Η Συμβολή της Ποντοπόρου Ναυτιλίας στην Εγχώρια Οικονομία και Μελλοντικές Προοπτικές Ονοματεπώνυμο: Τάσιος Ανδρέας Σειρά: 11 Επιβλέπων Καθηγητής: Παντουβάκης Άγγελος Δεκέμβριος 2014
ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ Η ποσοτική διερεύνηση της συμβολής της ελληνικής φορτηγού ποντοπόρου ναυτιλίας στην ελληνική οικονομία, τόσο διαχρονικά όσο και πιο συγκεκριμένα κατά τα έτη 2010-2011. Πιο συγκεκριμένα η εργασία επικεντρώνεται : στη συμβολή της ναυτιλίας στο ΑΕΠ (μέσω της προστιθέμενης αξίας που αυτή παρέχει) στη συμβολή της σε όρους απασχόλησης στη συμβολή της στο εξωτερικό ισοζύγιο της χώρας σε όρους φορολογικών εσόδων στην εισροή ναυτιλιακού συναλλάγματος
ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ Η εξαγωγή των συμπερασμάτων θα δείξει τη συμβολή της ναυτιλίας στην ελληνική οικονομία. Ταυτόχρονα, τονίζεται και η έμμεση συμβολή της ναυτιλίας στους υπόλοιπους οικονομικούς κλάδους της χώρας γεγονός που δείχνει τους στενούς δεσμούς της με το σύνολο της εθνικής οικονομίας.
Ναυτιλία Ορισμός Ναυτιλία είναι ο κλάδος εκείνος των μεταφορών που ασχολείται με την παροχή υπηρεσιών για τη μεταφορά αγαθών δια θαλάσσης. Χαρακτηριστικά περιβάλλοντος που δραστηριοποιείται Συνεχώς μεταβαλλόμενο Ασταθές
Ελληνική Εμπορική Ναυτιλία Χώρα με μακρά παράδοση στη ναυτιλία που ξεκινάει από την αρχαιότητα και καταλήγει στο σήμερα μεταφέροντας γνώση και εμπειρία. Πλήθος πηγών αναφέρονται στην άμεση και στενή σχέση των Ελλήνων με τη θάλασσα. Θεσμικό Νομικό πλαίσιο : ΝΔ 2687/53 περί επενδύσεων και προστασίας κεφαλαίων εξωτερικού για προσέλκυση ξένων κεφαλαίων. Άρθρο 13 : Δίνεται η δυνατότητα σε φυσικά ή νομικά ή φυσικά πρόσωπα του εξωτερικού να εγγράψουν πλοία άνω των 1500 ΚΟΧ στο ελληνικό νηολόγιο με την προϋπόθεση ποσοστό άνω του 50%του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας να ανήκει σε ελληνικά συμφέροντα.
Φορείς ελληνικής ναυτιλίας Ελληνικός Νηογνώμονας Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο Ναυτικό Επιμελητήριο Ελλάδος International Maritime Organization
Διάκριση Ναυτιλιακής Αγοράς Αγορά Tramp (ελεύθερη Ναυτιλία) Αγορά Liner (Ναυτιλία γραμμών) Ναυλοσύμφωνο Φορτωτική Χύδην Φορτία: Κάθε παρτίδα φορτίου η οποία είναι από μόνη της τόσο μεγάλη ώστε να συμπληρώσει τη χωρητικότητα ενός πλοίου ή αμπαριου) Tankers Bulk Carriers Combined Carriers Specialist bulk vessels Γενικό Φορτίο: Κάθε παρτίδα φορτίου η οποία είναι μικρή για να μπορεί από μόνη της να συμπληρώσει τη χωρητικότητα ενός αμπαριού και μεταφέρεται από κοινού μαζί με άλλες παρτίδες. Containerships Ro-Ro ή Lo-Lo Multipurpose Car carriers Υγρά χύδην φορτία: Αργό πετρέλαιο, προϊόντα πετρελαίου, χημικά κρασί κ.ά. Εξειδικευμένα ξηρά φορτία: αυτοκίνητα, κατεψυγμένα φορτία κ.ά. Ξυρά χύδην φορτία: Σιδηρομετάλλευμα, σιτηρά, άνθρακας, φωσφάτα, βωξίτης κ.ά. Loose Cargo Containerized Cargo Palletized Cargo Liquid Cargo Refrigerated Cargo Heavy & Awkward
Ο ελληνικός στόλος Η ελληνική ναυτιλία κατέχει μια πολύ ισχυρή θέση παγκοσμίως τόσο από άποψη αριθμού πλοίων όσο και από άποψη χωρητικότητας. Το 2012 οι Έλληνες πλοιοκτήτες έλεγχαν 3.760 ποντοπόρα πλοία και 264.054.167 dwt. Αποτελείται κυρίως από φορτηγά πλοία, δεξαμενόπλοια και επιβατηγά. Τελευταία, πολλοί στρέφονται σε νέου είδους πλοία όπως LNG/LPG.
Τάσεις παγκόσμιας ναυτιλίας Η ναυτιλία τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε συνεχή άνοδο με εξαίρεση το 2009 λόγω της παγκόσμιας κρίσης. Το 2011 για παράδειγμα μεταφέρθηκαν 8748 εκατομ. τόνοι αγαθών δια θαλάσσης, γεγονός που αναδεικνύει το σημαντικό ρόλο των αναπτυσσομένων χωρών, που συμμετέχουν πλέον πολύ ενεργά στο παγκόσμιο θαλάσσιο εμπόριο ( σε ποσοστό 60%)
Ελληνική Ναυτιλία Είναι ο πιο δυναμικός και παραγωγικός τομέας της ελληνικής οικονομίας μαζί με τον τουρισμό. Συμμετέχει με ποικίλους τρόπους στην αύξηση του ΑΕΠ Λειτουργεί πολλαπλασιαστικά για τους άλλους τομείς της ελληνικής οικονομίας Συνεισφέρει στην αύξηση της απασχόλησης Συμμετέχει βελτιώνοντας το ισοζύγιο υπηρεσιών και Συμμετέχει μέσω των φορολογικών εσόδων Πέρα από την άμεση υπάρχει και η έμμεση συνεισφορά της ναυτιλίας στην εθνική οικονομία: η αύξηση των οικονομικών μεγεθών των κλάδων εκείνων με τους οποίους συνεργάζεται η ναυτιλία.
Καταγεγραμμένη συνεισφορά ναυτιλίας στην ελληνική οικονομία ΑΕΠ Στο ΑΕΠ: το 2009 η προστιθέμενη αξία που παρήγαγε η ναυτιλία και προστέθηκε στο ελληνικό ΑΕΠ ξεπέρασε τα 8,4 δις ευρώ. Υπολογίζοντας επιπλέον τις αλληλεπιδράσεις των διαφόρων τομέων της οικονομίας, συμπεραίνουμε ότι η συνεισφορά της ναυτιλίας αυξάνεται στα 13,3 δις, περίπου το 6,1% του ΑΕΠ. Συμπέρασμα: οι θαλάσσιες μεταφορές είναι κλάδος υψηλής παραγωγικότητας συμμετέχοντας 4% περίπου στο ελληνικό ΑΕΠ. Απασχόληση Η ναυτιλία ανέκαθεν αποτελούσε κλάδο που απασχολούσε σημαντικό μερίδιο εργατικού δυναμικού. Σε μια περίοδο μεγάλης ανεργίας όπως η σημερινή, οι θαλάσσιες μεταφορές απασχολούν περίπου 30.000 εργαζόμενους ενώ παράλληλα πολύ σημαντικό αποτελεί το γεγονός ότι ο ελληνικός εφοπλιστικός κόσμος δείχνει να εμπιστεύεται Έλληνες ναυτικούς για τη στελέχωση των πιο απαιτητικών και υψηλόβαθμων θέσεων επάνω στο πλοίο.
Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών Τα τελευταία 15 χρόνια οι ελληνικές εξαγωγές υπηρεσιών αυξάνονταν με μέσο ετήσιο ρυθμό 10% ενώ οι εξαγωγές εμπορευμάτων και αγαθών με μέσο ετήσιο ρυθμό 4% όσο περίπου και το ΑΕΠ. Σύμφωνα με την έκθεση του Διοικητή της Τ.τ.Ε. για το 2012, παρουσιάστηκε μείωση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών κατά 75% (20,9% του ΑΕΠ) λόγω: 1. της εφαρμογής του PSI και 2. της μείωσης των εισαγωγών καταναλωτικών και ενδιάμεσων προϊόντων. Η ναυτιλία συνεισέφερε παραδοσιακά θετικά στη βελτίωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών όπου από το 2000 κάλυπτε το 20% του συνεχώς διευρυμένου ελλείμματος
Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών Μέχρι το 2008 είχαμε αύξηση των ναύλων και ανανέωση του ελληνικού στόλου, γεγονός που οδήγησε στην αύξηση της συμβολής της ναυτιλίας στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Από το 2009 μέχρι σήμερα, παρά την ύφεση, η ναυτιλία συνεχίζει να συνεισφέρει πολλά στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Το 2011 οι καθαρές εισροές από τις μεταφορικές υπηρεσίες αντιπροσώπευαν το 47% του ισοζυγίου υπηρεσιών, συνεισφέροντας στην κάλυψη του 23% του ελλείμματος.
Φορολογικά Έσοδα Άμεση φορολόγηση των πλοίων ευρώ 14 εκατ. Συνολικά η άμεση συμβολή των θαλασσίων μεταφορών στα φορολογικά έσοδα 560 εκατ. ευρώ. Σε επίπεδο έμμεσων φόρων ευρώ. 231 εκατ. Συνολικά η συμβολή της ναυτιλίας 790 εκατ. ευρώ.
Προοπτικές και μελλοντικές προτάσεις Ερώτημα: 1. Πως μπορεί να ενισχυθεί ο κλάδος της ναυτιλίας για περαιτέρω ανάπτυξη του που θα οδηγήσει σε μεγαλύτερα οφέλη για την ελληνική οικονομία; 2. Ποια η δυναμική της ναυτιλίας και ποια η δυνητική συμβολή της στην ελληνική οικονομία; Απάντηση: αναμφίβολα η δυναμική της ελληνικής ναυτιλίας είναι τεράστια. Όπως τεράστια είναι και δυνητική συμβολή της. Συμφώνα με μελέτη του ΙΟΒΕ, η ναυτιλία θα μπορούσε να συνεισφέρει μέχρι και 522.000 θέσεις εργασίας μέσω προσέλκυσης ξένων γραφείων και εταιρειών στην Ελλάδα, ενώ παράλληλα θα μπορούσε να δημιουργήσει έσοδα που θα ξεπερνάνε τα 9,9 δις ευρώ, προστιθέμενη αξία που θα ξεπερνά τα 25,9 δις ευρώ και φορολογικά έσοδα που θα ξεπερνούν τα 1,9 δις ευρώ.
Όμως: η ανάγκη λήψης σειράς μέτρων πολίτικης όπου θα ενισχύσουν την οικονομία είναι επιβεβλημένη. Στόχος πρέπει να είναι: 1. Η προσέλκυση ξένων γραφείων και εταιρειών στην Ελλάδα μέσω ενός σταθερού στρατηγικού πλαισίου πολίτικης 2. Η τόνωση της ναυτικής επιχειρηματικότητας και η προσέλκυση ξένων κεφαλαίων προς επενδύσεις 3. Η ενίσχυση του κλάδου της ναυπήγησης 4. Η έμφαση στον ανθρώπινο παράγοντα και 5. Η ενίσχυση του ναυτιλιακού cluster Όλα αυτά απαιτούν σταθερότητα σε επίπεδο πολίτικης και οικονομίας στη χωρά Πρέπει άμεσα να εκπονηθεί παράλληλα και ένα στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης της ναυτιλίας.
Συμπεράσματα Η ναυτιλία αποτελεί ένα πολύ σημαντικό κλάδο για την ελληνική οικονομία με έντονη συμβολή στην ανάπτυξη της. Μαζί με τον τουρισμό αποτελούν τον κύριο μοχλό της ελληνικής οικονομίας. Έλληνες και θάλασσα ταυτίζονται από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα με αποτέλεσμα αυτή η μακραίωνη σχέση να δίνει συγκριτικό πλεονέκτημα στην ελληνική ναυτιλία έναντι των ανταγωνιστών της. Ο ελληνικός στόλος ελέγχει πάνω από 4000 φορτηγά πλοία και 184 εκατομμύρια dwt. Η ελληνική ναυτιλία πετυχαίνει υψηλές επιδόσεις σε παγκόσμιο επίπεδο με αποτέλεσμα να συνεισφέρει πολλά στην ελληνική οικονομία. Αν και κινείται σε ένα ασταθές περιβάλλον συμμετέχει μέσω της προστιθεμένης άξιας στο ΑΕΠ κατά 4% περίπου, στο ισοζύγιο υπηρεσιών καλύπτει το 46,4% του πλεονάσματος, απασχολεί 17.000 ναυτικούς και συνεισφέρει στα φορολογικά έσοδα κατά 14 εκατομμύρια ευρώ το 2011.
Συμπεράσματα Το ναυτιλιακό συνάλλαγμα προσέφερε στην εθνική οικονομία το 2010 7 εκατομμύρια ευρώ καθαρές εισπράξεις. Αναμφίβολα πρόκειται για επικερδή κλάδο που πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω από πλευράς κράτους διότι η δυναμική του είναι ακόμη μεγαλύτερη.