Η Αγωγή Υγείας στο ιαθεµατικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραµµάτων Σπουδών (.Ε.Π.Π.Σ.) Σχεδιασµός και υλοποίηση προγράµµατος Αγωγής Υγείας ηµήτρης Κυριακού Υ εύθυνος Αγωγής Υγείας ευτεροβάθµιας Εκ αίδευσης Ν. Πιερίας
«Η Αγωγή Υγείας υπήρξε το δεύτερο καινοτόµο πρόγραµµα το οποίο από τα τέλη της δεκαετίας του 80 προκάλεσε το ενδιαφέρον ποικίλων ιεθνών Οργανισµών, όπως η Παγκόσµια Οργάνωση Υγείας και το Συµβούλιο της Ευρώπης, και θεωρήθηκε το πλέον ενδεδειγµένο µέσο για την προαγωγή της υγείας, µε την έννοια της πρόληψης και βελτίωσης της υγείας των ανθρώπων» Σπυροπούλου. κ.α., Καινοτόµα προγράµµατα στην εκπαίδευση, Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεµάτων τ. 14, Π.Ι., Αθήνα 2008. «Κυρίως µετά τη σύνοδο του Παγκόσµιου Οργανισµού Αγωγής στην Οτάβα του Καναδά το 1996, έχει διαµορφωθεί ένα νέο ολιστικό πλαίσιο αντιλήψεων και στάσεων για την υγεία, η οποία δεν ορίζεται πλέον ως η απουσία ασθένειας αλλά ως η ολόπλευρη σωµατική, ψυχική και πνευµατική ανάπτυξη του ατόµου» Αρ. Πρωτ.: 106553/Γ7/13-10-2006, εγκύκλιος ΥΠ.Ε.Π.Θ./ ΝΣΗ ΣΕΠΕ /ΤΜΗΜΑ Β /ΘΕΜΑ: Το πλαίσιο αναφοράς της εκπαίδευσης για την Αειφορία και οι Σχολικές ραστηριότητες Περιβαλλοντικής Αγωγής και Αγωγής Υγείας.
ΕΠΠΣ & ΑΠΣ (ΦΕΚ 303/13-3-2003/τεύχ. β, σελ.3733-3744): «[ ] Γι αυτό το σχολείο καλείται να συµβάλλει πρωτίστως στη διαµόρφωση προσωπικοτήτων µε στέρεες ηθικές αρχές και ισχυρή αυτοαντίληψη και να δώσει βαρύτητα στην ικανοποίηση του συνόλου των συναισθηµατικών και νοητικών αναγκών και ενδιαφερόντων του µαθητή. «[ ] α. η εξασφάλιση συνθηκών που επιτρέπουν στο µαθητή να αναπτύξει την προσωπικότητα του µε ισχυρή αυτοαντίληψη, συναισθηµατική σταθερότητα, κριτική και διαλεκτική ικανότητα καθώς και θετική διάθεση για συνεργασία και αυτενέργεια [ ] Κατά συνέπεια, οι γνώσεις, οι δεξιότητες και οι στάσεις του ατόµου, οι οποίες σχετίζονται µε τη διατήρηση και την ανάπτυξη της φυσικής και ψυχικής του υγείας, πρέπει να αποτελούν βασικό συστατικό στοιχείο της παιδείας κάθε µαθητή, ώστε αργότερα ως ενήλικας να είναι υπεύθυνος για την ποιότητα τόσο της δικής του ζωής όσο και αυτής του κοινωνικού συνόλου στο οποίο εντάσσεται [ ]. Η αξιοποίηση γνώσεων και η υιοθέτηση αξιών κατάλληλων για τη διαµόρφωση προσωπικής άποψης στη λήψη αποφάσεων, [ ]».
Η ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ.Ε.Π.Π.Σ. Η Αγωγή Υγείας στα σχολεία είναι µία κατεξοχήν διαθεµατική δραστηριότητα, η οποία συµβάλλει στην αναβάθµιση της σχολικής ζωής και στη σύνδεση του σχολείου µε την κοινωνική πραγµατικότητα.
Η ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ.Ε.Π.Π.Σ. Σκο ός της Αγωγής Υγείας είναι η προάσπιση, η βελτίωση και η προαγωγή της ψυχικής και σωµατικής υγείας και της κοινωνικής ευεξίας των µαθητών, αφενός µε την ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων τους και της κριτικής τους σκέψης, αφετέρου µε την αναβάθµιση του κοινωνικού και φυσικού περιβάλλοντός τους.
Η ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ.Ε.Π.Π.Σ. Γενικοί στόχοι της Αγωγής Υγείας είναι η προάσπιση και η προαγωγή της ψυχικής και σωµατικής υγείας και της κοινωνικής ευεξίας. Η πρόληψη του αποκλεισµού των νεαρών ατόµων από την κοινωνία και την αγορά εργασίας. Η ανάπτυξη δεξιοτήτων και η διαµόρφωση ατόµων µε κριτική στάση. Η µείωση της σχολικής αποτυχίας και της πρόωρης εγκατάλειψης της υποχρεωτικής εκπαίδευσης.
ΑΞΟΝΕΣ ΓΝΩΣΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΕΠΠΣ Άξονες ιαπροσωπικές Σχέσεις Ψυχική Υγεία (θεµατολογία Κορµού) Πρόληψη Χρήσης Εξαρτησιογόνων Ουσιών Κατανάλωση και Υγεία Σεξουαλική Αγωγή - ιαφυλικές σχέσεις Φυσική Άσκηση και Υγεία Κυκλοφοριακή Αγωγή Ατυχήµατα Περιεχόµενο 0 εαυτός µου - Η σχέση µου µε τους άλλους. Η σχέση µου µε το περιβάλλον. Αυτοεκτίµηση, Ατοµική ταυτότητα, Συναισθήµατα, Επικοινωνία, Ενεργητική ακρόαση, Κοινωνικός αποκλεισµός - Ίσες ευκαιρίες. Ισότητα των δύο φύλων, Ρατσισµός, Βία, Αντιµετώπιση πένθους, Αντιµετώπιση άγχους (σχολικού-εργασιακού). Ναρκωτικά, Αλκοόλ, Τσιγάρο. ιατροφή και διατροφικές συνήθειες, Παχυσαρκία, Καρδιαγγειακά Νοσήµατα, Στοµατική Υγιεινή, Γενετικά Τροποποιηµένα Προϊόντα. Σεξουαλικώς µεταδιδόµενα νοσήµατα, AIDS, Ηπατίτιδα Β, Πρόληψη παιδικής κακοποίησης. Ελεύθερος χρόνος. Οδική συµπεριφορά των µαθητών-πεζών, Κράνος και ζώνη ασφαλείας, Αρνητικές επιπτώσεις της χρήσης αλκοόλ πριν και κατά την οδήγηση, Παιδιά στο αυτοκίνητο, Τι πρέπει να γνωρίζουν οι µαθητές ως οδηγοί µοτοποδηλάτων, ως επιβάτες σχολικών λεωφορείων, αεροπλάνων, πλοίων και άλλων µέσων µεταφοράς. Περιβάλλον και Υγεία Εθελοντισµός Αντιµετώπιση Έκτακτων Καταστάσεων (ανάπτυξη δεξιοτήτων για την αντιµετώπιση του άγχους, του φόβου, κτλ.) Έκθεση σε τοξικές ουσίες και στην υπερβολική ηλιακή ακτινοβολία, Μόλυνση περιβάλλοντος (συνέπειες, π. χ., καρκίνος). Εθελοντική αιµοδοσία, (Μεσογειακή αναιµία), Προσφορά ιστών και οργάνων, Πρώτες βοήθειες, Εθελοντική εργασία, Εθελοντής σχολικός τροχονόµος. Σεισµοί, Πληµµύρες, Πυρκαγιές, Ναυάγια.
Στόχοι της Φυσικής Αγωγής, ου συνδέονται µε την Αγωγή Υγείας, σύµφωνα µε το ΑΠΣ Φυσικής Αγωγής ( ΕΠΠΣ, σελ. 4296) Προαγωγή της υγείας και της ευεξίας (Σωµατικός τοµέας Ψυχοκινητικός) Ανά τυξη της αυτοεκτίµησης και της θετικής αυτοαντίληψης και αυτο ε οίθησης (Συναισθηµατικός τοµέας) Α όκτηση βασικών γνώσεων υγιεινής και ρώτων βοηθειών (Γνωστικός τοµέας)
ΠΑΚΕΤΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ 1. Ψυχική Υγεία ια ροσω ικές Σχέσεις 2. Σεξουαλική Αγωγή ιαφυλικές Σχέσεις 3. Κυκλοφοριακή Αγωγή Ατυχήµατα 4. ιατροφή ιατροφικές Συνήθειες 5. Στοµατική Υγιεινή 6. Καρδιαγγειακά Νοσήµατα Φυσική Άσκηση 7. Συζητήσεις εφήβων 8. Αγωγή του Καταναλωτή 9. Πρόληψη Χρήσης Εξαρτησιογόνων Ουσιών - «Στηρίζοµαι στα όδια µου»
Εκπαιδευτικό υλικό του Γραφείου Αγωγής Υγείας σε συνεργασία µε το Κέντρο Πρόληψης «ΑΤΡΑΚΤΟΣ» στο πλαίσιο των προγραµµάτων του Εθνικού Ιδρύµατος Νεότητας
Έκδοση του Γραφείου Αγωγής Υγείας, στο πλαίσιο των προγραµµάτων του Εθνικού Ιδρύµατος Νεότητας, που περιλαµβάνει αναφορές στη διαθεµατική προσέγγιση της αγωγής υγείας - το παράδειγµα της διατροφής - καθώς και τα προγράµµατα αγωγής υγείας του σχολικού έτους 2007-2008
ΤΟΠΙΚΕΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΕΣ ΟΜΕΣ Τοπική Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση (Τµήµα Κοινωνικής Πρόνοιας) Κέντρο Πρόληψης κατά των Ψυχοδραστικών Ουσιών «ΑΤΡΑΚΤΟΣ» Κέντρο Ψυχικής Υγείας Επιµελήτρια Ανηλίκων Εταιρεία Προστασίας Ανηλίκων Τµήµα Τροχαίας Πυροσβεστική Υπηρεσία Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός Νοσοκοµείο Κέντρα Υγείας ΕΚΑΒ Εθελοντικές οργανώσεις (Οµάδα διάσωσης κ.α.)
Σχεδιασµός ρογράµµατος Αγωγής Υγείας στο σχολείο Ο σχεδιασµός προγράµµατος Αγωγής Υγείας είναι η διαδικασία η οποία απαντά στο ερώτηµα ποια µέθοδο, στρατηγική θα ακολουθήσουµε για να φθάσουµε από την αρχή (διαθέσιµες πηγές και αποθέµατα) στο τέλος (σκοπός) και (στόχοι), κάνοντας την ε ιλογή εκείνη, η οποία θα έχει το καλύτερο α οτέλεσµα. Στάππα Ματίνα, Αγωγή Υγείας Βασικές Αρχές Σχεδιασµός Προγράµµατος, ΥΠΕΠΘ Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, ΟΕ Β, Αθήνα
Βασικές αρχές σχεδιασµού Ο άνθρωπος είναι µια ολοκληρωµένη φυσική και πνευµατική ύπαρξη Η υγεία είναι το αποτέλεσµα µιας συνεχούς αλληλεπίδρασης σωµατικών και ψυχοκοινωνικών παραγόντων Ολιστική θεώρηση της υγείας
Βασικές αρχές σχεδιασµού Βιωµατική Εκ αίδευση Στηρίζεται στη λειτουργία της οµάδας Αποτελεί µια εναλλακτική παιδαγωγική προσέγγιση Στόχος: η ανάπτυξη αυτονοµία του προσώπου Ο εκπαιδευτικός ως συντονιστής («διευκολυντής της οµάδας») Συµβόλαιο Ψυχική Υγεία ιαπροσωπικές Σχέσεις, «Συζητήσεις εφήβων», Εγχειρίδιο για τον καθηγητή, ΕΠΙΨΥ, Αθήνα 2000
Καθοριστικοί αράγοντες για την εφαρµογή ενός ρογράµµατος Οι αναγνωρισµένες ανάγκες. Η αποδοχή του προγράµµατος από τη σχολική κοινότητα, η οποία θεωρεί την εφαρµογή του προγράµµατος ως ανάγκη και προτεραιότητα για το σχολείο της. Οι µαθητές/-τριες θέλουν το πρόγραµµα, το έχουν αποφασίσει και προτείνει. Η διάχυση του προγράµµατος στο ωρολόγιο πρόγραµµα ικανοποιεί τις ανάγκες του σχολείου. Το ανοικτό σχολείο στην κοινωνία, η λειτουργία του ως δικτύου ανάπτυξης των σχέσεων και της επικοινωνίας µε την τοπική κοινωνία. Οι διαθέσιµοι πόροι. Η υποδοµή. Η εξειδίκευση και η δέσµευση των υπευθύνων για την εφαρµογή του προγράµµατος. Σταθερό-µόνιµο προσωπικό του σχολείου.
Κατά το σχεδιασµό ενός προγράµµατος Αγωγής Υγείας καθορίζουµε µε ακρίβεια τα ακόλουθα
Το αντικείµενο του προγράµµατος Η αναγκαιότητα της εφαρµογής του προγράµµατος Η οµάδα στόχος (τελική ή και ενδιάµεση) Ο σκοπός (γενικός στόχος) Οι στόχοι (επί µέρους στόχοι) Η µεθοδολογία υλοποίησης Το χρονοδιάγραµµα Οι πόροι ( ιαθέσιµες πηγές Αποθέµατα) Ο προϋπολογισµός Η παρακολούθηση του προγράµµατος Τα αναµενόµενα αποτελέσµατα Η αξιολόγηση Η διάχυση των αποτελεσµάτων
Σκοπός του προγράµµατος Ο Σκο ός καθορίζει τη διαφορά ανάµεσα στην κατάσταση στην ο οία βρίσκεται η οµάδα-στόχος ριν α ό την εφαρµογή του ρογράµµατος Αγωγής Υγείας, και την κατάσταση ου ε ιδιώκουµε να έχουµε µετά την εφαρµογή του ρογράµµατος, η ο οία συµ ί τει µε το ε ιθυµητό α οτέλεσµα. Ο σκο ός ως ευρεία έννοια ορίζεται και ως Γενικός Στόχος.
Σκοπός του προγράµµατος Ο Σκο ός διατυ ώνεται εν συντοµία και µε σαφήνεια και µε τις αρχές και τις αξίες ου αντικατο τρίζει ροσδιορίζει τη φύση του ρογράµµατος.
Στόχοι του προγράµµατος Οι Στόχοι (ή οι ε ιµέρους στόχοι) είναι το µέσο για να οδηγηθούµε στην ε ίτευξη του σκο ού και εκφράζουν δράση δηλαδή τι ακριβώς ρέ ει να κάνει η οµάδα-στόχος ως ε ίδραση της εφαρµογής του ρογράµµατος. Οι Στόχοι είναι σαφείς, συγκεκριµένοι, µ ορούν να µετρηθούν (να αξιολογηθούν) και σχετίζονται µε το ε ιθυµητό α οτέλεσµα. Καθοδηγούν στη διαµόρφωση µεθόδων, δίνοντας σαφείς κατευθύνσεις για δράση.
Συµπλήρωση σχεδίου προγράµµατος Αγωγής Υγείας Σχέδιο Υποβολής Προγράµµατος Αγωγής Υγείας