Μεγάλες οι προοπτικές ανάπτυξης για τον Ασφαλιστικό κλάδο Χρειάζεται εθνική δέσμευση και συνεννόηση για να μπουν οι βάσεις για την ανάπτυξη του αύριο. Ο Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου ICAP & Πρόεδρος της Εταιρίας Ανωτάτων Στελεχών Επιχειρήσεων (ΕΑΣΕ), Νικήτας Κωνσταντέλλος, μιλάει στο «ΑΜ» για τις συνθήκες που επικρατούν στο επιχειρηματικό περιβάλλον, περιγράφει τις συνέπειες των capital controls και παίρνει θέση για τη μεγάλη φυγή των νέων ανθρώπων από τη χώρα. 44 ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΜARKETING
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2015 45
Ηγείστε ενός Ομίλου που έχει μία πλήρη εικόνα για τις συνθήκες που επικρατούν στο επιχειρηματικό περιβάλλον. Σε τι κατάσταση βρίσκονται σήμερα και πόσο έχουν πληγεί από τα capital controls οι επιχειρήσεις; Ως γνωστόν από το 2009 οι ελληνικές επιχειρήσεις είχαν μια ραγδαία πτώση στα οικονομικά τους αποτελέσματα. Το 2014 όμως υπήρξε αποκλιμάκωση της ύφεσης σε όλη τη διάρκεια του έτους, που οδήγησε σε ανακοπή της φθίνουσας πορείας, παρά τις σημαντικές διαφορές που εμφανίζουν οι επιμέρους επιχειρηματικοί κλάδοι. Με βάση τις οικονομικές καταστάσεις ενός μεγάλου δείγματος 14.223 ελληνικών επιχειρήσεων (εκτός τραπεζών-ασφαλειών), το τελευταίο έτος καταγράφηκε όχι μόνο ανακοπή της πτώσης αλλά και μικρή αύξηση των πωλήσεων, της τάξης του 2%. Παράλληλα, σημειώθηκε εντυπωσιακή βελτίωση των λειτουργικών αποτελεσμάτων των ελληνικών επιχειρήσεων. Παρόλα αυτά, το συνολικό καθαρό αποτέλεσμα ήταν ζημιογόνο για άλλη μία χρονιά. Ωστόσο, οι ζημίες συρρικνώθηκαν κατά την τελευταία χρήση, περιοριζόμενες σε 642 εκατ. το 2014, από 1,43 δισ. το 2013. Το 2014, η πλειονότητα των κλάδων παρέμεινε ζημιογόνα, ενώ οι μόνοι κερδοφόροι κλάδοι ήταν το Εμπόριο και ο Τουρισμός. Συγκεκριμένα, στη Βιομηχανία οι συνολικές πωλήσεις παρέμειναν στάσιμες και το τελικό αποτέλεσμα ήταν και πάλι αρνητικό, όμως οι ζημίες περιορίστηκαν δραστικά (κατά 61%). Το Εμπόριο εμφάνισε μικρή αύξηση πωλήσεων και κερδοφόρα αποτελέσματα, όμως τα κέρδη του περιορίστηκαν κατά 42%. Εντυπωσιακές ήταν οι επιδόσεις του Τουριστικού κλάδου, όπου η μεγάλη άνοδος της ζήτησης αύξησε τον κύκλο εργασιών σε διψήφιο ποσοστό, ο δε κλάδος επανήλθε σε τροχιά κερδοφορίας. Τέλος, στους τομείς των λοιπών υπηρεσιών και των τεχνικών εταιρειών τα ζημιογόνα αποτελέσματα περιορίστηκαν σημαντικά. Το 2014, η πλειονότητα των κλάδων παρέμεινε ζημιογόνα, ενώ οι μόνοι κερδοφόροι κλάδοι ήταν το Εμπόριο και ο Τουρισμός. Οι πρώτες ενδείξεις το 2015 για την πορεία των επιχειρήσεων δεν είναι θετικές, ενώ παράλληλα η επιβολή των capital controls ήταν μία περαιτέρω αρνητική εξέλιξη που σίγουρα επηρεάζει την αγορά γενικότερα και παραμένει ερωτηματικό το εύρος των επιπτώσεων που θα καταγραφεί το αμέσως επόμενο διάστημα. Μπορούμε να αναμένουμε με ρεαλισμό την πολυπόθητη οικονομική ανάπτυξη ή θα συνεχίσουμε να ονειρευόμαστε; Η οικονομική και δημοσιονομική θέση της χώρας έχει επιδεινωθεί έντονα τον τρέχοντα χρόνο. Δεν πάει όμως άλλο. Πρέπει επιτέλους να μάθουμε από τα λάθη μας. Επιτακτικά λοιπόν, έχουμε την ιστορική ευθύνη να βάλουμε τώρα τις βάσεις για την ανάπτυξη του αύριο. Χρειάζεται όμως εθνική δέσμευση και συνεννόηση. Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να επανέλθουμε στην ανάπτυξη, η νέα Ελληνική Κυβέρνηση που θα προκύψει από τις επικείμενες εκλογές, θα πρέπει να τηρήσει τις πολιτικές δεσμεύσεις έναντι των Θεσμών για τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις αλλά και να εφαρμόσει γρήγορα και αποφασιστικά τα μέτρα του ΟΟΣΑ, ενδεικτικά, για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, την ενίσχυση της διαχείρισης του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και των Τραπεζών, τις ιδιωτικοποιήσεις κρατικών επιχειρήσεων, τον εξορθολογισμό του συστήματος ΦΠΑ, τη βελτίωση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του συνταξιοδοτικού συστήματος, τη διασφάλιση της πλήρους νομικής ανεξαρτησίας της ΕΛ.ΣΤΑΤ, το άνοιγμα κρίσιμων κλειστών επαγγελμάτων, την απελευθέρωση της αγοράς εργασίας κ.ά. Επίσης, θα πρέπει να στηρίξει τις παραγωγικές και δημιουργικές δυνάμεις του τόπου και να εφαρμόσει μια απαραίτητη δέσμη μέτρων για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, την ενθάρρυνση των νέων επιχειρηματιών και τη διευκόλυνση έναρξης νέων επιχειρήσεων. 46 ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΜARKETING
Πολλοί πιστεύουν ότι οι τελευταίες πολιτικές εξελίξεις ήταν μία ευκαιρία για τον επιχειρηματικό κόσμο να... βγει μπροστά και να αναλάβει πρωτοβουλίες, προασπιζόμενος τα συμφέροντα της αγοράς. Γιατί δεν βλέπουμε περισσότερους επιχειρηματίες και στελέχη να ασχολούνται με τα κοινά; Είναι αλήθεια ότι η ενασχόληση των επιχειρηματιών και στελεχών με τα κοινά, δεν είναι ανάλογη της σοβαρότητας των συγκυριών που βιώνει ο τόπος μας. Αισθάνομαι όμως ότι η συνολική εικόνα αλλάζει καθώς, φαίνεται να διαμορφώνεται ήδη ένα δυνατό ρεύμα αλλαγής στάσης, γεγονός που είναι ενθαρρυντικό. Σύνδεσμοι όπως η Εταιρία Ανωτάτων Στελεχών Επιχειρήσεων (ΕΑΣΕ), ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών Ελλάδας (ΣΕΒ) και η Ελληνική Εταιρία Διοικήσεως Επιχειρήσεων (ΕΕΔΕ), παρεμβαίνουν δυναμικά σε μεγάλο εύρος θεμάτων της αγοράς. Για παράδειγμα, εμείς στην ΕΑΣΕ, με την ενεργοποίηση των 500 CEO/Μελών μας, έχουμε αναπτύξει Ομάδες Δράσης που λαμβάνουν πρωτοβουλίες για καίριους τομείς όπως την Ανεργία των Νέων, τη Γυναικεία Επιχειρηματικότητα, την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη κ.ά., με στόχο την αφύπνιση και ενεργητική συμμετοχή Η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να τηρήσει τις πολιτικές δεσμεύσεις έναντι των Θεσμών για καίριες μεταρρυθμίσεις αλλά και να εφαρμόσει γρήγορα και αποφασιστικά τα μέτρα του ΟΟΣΑ. των επιχειρήσεων απέναντι σε σημαντικά οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα, αλλά και την προβολή της υγιούς επιχειρηματικότητας. Όμως, η πολιτεία δεν αξιοποιεί τον πλούτο γνώσης και τη διάθεση που έχουν πολλά πετυχημένα Στελέχη και Επιχειρηματίες, για να βοηθήσουν την Πατρίδα τους. Μια από τις τραγικές συνέπειες της οικονομικής κρίσης είναι ότι η Ελλάδα χάνει τα παιδιά της, καθώς όλο και περισσότεροι νέοι πτυχιούχοι στρέφονται προς τη μετανάστευση. Ποια είναι όμως, τα χαρακτηριστικά των νέων αυτών ανθρώπων που επιλέγουν να βγουν στο εξωτερικό σε αναζήτηση επαγγελματικής διεξόδου; H κρίση που ταλανίζει τα πέντε τελευταία χρόνια την Ελλάδα, είναι η πρώτη γενικευμένη κοινωνική κρίση και κρίση απασχόλησης της παγκόσμιας οικονομίας. Όμως η φυγή των νέων πτυχιούχων δεν οφείλεται αποκλειστικά στην οικονομική κρίση, απλά η κρίση την ενίσχυσε. Στην Ελλάδα δημιουργούνται θέσεις εργασίας που παράγουν φθηνές υπηρεσίες. Κατά συνέπεια υπάρχει έντονη αναντιστοιχία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης για προσοντούχα στελέχη. Οι θέσεις απασχόλησης για υψηλά καταρτισμένο προσωπικό είναι ελάχιστες, με αποτέλεσμα αυτά τα δυνατά μυαλά να ψάχνουν άλλες επαγγελματικές διεξόδους στο εξωτερικό, διαμορφώνοντας έτσι το ισχυρό ρεύμα της φυγής των νέων ήτοι το «Brain Drain». Από πρόσφατη έρευνα της ICAP Group σε 1.325 Έλληνες που ζουν και εργάζονται σε 56 χώρες του εξωτερικού, προέκυψε ότι κατά κύριο λόγο επιστήμονες μεταξύ 26 και 35 ετών και κυρίως ανύπαντροι, είναι αυτοί που τολμούν να αφήσουν τη χώρα τους προς αναζήτηση εργασιακού μέλλοντος. Στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι κάτοχοι μεταπτυχιακού τίτλου με πρώτο πτυχίο στην Ελλάδα και με αντικείμενο σπουδών κυρίως από το χώρο των θετικών και οικονομικών επιστημών καθώς και της διοίκησης επιχειρήσεων, της λογιστικής και των χρηματοοικονομικών. Το 47% από αυτούς που αναζήτησαν εργασία στο εξωτερικό, είχαν ήδη εργαστεί κάποια χρόνια στην Ελλάδα, γεγονός που καταδεικνύει την επίδραση της κρίσης στο φαινόμενο Brain Drain, ενώ το 63% των ερωτηθέντων ήτοι 200.000, έφυγαν από την Ελλάδα τα τελευταία 5 χρόνια της κρίσης. Μία ολόκληρη γενιά νέων Ελλήνων, λοιπόν, αναζητά μία καλύτερη τύχη στο εξωτερικό. Ποιοι είναι οι λόγοι που ωθούν τα δυνατά μυαλά, στη μετανάστευση και πώς μπορούμε να τους ξαναφέρουμε πίσω; Είναι ζωτικής σημασίας για τη χώρα μας να περιορίσουμε αυτό το ανησυχητικά μεγάλο κύμα φυγής των δυνατών μυαλών προς χώρες του εξωτερικού. Το ζήτημα θα πρέπει να αποτελέσει Εθνική προτεραιότητα τόσο από κρατικής πλευράς, όσο βέβαια και από τον ίδιο τον επιχειρηματικό κόσμο. Όπως καταδεικνύει η έρευνα της ICAP, οι κύριοι λόγοι που ωθούν τα δυνατά μυαλά εκτός χώρας είναι η μειωμένη αξιοκρατία και η διαφθορά, η οικονομική κρίση και το αίσθημα αβεβαιότητας καθώς και οι ευνοϊκότερες προοπτικές εξέλιξης και εργασιακές συνθήκες που επικρατούν στο εξωτερικό. Σημαντικοί λόγοι επίσης είναι η αδυναμία εύρεσης εργασίας σε συγκεκριμένους τομείς, το μεγάλο ποσοστό της ανεργίας στην Ελλάδα, οι μεγαλύτερες αποδοχές στο εξωτερικό καθώς και η καλύτερη απόκτηση εργασιακής εμπειρίας. Οι παραπάνω λόγοι αλλά και διάφοροι άλλοι, έχουν ως αποτέλεσμα το 20% των ταλέντων που καταφεύγουν στο εξωτερικό να μη σκέφτεται να ξαναγυρίσει ποτέ! Θα πρέπει, λοιπόν, να εστιάσουμε στους λόγους της φυγής που πρακτικά δύνανται να μεταβληθούν, βελτιώνοντας παράλληλα τους παράγοντες που θα δημιουργούσαν πρόσφορο έδαφος για ένα «Brain Back». 48 ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΜARKETING
Προκειμένου να ανακόψουμε την τάση φυγής, θα πρέπει να προβλέψουμε μακροπρόθεσμα, δίνοντας έμφαση στην ανάπτυξη, στην εκπαίδευση σε τομείς που να ταυτίζονται περισσότερο με τις ανάγκες της αγοράς και στις ευκαιρίες για την αναγνώριση της εργασιακής εμπειρίας που έχει αποκτηθεί στο εξωτερικό. Με επίκεντρο τις επιχειρήσεις των κλάδων από τους οποίους θα μπορούσε να έρθει η τεχνογνωσία, όπως ο κλάδος IT, ο Τραπεζικός, η Εκπαίδευση, η Επιστήμη και η Έρευνα, οφείλουμε να δημιουργήσουμε συνθήκες που θα προσελκύσουν το υψηλού επιπέδου δυναμικό, το οποίο όπως αποδεικνύεται, έλκεται από την οικονομική ανάπτυξη. Άλλωστε, η πολύτιμη εμπειρία και η τεχνογνωσία που αναπτύσσουν ή έχουν ήδη αποκτήσει στο εξωτερικό, μπορεί να αξιοποιηθεί σε συνεργασίες με εγχώρια ερευνητικά / τεχνολογικά ινστιτούτα, πανεπιστημιακά ιδρύματα και επιχειρήσεις. Η κρίση έχει αφενός οδηγήσει σε τεράστια μείωση των εισοδημάτων, αφετέρου τα προβλήματα στην Κοινωνική Πρόνοια, την Υγεία και το Συνταξιοδοτικό είναι πολύ σοβαρά.εκτιμάτε ότι θα καθυστερήσει ή θα επιταχυνθεί η ανάπτυξη του ασφαλιστικού κλάδου; Η ασφαλιστική αγορά στην Ελλάδα παρουσιάζει αξιόλογες αντοχές και επιδόσεις και σίγουρα είναι μία εξελισσόμενη αγορά. Ο κλάδος πριν λίγα μόνο χρόνια είχε υποστεί μεγάλες απώλειες από τη διαδικασία ανταλλαγής κρατικών ομολόγων και την πτώση των επενδύσεων, με συνέπεια η αγορά να βρίσκεται αντιμέτωπη με ζημιογόνες χρήσεις τις περιόδους 2011 και 2012. Εν μέσω εξαιρετικά αρνητικών συνθηκών, οι ασφαλιστικές εταιρείες επέδειξαν μεγάλη αντοχή στις ισχυρές πιέσεις και πέτυχαν όχι μόνο την επάνοδο στην κερδοφορία αλλά και την αύξηση των κεφαλαίων τους, δεδομένων και των νέων απαιτήσεων που επιβάλλει το θεσμικό πλαίσιο. Το σύνολο ενεργητικού των επιχειρήσεων του κλάδου κυμαίνεται σε επίπεδα της τάξης των 15 δισ. Το 2014 φαίνεται πως η παραγωγή ασφαλίστρων διατηρήθηκε σε υψηλά επίπεδα (της τάξης των 4 δισ.). Οι γενικότερες συνθήκες και το αίσθημα ανασφάλειας και αβεβαιότητας που επικρατεί, επηρεάζουν σαφώς και τη συμπεριφορά των πελατών των ασφαλιστικών εταιρειών, ενισχύοντας τη ζήτηση για ασφαλίσεις ζωής. Έτσι, στον τομέα των Ασφαλίσεων Ζωής το 2014 σημειώθηκε αύξηση κατά 11%, προερχόμενη κυρίως από προγράμματα ασφάλισης συνδεδεμένα με επενδύσεις. Αντίθετα, στον τομέα των Ασφαλίσεων Ζημιών υπήρξε υποχώρηση της τάξης του 10%. Αλλά και το πρώτο εξάμηνο του 2015 (συγκριτικά με το Α εξάμηνο του 2014), η συνολική παραγωγή ασφαλίστρων διευρύνθηκε κατά 2% περίπου, γεγονός που οφείλεται στον κλάδο Ασφαλίσεων Ζωής (+15% στο εξάμηνο), ενώ αντίστοιχα, στις Ασφαλίσεις Ζημιών η εξέλιξη παρέμεινε φθίνουσα. Κλείνοντας, θα ήθελα να εκφράσω την πεποίθησή μου ότι ο Ασφαλιστικός Κλάδος θα είναι από τους πρώτους που θα ανακάμψει σημαντικά, όταν η χώρα μας κατορθώσει να μπει σε αναπτυξιακή τροχιά. ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2015 49