Προσχέδιο για τις επιστημονικοτεχνικές εργασίες Αποσπάσματα από το σχέδιο προγράμματος του ΚΚΡ (μπ.) Εισήγηση για το πρόγραμμα του κόμματος Σχέδιο απόφασης "για τον προλεταριακό πολιτισμό" Τα καθήκοντα των "ενώσεων νεολαίας" Προσχέδιο για τις επιστημονικοτεχνικές εργασίες Στην Ακαδημία Επιστημών, που άρχισε συστηματική μελέτη και έρευνα των φυσικών παραγωγικών δυνάμεων της Ρωσίας, πρέπει να δοθεί αμέσως εντολή από το Ανώτατο Συμβούλιο λαϊκής οικονομίας να σχηματίσει μια σειρά επιτροπές από ειδικούς για να καταρτίσουν όσο το δυνατό πιο γρήγορα ένα σχέδιο αναδιοργάνωσης της βιομηχανίας και οικονομικής ανόδου της Ρωσίας. Στο σχέδιο αυτό πρέπει να περιλαμβάνονται: η ορθολογική χωροδιάταξη της βιομηχανίας της Ρωσίας, από την άποψη να είναι κοντά οι πρώτες ύλες και να εξασφαλίζεται η δυνατότητα ελάχιστης απώλειας εργασίας κατά το πέρασμα από την κατεργασία των πρώτων υλών σε όλα τα επόμενα στάδια κατεργασίας των ημικατεργασμένων προϊόντων ως την παραγωγή του έτοιμου προϊόντος. Η ορθολογική, από την άποψη της νεότατης πολύ μεγάλης σύγχρονης βιομηχανίας και ιδιαίτερα των Ενώσεων ομοιότυπων επιχειρήσεων, συγχώνευση και συγκέντρωση της παραγωγής σε λίγες πολύ μεγάλες επιχειρήσεις. Η μεγαλύτερη εξασφάλιση στη σημερινή Σοβιετική Δημοκρατία της Ρωσίας (χωρίς την Ουκρανία και τις περιοχές που κατέχονται από τους γερμανούς) της δυνατότητας να εφοδιάζεται πρωτοβουλικά με όλα τα κυριότερα είδη πρώτων υλών και βιομηχανίς. Η συγκέντρωση ιδιαίτερης προσοχής στον εξηλεκτρισμό της βιομηχανίας και των συγκοινωνιών και η χρησιμοποίηση του ηλεκτρισμού στη γεωργία. Η χρησιμοποίηση καυσίμων όχι πρώτης ποιότητας (τύρφης, κάρβουνου κατώτερης ποιότητας) για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με τις λιγότερες δαπάνες για την εξόρυξη και τη μεταφορά των καυσίμων. Οι υδραυλικές δυνάμεις και οι αεροκινητήρες γενικά και η χρησιμοποίησή τους στη γεωργία. * ΝΒ: Πρέπει με όλες μας τις δυνάμεις να επισπεύσουμε την έκδοση αυτών των υλικών, να στείλουμε σχετικά Σελίδα 1 / 5
με αυτό ένα σημείωμα και στο Επιτροπάτο Λαϊκής Παιδείας, και στο συνδικάτο των τυπογράφων, και στο Επιτροπάτο Εργασίας. * Β.Ι. ΛΕΝΙΝ: Απαντα, τόμ. 36, σελ. 228-231. apanta.txt Για τη σοσιαλιστική ακαδημία κοινωνικών επιστημών*1 1. Σχέδιο απόφασης του συμβουλίου των λαϊκών επιτροπών Το Συμβούλιο των Λαϊκών Επιτρόπων, εγκρίνοντας απόλυτα και χαιρετίζοντας την ιδέα, που αποτέλεσε τη βάση του σχεδίου για την ίδρυση της Σοσιαλιστικής Ακαδημίας, αναθέτει στον Λαϊκό επίτροπο Παιδείας να επεξεργαστεί αυτό το σχέδιο πάνω στις εξής αρχές: 1)- πρώτ' απ' όλα να οργανωθεί ένας εκδοτικός οίκος με μαρξιστική κατεύθυνση, 2)- να τραβηχτεί ένας όσο το δυνατό μεγαλύτερος αριθμός μαρξιστικών δυνάμεων του εξωτερικού, 3)- να θεωρηθεί ένα από τα πρωταρχικά καθήκοντα η οργάνωση μιας σειράς κοινωνικών ερευνών, 4)- να παρθούν αμέσως μέτρα για να βρεθούν, να συγκεντρωθούν και να χρησιμοποιηθούν οι δυνάμεις ρώσων καθηγητών. 2. Οδηγίες για την επιτροπή Να ανατεθεί στην επιτροπή: 1) να μελετήσει επισταμένα το καταστατικό της Σοσιαλιστικής Ακαδημίας κοινωνικών επιστημών και να το υποβάλει στο Συμβούλιο των Λαϊκών Επιτρόπων και μετά στην Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή, 2) να αρχίσει αμέσως την ανταλλαγή γνωμών με μη ρώσους μαρξιστές και με μαρξιστές του εξωτερικού γι' αυτό το ζήτημα, καθώς και για το ζήτημα του προσωπικού, 3) να συντάξει και να συζητήσει έναν κατάλογο υποψηφίων που είναι κατάλληλοι και δέχονται να γίνουν ιδρυτικά μέλη, καθώς και καθηγητές και να υποβάλει αυτό τον κατάλογο στο Συμβούλιο των Λαϊκών Επιτρόπων και στην Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή. * Β.Ι. ΛΕΝΙΝ: Απαντα, τόμ. 36, σελ. 372-373 Αποσπάσματα από το σχέδιο προγράμματος του ΚΚΡ (μπ.) Στον τομέα της θρησκευτικής πολιτικής το καθήκον (του ΚΚΡ) της προλεταριακής δικτατορίας είναι να μη μένουμε ικανοποιημένοι με το χωρισμό της εκκλησίας από το κράτος και του σχολείου από την εκκλησία, που έγινε ήδη με διάταγμα, δηλ. με τα μέτρα που υποσχόταν η αστική δημοκρατία, τα οποία όμως πουθενά στον κόσμο δεν τα εφάρμοσε ολοκληρωμένα, γιατί υπάρχει στην πράξη η πολύμορφη σύνδεση του κεφαλαίου με τη θρησκευτική προπαγάνδα. Η προλεταριακή δικτατορία πρέπει να εξαλείψει τελείως τη σύνδεση ανάμεσα στις εκμεταλλεύτριες τάξεις, τους τσιφλικάδες και τους καπιταλιστές και στην οργάνωση της θρησκευτικής προπαγάνδας, γιατί η σύνδεση αυτή είναι στήριγμα της καθυστέρησης των μαζών. Η προλεταριακή δικτατορία πρέπει να πραγματοποιεί σταθερά την πραγματική απελευθέρωση των εργαζόμενων μαζών από τις Σελίδα 2 / 5
θρησκευτικές προλήψεις, να το επιδιώκει αυτό με την προπαγάνδα και την ανύψωση της συνείδησης των μαζών, αποφεύγοντας ταυτόχρονα με προσοχή κάθε ενέργεια που προσβάλλει τα αισθήματα της μερίδας του θρησκευόμενου πληθυσμού και εδραιώνει το θρησκευτικό φανατισμό. Στον τομέα της λαϊκής παιδείας το ΚΚΡ βάζει το καθήκον του να αποτελειώσει το έργο που άρχισε η Οχτωβριανή επανάσταση του 1917, το έργο της μετατροπής του σχολείου από όπλο ταξικής κυριαρχίας της αστικής τάξης σε όπλο εξαφάνισης αυτής της κυριαρχίας και σε όπλο ολοκληρωτικής εξάλειψης του χωρισμού της κοινωνίας σε τάξεις. Στην περίοδο της δικτατορίας του προλεταριάτου, δηλ. στην περίοδο της προετοιμασίας των συνθηκών που κάνουν δυνατή την ολοκληρωτική πραγματοποίηση του κομμουνισμού, το σχολείο δεν πρέπει να είναι μόνο φορέας των αρχών του κομμουνισμού γενικά, αλλά και φορέας της ιδεολογικής, οργανωτικής, διαπαιδαγωγικής επιροής του προλεταριάτου πάνω στα μισοπρολεταριακά και μη προλεταριακά στρώματα των εργαζόμενων μαζών με σκοπό να διαπαιδαγωγήσει μια γενιά, ικανή να πραγματοποιήσει τελικά τον κομμουνισμό. Τα άμεσα καθήκοντα πάνω στο δρόμο αυτό είναι σήμερα: 1) Η καθιέρωση της δωρεάν και υποχρεωτικής γενικής και πολυτεχνικής (που δίνει θεωρητικές και πρακτικές γνώσεις για όλους τους βασικούς κλάδους της παραγωγής) εκπαίδευσης για όλα τα παιδιά και των δύο φύλων μέχρι 16 χρονών. 2) Η πραγματοποίηση στενής σύνδεσης της εκπαίδευσης με την κοινωνική-παραγωγική εργασία. 3) Η εξασφάλιση όλων των μαθητών με τροφή, ενδυμασία και σχολικά είδη σε βάρος του κράτους. 4) Το δυνάμωμα της ζύμωσης και της προπαγάνδας μέσα στο διδακτικό προσωπικό. 5) Η κατάρτιση νέων δασκάλων που να είναι διαποτισμένοι με τις ιδέες του κομμουνισμού. 6) Η προσέλκυση του εργαζόμενου πληθυσμού για να μετάσχει δραστήρια στο έργο της παιδείας (ανάπτυξη των συμβουλίων λαϊκής μόρφωσης, κινητοποίηση των εγγράμματων κτλ.). 7) Η ολόπλευρη βοήθεια της Σοβιετικής εξουσίας στην αυτομόρφωση και στην ανάπτυξη των εργατών και των εργαζόμενων αγροτών (άνοιγμα βιβλιοθηκών, σχολείων για τους ενήλικους, λαϊκών πανεπιστημίων, φροντιστηρίων, κινηματογράφων, στούντιων κτλ.). 8) Η ανάπτυξη της πιο πλατιάς προπαγάνδας των κομμουνιστικών ιδεών. Β.Ι. ΛΕΝΙΝ: Απαντα, τόμ. 38, σελ. 95-96. Εισήγηση για το πρόγραμμα του κόμματος 19 του Μάρτη... Εδώ έχουμε μπροστά μας ένα καθήκον που δεν μπορούμε να το εκπληρώσουμε παρά μόνο με μια μακρόχρονη διαπαιδαγώγηση. Τώρα το καθήκον αυτό είναι για μας αφάνταστα δύσκολο γιατί, όπως πολλές φορές μου έτυχε να το τονίσω, το στρώμα των εργατών που διοικεί, είναι υπερβολικά, απίστευτα μικρό. Πρέπει να πάρουμε ενίσχυση. Ολες οι ενδείξεις λένε ότι μια τέτια εφεδρεία αναπτύσσεται στο εσωτερικό της χώρας. Είναι αναμφισβήτητη η τεράστια δίψα για γνώσεις και η τεράστια επιτυχία της μόρφωσης, που τις περισσότερες φορές αποκτιέται έξω από το σχολείο - δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία για την τεράστια επιτυχία των Σελίδα 3 / 5
εργαζόμενων μαζών στη μόρφωση. Η επιτυχία αυτή δεν μπορεί να περιληφθεί σε κανένα σχολικό πλαίσιο, η επιτυχία όμως αυτή είναι κολοσσιαία. Ολες οι ενδείξεις λένε ότι στο κοντινό μέλλον θα μας έλθει μια τεράστια εφεδρεία, που θα αντικαταστήσει τους εξαιρετικά καταπονημένους από τη δουλιά, εκπροσώπους του λεπτού στρώματος του προλεταριάτου. Πάντως, τώρα απ' αυτή την άποψη η κατάστασή μας είναι εξαιρετικά δύσκολη. Η γραφειοκρατία νικήθηκε. Οι εκμεταλλευτές διώχθηκαν. Το πολιτιστικό όμως επίπεδο δεν ανέβηκε και γι' αυτό οι γραφειοκράτες βρίσκονται στις παλιές θέσεις. Τη γραφειοκρατία μπορεί να τη στριμώξουμε μόνο με την οργάνωση του προλεταριάτου και της αγροτιάς σε πολύ πιο πλατιά κλίμακα απ' ό,τι ως τώρα, παράλληλα με την πραγματική εφαρμογή μέτρων για το τράβηγμα των εργατών στη διοίκηση. Τα μέτρα αυτά στον τομέα του κάθε Λαϊκού Επιτροπάτου τα ξέρετε όλοι σας και δεν θα σταθώ σ' αυτά. * Β.Ι. ΛΕΝΙΝ: Απαντα, τόμ. 38, σελ. 170-171. Σχέδιο απόφασης "για τον προλεταριακό πολιτισμό" 1. Στη Σοβιετική εργατοαγροτική Δημοκρατία όλη η τοποθέτηση του ζητήματος της διαφώτισης, τόσο στον πολιτικο-διαφωτιστικό τομέα γενικά, όσο και στον τομέα της τέχνης, ειδικά, πρέπει να διαποτίζεται από το πνεύμα της ταξικής πάλης του προλεταριάτου για την επιτυχή πραγματοποίηση των σκοπών της δικτατορίας του, δηλ. για την ανατροπή της αστικής τάξης, για την κατάργηση των τάξεων για την εξάλειψη κάθε εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. 2. Γι' αυτό το προλεταριάτο, τόσο με την πρωτοπορία του, το Κομμουνιστικό κόμμα, όσο και με όλη γενικά τη μάζα των κάθε λογής προλεταριακών οργανώσεων, πρέπει να έχει την πιο δραστήρια και την πιο ουσιαστική συμμετοχή, σε όλο το έργο της λαϊκής παιδείας. 3. Ολη η πείρα της νεότερης ιστορίας και ιδιαίτερα η πενηντάχρονη και πλέον επαναστατική πάλη του προλεταριάτου όλων των χωρών του κόσμου από την εποχή της εμφάνισης του "Κομμουνιστικού Μανιφέστου", απόδειξε αναμφισβήτητα πως μόνο η κοσμοθεωρία του μαρξισμού εκφράζει σωστά τα συμφέροντα, τις απόψεις και τον πολιτισμό του επαναστατικού προλεταριάτου. 4. Ο μαρξισμός απόκτησε την κοσμοϊστορική σημασία του σαν ιδεολογία του επαναστατικού προλεταριάτου, γιατί δεν απόριψε καθόλου τις πολυτιμότατες κατακτήσεις της αστικής εποχής, αλλά αντίθετα αφομοίωσε και επεξεργάστηκε ό,τι πολύτιμο είχε να παρουσιάσει μέσα σε δύο χιλιάδες και πλέον χρόνια η ανάπτυξη της ανθρώπινης σκέψης και του πολιτισμού. Μόνο η παραπέρα δουλιά πάνω σ' αυτή τη βάση και σ' αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση που θα εμπνέεται από την πρακτική πείρα της δικτατορίας του προλεταριάτου, σαν τελευταίας πάλης του ενάντια σε κάθε εκμετάλλευση, μπορεί να θεωρηθεί σαν ανάπτυξη του πραγματικού προλεταριακού πολιτισμού. 5. Το Πανρωσικό συνέδριο της Προλετκούλτ, στηριζόμενο σταθερά σ' αυτή την θεμελιακή άποψη, αποκρούει με τον πιο κατηγορηματικο τρόπο, σαν θεωρητικά λαθεμένη και πρακτικά επιζήμια, κάθε προσπάθεια να επινοήσει κανείς έναν ιδιαίτερο δικό του πολιτισμό, να κλειστεί στις δικές του ξεκομμένες οργανώσεις, να διαχωρίσει τους τομείς εργασίας του Επιτροπάτου Λαϊκής Παιδείας και της Προλετκούλτ ή να δημιουργήσει μια "αυτονομία" της Προλετκούλτ μέσα στο θεσμό του Επιτροπάτου Λαϊκής Παιδείας κτλ. Αντίθετα, το συνέδριο θεωρεί σαν απόλυτη υποχρέωση όλων των οργανώσεων της Προλετκούλτ να βλέπουν τον εαυτό τους σαν εντελώς βοηθητικά όργανα του δικτύου των ιδρυμάτων του Επιτροπάτου Λαϊκής Παιδείας και να εκτελούν, κάτω από τη γενική καθοδήγηση της Σοβιετικής εξουσίας (ειδικά του Επιτροπάτου Λαϊκής Παιδείας) και του Κομμουνιστικού κόμματος της Ρωσίας, τα καθήκοντά τους, σαν ένα μέρος των καθηκόντων της δικτατορίας του προλεταριάτου. * Β.Ι. ΛΕΝΙΝ: Απαντα, τόμ. 41, σελ. 336-337. Σελίδα 4 / 5
Τα καθήκοντα των "ενώσεων νεολαίας"... Εχετε διαβάσει και ακούσει πως η κομμουνιστική θεωρία, η κομμουνιστική επιστήμη, που δημιουργήθηκε κυρίως από τον Μαρξ, πώς η διδασκαλία αυτή του μαρξισμού έπαψε να είναι το έργο ενός, έστω και μεγαλοφυή σοσιαλιστή του 19ου αιώνα, πως η διδασκαλία αυτή έγινε διδασκαλία εκατομμυρίων και δεκάδων εκατομμυρίων προλετάριων σε όλο τον κόσμο, που εφαρμόζουν αυτή τη διδασκαλία στον αγώνα τους ενάντια στον καπιταλισμό. Και αν βάζατε τούτο το ερώτημα: γιατί η θεωρία του Μαρξ μπόρεσε να κατακτήσει εκατομμύρια και δεκάδες εκατομμύρια καρδιές της πιο επαναστατικής τάξης, δεν θα μπορούσατε να πάρετε παρά μια μόνο απάντηση: Αυτό έγινε, γιατί ο Μαρξ στηρίχθηκε στο γερό θεμέλιο των ανθρώπινων γνώσεων, που κατακτήθηκαν μέσα στον καπιταλισμό. Ο Μαρξ, αφού μελέτησε τους νόμους ανάπτυξης της ανθρώπινης κοινωνίας, κατάλαβε ότι είναι αναπόφευκτη η ανάπτυξη του καπιταλισμού που οδηγεί στον κομμουνισμό και το κυριότερο, χάρη στην αφομοίωση όλων εκείνων που έδοσε η προγενέστερη επιστήμη, το απόδειξε αυτό στηριζόμενος αποκλειστικά στην πιο ακριβή, στην πιο λεπτομερειακή, στην πιο βαθιά μελέτη της καπιταλιστικής κοινωνίας. Ολα όσα είχε δημιουργήσει η ανθρώπινη κοινωνία τα επεξεργάστηκε κριτικά, χωρίς να παραμελήσει ούτε ένα σημείο. Ολα όσα δημιούργησε η ανθρώπινη σκέψη, τα ξαναδούλεψε, τα κριτίκαρε, τα έλεγξε μέσα στο εργατικό κίνημα και έβγαλε τα συμπεράσματα εκείνα που δεν μπορούσαν να βγάλουν οι άνθρωποι που ήταν περιορισμένοι μέσα στα αστικά πλαίσια ή δεμένοι με τις αστικές προλήψεις. Αυτό πρέπει να το έχουμε υπόψη μας όταν πχ. συζητάμε για τον προλεταριακό πολιτισμό. Αν δεν καταλάβουμε ξεκάθαρα ότι μόνο με την ακριβή γνώση του πολιτισμού, που δημιούργησε όλη την ανάπτυξη της ανθρωπότητας, μόνο με το ξαναδούλεμά του μπορούμε να χτίσουμε τον προλεταρικό πολιτισμό - αν δεν το καταλάβουμε, δεν θα λύσουμε το πρόβλημα αυτό. Ο προλεταριακός πολιτισμός δεν είναι κάτι που ξεπήδησε άγνωστο από που, δεν είναι επινόηση των ανθρώπων που αυτοονομάζονται ειδικοί στον προλεταριακό πολιτισμό. Ολα αυτά είναι καθαρή ανοησία. Ο προλεταριακός πολιτισμός πρέπει να είναι η νομοτελειακή ανάπτυξη του αποθέματος των γνώσεων που επεξεργάστηκε η ανθρωπότητα κάτω από το ζυγό της καπιταλιστικής κοινωνίας, της τσιφλικάδικης κοινωνίας, της γραφειοκρατικής κοινωνίας. Ολοι αυτοί οι δρόμοι και τα δρομάκια οδηγούσαν και οδηγούν και εξακολουθούν να οδηγούν στον προλεταριακό πολιτισμό, έτσι, όπως η πολιτική οικονομία που επεξεργάστηκε ο Μαρξ μας έδειξε προς τα που θα τραβήξει η ανθρώπινη κοινωνία της προλεταριακής επανάστασης. * Β.Ι. ΛΕΝΙΝ: Απαντα: (Λόγος στο ΙΙΙ Πανρωσικό Συνέδριο της Κομμουνιστικής Ενωσης Νεολαίας της Ρωσίας 2 του Οκτώβρη 1920), τόμ. 41, σελ. 304-305. Σελίδα 5 / 5