Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Τετάρτη, 17 Νοεμβρίου 2010

Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Τετάρτη, 17 Νοεμβρίου 2010 ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Ελληνική Οικονομία ΑΕΠ: Στο -3,7% σε ετήσια βάση διαμορφώθηκε τελικά η πτώση του ΑΕΠ στο 9μηνο. 10, μετά την πτώση του κατά -4,5% στο 3 ο 3μηνο. 10 και την αναθεώρηση του 1 ου και 2 ου 3μηνου. 10 από -2,3% και -3,7% σε - 2,7% και -4,0% αντίστοιχα. Οι ανωτέρω εξελίξεις προέκυψαν, σύμφωνα με την Ελλ. Στατ., μετά την αναθεώρηση προς τα κάτω των στοιχείων του ΑΕΠ της Ελλάδος της περιόδου 2004-2009. Με τα νέα στοιχεία αυξάνονται τα ελλείμματα και το χρέος της χώρας ως ποσοστό του ΑΕΠ. Η πτώση του ΑΕΠ κατά -4,5% στο 3 ο 3μηνο. 10 οφείλεται, σύμφωνα με την Ελλ. Στατ., στη σημαντική μείωση της τελικής κατανάλωσης και των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου, η οποία δεν έγινε δυνατό να αντισταθμισθεί από τη βελτίωση που παρατηρήθηκε στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας. Η μεγάλη πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης στο 3 ο 3μηνο. 10 οφείλεται κατά κύριο λόγο στην εφαρμογή της αύξησης των συντελεστών του ΦΠΑ από αυτό το 3μηνο και στη δραματική χειροτέρευση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης. Οι πολίτες υφίστανται καθημερινώς μία ομοβροντία καταστροφολογικών επισημάνσεων για σενάρια χρεοκοπίας της χώρας, πτώσης του ΑΕΠ κατά -3,0% και κατά το 2011, αύξησης της ανεργίας στο 20% του εργατικού δυναμικού (από 12,2% που είναι σήμερα), επιβολής νέων και δυσβάσταχτων φόρων, μείωσης των εισοδημάτων τους, κ.ά. Έτσι, τον Οκτ. 10, η καταναλωτική εμπιστοσύνη στην Ελλάδα έχει μειωθεί στο -72, έναντι -11 στη Ζώνη του Ευρώ. Στον τομέα των επενδύσεων, φαίνεται ότι η πτώση τους παρέμεινε πολύ μεγάλη και στο 3 ο 3μηνο. 10 διότι συνεχίσθηκε η αδράνεια στον τομέα των κρατικών επενδύσεων (ΠΔΕ, ΕΣΠΑ 2007-2013, ΣΔΙΤ, επενδύσεις ΔΕΚΟ, αναπτυξιακός νόμος). Στο εξωτερικό εμπόριο οι εισαγωγές αγαθών ήταν μειωμένες κατά -31,0% σε ετήσια βάση στο 3 ο 3μηνο. 10, ενώ οι εξαγωγές αγαθών ήταν αυξημένες κατά 1,9%. Επίσης, τόσο οι εξαγωγές όσο και η βιομηχανική και η αγροτική παραγωγή επιβαρύνθηκαν σημαντικά στο 3 ο 3μηνο. 10 από την απεργία των φορτηγών αυτοκινήτων. Για το έτος 2010 ως σύνολο, εκτιμάται τώρα ότι η πτώση του ΑΕΠ θα ανέλθει στο -3,7% το 2010, ενώ η αναμενόμενη βελτίωση του οικονομικού κλίματος και η ανάκαμψη των επενδύσεων, όπου η συμβολή του κράτους είναι καθοριστική, μπορεί να περιορίσουν την πτώση του ΑΕΠ το 2001 στο -1,0%. Αγορά Εργασίας: Η αύξηση της ανεργίας σε ετήσια βάση κατά 160,4 χιλ. άτομα τον Αύγ. 10 (130,3 χιλ. άτομα τον Ιούλ. 10) οφείλεται αποκλειστικά στη μείωση της απασχόλησης κατά 165,9 χιλ. άτομα σε ετήσια βάση. Μετά από αυτή την εξέλιξη το ποσοστό ανεργίας διαμορφώθηκε στο 12,2% του εργατικού δυναμικού τον Αυγ. 10 και αναμένεται να διαμορφωθεί στο 12,3% του εργατικού δυναμικού το 2010 ως σύνολο, με πτώση της απασχόλησης κατά - 2,5% το 2010. Εκτέλεση του Προϋπολογισμού του 2010: Το έλλειμμα της κεντρικής κυβέρνησης μειώθηκε στα 17,4 δις στο 10μηνο. 10, από 24,8 δις στο 10μηνο. 09 ή κατά -29,9%. Εξακολουθεί να παρατηρείται η υστέρηση στα καθαρά έσοδα (αύξηση 3,7% στο 10μηνο. 10, έναντι στόχου για αύξησή τους κατά 13,6%), αλλά και η πολύ μεγαλύτερη του αναμενομένου πτώση των πρωτογενών δαπανών του ΤΠ (κατά -10,3% στο 10μηνο. 10, έναντι στόχου για μείωσή τους κατά - 7,7%). Ωστόσο, η Eurostat ανακοίνωσε την 13.11.2010 το οριστικό έλλειμμα και χρέος της γενικής κυβέρνησης για την περίοδο 2006-2009, ως ακολούθως: Πίνακας 1. Έλλειμμα και χρέος της Γενικής Κυβέρνησης μετά την ένταξη στη Γενική Κυβέρνηση ενός μεγάλου αριθού ελλειμματικών Έλλειμμα ως % του ΑΕΠ Χρέος ως % του ΑΕΠ Πηγή: Ελλ. ΣΤΑΤ. κρατικών επιχειρήσεων και οργανισμών 2006 2007 2008 2009 Νοέμ.2010-5,7% -6,4% -9,4% -15,4% Απρ. 2010-3,6% -5,1% -7,7% -13,6% Νοέμ.2010 106,1% 105,0% 110,3% 126,8% Απρ. 2010 97,8% 95,7% 99,2% 115,1% Με την ανακοίνωση αυτή η Eurostat αποσύρει κάθε επιφύλαξη σε σχέση με την ποιότητα των στοιχείων για τα δημόσια οικονομικά της χώρας μας. Σχετικά με αυτή την εξέλιξη σημειώνονται τα ακόλουθα: Πρώτον, το νέο στοιχείο στην ανωτέρω ανακοίνωση είναι ότι ένας μεγάλος αριθμός δημοσίων επιχειρήσεων και οργανισμών (ΔΕΚΟ) εντάσσονται, στη γενική κυβέρνηση και τα ελλείμματα τους και το χρέος τους γίνονται ελλείμματα και χρέος της γενικής κυβέρνησης. Τα περιουσιακά τους στοιχεία δεν καταγράφονται πουθενά. Δεύτερον, το ζητούμενο από αυτές τις ΔΕΚΟ είναι να λειτουργήσουν αποτελεσματικά, με κάλυψη του κόστους τους από τους χρήστες των υπηρεσιών που προσφέρουν. Οι οργανισμοί αυτοί δεν θα πρέπει να έχουν λειτουργικά ελλείμματα, αλλά να καλύπτουν με τα έσοδά τους ακόμη και τις αποσβέσεις του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού που χρησιμοποιούν. Αντί για ένταξή τους στη γενική κυβέρνηση θα έπρεπε να είχαν ληφθεί μέτρα για δραστική μείωση των ελλειμμάτων τους κατά το 2010, έτσι ώστε να είχε αποφευχθεί η ένταξή τους στη γενική κυβέρνηση. Αφού αυτό δεν έγινε έως σήμερα θα πρέπει να γίνει οπωσδήποτε το 2011 και το 2012. Το θέμα δεν είναι μόνο κάποιο νοικοκύρεμα της λειτουργίας αυτών των οργανισμών. Είναι η εκ βάθρων αλλαγή της στρατηγικής τους με πλήρη απεξάρτησή τους από κρατικές ενισχύσεις, επιχειρηματική διοίκηση, σύνδεση των αμοιβών των εργαζομένων με την παραγωγικότητα και, τέλος, αύξηση της ποσότητας

και (ιδιαίτερα) της ποιότητας των υπηρεσιών που προσφέρουν για ταχεία αύξηση των εσόδων τους. Τρίτον, η προσαρμογή (μόνο στην Ελλάδα) των offmarket swaps, που πραγματοποιούνται από όλες τις χώρες κατά τη διαδικασία διαχείρισης του δημοσίου χρέους, ύψους 5,53 δις, η οποία αυξάνει το χρέος της γενικής κυβέρνησης το 2009 κατά 2,3% του ΑΕΠ, είναι επίσης μια πράξη που δεν αλλάζει τίποτα όσον αφορά τον βαθμό χρέωσης της χώρας. Η ανωτέρω αύξηση του χρέους μειώνει την επιβάρυνση των μελλοντικών ελλειμμάτων της χώρας. Τέταρτο, αναπροσαρμόσθηκε για μια ακόμη φορά πτωτικά το πλεόνασμα των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) και των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ). Ωστόσο και στην περίπτωση αυτή τα πλεονάσματα των ΟΚΑ αναμένεται να αυξηθούν στα επόμενα έτη λόγω της εφαρμογής του νέου νόμου για το ασφαλιστικό σύστημα. Επίσης, τα οικονομικά των ΟΤΑ αναμένεται να βελτιωθούν και η επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού να μειωθεί με την αποτελεσματική εφαρμογή της νέας οργανωτικής δομής της τοπικής αυτοδιοίκησης (Καλλικράτης). Οι ανωτέρω πολιτικές και ιδιαίτερα η ένταξη των προαναφερθέντων ΔΕΚΟ στη γενική κυβέρνηση θα έχουν ασφαλώς και επίπτωση στο έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης το 2010, στο βαθμό που οι πληρωμές των τόκων του χρέους των ΔΕΚΟ ύψους 18,2 δις και το λειτουργικό έλλειμμα των εντασσόμενων ΔΕΚΟ θα βαρύνουν τώρα τη γενική κυβέρνηση. Ωστόσο, οι επιβαρύνσεις αυτές από μόνες τους δεν δικαιολογούν την αύξηση του ελλείμματος στο 9,4% του ΑΕΠ που ήδη έχει ανακοινώσει η Κυβέρνηση. Μια τέτοια εξέλιξη συνεπάγεται σημαντική υστέρηση στα καθαρά έσοδα του ΤΠ και στις εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία (μεγαλύτερη από τις εκτιμήσεις που υπήρχαν έως σήμερα), πληρωμή προστίμων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κάλυψη των ελλειμμάτων του Ταμείου Εφάπαξ των δημοσίων υπαλλήλων, κ.ά. Στο βαθμό που το αυξημένο έλλειμμα θα οφείλεται στην ένταξη στη γενική κυβέρνηση των ανωτέρω ΔΕΚΟ δεν θα είναι συγκρίσιμο με τα ελλείμματα άλλων χωρών της ΕΕ-27 στις οποίες αυτοί οι οργανισμοί (ακόμη και όταν είναι ελλειμματικοί) δεν είναι ενταγμένοι στη γενική κυβέρνηση. Τέλος, η δραστική μείωση των ελλειμμάτων των ανωτέρω ΔΕΚΟ θα προκύψει κατά κύριο λόγο από την εκλογίκευση της λειτουργίας τους, η οποία είναι αναγκαία ανεξαρτήτως του αν ο κρατικός προϋπολογισμός είναι πλεονασματικός ή όχι. Παγκόσμια Οικονομία Το οικονομικό κλίμα στην παγκόσμια οικονομία επιδεινώθηκε ουσιαστικά τις τελευταίες δύο εβδομάδες για τους ακόλουθους λόγους: α) Σημειώθηκε σημαντική επιδείνωση της κρίσης χρέους των χωρών της περιφέρειας της Ζώνης του Ευρώ, καθώς οι αγορές αντέδρασαν πολύ αρνητικά στην προοπτική δημιουργίας ενός μονίμου μηχανισμού αντιμετώπισης των κρίσεων δημοσίου χρέους στην ΕΕ-27 με κύριο νέο χαρακτηριστικό την υποχρέωση των δανειζόμενων χωρών σε συντονισμένη αναδιάρθρωση του χρέους τους με τους δανειστές να αναλαμβάνουν ένα μέρος του κόστους. Μετά από αυτό τα spreads και τα CDSs της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας και της Ελλάδος αυξήθηκαν σε μη διατηρήσιμα επίπεδα, με την Ιρλανδία να βρίσκεται ήδη προ των πυλών της ένταξής της στο χρηματοδοτικό μηχανισμό της Ζώνης του Ευρώ και του ΔΝΤ. Μετά από αυτήν την εξέλιξη, η επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ της ΖτΕ που σημειώθηκε στο 3 ο 3μηνο. 10, στο 0,4% σε 3μηνιαία βάση και στο 1,9% σε ετήσια βάση, αναμένεται να επιταχυνθεί στο 4 ο 3μηνο. 10 και ιδιαίτερα κατά το 2011, με την ανάπτυξη στη ΖτΕ να περιορίζεται στο 1,6% το 2010 και σε χαμηλότερα επίπεδα το 2011. β) Στις ΗΠΑ φαίνεται να δημιουργούνται σοβαρές προσδοκίες ότι η πολιτική της ποσοτικής ενίσχυσης της ρευστότητας που ακολουθείται από τη FED δεν θα βοηθήσει ουσιαστικά την ανάπτυξη αλλά περισσότερο θα συμβάλλει στην αύξηση του πληθωρισμού και των εξωτερικών ελλειμμάτων της χώρας. Έτσι, οι αποδόσεις των 10ετών ομολόγων αυξήθηκαν σημαντικά στο 2,85% την 17.11.2010. Αυτό συνέβη παρά το ότι ο δομικός πληθωρισμός με βάση το Δείκτη Τιμών Παραγωγού μειώθηκε σημαντικά κατά -0,6% σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 10, ενώ σε ετήσια βάση διαμορφώθηκε στο 1,5%. Επίσης, ο δομικός πληθωρισμός με βάση το ΔΤΚ διαμορφώνεται στο 0,6% τον Οκτ. 10, από 0,8% τον Σεπ. 10. Από την άλλη πλευρά, σημειώθηκε σημαντική αύξηση των λιανικών πωλήσεων κατά 1,2% σε μηνιαία βάση και κατά 7,3% σε ετήσια βάση τον Σεπτ. 10, ενώ και η βιομηχανική παραγωγή σημείωσε μεν μηδενική αύξηση σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 10, αλλά σε ετήσια βάση είναι ακόμη αυξημένη κατά 5.3%. Ωστόσο, το έλλειμμα στο εξωτερικό ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών εξακολουθεί να διαμορφώνεται σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα, παρά τη μικρή μείωσή του τον Σεπτ. 10, ενώ συνεχίζεται και η πολύ υψηλή εισροή κεφαλαίων από το εξωτερικό ($ 81,7 δις τον Σεπτ. 10) με την Κίνα και την Ιαπωνία να έχουν επενδύσει σε κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ $ 1.850 δις (από περίπου $ 1.000 δις το 2004). Τέλος, η νέα αναταραχή στις αγορές δημοσίου χρέους της Ευρώπης οδήγησε σε ανατίμηση του δολαρίου στα 1,35 USD/EUR και στα 83,4 JPY/USD. γ) Τις τελευταίες δύο εβδομάδες τέθηκε και πάλι το θέμα της πιθανής υπερθέρμανσης της οικονομίας της Κίνας, με την Κυβέρνηση της Κίνας να λαμβάνει μέτρα (αύξηση επιτοκίων και υποχρεωτικών διαθεσίμων των τραπεζών στην κεντρική τράπεζα) για περιορισμό της πιστωτικής επέκτασης και για μείωση του πληθωρισμού, που ανήλθε στο 4,4% τον Οκτ. 10. Από την άλλη μεριά, ως ευνοϊκή εξέλιξη θα πρέπει να θεωρηθεί η σημαντική αύξηση του ΑΕΠ της Ιαπωνίας κατά 0,9% σε 3μηνιαία βάση και κατά 4,4% σε ετήσια βάση στο 3 ο 3μηνο. 10 και μάλιστα με σημαντική συμβολή σε αυτή την αύξηση της εγχώριας ζήτησης και με μηδενική συμβολή των καθαρών εξαγωγών. Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 2

Ελληνική Οικονομία ΑΕΠ: Στο -3,7% σε ετήσια βάση διαμορφώθηκε τελικά η πτώση του ΑΕΠ στο 9μηνο. 10, μετά την πτώση του κατά -4,5% στο 3 ο 3μηνο. 10 και, επίσης, κατά -4,0% στο 2 ο 3μηνο. 10 (από -3,7% που ήταν η προηγούμενη εκτίμηση) και κατά -2,7% στο 1 ο 3μηνο. 10 (προηγούμενη εκτίμηση: -2,3%). Οι ανωτέρω εξελίξεις προέκυψαν, σύμφωνα με την Ελλ. Στατ., μετά την αναθεώρηση προς τα κάτω των στοιχείων του ΑΕΠ της Ελλάδος της περιόδου 2004-2009. Με τα νέα στοιχεία αυξάνονται τα ελλείμματα και το χρέος της χώρας ως ποσοστό του ΑΕΠ. Το βέβαιο είναι ότι με τη νέα αναθεώρηση αυξάνεται το μέγεθος της παράλληλης οικονομίας στην Ελλάδα και μειώνεται το μέγεθος της επίσημης οικονομίας. Επίσης, περιορίζεται και η ανάγκη μείωσης της μεγάλης φοροδιαφυγής, αφού τα ελάχιστα φορολογικά έσοδα του 2009 και του 2010 θα αποτελούν πλέον υψηλότερο ποσοστό του ΑΕΠ της χώρας από ότι είχε εκτιμηθεί έως σήμερα. Τέλος, με τα νέα στοιχεία αυξάνονται τα ελλείμματα και το χρέος της Ελλάδος ως ποσοστό του ΑΕΠ με αποτέλεσμα να ενισχύονται τα επιχειρήματα όσων εκτιμούν ότι η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να εξέλθει από τη σημερινή δυσχερή δημοσιονομική της θέση. Όσον αφορά τις εξελίξεις το 2010, η Ελλ. Στατ. εκτιμά ότι η πτώση του ΑΕΠ κατά -4,5% οφείλεται στη σημαντική μείωση της τελικής κατανάλωσης και των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου, η οποία δεν έγινε δυνατό να αντισταθμιστεί από τη βελτίωση που παρατηρήθηκε στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας. Η μεγάλη πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης στο 3 ο 3μηνο. 10 οφείλεται κατά κύριο λόγο στην εφαρμογή της αύξησης των συντελεστών του ΦΠΑ από αυτό το 3μηνο και στη δραματική χειροτέρευση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης, με τους καταναλωτές να τροφοδοτούνται καθημερινά με σενάρια χρεοκοπίας της χώρας, πτώσης του ΑΕΠ κατά -3,0% και κατά το 2011, αύξησης της ανεργίας στο 20% του εργατικού δυναμικού (από 12,2% που είναι σήμερα), εφαρμογής νέων φορολογικών μέτρων μείωσης των εισοδημάτων τους, κ.ά. Τα σενάρια καταστροφής οδηγούν σε αποχή από την κατανάλωση και τις επενδύσεις και σε μείωση της παραγωγής και του ΑΕΠ. Είναι χαρακτηριστικό ότι τον Οκτ. 10, η πτώση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης στην Ελλάδα έχει φθάσει στο -72, από -11 στη Ζώνη του Ευρώ. Στον τομέα των επενδύσεων, φαίνεται ότι η πτώση τους παρέμεινε πολύ μεγάλη και στο 3 ο 3μηνο. 10 διότι δεν υπήρξε ουσιαστική ενεργοποίηση των κρατικών επενδύσεων (η απορρόφηση των δαπανών του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων παρέμεινε σημαντικά μειωμένη, κατά -30,3%, στο 9μηνο. 10) και των επενδύσεων του ΕΣΠΑ 2007-2013 (οι εισπράξεις πόρων από την Ευρωπαϊκή Ένωση δεν ξεπέρασαν τα 1,37 δις στο 10μηνο. 10, από 1,42 δις στο 10μηνο. 09 και 3,56 δις στο 10μηνο. 08). Επίσης, εξακολουθούν να μένουν καθηλωμένα τα προγράμματα ΣΔΙΤ, καθώς και τα επενδυτικά προγράμματα των ΔΕΚΟ. Στο εξωτερικό εμπόριο οι εισαγωγές αγαθών ήταν μειωμένες κατά -30% σε ετήσια βάση στο 3 ο 3μηνο. 10, ενώ οι εξαγωγές αγαθών ήταν αυξημένες κατά 4,0% περίπου. Βέβαια, τόσο οι εξαγωγές όσο και η βιομηχανική και η αγροτική παραγωγή επιβαρύνθηκαν σημαντικά στο 3 ο 3μηνο. 10 από την απεργία των φορτηγών αυτοκινήτων των Ιούλ. 10 και τον Σεπτ. 10. Επίσης, οι εισπράξεις από τις καθαρές εξαγωγές (εξαγωγές-εισαγωγές) υπηρεσιών (τουρισμός, ναυτιλία, λοιπές υπηρεσίες) ήταν σημαντικά αυξημένες στο 3 ο 3μηνο. 10. Βέβαια, οι ανωτέρω εξελίξεις θα γίνουν περισσότερο εμφανείς όταν θα ανακοινωθούν τα λεπτομερειακά στοιχεία για την εξέλιξη των ανωτέρω μεγεθών του ΑΕΠ στο 9μηνο. 10. Για το έτος 2010 ως σύνολο, με την υπόθεση ότι δεν θα συμβεί νέα μεγάλη αναπροσαρμογή των στοιχείων του ΑΕΠ από την Ελλ. Στατ., εκτιμάται τώρα ότι η πτώση του ΑΕΠ θα υποχωρήσει στο -3,7%, με νέα πτώση των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου κατά -12% το 2010, μετά την πτώση τους κατά -13,9% το 2009 και κατά - 7,4% το 2008. Οι εξελίξεις αυτές, σε συνδυασμό με την υπόθεση ότι το οικονομικό κλίμα στη χώρα θα βελτιωθεί ουσιαστικά μετά το 1 ο 6μηνο. 11, ενισχύουν τις εκτιμήσεις ότι η πτώση του ΑΕΠ το 2011 δεν θα ξεπεράσει το -1,0%, με αύξησή του στο 2 ο 6μηνο. 11. Εκτέλεση του Προϋπολογισμού του 2010: Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου, ο Προϋπολογισμός σε δημοσιονομική βάση παρουσίασε έλλειμμα 17,41 δις στο 10μηνο. 10, έναντι ελλείμματος 24,83 δις στο 10μηνο. 09, μειωμένο κατά -29,9%, έναντι -31,1% στο 9μηνο. 10, -32,2% στο 8μηνο. 10 και -39,1% στο 7μηνο. 10 και έναντι σημαντικής αύξησής του κατά 75,4% σε ετήσια βάση στο 10μηνο. 09. Τα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού (ΤΠ) ανήλθαν στα 40,99 δις στο 10μηνο. 10 και ήταν αυξημένα κατά 3,7% σε ετήσια βάση έναντι της εκτίμησης του Προγράμματος Δημοσιονομικής Προσαρμογής (τον Μάιο. 10) για αύξησή τους κατά 13,7% το 2010 και έναντι της εκτίμησης του Προσχεδίου του Π2011 για αύξησή τους κατά 8,7% το 2010. Η υστέρηση των εσόδων στο 10μηνο. 10 οφείλεται στα ακόλουθα: α) Επιτεύχθηκε έναντι του 10μήνου. 09 όπου τα καθαρά έσοδα είχαν σημειώσει πτώση κατά -4,3% σε ετήσια βάση, ενώ για το σύνολο του έτους τα καθαρά έσοδα είχαν σημειώσει πτώση το 2009 κατά -6,2% και στο 2μηνο Νοεμ.- Δεκ. 09 είχαν σημειώσει πτώση κατά -13,7%. β) Η λειτουργία των εφοριών και των τελωνείων δεν έχει ακόμη αρθεί στο ύψος των έκτακτων αναγκών που αντιμετωπίζει η χώρα. Δεν υπάρχουν έως σήμερα ενδείξεις διεύρυνσης της φορολογικής βάσης ή μείωσης της υπέρμετρα υψηλής φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής. Η αύξηση των εσόδων οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στην αυξημένη φορολογική επιβάρυνση εκείνων που ήδη πλήρωναν τον κύριο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 3

όγκο των φόρων. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι άμεσοι και οι έμμεσοι φόροι παρελθόντων ετών ήταν μειωμένοι στο 9μηνο. 10 κατά -25,8% και -23,4% σε ετήσια βάση αντίστοιχα παρά το ότι, όπως διαπίστωσαν και οι εμπειρογνώμονες του ΔΝΤ, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές από βεβαιωμένους φόρους παρελθόντων ετών ανέρχονται στα 33 δις (δηλαδή στο 14,0% του ΑΕΠ). Επίσης, η ανωτέρω εξέλιξη σημειώθηκε παρά το ότι στους άμεσους φόρους ΠΟΕ συγκαταλέγονται το 2010 και εισπράξεις από το ΕΤΑΚ του 2009 και του 2008. Υπήρχαν εκτιμήσεις ότι στο 4 ο 3μηνο. 10 θα εισπράττονταν 500 εκατ. περίπου από το ΕΤΑΚ 2009, τα οποία θα συνέβαλαν στην ανάλογη αύξηση των άμεσων φόρων ΠΟΕ. Επίσης, με την εφαρμογή του πρόσφατου νόμου για την περαίωση των εκκρεμών φορολογικών υποθέσεων της περιόδου 2000-2009, η Κυβέρνηση ευελπιστεί να εισπράξει εντός του 2010 700 εκατ. με συνέπεια η αύξηση των εισπράξεων από τους άμεσους ΠΟΕ να ανέλθει τελικά στο 12,9% το 2010 (+ 1,16 δις στο 4 ο 3μηνο. 10). Ωστόσο, η αποστολή σημειωμάτων περαίωσης σε έναν τεράστιο αριθμό, ακόμη και μισθωτών, φορολογουμένων, χωρίς καν να έχει διαπιστωθεί η ύπαρξη ή όχι φορολογικών υποχρεώσεων, δημιουργεί μεγάλα ερωτηματικά για την αποτελεσματικότητα του μέτρου. Η ενασχόληση των φορολογικών υπαλλήλων με τις εκατοντάδες χιλιάδες υποθέσεις χωρίς ουσιαστική φορολογική υποχρέωση εξασφαλίζει ουσιαστικά την πλήρη αδυναμία τους να ασχοληθούν με τις επίσης χιλιάδες φορολογικές υποθέσεις που συνεπάγονται πραγματικά μεγάλη φοροδιαφυγή. Τις υποθέσεις αυτές διαπιστώνει καθημερινά η Κυβέρνηση, η οποία έχει ήδη ανακοινώσει τις περιπτώσεις πολλών φορολογουμένων με ετήσιο φορολογητέο εισόδημα 11 χιλ. αλλά και με καταθέσεις πολλών εκατ. Ευρώ. Επίσης, εξαιρετικά ενδιαφέροντα στοιχεία για την έκταση και το μέγεθος της φοροδιαφυγής περιλαμβάνονται και στις εκθέσεις του ΔΝΤ. Συμπερασματικά, η απόφαση της περαίωσης ήταν εξ αρχής προβληματική και κοινωνικά άδικη διότι συνεπαγόταν τον κίνδυνο οριστικής απαλλαγής από τις φορολογικές τους υποχρεώσεις φορολογουμένων με μεγάλα εισοδήματα και περιουσία και με τεράστιες οφειλές προς το κράτος ακόμη και από την μη καταβολή του ΦΠΑ τον οποίο έχουν προεισπράξει από τους πελάτες τους. Το γεγονός, ωστόσο, ότι τα σημειώματα περαίωσης εστάλησαν σωρηδόν και σε φορολογουμένους για τους οποίους δεν έχει διαπιστωθεί καμιά φορολογική παράβαση, αποτελεί πολιτική που θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε περαιτέρω επιδείνωση της λειτουργίας του φορολογικού συστήματος της χώρας μας και, οπωσδήποτε, σε νέα άνοδο (αντί για την αναγκαία μείωση) της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής. γ) Παρά το ότι οι συνεπείς φορολογούμενοι είδαν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις από τον φόρο εισοδήματος να αυξάνονται το 2010, οι εισπράξεις από τον φόρο αυτό ήταν σημαντικά μειωμένες στο 9μηνο. 10 κατά -11,5%. Η φοροδιαφυγή εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό εμπόδιο στην αύξηση των εσόδων από αυτή την πηγή. Σημειώνεται ότι το 75% των ελεύθερων επαγγελματιών δηλώνει ετήσιο εισόδημα κάτω των 12 χιλ. (και δεν φορολογείται καθόλου), ενώ εκτιμάται ότι το 90% των ελεύθερων επαγγελματιών δηλώνει ένα πολύ μικρότερο από το πραγματικό του εισόδημα. Η κατάσταση αυτή δεν φαίνεται να άλλαξε το 2010, παρά το ότι ο νέος φορολογικός νόμος δίνει μεγαλύτερες δυνατότητες στις υπηρεσίες για να αντιμετωπίσουν αυτές τις καταστάσεις φοροδιαφυγής. Ωστόσο, περισσότερα έσοδα από τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης στο φόρο εισοδήματος αναμένονται το 2011. Για το 2010 εκτιμάται ότι η πτώση των εισπράξεων από το φόρο εισοδήματος θα περιορισθεί τελικά στο -8,5%, με την πτώση των εισπράξεων από τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων να ανέρχεται στο - 12,5% και την πτώση των εισπράξεων από τον φόρο ειδικών κατηγοριών στο -16,6%. Η πτώση των εισπράξεων από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων εκτιμάται τώρα στο -5,6%. δ) Η μεγάλη πτώση των εισαγωγών κατά -22,1% στο 9μηνο. 10 και ιδιαίτερα η πτώση των πωλήσεων αυτοκινήτων κατά -33,9% στο 9μηνο. 10 συνέβαλαν επίσης στην μη ικανοποιητική πορεία των καθαρών εσόδων του ΤΠ στο 9μηνο. 10. ε) Η αύξηση του ΦΠΑ κατά 2,0 π.μ. εφαρμόσθηκε μεν από την 1 η Ιουλίου 2010, αλλά τα έσοδα από αυτήν την αύξηση άρχισαν να εμφανίζονται από τον Αύγ. 10. Ήδη, η αύξηση των εσόδων από τον ΦΠΑ ανήλθε στο 2,9% σε ετήσια βάση στο 9μηνο. 10, αλλά τα έσοδα αυτά αυξήθηκαν κατά 15% τον Οκτ. 10, κατά 16,9% τον Σεπτ. 10 και κατά 10,5% τον Αύγ. 10, ενώ στο 7μηνο. 10 η αύξηση ήταν μόνο 0,5%. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ το 30% των εσόδων από τον ΦΠΑ δεν αποδίδεται στο κράτος. Η τάση αυτή δεν βελτιώθηκε (αλλά ενδεχομένως επιδεινώθηκε) στο 1 ο 7μηνο. 10, ενώ κάποια σημαντική βελτίωση παρατηρείται στο 3μηνο Αύγ.-Οκτ. 10, η οποία αναμένεται να συνεχισθεί έως το τέλος του έτους. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με το Προσχέδιο του Π2011 η αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ κατά 4,0 ποσοστιαίες μονάδες το 2010 συνέβαλε στη σημαντική αύξηση των εσόδων από τον ΦΠΑ πετρελαιοειδών κατά 32,7% και στην αύξηση των εσόδων από τον ΦΠΑ στα τσιγάρα κατά 27,2%. Αντίθετα, η αύξηση των εσόδων από τον ΦΠΑ στα λοιπά προϊόντα ήταν μόνο 1,1% το 2010 έναντι του 2009, όπου το 2009 όπου τα έσοδα αυτά ήταν δραματικά μειωμένα κατά -9,7% έναντι του 2008. Η απώλεια παρακρατημένων εσόδων από αυτή την πηγή (τον ΦΠΑ λοιπών προϊόντων) εκτιμάται στα 1,1 δις το 2009 και στα 1,0 δις το 2010. Η τεράστια διεύρυνση της παράλληλης οικονομίας το 2009 συνεχίζεται με αμείωτη ένταση και το 2010. στ) Αντίθετα με τα ανωτέρω, πολύ ικανοποιητική ήταν η απόδοση της μεγάλης αύξησης των φόρων στα καύσιμα, με την αύξηση των εσόδων από τον ειδικό φόρο καυσίμων να ανέρχεται στο 27,6% στο 9μηνο. 10, ενώ για το έτος ως σύνολο η αύξηση αναμένεται να φθάσει το 35,0%. Επίσης, σημειώνεται ότι η αύξηση των εσόδων από τον ΦΠΑ στα πετρελαιοειδή αναμένεται να ανέλθει στο 33,0% το 2010, δείχνοντας ότι η μεγάλη πτώση των Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 4

φορολογικών εσόδων από τον ΦΠΑ λοιπών προϊόντων και από τον φόρο εισοδήματος σχετίζεται κατά κύριο λόγο με την αύξηση της φοροδιαφυγής και σε μικρότερο βαθμό με τη μείωση των εισοδημάτων. Επίσης, η αύξηση των εσόδων από τον ειδικό φόρο καπνού ανήλθε στο 13,2% στο 9μηνο. 10 και αναμένεται να φθάσει το 25,8% το 2010. ζ) Για ένα ακόμη έτος οι εισπράξεις του Π2010 από τους φόρους περιουσίας εξελίσσονται σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, σημειώνοντας πτώση κατά -10,5% στο 9μηνο. 10, από τα εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα του 9μήνου. 09. Για το έτος ως σύνολο τα φορολογικά έσοδα από την πηγή αυτή δεν αναμένεται τώρα να ξεπεράσουν τα 0,6 δις. Υπήρχαν εκτιμήσεις ότι στο 4 ο 3μηνο. 10 θα εισπράττονταν 180 εκατ. περίπου από την έκτακτη εισφορά στα ακίνητα αξίας άνω των 400 χιλ. και 680 εκατ. από τον φόρο ακίνητης περιουσίας του 2010. Τώρα φαίνεται ότι πολλά από αυτά τα έσοδα θα εισπραχθούν κατά το 2011. Σε κάθε περίπτωση, η Κυβέρνηση έχει τώρα εντατικοποιήσει τις ενέργειές της στον τομέα μείωσης της φοροδιαφυγής και έτσι αναμένεται ότι τα σχετικά έσοδα θα είναι σημαντικά αυξημένα στο τελευταίο 2μηνο. 10 και κατά το 2011. Ειδικότερα, για να επιτευχθεί ο νέος στόχος του Προσχεδίου του Π2011 για αύξηση των καθαρών εσόδων του 2010 κατά 8,7% θα πρέπει τα καθαρά έσοδα να αυξηθούν στο τελευταίο 2μηνο του 2010 κατά 30,8% έναντι του τελευταίου 2μήνου του 2009 και κατά 12,8% έναντι του τελευταίου 2μήνου του 2008. Θα πρέπει δηλαδή να εισπραχθούν καθαρά έσοδα 11,7 δις στο 2μηνο Νοεμ.-Δεκ. 10, έναντι 9 δις στο 2μηνο Νοεμ.- Δεκ. 09 και 10,4 δις στο 2μηνο Νοεμ.-Δεκ.. 08. Η είσπραξη 11,7 δις στο τελευταίο 2μηνο. 10 είναι εφικτή αλλά όχι πιθανή, μετά τα αποτελέσματα από την εκτέλεση του Π2010 τον Οκτ. 10. Ειδικότερα, η είσπραξη των 11,7 δις θα γινόταν πραγματικότητα αν πράγματι εισπράττονταν τα προγραμματισμένα έσοδα το 2010: α) από την περαίωση κατά 700 εκατ., β) από το ΕΤΑΚ του 2009, ύψους 500 εκατ., γ) από τον φόρο περιουσίας του 2010, ύψους 680 εκατ. και, δ) από την έκτακτη εισφορά στα ακίνητα άνω των 400 χιλ, ύψους 180 εκατ. Επιπλέον, τα καθαρά έσοδα θα ενισχυθούν στο τελευταίο 2μηνο. 10 αν συνεχισθεί η αύξηση των εσόδων από τον ΦΠΑ με ρυθμό γύρω στο 15% και αν αυξηθούν οι εισπράξεις από τον φόρο εισοδήματος. Ωστόσο, με τα σημερινά δεδομένα και με βάση την έως σήμερα επίδοση και λειτουργία του φορολογικού συστήματος της χώρας, εκτιμάται ότι πολλά από τα ανωτέρω έσοδα θα εισπραχθούν το 2011, όπου θα γίνει και πιο εμφανής η τάση διεύρυνσης της φορολογικής φάσης της χώρας. Η αύξηση των καθαρών εσόδων του ΤΠ το 2010 εκτιμάται τώρα στο 6,9%. Σε κάθε περίπτωση, η αύξηση αυτή των καθαρών εσόδων του προϋπολογισμού δεν ισοδυναμεί ούτε στο ελάχιστο με υπέρμετρη φορολογική επιβάρυνση. Ιδιαίτερα δε αν εξαιρεθούν οι φόροι που επιβάλλονται στα καύσιμα και στα τσιγάρα και η έκτακτη εισφορά στις επιχειρήσεις, η φορολογική επιβάρυνση από τους λοιπούς φόρους, η οποία μειώθηκε δραματικά το 2009 μειώνεται ελαφρά και το 2010. Πίνακας 1. Η αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης των εγχώριων κατοίκων το 2010 προήλθε μόνο από την αύξηση των φόρων στα καύσιμα και στον καπνό και από την έκτακτη εισφορά στις επιχειρήσεις. Τα έσοδα του κράτους από τις άλλες πηγές ήταν σημαντικά μειωμένα το 2009 και μειώθηκαν ακόμη περισσότερο το 2010. Αύξηση το Αύξηση το 2008 2009 2010 2009 2010 ΦΠΑ Καυσίμων και καπνού 2.956 2.588 3.550-368 962 ΕΦΚ Καυσίμων και καπνού 6.526 7.298 9.633 772 2.335 Λοιποί Άμεσοι Φόροι (έκτακτη εισφορά) 1.630 1.870 2.787 240 917 Λοιπά Έσοδα 40.568 36.735 36.730-3.833-5 Σύνολο καθαρών εσόδων 51.680 48.491 52.700-3.189 4.209 Οι πρωτογενείς δαπάνες του ΤΠ διαμορφώθηκαν στα 40,97 δις στο 10μηνο. 10, έναντι 45,67 δις στο 10μηνο. 09, σημειώνοντας πτώση κατά -10,7% σε ετήσια βάση, έναντι αύξησής τους κατά 14,2% στο 10μηνο. 09 και έναντι της εκτίμησης του Προσχεδίου του Π2011 για πτώση τους κατά -9,2% και της προηγούμενης πρόβλεψης της Κυβέρνησης μετά τα μέτρα του Μαΐου 2010 για πτώση τους κατά - 5,8%. Μεγαλύτερη αναμένεται να είναι η πτώση των πρωτογενών δαπανών του ΤΠ και στο τελευταίο 2μηνο. 10, καθώς οι δαπάνες αυτές διαμορφώθηκαν σε εξωπραγματικά επίπεδα στο αντίστοιχο 2μηνο. 09, όπου είχαν αυξηθεί κατά 32,4% από τα ήδη πολύ υψηλά επίπεδα του τελευταίου 2μήνου του 2008. Σημειώνεται ότι τον Ιούν. 10 δεν καταβλήθηκε το επίδομα διακοπών στους μισθούς και τις συντάξεις του δημοσίου, ενώ τον Δεκ. 10 δεν θα καταβληθεί ολόκληρο το δώρο των Χριστουγέννων. Επίσης, προωθείται η μείωση της απασχόλησης και η ανασυγκρότηση στον δημόσιο τομέα. Ειδικότερα, τα μέτρα της 2 ας Μαΐου 2010 αντιστοιχούν σε πρόσθετες περικοπές δαπανών ύψους 4,05 δις. Τα μέτρα αυτά και άλλα που ήδη εφαρμόζονται μπορεί να οδηγήσουν σε σημαντική μείωση (άνω του 10,5%) των δαπανών προσωπικού το 2010. Γενικά, οι πρωτογενείς δαπάνες αναμένεται να είναι μειωμένες το 2010 κατά ποσοστό υψηλότερο του - 10,5%, έναντι της εκτίμησης του προσχεδίου του Π2011 για πτώση τους κατά -9,2% και του προηγούμενου στόχου για μείωσή τους κατά -5,8%. Οι πληρωμές τόκων ήταν σημαντικά αυξημένες στα 12,74 δις στο 10μηνο. 10, έναντι 12,07 δις στο 10μηνο. 09, κατά 5,5%. Με βάση τα σημερινά δεδομένα για το έτος ως σύνολο αναμένεται αύξηση των δαπανών για τόκους στα 13,2 δις, όπως προβλέπει το Προσχέδιο του Π2010. Στον προϋπολογισμό δημοσίων επενδύσεων σημειώθηκε αύξηση των εσόδων στα 1,37 δις στο 10μηνο.10, από το εξαιρετικά χαμηλό τους επίπεδο στα 1,42 δις στο 10μηνο. 09. Ωστόσο, για το έτος ως σύνολο η Κυβέρνηση εκτιμά τώρα ότι θα εισπράξει 3,02 δις, έναντι εκτιμήσεων του Π2010 για είσπραξη 3,86 δις. Θα σημειωθεί, δηλαδή, νέα απώλεια εσόδων από αυτή την πηγή ύψους 800 εκατ. το 2010, μετά την υστέρησή τους κατά 2,0 δις το 2009. Σημειώνεται ότι η Κυβέρνηση έχει ως στόχο να αυξήσει το ποσοστό απορρόφησης των πόρων από τα διαρθρωτικά Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο 15% στο τέλος του 2010, από 8,0% που ήταν στο τέλος Ιουλίου 10. Επίσης επιδιώκεται η αύξηση του ποσοστού απορρόφησης στο 35% στο τέλος του 2011. Όσον αφορά τις δαπάνες του ΠΔΕ ανήλθαν Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 5

στα 6,05 δις στο 10μηνο. 10, από 8,02 δις στο 10μηνο. 09. Σημειώθηκε δηλαδή μεγάλη πτώση τους κατά -24,6%. Συνολικά για το 2010 η Κυβέρνηση εκτιμά τώρα ότι οι δαπάνες αυτές θα διαμορφωθούν στα 9,0 δις και θα είναι μειωμένες κατά -6,1% έναντι του 2009. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να αποκλείεται μια περαιτέρω μείωση αυτών των δαπανών έως το τέλος του έτους, στα 8,2 δις, λόγω μειωμένων απορροφήσεων. Με βάση τα ανωτέρω, εάν δεν ελάμβαναν χώρα οι σημαντικές μεταβολές με την ένταξη ενός μεγάλου αριθμού ΔΕΚΟ στη γενική κυβέρνηση και με την επανεκτίμηση του πλεονάσματος των ΟΚΑ και των ΟΤΑ (το οποίο με τις νέες εκτιμήσεις μετατρέπεται σε μικρό έλλειμμα), το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης εκτιμάται ότι θα μειωνόταν σε ποσοστό χαμηλότερο από το 7,8% του ΑΕΠ που είχε εκτιμηθεί στο Προσχέδιο του Π2011. Ωστόσο, η Eurostat ανακοίνωσε την 13.11.2010 το οριστικό έλλειμμα και χρέος της γενικής κυβέρνησης για την περίοδο 2006-2009, ως ακολούθως: Πίνακας 1. Έλλειμμα και χρέος της Γενικής Κυβέρνησης μετά την ένταξη στη Γενική Κυβέρνηση ενός μεγάλου αριθού ελλειμματικών Έλλειμμα ως % του ΑΕΠ Χρέος ως % του ΑΕΠ Πηγή: Ελλ. ΣΤΑΤ. κρατικών επιχειρήσεων και οργανισμών 2006 2007 2008 2009 Νοέμ.2010-5,7% -6,4% -9,4% -15,4% Απρ. 2010-3,6% -5,1% -7,7% -13,6% Νοέμ.2010 106,1% 105,0% 110,3% 126,8% Απρ. 2010 97,8% 95,7% 99,2% 115,1% Με την ανακοίνωση αυτή η Eurostat αποσύρει κάθε επιφύλαξη σε σχέση με την ποιότητα των στοιχείων για τα δημόσια οικονομικά της χώρας μας. Σχετικά με τα ανωτέρω σημειώνονται τα ακόλουθα: Πρώτον, το μόνο νέο στοιχείο στην ανωτέρω ανακοίνωση είναι ότι ένας μεγάλος αριθμός δημοσίων επιχειρήσεων και οργανισμών (ΔΕΚΟ) εντάσσονται, μόνο στην Ελλάδα, στη γενική κυβέρνηση. Οι κυριότερες από αυτές τις ΔΕΚΟ είναι ο Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδος (ΟΣΕ), η Εταιρεία Θερμικών Λεωφορείων (ΕΘΕΛ), το Αττικό Μετρό, οι Ηλεκτρικοί Σιδηρόδρομοι Αθηνών Πειραιώς (ΗΣΑΠ), τα Τρόλεϊ (ΗΛΠΑΠ), η Τράμ Α.Ε., η εταιρεία Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα ΑΕ (ΕΑΣ), οι Ελληνικές Γεωργικές Ασφαλίσεις (ΕΛΓΑ), η ΕΡΤ, ο ΕΟΤ, ακόμη και το Ταμείο Παροχής Εφάπαξ στους Δημοσίους Υπαλλήλους (που είναι καθαρά αυτοχρηματοδοτούμενος οργανισμός), κ.ά.. Η ένταξη αυτών των ΔΕΚΟ στη γενική κυβέρνηση σημαίνει ότι το ετήσιο έλλειμμά τους (το λειτουργικό τους έλλειμμα και οι τόκοι για την εξυπηρέτηση του χρέους τους) αυξάνει το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης (κατά 0,7% ΑΕΠ το 2009) και ότι το (εγγυημένο από το κράτος) χρέος αυτών των οργανισμών, ύψους 18,2 δις (7,75% του ΑΕΠ) το 2009, αυξάνει το χρέος της γενικής κυβέρνησης. Σημειώνεται ότι ενώ το χρέος αυτών των οργανισμών καταγράφεται πλέον στο χρέος της γενικής κυβέρνησης, τα περιουσιακά τους, ωστόσο, στοιχεία δεν καταγράφονται πουθενά. Δεύτερον, το ζητούμενο από αυτές τις ΔΕΚΟ (οι περισσότερες από τις οποίες είναι μονοπώλια στον τομέα τους) είναι να λειτουργήσουν αποτελεσματικά για να παρέχουν υψηλής ποιότητας υπηρεσίες στους πολίτες με κάλυψη του κόστους τους από τους χρήστες των υπηρεσιών που προσφέρουν. Το μόνο που θα πρέπει να κάνει το κράτος είναι να ελέγχει τη λειτουργία τους και να προσδιορίζει μια συγκεκριμένη πάγια κρατική ενίσχυση (π.χ., επιχορήγηση του 20% του κόστους για κάθε μεταφερόμενο επιβάτη στις αστικές συγκοινωνίες). Από εκεί και πέρα οι οργανισμοί αυτοί δεν θα πρέπει να έχουν λειτουργικά ελλείμματα, αλλά να καλύπτουν με τα έσοδά τους ακόμη και τις αποσβέσεις του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού που χρησιμοποιούν. Αντί για ένταξή τους στη γενική κυβέρνηση θα πρέπει να ανεξαρτητοποιηθούν όσο το δυνατό γρηγορότερα από το κράτος. Θα έπρεπε να είχαν ληφθεί μέτρα έτσι ώστε τα ελλείμματά τους να έχουν ήδη περιορισθεί δραστικά το 2010, έτσι ώστε να είχε αποφευχθεί η ένταξή τους στη γενική κυβέρνηση. Αφού αυτό δεν έγινε έως σήμερα θα πρέπει να γίνει οπωσδήποτε το 2011 και το 2012. Είναι αδιανόητο να προσπαθούμε να χρηματοδοτήσουμε τα ελλείμματα των συγκοινωνιακών εταιρειών ή του ΕΛΓΑ με υπέρμετρη αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ που έχει εξαιρετικά αρνητική επίπτωση στην κατανάλωση (ιδιαίτερα των χαμηλόμισθων) και στην ανάπτυξη της οικονομίας και συμβάλλει στο κλείσιμο επιχειρήσεων και στην αύξηση της ανεργίας. Το θέμα δεν είναι κάποιο νοικοκύρεμα της λειτουργίας αυτών των οργανισμών. Το θέμα είναι η εκ βάθρων αλλαγή της στρατηγικής τους με πλήρη απεξάρτησή τους από τη γενική κυβέρνηση. Η κατάλληλη επιχειρηματική διοίκησή τους και η σύνδεση των αμοιβών των εργαζομένων με τις υπηρεσίες που προσφέρουν και την συμβολή τους στην αποτελεσματική λειτουργία των επιχειρήσεων στις οποίες εργάζονται. Η αύξηση της ποσότητας και (ιδιαίτερα) της ποιότητας των υπηρεσιών που προσφέρουν για ταχεία αύξηση των εσόδων τους. Τρίτον, η προσαρμογή (μόνο στην Ελλάδα) των offmarket swaps, που πραγματοποιούνται από όλες τις χώρες κατά τη διαδικασία διαχείρισης του δημοσίου χρέους, ύψους 5,53 δις, η οποία αυξάνει το χρέους της γενικής κυβέρνησης το 2009 κατά 2,3% του ΑΕΠ, είναι επίσης μια πράξη που δεν αλλάζει τίποτα όσον αφορά τον βαθμό χρέωσης της χώρας. Η ανωτέρω αύξηση του χρέους κατά 2,3% μειώνει την επιβάρυνση των μελλοντικών ελλειμμάτων της χώρας κατά ένα ποσό που το 2009 ανήλθε στα 58 εκατ., ενώ ανάλογη πτωτική επίπτωση αναμένεται και για τα επόμενα έτη. Τέταρτο, αναπροσαρμόσθηκε για μια ακόμη φορά πτωτικά το πλεόνασμα των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) και των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ), ως ακολούθως: α) Με διαφορετική αντιμετώπιση των επιχορηγήσεων του κρατικού προϋπολογισμού. β) Με επανυπολογισμό των εσόδων των τόκων από ομόλογα του δημοσίου που διακρατούνται από τους ΟΤΑ. γ) Με κρατικοποίηση του (αυτοχρηματοδοτούμενου) Ταμείου παροχής του εφάπαξ στους δημοσίους υπαλλήλους. Αυτό σημαίνει ότι το Ταμείο μπορεί να συνεχίσει να δίνει τα υπέρογκα εφάπαξ υπό μορφή κοινωνικής προσφοράς στους δημοσίους Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 6

υπαλλήλους. δ) Με ταξινόμηση του Ασφαλιστικού Ταμείου Αλληλεγγύης Γενεών στην Κεντρική Κυβέρνηση. ε) Με καταγραφή ανεξόφλητων υποχρεώσεων της Κεντρικής Κυβέρνησης και των ΟΤΑ στο χρέος ύψους 0,23% του ΑΕΠ. Η συνολική επίπτωση στο έλλειμμα από τα ανωτέρω ανέρχεται στο 0,79% του ΑΕΠ το 2009. Οι ανωτέρω πολιτικές και ιδιαίτερα η ένταξη των προαναφερθέντων ΔΕΚΟ στη γενική κυβέρνηση θα έχουν ασφαλώς και κάποια επίπτωση στο έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης το 2010, στο βαθμό που οι πληρωμές των τόκων του χρέους των 18,2 δις και το λειτουργικό έλλειμμα των εντασσόμενων ΔΕΚΟ θα βαρύνουν τώρα τη γενική κυβέρνηση. Ωστόσο, θα πρέπει επίσης να σημειωθούν τα ακόλουθα: α) Αυτές οι επιβαρύνσεις δεν δικαιολογούν την αύξηση του ελλείμματος στο 9,4% του ΑΕΠ που ήδη έχει ανακοινώσει η Κυβέρνηση. Για να διαμορφωθεί το έλλειμμα του 2010 στο 9,4% του ΑΕΠ θα πρέπει να συμβούν και άλλες εξελίξεις (π.χ., σημαντική υστέρηση στα καθαρά έσοδα μεγαλύτερη από τις εκτιμήσεις που προαναφέρθηκαν, πληρωμή προστίμων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κάλυψη των ελλειμμάτων του Ταμείου εφάπαξ των δημοσίων υπαλλήλων, κ.ά.). β) Το αυξημένο έλλειμμα θα οφείλεται στην ένταξη στη γενική κυβέρνηση των ανωτέρω οργανισμών και δεν θα είναι συγκρίσιμο με τα ελλείμματα άλλων χωρών της ΕΕ-27 στις οποίες αυτοί οι οργανισμοί (ακόμη και όταν είναι ελλειμματικοί) δεν είναι ενταγμένοι στη γενική κυβέρνηση. γ) Η δραστική μείωση των ελλειμμάτων των ανωτέρω ΔΕΚΟ θα προκύψει κατά κύριο λόγο από την εκλογίκευση της λειτουργίας τους, η οποία θα ήταν αναγκαία ακόμη και αν ο κρατικός προϋπολογισμός ήταν πλεονασματικός. Ειδικότερα, τα ελλείμματα των οργανισμών αυτών είναι ένα από τα αποτελέσματα της μη ορθολογικής (κρατικοδίαιτης) λειτουργίας τους. Για παράδειγμα, το γεγονός ότι η προσφορά σιδηροδρομικών υπηρεσιών στην Ελλάδα είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη είναι πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα για τη χώρα από το έλλειμμα του ΟΣΕ. Επίσης, το γεγονός ότι η έννοια των γεωργικών ασφαλίσεων έχει υπέρμετρα διαστρεβλωθεί στη χώρα μας, με συνέπεια τον αποπροσανατολισμό των αγροτών και την ουσιαστική υποβάθμιση αυτού του πολύ σημαντικού θεσμού για την ανάπτυξη της ελληνικής γεωργίας, έχει πολύ πιο καταστροφικές συνέπειες στην ελληνική οικονομία από ότι τα ελλείμματα του ΕΛΓΑ. Τέλος, η ανακοίνωση της κυβέρνησης ότι το χρέος της γενικής κυβέρνησης θα ανέλθει στο 144% του ΑΕΠ το 2010, από 126,8% του ΑΕΠ το 2009 δημιουργεί νέα μεγάλα ερωτηματικά. Με το έλλειμμα στο 9,4% του ΑΕΠ, πως θα αυξηθεί το χρέος στο 144% του ΑΕΠ; Αγορά Εργασίας: Σύμφωνα με την μηνιαία έρευνα εργατικού δυναμικού της Ελλ. Στατ., η συνολική απασχόληση ήταν μειωμένη κατά -3,6% σε ετήσια βάση (ή κατά 165,9 χιλ. άτομα) τον Αύγ. 10, έναντι μείωσής της κατά -1,2% (ή κατά -52,9 χιλ άτομα) τον Ιούλ.10 και κατά -3,1% (ή κατά 142,5 χιλ. άτομα) τον Ιούν 10. Η μείωση της απασχόλησης τον Αύγ. 10 σε ετήσια βάση ήταν μεγαλύτερη της αναμενομένης, αλλά σημειώθηκε έναντι του Αυγ. 09 όπου είχε σημειωθεί μεγάλη (μη αναμενόμενη αύξηση της απασχόλησης) κατά 72 χιλ. άτομα περίπου. Επίσης, το εργατικό δυναμικό (:απασχολούμενοι και άνεργοι) σημείωσε μικρή πτώση κατά -0,11% σε ετήσια βάση τον Αύγ. 10, έναντι της αύξησής του κατά 1,6% σε ετήσια βάση τον Ιούλ. 10. Επομένως, η άνοδος της ανεργίας κατά 160,4 χιλ. άτομα σε ετήσια βάση ή στο 12,2% του εργατικού δυναμικού τον Αύγ. 10 (έναντι αύξησής της κατά 130,3 χιλ. άτομα σε ετήσια βάση τον Ιούλ. 10 και κατά 154,7 χιλ. άτομα τον Ιούν. 10), αντανακλά αποκλειστικά την πτώση της απασχόλησης. Μετά τα ανωτέρω, ο αριθμός των ανέργων ανήλθε στα 613,1 χιλ. άτομα τον Αύγ. 10, από 607 χιλ. άτομα τον Ιούλ. 10, 582,4 χιλ. άτομα τον Ιούν. 10 και 452,7 χιλ. άτομα τον Ιούλ. 09. Μετά τις εξελίξεις τον Αυγ. 10, το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να ανέλθει περί το 13,5% τον Δεκ. 10, ενώ το μέσο ποσοστό ανεργίας αναμένεται να διαμορφωθεί περί το 12,3% το 2010, από 9,4% το 2009 και 7,4% το 2008. Η μέση πτώση της απασχόλησης εκτιμάται στο -2,5% το 2010, από πτώση κατά -2,1% στο 8μηνο. 10. Η πτώση αυτή ακολουθεί την πτώση της απασχόλησης κατά -1,0% το 2009 και την αύξησή της κατά 1,2% το 2008. Όσον αφορά την ηλικιακή διάρθρωση της ανεργίας, σημειώνονται τα ακόλουθα: α) Το ποσοστό ανεργίας στις ηλικίες από 15-24 ετών ανήλθε στο 30,8% τον Αύγ. 10, έναντι 32,6% τον Ιούλ. 10, 29,8% τον Ιούν. 10 και 23,9% τον Ιούλ. 09. Η εξέλιξη αυτή δείχνει ότι κάποια νεαρής ηλικίας άτομα εξασφάλισαν θέσεις εργασίας τον Αυγ. 10. Τον Οκτώβριο του 2010 το Υπ. Εργασίας ανακοίνωσε πρόγραμμα απόκτησης εργασιακής εμπειρίας (τύπου stage) 10.000 ανέργων νέων ηλικίας έως 24 ετών (για 12 ή 24 μήνες) με κάλυψη των εργοδοτικών εισφορών από τον ΟΑΕΔ. Το πρόγραμμα αυτό θα βοηθήσει σημαντικά, αλλά η ανεργία των νέων θα μειωθεί ουσιαστικά εφόσον προχωρήσει η εφαρμογή των νέων ρυθμίσεων που αφορούν την περισσότερο ελαστική λειτουργία της αγοράς εργασίας. Ήδη, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν σημαντική αύξηση των ελαστικών μορφών απασχόλησης και αυτή η εξέλιξη θα βοηθήσει αποφασιστικά στην ταχεία μείωση της ανεργίας με την ανάκαμψη της οικονομίας. β) Τα ποσοστά ανεργίας στις ηλικιακές ομάδες 25-34, 35-44 ετών και 45-54 ετών ανήλθαν στο 16,4%, 10,2% και 8,9% αντίστοιχα, από 15,8%, 10,4% και 8,3% αντίστοιχα τον Ιούλ. 10, 16,2%, 9,4% και 7,5% τον Ιούν. 10 και 11,8%, 7,2% και 6,2% τον Αύγ. 09. Σημειώνεται, η μικρή αύξηση της υψηλής ανεργίας στις ηλικίες 25-34 ετών και η μικρή μείωση της ανεργίας στις ηλικίες 35-54 ετών. Οι σχετικά δυσμενείς εξελίξεις στην αγορά εργασίας είναι αποτέλεσμα των ακόλουθων εξελίξεων: α) της βαθειάς ύφεσης στην οικονομία (πτώση του ΑΕΠ κατά -4,5% στο 3 ο 3μηνο. 10), η οποία προκλήθηκε αρχικά από την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση και Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 7

στη συνέχεια από τη μεγάλη δημοσιονομική κρίση που επιβαρύνει τη χώρα μας από τα τέλη του 2009. β) Των μεγάλων διαρθρωτικών ανακατατάξεων που λαμβάνουν χώρα τα τελευταία έτη σε σημαντικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Οι ανακατατάξεις αυτές έχουν εντείνει τον ανταγωνισμό και συμβάλλουν στην έξοδο πολλών μικρών και μη ανταγωνιστικών επιχειρήσεων από την αγορά. Στην τρέχουσα περίοδο επιταχύνονται επίσης από την ύφεση στην οικονομία. Ειδικότερα, σημαντικές απώλειες θέσεων εργασίας σημειώνονται στον κλάδο των οικοδομών-κατασκευών που βρίσκεται σε πτώση από το 2007. Η πτώση αυτή επιταχύνθηκε το 2010 εξαιτίας της μεγάλης πτώσης των επενδύσεων σε οικοδομές, αλλά και των επενδύσεων που εξαρτώνται από το κράτος (ΠΔΕ, ΕΣΠΑ, ΣΔΙΤ, κ.ά.). Επίσης, σημαντικές απώλειες θέσεων εργασίας παρατηρούνται στον κλάδο του εμπορίου στον οποίο έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία έτη μεγάλες επενδύσεις κυρίως σε πολυκαταστήματα και μεγάλα καταστήματα τροφίμων, που ενώ συνέβαλαν στην αύξηση της απασχόλησης στα προηγούμενα έτη (έως το 2008), στην τρέχουσα περίοδο, της μειωμένης εγχώριας ζήτησης, συμβάλλουν στην έξοδο πολλών μικρών και μη ανταγωνιστικών καταστημάτων από την αγορά και, γενικότερα, στη μείωση της απασχόλησης. Επιπλέον, οι ταραχές και οι αλλεπάλληλες κινητοποιήσεις που έλαβαν χώρα εντός του 2010 εμπόδισαν την αύξηση των δραστηριοτήτων και της απασχόλησης στον τομέα του τουρισμού, ο οποίος σημείωσε σημαντική άνοδο το 2010 στις άλλες ανταγωνίστριες χώρες. Τέλος, ο δημόσιος τομέας που απορροφούσε πολλούς εργαζόμενους, ιδιαίτερα στις προεκλογικές περιόδους, σήμερα όχι μόνο δεν προσλαμβάνει νέους εργαζόμενους αλλά υποχρεούται να προχωρήσει σε σημαντική μείωση του υπάρχοντος προσωπικού του. Για τους λόγους αυτούς η αύξηση της ανεργίας το 2010 και το 2011 ήταν αναμενόμενη. Το ύψος της ανεργίας που διαμορφώνεται το 2010, γύρω στο 12,3% του εργατικού δυναμικού αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω το 2011, ιδιαίτερα αν συνεχισθεί η αύξηση του εργατικού δυναμικού. Ωστόσο, οι έως τώρα εξελίξεις δεν επιβεβαιώνουν τις υπάρχουσες εκτιμήσεις για μεγάλη αύξηση της ανεργίας σε επίπεδα άνω του 14,5% το 2011. Αυτό άλλωστε επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία του ΟΑΕΔ για τις ροές προσλήψεων απολύσεων. Συμβολή στον περιορισμό της πτωτικής πορείας της απασχόλησης αναμένεται να έχουν και τα νέα μέτρα της Κυβέρνησης με τα οποία διατίθενται 2,5 δις σε προγράμματα στήριξης της απασχόλησης. Η Τουριστική Κίνηση το 2009 και 2010: Σύμφωνα με τα οριστικά στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, οι αφίξεις των αλλοδαπών τουριστών (στα κάθε τύπου ξενοδοχειακά καταλύματα και κάμπινγκ), διαμορφώθηκαν το 2009 σε 8.542,3 χιλ., έναντι 8.657,8 χιλ. το 2008 σημειώνοντας μικρή μείωση κατά -1,2% ποσοστό εμφανώς κατώτερο του αναμενομένου κατά τη διάρκεια του 2009. Περιορισμένη ήταν και η δαπάνη ανά διανυκτέρευση, όπως και η μέση διάρκεια παραμονής (2009: 9,5 ημέρες, 2008: 9,6 ημέρες, 2007: 10,0 ημέρες). Το κύριο ρεύμα των τουριστών προέρχεται από την ΕΕ- 27 (2009: 72,9%, 2008: 72,0%) και ιδίως από τη Γερμάνια (2009: 13,6%, 2008: 13,7%), την Μ. Βρετανία (2009: 12,2%, 2008: 12,0%), την Ιταλία (2009: 7,3%, 2008: 7,4%), τις Σκανδιναβικές χώρες (2009: 8,1%, 2008: 7,8%), τη Γαλλία (2009: 9,0%, 2008: 8,1%), τις Κάτω Χώρες (2009: 7,0%, 2008: 7,3%) και τις ΗΠΑ (2009: 6,7%, 2008: 7,2%). Παρά τη μικρή υποχώρηση των αφίξεων του αλλοδαπού τουρισμού, ο εγχώριος τουρισμός παρουσίασε σημαντική άνοδο κατά +5,6% (2009: 7.523.6 χιλ., 2008: 7.127,2 χιλ.). Οι παραπάνω εξελίξεις δείχνουν ότι ο ελληνικός τουρισμός διαθέτει ικανοποιητικές βάσεις και δύναται να αντιμετωπίζει με σχετικά μικρές απώλειες ακόμη και μεγάλες κρίσεις όπως αυτή του 2008-2009. Η τουριστική κίνηση εξελίσσεται και το 2010 ευνοϊκότερα του αναμενομένου. Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας, οι αφίξεις αλλοδαπών τουριστών στο 10μηνο. 10 σημείωσαν ελαφρά μείωση κατά -0,4% σε ετήσια βάση (10μηνο. 10: 12.145.172 χιλ. άτομα), έναντι όμως πτώσης κατά -7,1% σε ετήσια βάση στο 10μηνο. 09. Θετικά για το τουριστικό ρεύμα του υπολοίπου του 2010 αλλά και για τους πρώτους μήνες του 2011 προϊδεάζει η ευνοϊκή εξέλιξη των επιχειρηματικών προσδοκιών στα «Ξενοδοχεία-Εστιατόρια» (ΙΟΒΕ), που αυξήθηκαν από το 65,4 τον Φεβρ. 10 (1998-2006=100) σε 77,8 τον Ιούλ. 10, 82,6 τον Σεπτ. 10 (1998-2006=100) και 84,6 τον Οκτ. 10. Σημειώνεται ότι ο παγκόσμιος τουρισμός παρουσίασε σημαντική αύξηση κατά 7,0% σε ετήσια βάση στο 1 ο 6μηνο. 10. Για το έτος ως σύνολο εκτιμάται ότι η διεθνής τουριστική κίνηση θα αυξηθεί κατά 4% περίπου, έπειτα από πτώση της κατά -4,2% που σημείωσε το 2009. Πληρότητες Ξενοδοχείων Αττικής (Ιούλ. 10) Κατηγορία Πληρότητα 2010 Πληρότητα 2009 5* 64,4% 70,2% 4* 65,0% 70,4% 3* 66,1% 73,4% 2* 50,7% 55,6% Πηγή: Ένωση Ξενοδόχων Αθηνών - Αττικής Όσον αφορά στους δείκτες της ταξιδιωτικής δαπάνης, η μέση δαπάνη των ξένων τουριστών ανά ταξίδι διαμορφώθηκε στο 1 ο 6μηνο. 10 σε 612,5 από 642,0 στο 1 ο 6μηνο. 09 όπως και η μέση διάρκεια παραμονής αυξήθηκε που στο 1 ο 6μηνο. 10 σε 9,4 ημέρες από 8,9 ημέρες στο 1 ο 6μηνο. 09. Τέλος, σημειώνεται ότι στην περίοδο 2000-2009 οι εισπράξεις από τον εξωτερικό τουρισμό ανήλθαν κατά μέσο όρο στο 4,3% του ΑΕΠ ετησίως. Εξελίξεις στον Πρωτογενή Τομέα: Στο 9μηνο. 10 οι όροι εμπορίου για τους αγρότες Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 8

επιδεινώθηκαν, καθώς οι τιμές των εκροών (τιμές πώλησης γεωργικών αγαθών χωρίς τον ΦΠΑ) παρουσίασαν μικρή άνοδο κατά +0,3% σε ετήσια βάση, ενώ οι εισροές (καταβαλλόμενες τιμές) αυξήθηκαν αισθητά κατά +3,1% σε ετήσια βάση. Επισημαίνεται η πτώση της φυτικής παραγωγής το 2010, εξαιτίας των ισχυρών βροχοπτώσεων και της ασθένειας στο σύσπορο βαμβάκι (πριν από την επεξεργασία του), με αποτέλεσμα την περιστασιακή αύξηση του δείκτη εκροών στη φυτική παραγωγή κατά 8,9% τον Σεπτ. 10 σε ετήσια βάση. Συμμετοχή του Αγροτικού Τομέα στη συνολική προστιθέμενη αξία της οικονομίας 2000 7,0% 2001 6,4% 2002 6,0% 2003 5,5% 2004 4,9% 2005 4,8% 2006 3,8% 2007 3,5% 2008 3,3% 2009 3,2% Πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ. Ισοζύγιο Αγροτικών Προιόντων σε εκατ. Εισαγωγές Εξαγωγές 2002 5.217,78 3.308,68 2003 5.298,07 3.407,72 2004 5.624,76 3.120,82 2005 5.747,81 3.752,95 2006 5.889,20 3.753,21 2007 6.743,24 3.701,79 7μηνο. 08 4.214,50 2.429,00 7μηνο. 09 3.696,10 2.365,70 7μηνο. 10 3.401,90 2.127,50 Πηγή: Υπουργείο Γεωργικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Σημειώνεται η περιστολή της κατανάλωσης γεωργικών προϊόντων το 2010, γεγονός που αντικατοπτρίζεται στην μείωση των αγροτικών εισαγωγών, ενώ παράλληλα μειώνονται και οι εξαγωγές του πρωτογενούς τομέα. Ειδικότερα, οι εισαγωγές αγροτικών προϊόντων μειώθηκαν στο 7μηνο. 10 κατά -8,0% σε ετήσια βάση, έναντι πτώσης τους κατά -12,3% το 7μηνο. 09, ενώ οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά -10,1% στο 7μηνο. 10, έναντι -2,6% στο 7μημο. 09. Οι μεταβολές αυτές έχουν επιφέρει μείωση του ελλείμματος στον τομέα της γεωργίας-κτηνοτροφίας (βλ. Πίνακα). Διεθνής Οικονομία ΗΠΑ: Οι λιανικές πωλήσεις αυξήθηκαν πολύ υψηλότερα των προσδοκιών, κατά 1,2% σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 10, έναντι αύξησης 0,7% τον Σεπτ. 10, και 0,9% τον Αύγ. 10, ενώ σε ετήσια βάση ήταν αυξημένες κατά 7,3%. Η αύξηση αυτή οφείλεται στις υψηλές πωλήσεις αυτοκινήτων, καθώς οι πωλήσεις εξαιρουμένων των αυτοκινήτων αυξήθηκαν λιγότερο, κατά 0,4% σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 10, από 0,5% τον Σεπ. 10. Πάντως, ο ικανοποιητικός ρυθμός αύξησης των λιανικών πωλήσεων, η μείωση της ανεργίας και η νέα εφαρμογή μέτρων ποσοτικής ενίσχυσης της ρευστότητας της οικονομίας, φαίνεται ότι ενδυναμώνουν τις προσδοκίες των καταναλωτών για ανάπτυξη της οικονομίας με ικανοποιητικούς ρυθμούς. Αυτό φαίνεται από την άνοδο του προσωρινού δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης του Reuters/University of Michigan, στο 69,3, από 67,9 τον Οκτ. 10 και 66,6 τον Σεπτ. 10. Επίσης, αξιοσημείωτη εξέλιξη αποτελεί το ότι η βιομηχανική παραγωγή σημείωσε μηδενική αύξηση σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 10, ενώ η αύξησή της σε ετήσια βάση ήταν 5,3%. Τον Σεπτ. 10 είχε σημειωθεί πτώση της παραγωγής κατά -0,2% σε μηνιαία βάση. Στην αγορά ακινήτων, χαμηλότερα του αναμενομένου διαμορφώθηκε ο δείκτης εμπιστοσύνης των κατασκευαστών κατοικιών (ΝΑΗΒ) στο 16 τον Νοέμ. 10, από 15 τον Οκτ. 10 (αναθεώρηση από το 16 που ήταν η προηγούμενη εκτίμηση) και από το χαμηλό 13 τον Σεπτ. 10. Σημειώνεται ότι μόνο όταν ο δείκτης αυτός υπερβεί το 50 οι κατασκευαστές θεωρούν τις συνθήκες πώλησης κατοικιών στις ΗΠΑ ικανοποιητικές. Το έλλειμμα του ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών των ΗΠΑ περιορίσθηκε στα 44,0 δις τον Σεπ. 10, από $ 46,48 δις τον Αύγ. 10 και $ 42,58 δις τον Ιούλ. 10. Το σωρευτικό έλλειμμα το 9μηνο Ιαν. Σεπ. 10 διαμορφώθηκε στα $ 379,12 δις, από $ 270,2 δις την αντίστοιχη περίοδο του 2009. Οι εξαγωγές αυξήθηκαν τον Σεπ. 10 κατά 0,3% σε μηνιαία βάση και 14,8% σε ετήσια βάση, ενώ οι εισαγωγές μειώθηκαν κατά -1,0% σε μηνιαία βάση (+17% σε ετήσια βάση). Στο 9μηνο. 10 οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 21,9% σε ετήσια βάση και οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 17,5%. Με τα ως άνω δεδομένα, παρά την μείωση του ελλείμματος τον Σεπ. 10, ο εξωτερικός τομέας συνέβαλε αρνητικά στην αύξηση του ΑΕΠ το 3 ο 3μηνο. 10 (αρχική εκτίμηση -2,03 π.μ.). Χαρακτηριστικό είναι ότι το έλλειμμα με την Κίνα παραμένει σε πολύ υψηλό επίπεδο, στα $ 27,8 δις τον Σεπ. 10, και στα $ 201,23 δις στο 9μηνο Ιαν.-Σεπ. 10, γεγονός που οδηγεί σε ακόμα μεγαλύτερη πίεση από τις ΗΠΑ για ανατίμηση του Yuan αλλά και για την εφαρμογή και νέων μέτρων για τόνωση της εγχώριας οικονομίας. Αξιοσημείωτη ήταν επίσης η αύξηση της καθαρής εισροής κεφαλαίων στις ΗΠΑ από το εξωτερικό στα $ 81,7 δις τον Σεπτ. 10, από $ 11,2 δις τον Αύγ. 10 και $ 79,8 δις τον Ιούλ. 10. Η εισροή ιδιωτικών κεφαλαίων ήταν αυξημένη στα $ 70,4 δις τον Σεπτ. 10, από εκροές $ 22,4 δις τον Αύγ. 10. Οι τοποθετήσεις της Κίνας σε κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ αυξήθηκαν στα $ 883,5 δις τον Σεπτ. 10, από $ 868,4 δις τον Αύγ. 10 και $ 846,7 δις τον Ιούλ. 10. Ανάλογες ήταν και οι τοποθετήσεις της Ιαπωνίας. Στην αγορά εργασίας σημειώθηκαν ευνοϊκές εξελίξεις, καθώς οι αιτήσεις για εγγραφή για πρώτη φορά στα ταμεία ανεργίας μειώθηκαν στις 435 χιλ. την εβδομάδα που έληξε την 6.11.2010, από 459 χιλ. την εβδομάδα που έληξε την 30.10.2010. Ο μέσος 4- εβδομάδων ανήλθε στις 446,5 χιλ., ωστόσο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 9

βρίσκεται ακόμα, υψηλότερα από το επίπεδο των 400 χιλ. που συμβαδίζει με μια βιώσιμη ανάκαμψη της οικονομίας. Ζώνη του Ευρώ: Στο 0,4% σε 3μηνιαία βάση και στο 1,9% σε ετήσια βάση περιορίσθηκε (όπως αναμενόταν) η αύξηση του ΑΕΠ στη ΖτΕ το 3 ο 3μηνο. 10, έναντι τις πολύ υψηλής αύξησής του κατά 1,0% και 1,9% αντίστοιχα το 2 ο 3μηνο. 10 (υψηλότερη αύξηση από το 2006). Σημειώνεται ότι στις ΗΠΑ το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά +0,5% σε 3μηνιαία βάση και κατά 3,1% σε ετήσια βάση το 3 ο 3μηνο. 10, ενώ στο Ην. Βασίλειο η αύξηση του ΑΕΠ ήταν υψηλότερη των εκτιμήσεων κατά 0,8% σε 3μηνιαία βάση και κατά 2,8% σε ετήσια βάση. Η αύξηση του ΑΕΠ της Γερμανίας ήταν 0,7% σε 3μηνιαία βάση και 3,9% σε ετήσια βάση στο 3 ο 3μηνο. 10, όπως προέβλεπαν οι αναλυτές, έναντι πολύ υψηλής ανάπτυξης κατά 2,3% σε 3μηνιαία βάση το 2 ο 3μηνο. 10. Η επιβράδυνση του ΑΕΠ της Γερμανίας στο 3μηνο αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στην μικρότερη θετική συμβολή του εξωτερικού τομέα στην αύξηση του ΑΕΠ στο 3 ο 3μηνο. 10, λόγω και της διαφαινόμενης επιβράδυνσης του παγκόσμιου εμπορίου, αλλά και την πτώση της κατασκευαστικής δραστηριότητας, έναντι της πολύ υψηλής αύξησής της κατά +5,2% σε 3μηνιαία βάση το 2 ο 3μηνο. 10. % μεταβολή ΑΕΠ στη ΖτΕ και σε επιλεγμένες οικονομίες 3μηνιαία βάση ετήσια βάση 3ο 2ο 1ο 3μηνο. 10 3μηνο. 10 3μηνο. 10 4ο 3μηνο '09 3ο 2ο 1ο 3μηνο. 10 3μηνο. 10 3μηνο. 10 4ο 3μηνο '09 ΖτΕ 0,4 1,0 0,3 0,2 1,9 1,9 0,8-2,0 Γερμανία 0,7 2,3 0,6 0,3 3,9 3,9 2,1-2,0 Γαλλία 0,4 0,7 0,2 0,6 1,8 1,6 1,1-0,5 Ιταλία 0,2 0,5 0,4-0,1 1,0 1,3 0,5-2,8 Ισπανία 0,0 0,2 0,1-0,2 0,2-0,1-1,3-3,0 Ελλάδα -1,1-1,7-0,6-1,1-4,5-4,0-2,7-3,2 Πορτογαλία 0,4 0,2 1,1-0,2 1,5 1,4 1,7-1,0 Ην. Βασίλειο 0,8 1,2 0,4 0,4 2,8 1,7-0,3-3,0 ΗΠΑ 0,5 0,4 0,9 1,2 3,1 3,0 2,4 0,2 Πηγή: EuroStat Η αύξηση του ΑΕΠ στη Γαλλία ήταν πιο συγκρατημένη, κατά 0,4% σε 3μηνιαία βάση και κατά 1,8% σε ετήσια βάση και στην Ιταλία κατά μόλις 0,2% σε 3μηνιαία βάση και κατά 1,0% σε ετήσια βάση. Επιπλέον, σημειώνεται η μηδενική μεταβολή του ΑΕΠ στην Ισπανία, μετά από 2 συνεχείς μήνες θετικής ανάπτυξης, ενώ συνεχίζεται η πτώση του ΑΕΠ στην Ελλάδα κατά -1,1% σε 3μηνιαία βάση. Ικανοποιητική ήταν η αύξηση του ΑΕΠ για 3 ο συνεχές 3μηνο στη Πορτογαλία, αν και η συνέχιση της ανάπτυξης στα επόμενα 3μηνα δεν είναι δεδομένη. Παρά την αναμενόμενη περιορισμένη αύξηση του ΑΕΠ το 2 ο 6μηνο. 10, η αύξηση του ΑΕΠ στη ΖτΕ αναμένεται τώρα να ξεπεράσει το 1,5% και να πλησιάσει το 1,7% το 2010, όπως προκύπτει και από τα στοιχεία της οικονομικής συγκυρίας. Ωστόσο, τα προβλήματα ανάπτυξης που προκύπτουν από την μεγάλη κρίση δημοσίου χρέους που επιβαρύνει τις περιφερειακές χώρες της Ζώνης του Ευρώ, δηλαδή η ύφεση στην Ελλάδα αλλά και η αυξημένη πιθανότητα για επάνοδο σε ύφεση και των άλλων χωρών της ΖτΕ που εφαρμόζουν αυστηρά προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής, επιδεινώνονται. Ήδη η Ιρλανδία προετοιμάζεται να ενταχθεί στον χρηματοδοτικό μηχανισμό της Ζώνης του Ευρώ και του ΔΝΤ, για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που προκύπτουν από την ουσιαστική χρεοκοπία του τραπεζικού της συστήματος. Οι εξελίξεις αυτές σε συνδυασμό με το υπερτιμημένο Ευρώ, τα προβλήματα της αγοράς εργασίας, αλλά και η αδυναμία τόνωσης της εγχώριας ζήτησης στη ΖτΕ και κυρίως στη Γερμανία (η οποία συνεχίζει να στηρίζει την ανάπτυξή της στη ζήτηση από το εξωτερικό), σηματοδοτούν τη σημαντική επιβράδυνση της ανάπτυξης της οικονομίας της ΖτΕ το 2011 και τα επόμενα έτη. Ιδιαίτερα απότομη αναμένεται να είναι η πτώση της ανάπτυξης της Γερμανίας το 2011, παρά τη μεγάλη βοήθεια που απολαμβάνει από την κρίση χρέους των περιφερειακών χωρών της ΖτΕ που αποτρέπει την περαιτέρω ανατίμηση του Ευρώ. Επίσης, ο υπέρμετρα υψηλός ρυθμός αύξησης των εισαγωγών των ΗΠΑ το 2010 θα επιβραδυνθεί δραστικά το 2011, δεδομένου ότι η πολιτική της ποσοτικής ενίσχυσης της εγχώριας ρευστότητας στις ΗΠΑ κατατείνει κατά κύριο λόγο στην διολίσθηση του του δολαρίου και δευτερευόντως στη αύξηση της εγχώριας ζήτησης στην οικονομία των ΗΠΑ. Συνεπώς, παρά την διαρκή βελτίωση του δείκτη Οικονομικού Κλίματος (ZEW), αναμένεται σημαντικός περιορισμός της αύξησης του ΑΕΠ της Γερμανίας και της ΖτΕ στο 4 ο 3μηνο. 10 και κατά το 2011. Όσον αφορά την οικονομική συγκυρία, η βιομηχανική παραγωγή στη ΖτΕ μειώθηκε κατά -0,9% σε μηνιαία βάση τον Σεπ. 10, μετά από αύξησή της κατά 1,1% τον Αυγ. 10, ενώ σε ετήσια βάση η παραγωγή αυξήθηκε κατά 5,2%, έναντι 8,4% τον Αύγ. 10, επιβεβαιώνοντας τις εκτιμήσεις για επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ στο 2 ο 6μηνο. 10. Η επιβράδυνση οφείλεται κυρίως στην πτώση της παραγωγής διαρκών καταναλωτικών αγαθών κατά -3,0% σε μηνιαία βάση τον Σεπ. 10. Πάντως, θετική εξέλιξη είναι η βελτίωση του δείκτη ΡΜΙ στην μεταποίηση τον Οκτ. 10, αλλά και η βελτίωση των δεικτών επιχειρηματικών προσδοκιών, δείχνοντας ότι η αύξηση της παραγωγής θα συνεχιστεί μεν τους επόμενους μήνες με επιβραδυνόμενο ρυθμό. Στη Γερμανία, η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε κατά -0,8% σε μηνιαία βάση (μεγαλύτερη μείωση τους τελευταίους 17 μήνες) έναντι αύξησης +1,6% τον Αύγ. 10, ενώ στη Γαλλία, η παραγωγή έμεινε στάσιμη σε σχέση με τον Αύγ.10. Στην Ιταλία παρατηρείται σημαντική μείωση της παραγωγής κατά -2,1% σε μηνιαία βάση, ενώ και στην Ισπανία η παραγωγή μειώθηκε κατά -1,5%. Αντίθετα, μεγάλη ήταν η άνοδος της παραγωγής, κατά 7,9% σε μηνιαία βάση, σημειώθηκε στην Ιρλανδία τον Σεπ. 10, έναντι ωστόσο πολύ μεγάλης πτώσης της κατά -12,7% σε μηνιαία βάση τον Αύγ. 10. Πάντως, η έως τώρα δυναμική ανάπτυξη της οικονομίας της Γερμανίας, παρά την αβεβαιότητα που επικρατεί στη ΖτΕ για τις οικονομίες που αντιμετωπίζουν τις συνέπειες της κρίσης στις αγορές του δημοσίου χρέους τους, η μεγάλη αύξηση των εξαγωγών παρά την ανατίμηση του Ευρώ και η βελτίωση του δείκτη ΡΜΙ στην μεταποίηση, οδήγησε Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 10

σε αντιστροφή της πτώσης του δείκτη εμπιστοσύνης των επενδυτών ZEW της Γερμανίας για τις οικονομικές συνθήκες στο προσεχές μέλλον, στο +1,8 τον Νοέμ. 10, από -7,2 τον Οκτ. 10 και -4,3 τον Σεπτ. 10. Ο πληθωρισμός ανήλθε στο 1,9% τον Οκτ. 10, από 1,8% τον Σεπτ. 10, αύξηση που οφείλεται στην αύξηση της τιμής των προϊόντων ενέργειας κατά 8,5% σε ετήσια βάση τον Οκτ. 10, ενώ ο αντίστοιχος δομικός πληθωρισμός επίσης αυξήθηκε ελαφρά στο 1,1%, από 1,0% τον Σεπ. 10. Όσον αφορά τις επιμέρους οικονομίες, ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο 1,3% στη Γερμανία, ενώ άνοδος σημειώθηκε στην Ισπανία (Οκτ. 10: 2,3%, Σεπ. 10: 2,1%) και την Ιταλία (Οκτ. 10: 2,0%, Σεπ. 10: 1,6%). Τέλος, στην Ιρλανδία, ο πληθωρισμός συνεχίζει να είναι αρνητικός, στο -0,8% τον Οκτ. 10, έναντι -1,0% τον Σεπ. 10. Το ΔΝΤ προβλέπει τον μέσο πληθωρισμό στο 1,6% το 2010 και στο 1,5% το 2011, αντικατοπτρίζοντας την απουσία προσδοκιών για εμφάνιση πληθωριστικών πιέσεων. Στον εξωτερικό τομέα, το εμπορικό ισοζύγιο της ΖτΕ ήταν πλεονασματικό και διαμορφώθηκε σε υψηλότερο του αναμενομένου επίπεδο, στα 2,9 δις τον Σεπ. 10, έναντι ελλείμματος 5,0 δις τον Αύγ. 10 και πλεονάσματος 1,4 δις τον Σεπ. 09. Οι εξαγωγές αυξήθηκαν για 2 ο συνεχή μήνα κατά 0,6% σε μηνιαία βάση τον Σεπ. 10, αντίστοιχα με την υψηλή αύξηση των εξαγωγών της Γερμανίας κατά +3,0% σε μηνιαία βάση τον ίδιο μήνα, ενώ οι εισαγωγές στη ΖτΕ μειώθηκαν κατά -2,5% σε μηνιαία βάση. Η μείωση αυτή συνδέεται με την αποδυνάμωση της εγχώριας ζήτησης το 2 ο 6μηνο. 10 κάτι που δείχνει ότι η θετική συμβολή του εξωτερικού τομέα στην αύξηση του ΑΕΠ της ΖτΕ μπορεί να συνεχιστεί και στο 2 ο 6μηνο. 10 (έναντι +0,1 π.μ. το 2 ο 3μηνο. 10). Πάντως, τον Σεπ. 10 οι εξαγωγές της ΖτΕ ήταν αυξημένες κατά 22% σε ετήσια βάση, ενώ η αύξηση των εισαγωγών ήταν 21%. Στο 9μηνο Ιαν.-Σεπ. 10 το εμπορικό ισοζύγιο της ΖτΕ ήταν ελλειμματικό στα 0,6 δις, έναντι πλεονάσματος 10,6 δις στο 9μηνο. 09, με αύξηση των εξαγωγών κατά 19% και των εισαγωγών κατά 21%. Οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 16% σε ετήσια βάση το 8μηνο.Ιαν-Αύγ. 10, ενώ οι εξαγωγές προς την Κίνα και Τουρκία αυξήθηκαν κατά 40% και 35% αντίστοιχα. 30,00 20,00 10,00 0,00-10,00-20,00-30,00-40,00 Jan- 06 May- 06 Γερμανία & Ολλανδία Yπόλοιπη ΖτΕ Sep- 06 Jan- 07 Εμπορικό Ισοζύγιο ( δις) May- 07 Sep- 07 Jan- 08 May- 08 Sep- 08 Jan- 09 May- 09 Sep- 09 Jan- May- Sep- 10 10 10 Εμπορικό Ιοσζύγιο στη ΖτΕ (σε δις) Γερμανία και Ολλανδία Υπόλοιπες Χώρες στη ΖτΕ 2009 168,3-146,5 Ιαν.-Σεπ. 09 115,3-108,1 Ιαν.-Σεπ. 10 143,9-140,6 Πηγή: Eurostat Ωστόσο, αν αφαιρεθούν τα σημαντικά πλεονάσματα της Γερμανίας και της Ολλανδίας, που ανήλθαν στα 143,9 δις το 9μηνο Ιαν.-Σεπ. 10, έναντι 115,3 δις την αντίστοιχη περίοδο 2009, οι υπόλοιπες χώρες της ΖτΕ θα είχαν πολύ μεγάλο έλλειμμα, ύψους 140,6 δις στο 9μηνο. 10, έναντι ελλείμματος 108,1 δις στο 8μηνο. 09. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι ενώ οι πλεονασματικές χώρες της ΖτΕ αύξησαν τα πλεονάσματά τους σημαντικά στο 9μηνο. 10, οι ελλειμματικές χώρες της ΖτΕ, όπως και οι ΗΠΑ, αύξησαν επίσης σημαντικά τα ελλείμματά τους. Το ΔΝΤ στην 6μηνιαία έκθεση για την παγκόσμια οικονομία τον Οκτ. 10 προβλέπει θετική συμβολή του εξωτερικού τομέα στην αύξηση του ΑΕΠ της ΖτΕ κατά +0,7 π.μ. το 2010, αλλά και το 2011, έναντι αρνητικής συμβολής -0,7 π.μ. το 2009, εξέλιξη που αποδίδεται και στην ανάκαμψη του παγκόσμιου εμπορίου κατά 11,4% το 2010, από -11,0% το 2009. Ην. Βασίλειο: Στο πλαίσιο αλλαγών του κράτους πρόνοιας, η κυβέρνηση προωθεί νομοσχέδιο με το οποίο οι άνεργοι που λαμβάνουν το επίδομα ανεργίας (GBP 65 εβδομαδιαίως, για περίοδο έως 6 μηνών) θα υποχρεούνται σε εργασία για το κοινό συμφέρον (πχ περιποίηση κήπων, αποκομιδή σκουπιδιών κ.ά.) για 30 ώρες εβδομαδιαίως επί 4 εβδομάδες. Σε περίπτωση που δεν αποδεχθούν την παροχή τέτοιας εργασίας, θα διακόπτεται το επίδομα ανεργίας τους έως και για 3 μήνες. Το Ην. Βασίλειο έχει 2,45 εκατ. ανέργους, εκ των οποίων 1,47 εκατ. λαμβάνουν το επίδομα ανεργίας (Σεπτ. 10). Το νέο νομοσχέδιο αποσκοπεί: α) στο να αποθαρρύνει τους ανέργους από το να στηρίζονται στο επίδομα ανεργίας αντί να αναζητούν ενεργά εργασία, β) στην αποκάλυψη αυτών που, ενώ λαμβάνουν το επίδομα ανεργίας, απασχολούνται στην παράλληλη αγορά εργασίας, αλλά και γ) να δώσει την αίσθηση της ενεργούς απασχόλησης στους ανέργους, κάνοντάς τους να αισθάνονται ότι συνεχίζουν να είναι απασχολήσιμοι. Τα επιδόματα χωρίζονται σε δύο είδη: αυτά που λαμβάνονται από όσους πλήρωσαν την Εθνική Ασφάλιση (National Insurance) κατά τα δύο τελευταία έτη και αυτά που δικαιούνται όσοι έχουν χαμηλό εισόδημα και αποταμιεύσεις. Προκειμένου να λαμβάνει το επίδομα, ο άνεργος υπογράφει μία συμφωνία στην οποία αναφέρονται τα βήματα τα οποία θα πρέπει να ακολουθήσει προκειμένου να βρει εργασία. Επίσης, έχει την υποχρέωση να παρουσιάζεται στο Γραφείο Εύρεσης Εργασίας όταν τον ζητούν και τουλάχιστον μία φορά ανά δεκαπενθήμερο και να υπογράφει δήλωση ότι αναζητά εργασία και ότι εξακολουθεί να εκπληρώνει τα κριτήρια για να λαμβάνει το επίδομα ανεργίας. Τέλος, αν δεν είναι διαθέσιμος να δεχτεί κάποια εργασία, αν απορρίψει εργασία ή δυνατότητα να εκπαιδευτεί χωρίς σοβαρό λόγο, αν δεν αναζητά Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 11

εργασία ή αν δεν έχει υπογράψει συμφωνία με το Γραφείο Εύρεσης Εργασίας, μπορεί να διακοπεί το επίδομα ανεργίας. Αυτή την εβδομάδα προωθήθηκε, επίσης, το νομοσχέδιο που προβλέπει αύξηση των διδάκτρων στα Πανεπιστήμια. Σήμερα τα Πανεπιστήμια χρεώνουν έως GBP 3.290 ετησίως στους Βρετανούς και στους πολίτες της ΕΕ (Αγγλία, Ουαλία, Β. Ιρλανδία) ενώ στην Σκωτία η τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι δωρεάν για τους Σκοτσέζους και τους πολίτες της ΕΕ. Οι υπόλοιποι Βρετανοί καταβάλλουν GBP 1.820 ετησίως (GBP 2.895 για τις Ιατρικές Σχολές) και στα πανεπιστήμια της Σκωτίας. Για τους πολίτες τρίτων χωρών, το εκάστοτε Πανεπιστήμιο καθορίζει κατά με δική του απόφαση τα δίδακτρά του. Με το νέο νομοσχέδιο, από το 2012 προβλέπεται αύξηση των διδάκτρων στα πανεπιστήμια του Ην. Βασιλείου έως GBP 9.000 αν το Πανεπιστήμιο εφαρμόζει προγράμματα ενίσχυσης φτωχών φοιτητών (υποτροφίες, καλοκαιρινά μαθήματα κ.λπ.), ή έως GBP 6.000 αν δεν εφαρμόζει τέτοια προγράμματα. Το νέο μέτρο αναμένεται να μειώσει τις σχετικές δαπάνες που επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό, να αντισταθμίσει, δηλαδή, την σχεδιαζόμενη περικοπή της κρατικής δαπάνης προς τα Πανεπιστήμια. Όσον αφορά την επίπτωση του μέτρου, σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου του Λέστερ για το πώς τα υψηλότερα δίδακτρα θα επηρεάσουν την ζήτηση για πανεπιστημιακές σπουδές, το μέτρο αναμένεται να διαφοροποιήσει τα επιβαλλόμενα δίδακτρα ανάλογα με το πανεπιστήμιο, να επηρεάσει αρνητικά την ζήτηση κυρίως των πανεπιστημίων χαμηλότερου κύρους, αλλά χωρίς αναγκαστικά να οδηγήσει σε κάθετη πτώση της ζήτησης για τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ιαπωνία: To ΑΕΠ αυξήθηκε αρκετά υψηλότερα από τις προσδοκίες, κατά 0,9% σε 3μηνιαία βάση το 3 ο 3μηνο. 10 (3,9% σε ετησιοποιημένη βάση), έναντι αύξησης 0,4% το 2 ο 3μηνο. 10, ενώ σε ετήσια βάση το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 4,4%, από 2,7% το 2 ο 3μηνο. 10. Η υψηλή αύξηση του ΑΕΠ στο 3 ο 3μηνο. 10, υψηλότερη από αυτή των ΗΠΑ αλλά και της ΖτΕ, προσδιορίστηκε κυρίως από την τόνωση της εγχώριας κατανάλωσης και από την ανακοπή της πτωτικής πορείας της αγοράς ακινήτων. Ειδικότερα: α) Η κατανάλωση των νοικοκυριών αυξήθηκε κατά 1,2% σε 3μηνιαία βάση το 3 ο 3μηνο. 10, έναντι ωστόσο σχεδόν μηδενικής αύξησης (+0,1%) το 2 ο 3μηνο. 10. Επιπλέον, η τόνωση της κατανάλωσης προήλθε από τις επιχορηγήσεις της κυβέρνησης για τόνωση της κατανάλωσης, και κυρίως διαρκών καταναλωτικών αγαθών, όπως τα αυτοκίνητα. Συνεπώς, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι θα συνεχισθεί και στα επόμενα 3μηνα. β) Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου αυξήθηκαν κατά 0,6% σε 3μηνιαία βάση το 3 ο 3μηνο. 10, όπως και το 2 ο 3μηνο. 10, ενώ οι επενδύσεις σε κατοικίες αυξήθηκαν κατά 1,3%, έναντι πτώσης -0,8% το 2 ο 3μηνο. 10. Ωστόσο, η Κυβέρνηση της Ιαπωνίας ανακοίνωσε ήδη νέες δυσμενέστερες εκτιμήσεις για την ανάπτυξη της οικονομίας το 2010 και το 2011, αποδίδοντας την επιδείνωση στο ανατιμημένο Γιέν και δικαιολογώντας την απόφασή της να μην επιτρέψει περαιτέρω ανατίμηση του νομίσματός της. Τέλος, συγκρατημένη ήταν η αύξηση των εξαγωγών κατά +2,4% στο 3 ο 3μηνο. 10, από 5,4% το 2 ο 3μηνο. 10, ενώ και οι εισαγωγές αυξήθηκαν περιορισμένα κατά 2,7%. Ως εκ τούτου ο εξωτερικός τομέας είχε μηδενική συμβολή στην αύξηση του ΑΕΠ στο 3 ο 3μηνο. 10, έναντι +0,3 π.μ. στο 2 ο 3μηνο. 10. Πάντως, η υποχώρηση των καθαρών εξαγωγών συνεπάγεται χαμηλή ή/και αρνητική ανάπτυξη τα επόμενα 3μηνα. Πολύ περισσότερο όταν η μεταβολή των αποθεμάτων έχει πια σχεδόν μηδενική συμβολή στην αύξηση του ΑΕΠ κατά +0,1 π.μ., από -0,1 π.μ. συμβολή το 2 ο 3μηνο. 10. Ιαπωνία: ΑΕΠ % 3μηνιαία βάση 3ο 3μηνο '10 2ο 3μηνο '10 1ο 3μηνο '10 ΑΕΠ 0,9 0,4 1,6 Κατανάλωση Νοικοκυριών 1,2 0,1 0,7 Επιχ. Επενδύσεις 0,6 0,6 0,8 Επενδ. σε Κατοικίες 1,3-0,8 2,0 Επενδ. Εξαιρουμένων των Κατοικιών 0,8 1,8 1,0 Εξαγωγές 2,4 5,6 7,0 Εισαγωγές 2,7 4,0 3,2 Πηγή: Cabinet Office, Government of Japan Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 12

Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Τετάρτη, 17 Νοεμβρίου 2010 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες μεταβολές ή όπως διαφορετικά ορίζεται) Ετήσια στοιχεία 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010* ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές) 4,9 2,9 4,5 4,5 2,0-2,0-3,0 Ιδιωτική Κατανάλωση 3,7 4,3 4,8 3,0 2,3-1,8-3,0 Δημόσια Κατανάλωση 2,9 1,2 0,0 7,7 0,6 9,6-10,5 Ακαθάριστες Επενδύσεις 0,1-3,6 8,1 4,9-7,4-13,9-10,7 - Κατοικίες -1,9 0,0 29,1-6,8-29,1-22,0-22,0 - Εξοπλισμός 12,7-1,0 14,2 9,1 6,3-15,9-8,0 Μεταποίηση 1,2-0,8 2,0 2,2-4,7-11,2-5,0 Ανεργία (%) 10,2 9,5 8,6 8,0 7,4 9,5 12,0 Συνολική Απασχόληση 0,9 1,5 2,5 1,3 1,2-1,1-2,6 Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (μέσα επίπεδα) 2,9 3,5 3,2 2,9 4,2 1,2 4,5 Κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος 1,8 3,7 4,6 3,5 3,9 5,8 1,4 Πιστωτική Επέκταση (προς ιδιωτικό τομέα) 19,5 21,8 19,7 20,0 15,9 3,3-1,5 Έλλειμμα Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) -7,4-5,1-2,6-3,6-7,8-13,6-7,9 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών (κεφαλαιακές μεταβιβάσεις, % ΑΕΠ) -4,5-6,3-9,6-12,4-12,6-9,9-8,0 *προβλέψεις ΔΟΜ Τριμηνιαία στοιχεία 2007 2008 2009 2009 2009 III IV 2010 διαθέσιμη περίοδος Οικονομική Δραστηριότητα Όγκος Λιανικών Πωλήσεων (εκτός καυσίμων και λιπαντικών αυτ/των) 2,3-1,4-9,3-8,6-6,0-1,6 (7μην 10) Νέες εγγραφές ΙΧ Αυτοκινήτων 4,3-7,0-17,4 2,4-5,9-33,9 (9μην 10) Οικοδομική Δραστηριότητα -5,0-17,1-27,6-32,6-21,3-24,8 (7μην 10) Βιομηχανική Παραγωγή (μεταποίηση) 2,2-4,7-11,2-10,6-8,3-5,3 (8μην 10) Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών ΡΜΙ στη μεταποίηση 53,7 50,4 45,3 49,0 48,0 44,7 (9ος 10) Δείκτης Οικονομικού Κλίματος 107,9 93,4 70,6 72,9 78,5 66,6 (9ος 10) Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία 102,8 91,9 72,1 76,6 75,0 78,4 (9ος 10) Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτών -28,0-46,0-46,0-44,0-36,0-67,0 (9ος 10) Πιστωτική Επέκταση Ιδιωτικός Τομέας 21,5 15,9 4,2 5,4 4,2 1,5 (8ος 10) Επιχειρήσεις 20,6 18,7 5,1 6,9 5,1 2,3 (8ος 10) - Βιομηχανία 11,2 15,8-3,5-1,0-3,5 2,3 (8ος 10) - Κατασκευές 29,5 35,2 2,7 2,4 2,7 1,8 (8ος 10) - Τουρισμός 23,8 19,7 7,8 5,1 7,8 4,6 (8ος 10) Νοικοκυριά 22,4 12,8 3,1 3,9 3,1 0,6 (8ος 10) - Καταναλωτική Πίστη 22,4 16,0 2,0 3,3 2,0-1,3 (8ος 10) - Στεγαστικά Δάνεια 21,9 11,5 3,7 4,3 3,7 1,6 (8ος 10) Τιμές Δείκτης Τιμών Καταναλωτή 2,9 4,2 1,2 0,7 2,0 5,6 (9ος 10) Δομικός Πληθωρισμός 2,9 3,4 2,4 2,1 2,0 3,6 (9ος 10) Δείκτης Τιμών Διαμερισμάτων 5,1 1,7-3,4-3,4-3,5-3,7 (6μην 10) Επιτόκια Ταμιευτηρίου 1,14 1,17 0,56 0,45 0,37 0,39 (8ος 10) Χορηγήσεων Επιχειρήσεων (Βραχυχρόνια) 7,54 7,61 6,07 5,84 5,80 6,47 (8ος 10) Καταναλωτικών Δανείων (σύνολο με επιβαρύνσεις) 10,39 11,03 11,53 11,44 11,32 12,11 (8ος 10) Στεγαστικών Δανείων (σύνολο με επιβαρύνσεις) 4,93 5,31 4,08 3,81 3,63 4,02 (8ος 10) Euribor 3μηνών 4,28 2,89 0,70 0,72 0,70 0,89 (9ος 10) Απόδοση 10-ετούς Ομολόγου 4,50 4,80 5,17 4,66 4,97 10,45 (9ος 10) ΑΕΠ σε σταθερές τιμές 4,5 2,0-2,0-1,7-2,5-3,7 (2 ο 3μην 10) Τελική Κατανάλωση 3,9 2,0 0,3 1,1 0,3-5,1 (2 ο 3μην 10) Επενδύσεις Παγίου Κεφαλαίου 4,9-7,4-13,9-18,6-25,8-18,6 (2 ο 3μην 10) Εξαγωγές αγαθών & υπηρεσιών 5,8 4,0-18,1-21,7-15,5-5,0 (2 ο 3μην 10) Εισαγωγές αγαθών & υπηρεσιών 7,1 0,2-14,1-16,5-18,0-13,5 (2 ο 3μην 10) Ισοζύγιο Πληρωμών (σε δις ) Εξαγωγές Αγαθών 17,5 19,8 15,3 11,3 15,3 10,7 (8μην 10) Εισαγωγές Αγαθών 58,9 63,9 46,1 34,5 46,1 30,7 (8μην 10) Εμπορικό Ισοζύγιο -41,5-44,1-30,8-23,2-30,8-20,0 (8μην 10) Ισοζύγιο Αδήλων Πόρων 13,5 13,2 6,1 6,4 6,1 4,2 (8μην 10) Aναλογία Αδήλων Πόρων προς Εμπορικό Έλλειμμα 32,5% 29,9% 19,8% 27,5% 19,8% 20,9% (8μην 10) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών (κεφαλ. μεταβιβ.) -28,1-30,9-24,7-16,8-24,7-15,0 (8μην 10) Άμεσες Επενδύσεις (καθ. μεταβολή ροής) -2,5 1,7 1,1 1,6 1,1 0,5 (8μην 10) Επενδύσεις Χαρτοφυλακίου (καθ. μεταβολή ροής) 17,4 16,4 27,1 23,1 27,1-18,1 (8μην 10) Χρηματιστήριο Γενικός Δείκτης Τιμών ΧΑ 5.123,4 1.786,5 2.196,2 2.661,4 2.196,2 1.471,0 (9ος 10) (% μεταβολή) 17,9-65,5 22,9-6,8 22,9-44,7 (9ος 10) Χρηματιστηριακή Αξία (% ΑΕΠ) 85,7 27,7 34,6 40,0 34,6 24,4 (9ος 10) Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος και ΕΛ. ΣΤΑΤ.