την φόρμα του σχήματος 2. Το όνομα του κάθε αντικειμένου φαίνεται πάνω στο σχήμα. Οι ιδιότητες του κάθε αντικειμένου συνοψίζονται στον επόμενο πίνακα. Τύπος Αντικειμένου Όνομα Command Button1 Command Button2 Command Button3 Command Button4 Command Button4 Κουμπιά Εκτέλεσης Caption Αρχή: Πρώτος Αριθμός Πάρε Δεύτερο Αριθμό Πρόσθεσε Πρώτο + Δεύτερο. Αποθήκευσε Τύπωσε Αποτέλεσμα Τέλος: Έξοδος (Command Buttons) 5
Τύπος Ετικέτες (Label) Αντικειμένου Όνομα Caption Alignment BorderStyle Fonts lblmessage1 Center Fixed Single (Κέντρο) lblmessage2 Center Fixed Single (Κέντρο) lblmessage3 Center Fixed Single (Κέντρο) lblmessage4 Center Fixed Single (Κέντρο) lblno1 Center Fixed Single (Κέντρο) lblno2 Center Fixed Single (Κέντρο) Lbl2 + Center (Κέντρο) Fixed Single Lbl4 = Center Fixed Single (Κέντρο) Arial Black, Size 18 Arial Black, Size 18 4. Κωδικοποίηση Το επόμενο στάδιο, είναι το στάδιο της κωδικοποίησης, όπου θα έχομε να γράψουμε τον κώδικα «Visual Basic» για κάθε ένα από τα κουμπιά Εκτέλεσης που έχομε δημιουργήσει. (2) Διπλό-Πατήστε το πρώτο κουμπί «Αρχή Πρώτος Αριθμός», όταν ανοίξει το παράθυρο κώδικα για αυτό το κουμπί «Command Button 1» πληκτρολογήστε τον κώδικα που βρίσκετε στο σχήμα 3 Σχήμα 3 Δεν υπάρχει καμιά εντολή που να είναι άγνωστη. Όλες οι εντολές έχουν χρησιμοποιηθεί σε προηγούμενα κεφάλαια. 6
(3) Διπλό-Πατήστε το πρώτο κουμπί «Πάρε Δεύτερο Αριθμό», όταν ανοίξει το παράθυρο κώδικα για αυτό το κουμπί «Command Button 2» πληκτρολογήστε τον κώδικα που βρίσκετε στο σχήμα 4 Σχήμα 4 (4) Διπλό-Πατήστε το πρώτο κουμπί «Πρόσθεσε Πρώτο + Δεύτερο. Αποθήκευσε», όταν ανοίξει το παράθυρο κώδικα για αυτό το κουμπί «Command Button 3» πληκτρολογήστε τον κώδικα που βρίσκετε στο σχήμα 5 Σχήμα 5 (4) Διπλό-Πατήστε το πρώτο κουμπί «Τύπωσε Αποτέλεσμα», όταν ανοίξει το παράθυρο κώδικα για αυτό το κουμπί «Command Button 4» πληκτρολογήστε τον κώδικα που βρίσκετε στο σχήμα 6 7
Σχήμα 6 (5) Διπλό-Πατήστε το πρώτο κουμπί «Τέλος: Έξοδος», όταν ανοίξει το παράθυρο κώδικα για αυτό το κουμπί «Command Button 5» πληκτρολογήστε τον κώδικα που βρίσκετε στο σχήμα 7 Σχήμα 7 (6) Τρέξτε το πρόγραμμα σας. Το πρόγραμμα εκκινεί με την φόρμα του σχήματος 8. πατήστε το κουμπί «Αρχή: Πρώτος Αριθμός», το σύστημα ανταποκρίνεται με το να σας ζητήσει να πληκτρολογήσετε τον πρώτο αριθμό (π.χ. 25) (Σχήμα 9). Σχήμα 8 8
Σχήμα 9 Όταν πατήσετε στο «ΟΚ» ο αριθμός που πληκτρολογήσετε εμφανίζετε στην ανάλογη ετικέτα (σχήμα 10) Ως εδώ εκτελέσθηκε ο κώδικας του πρώτου κουμπιού. Ο αριθμός που πληκτρολογήθηκε από τον χρήστη εμφανίζετε στην ετικέτα lblmessage1, σύμφωνα με τις εντολές του κουμπιού «Αρχή:Πρώτος Σχήμα 10 (7) Πατήστε το επόμενο κουμπί «Πάρε Δεύτερο Αριθμό», και σε αυτή την περίπτωση το σύστημα μας ζητά να πληκτρολογήσουμε ένα αριθμό (σχήμα 11). Πληκτρολογείστε 33, και πατήστε το κουμπί «ΟΚ», το αποτέλεσμα φαίνεται στο σχήμα 12. 9
Σχήμα 11 Ο αριθμός που πληκτρολογήθηκε από τον χρήστη εμφανίζετε στην ετικέτα lblmessage2, σύμφωνα με τις εντολές του κουμπιού «Πάρε Δεύτερο Σχήμα 12 (8) Πατήστε το τρίτο κουμπί «Πρόσθεσε πρώτο+δεύτεο. Αποθήκευσε». Τι παρατηρείτε(σχήμα 13); Οι ετικέτες «lblno1» και «lblno2» μένουν άδειες, γιατί; 10
Όταν πατηθεί το κουμπί «Πρόσθεσε πρώτο+δεύτερο. Αποθήκευσε» Τίποτε δεν συμβαίνει στο πρόγραμμα. Σχήμα 13 (9) Πατήστε το κουμπί «Τύπωσε Αποτέλεσμα», και αυτό δεν δείχνει κανένα αποτέλεσμα, τι συμβαίνει; Για να το αντιληφθούμε, πρέπει να μελετήσουμε τον κώδικα του σχήματος 5. Αν προσέξουμε καλά δεν έχομε πληκτρολογήσει την δήλωση όλων των μεταβλητών. Πληκτρολογήστε τις γραμμές που απουσιάζουν Έξτρα γραμμές δήλωσης μεταβλητών Σχήμα 14 11
(9) Ξανατρέξτε το πρόγραμμα σας, και θα αντιληφθείτε για δεύτερη φορά ότι το πρόγραμμα δεν τυπώνει τα επιθυμητά αποτελέσματα. (Σχήμα 15) Ποιος ο λόγος; Τι τιμές περιέχονται στις μεταβλητές «ινο2» και «ινο1»; Αποτελέσματα μεταβλητών «ινο1», «ινο2», και «ινο3», όταν εκτελεσθεί ο κώδικας του κουμπιού «πρόσθεσε πρώτο+δεύτερο. Αποθήκευσε» Σχήμα 15 Στο σχήμα 15 αντιλαμβανόμαστε ότι οι δύο μεταβλητές «ινο1», και «ινο2» έχουν την τιμή 0, ή καμιά τιμή. Τι έγινε με τις τιμές 25 και 33 που τους είχαμε πληκτρολογήσει κατά την εκτέλεση του πρώτου και δεύτερου κουμπιού; Όλες αυτές οι ερωτήσεις έχουν μία κοινή απάντηση που σχετίζεται με την δήλωση των μεταβλητών. Όταν μια μεταβλητή δηλωθεί και δημιουργηθεί για ένα κουμπί εκτέλεσης ή για ένα αντικείμενο, η μεταβλητή αυτή διατηρεί την τιμή που τις δίδεται όσο είναι ενεργό το αντικείμενο (ή κουμπί εκτέλεσης) για το οποίο έχει δημιουργηθεί. Δηλαδή, Όταν πατήσαμε το πρώτο κουμπί εκτέλεσης «Αρχή:Πρώτος Αριθμός», το σύστημα προκράτησε χώρο στην μνήμη του για την δημιουργηθέντα μεταβλητή «ινο1». Ακολούθως όταν ο χρήστης πληκτρολόγησε την τιμή «25», αυτή η τιμή τοποθετήθηκε στην προκρατηθέντα μνήμη της μεταβλητής «ινο1». Όταν όμως τελείωσε η εκτέλεση του κώδικα του κουμπιού «Αρχή:Πρώτος Αριθμός» (Αυτό συμβαίνει Όταν το σύστημα φτάσει στο σημείο που λέει «End SUB») τότε όλες οι προκρατήσεις διαγράφονται, η μνήμη επιστρέφεται στο σύστημα για να την διαχειριστεί και οι μεταβλητές σταματούν να υπάρχουν, δηλαδή χάνουν την τιμή που 12
κρατούσαν. Αυτού του τύπου μεταβλητές ονομάζονται ΤΟΠΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ διότι είναι ενεργές όσο είναι ενεργό το αντικείμενο για το οποίο έχουν δημιουργηθεί. (Σχήμα 16) Ο κώδικας του κουμπιού εκτέλεσης είναι ενεργός από την στιγμή που έχει πατηθεί το κουμπί, μέχρι την στιγμή που το σύστημα θα συναντήσει την εντολή «End SUB» Μετά το σημείο αυτό οι δημιουργηθέντες μεταβλητές σταματούν να υπάρχουν Πως επιλύουμε τότε αυτό το πρόβλημα; Σχήμα 16 Η λύση βρίσκεται πάλι μεταξύ των μεταβλητών. Εμείς ζητούμε μεταβλητές οι οποίες να ισχύουν για όλα τα αντικείμενα του προγράμματος, και να διατηρούν τις τιμές τους μέχρι την ολοκλήρωση του προγράμματος. Αυτές οι μεταβλητές λέγονται «ΚΑΘΟΛΙΚΕΣ» και μπορούν να δηλωθούν στην «Visual Basic». (10) Διπλό-πατήστε οποιοδήποτε κουμπί για να ανοίξει το παράθυρο του κώδικα. Πηγαίνετε όσο γίνεται πιο πάνω στο παράθυρο, στην κορυφή του παραθύρου εκτέλεσης, έτσι ώστε ότι γράψετε να είναι το πρώτο που θα συναντήσει το σύστημα. Πατήστε το κουμπί «ENTER» δύο τρεις φορές για να δημιουργήσετε κενό χώρο (Σχήμα 17). 13
Δημιουργία κενού χώρου με το πάτημα του κουμπιού «ENTER» στην κορυφή του παράθυρου κώδικα. Σχήμα 17 Για να δημιουργήσουμε ΚΑΘΟΛΙΚΕΣ μεταβλητές στην «Visual Basic» χρειάζεται να πάμε στην αρχή του παραθύρου κώδικά, να πληκτρολογήσουμε την εντολή «Option Explicit» και ακολούθως στην επόμενη γραμμή να δηλώσουμε τις μεταβλητές. (11) Πληκτρολογήστε τον κώδικα του σχήματος 18 Οι καθολικές μεταβλητές δηλώνονται στην αρχή του παραθύρου κώδικα, κάτω από την εντολή «Option Explicit» και ακολούθως στην επόμενη γραμμή δηλώνονται οι μεταβλητές Σχήμα 18 (12) Αφαιρέστε από τον κώδικα σας τις επιμέρους δηλώσεις των τριών μεταβλητών. Διπλό πατήστε με την σειρά τα πρώτα τρία κουμπιά εκτέλεσης, καθ διαγράψτε τις 14
δηλώσεις δημιουργίας μεταβλητών. Για τα πρώτα κουμπιά εκτέλεσης ο κώδικας θα μετατραπεί σε αυτόν που φαίνεται στο σχήμα 19 Διαγραφή της δήλωσης δημιουργίας μεταβλητών Σχήμα 19 (13) τρέξτε το πρόγραμμα σας (σχήμα 20). Θα διαπιστώσετε ότι όλα τώρα δουλεύουν όπως τα περιμένετε. 15
Σχήμα 20 5. Παράρτημα Σημείωμα Αναφοράς. Copyright ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, ΚΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ. «ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Η/Υ». Έκδοση: 1.0. Κοζάνη 2015. Σημείωμα Αδειοδότησης. Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: 16
που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. Διατήρηση Σημειωμάτων. Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς. το Σημείωμα Αδειοδότησης. τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων. το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει). μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 17